Skip to main content

Full text of "Cajus Valerius Catullus et in eum Isaaci Vossii observationes"

See other formats 


'DUKE 
UNIVERSITY 
LIBRARY 


THE  LIBRARY  OF 

PROFESSOR  GUIDO  MAZZONI 

1859-1943 


<?6v 


Digitized  by  the  Internet  Archive  * 
in  2011  with  funding  from 
Duke  University  Libraries 


http://www.archive.org/details/cajusvaleriuscatOOcatu 


CAJUS     VALERIUS 

CATULLUS 

Et  in  eum 

ISAACI     V  O  S  S  I  I 

OBSERVATIONES. 


$ff$ff$f 
kf 


Proftant  apud    Isaacum    Littleburii 

Bibliopolam  Londinenfera. 

MDCLXXXIV, 


TYPOGRAPHUS 

*BENEVOLO 

L   E   C   T  O   R   I 

S     A     L     U     T     E     M- 

Ifi  amicus  harum 
ad  CatuUum  oh- 
W^fervationum  ma- 
jorem  quam  ipfe 
auBor  curam  ha- 
huiffet ,  nunquam  forfan  in  lu- 
cem  prodiijfent.  Per  integros 
triginta  &  plures  annos  in  tene- 
hris  jacuere  ,  longoque  tandem 
fitu  periijfent ,  nifi  amicm  ifte 


TYPOGRAPHUS  ad  LECTOREM. 

laceras  jamdudum  chartas  in 
ordinem  digejfijjet  &  ab  interitu 
vindtcajjet,  Huic  itaque  gra- 
tias  habeas  5  mi  Ledlor  ■  &fru- 
ere  quidquid  hoc  UbeUi  efl. 


CAII 


Pag.  i 

C  A  I 

VALERI  CATULLI 

VERONENSIS 

A  D 

CftRNELIUM     NEPOTEM 

L   I  B   E   R. 

uoi  dono  lepidum  novum  libellum, 
Arida  modo  pumice  expolitum  ? 
[Corneli,  tibi.  nanque  tufolebas 
Measefle  aliquid  putare  nugas      • 
Jam  tum ,  quum  aufus  es  unus  Italorum 
Omne  asvum  tribus  explicare  chartis 
Dodtis,  luppiter,   &laboriofis. 
Quare  habe  tibi  quicquid  hoc  libelli  & 
Qualecunque:  quod,  opatroaVirgo, 
Plus  uno  maneat  perenne  faxlo. 

ISAACI     VOSSII 

AD  C  VALERIUM  CATULLUM 
OBSERVATIONES. 

CAi  pramomenin  Quinti  mutavit  vir  fummus  Jof.  Scaliger ,  tum 
quod  fic  fcriptum  invenerit  in  libro  quodam  Cujacii ,  tum  cjuo- 
<jue  autoritate  ipfius  Catulli ,  cujus  verfum  carmine  in  Januam 
iic  reformandum  efTe  putabat ;  Verum  ifli  populo  n&riux ,  Qmnte,facit, 
Neutra  tamen  hic  fuccedit  ratio.  Verficulum  enim  hunc  Ionge  aliter 
legendum  effe  infra  decebimus.     Exemplar  vero  fcriptum  Cujacia- 

A  num 


2  I.  Vossl    Observationbs, 

numcumrecentiffinium  fuerit,  tantivideri  non  debet,  ut  propterea 
in  dubium  vocentur  teftimonia  Apuleii  in  Apologia  priore ,  &  Hiero  • 
nymi  in  Chronico,  quiCajum,  non  Quintum  appeliant.  Neceft 
obfcuracaufaundefactum  fit,  ut  Quinti  pramomen  in  prsedicto  Co- 
dice  CatuIIo  tribuatur.  Quisquis  nempe  illefuitqui  Codicem  iftum 
defcripfit,  is  Quintum  Catulum ,  cujus  verfusexftantapud  Gelliiim, 
&  huncnoftrum  Catullum,  eundem  efle  credidit.  Non,  ut  puto  , 
tugit  hoc  Scaligerum  ,  kd  vitiofam  fcripturam,  adftruenda;  conjectu- 
tx  fiicS  idoneam ,  avide,  ut  videtur,  eftamplexus. 

Andj.  modo  pumice  expolitum~\  Cum  ex  Servio  &  Atilio  Fortunatia- 
noconftet  fic  fcripfifTe  Catullum,  recte  hanc  lectionem  reduxerunt 
iriri  docti  non dr ido  ,  quemadmodumhabent  libri  manuexarati.  Pu- 
micem  teminino  gencre  reperias  quoque  in  Priapeis ,  nifi  fallor.  Nam 
quo  Ioco  Iegitur  vulgo ; 

Qu&  fucco  caret  atque  putris  pumex. 
metrica  ratio  exigit  ut  putra  legatur.  Ut  enim  hilarU  &  bilarus , 
fronisfk  prmius,  fterilis  &  fterilus  ,  ac  complura  alia  adjectiva  in  IS 
&  U  S  limul  exeunt,  ita  quoque  putris  &  putrus.  Porro  quod  Mu- 
retusputat,  ut  nunc  ita  quoque  olim  libros  pellibus  obtegi  &  pumice 
polirifolitos,  eoqueadducit  locum  Ovidii  ,  Nec  fragiit gemin&poli- 
(intur  pumice  frontes  :  in  eo  omnino  tailitur.  Longe  enim  alia  ratio* 
voluminum,  a  Iibris  hodiernis.  Quod  enim  in  cylindris  bafes,  id 
in  voluminibus  funt  frontes.  Itaque  femperutgemina  cornua,  ita 
quoque  geminas  frontes  habent  volumina.  At  verolibris  quadratis  , 
quibusolim  rarius,  nunc  paffim  &  fere  folis  utuntur,  fi  pari  ratio- 
ne  ac  voluminibus  in  rutulum  convolutis  frontes  adfignare  velimus, 
ficquc  appellare  partes  qua:  circumciduntur,  utique  non  duas,  fed 
tres  frontes  habebunt,  cum  a  totidem  partibus  charta  Icu  pergame- 
na  incidatur. 

Meas  effe  aliquid  putare  nugas~]  Ut  paulo ante trochxum  inprima 
fede ,  ita  hic  jambum  pofuit  ,  contra  morem  Latinorum ,  quorum 
auribus  difpIicuilTe  hanc  libertatem,  facile  colligas  c  Plinio,  qui  fta- 
timin  praefatione,  ut  obiter  emolliret  hunc  verfum,  noftras  maluiflfe 
videtur  quam  meas ,  quamvis  in  vulgatis  Plinii  exemplaribus  id  de- 
prehendere  non  poffis ,  utpote  quse  cum  Catullo  confpirent.  Mul- 
tis  tamen  non  difplicuifle  infolentes  iftius  modi  Syllabas ,  fcimus  e 

Mar- 


AdC.    ValeriumCatullum.  3 

Martiale ,  Verona  docti  Sjlhbas  amat  vatis.  Grsecis  pra*terea  fami- 
lijre  fuifieutin  hendecafyllaborum  principio  jambum  aut  trochauim 
collocarenr ,  docet  Attilius  Fortunatianus  ,  qui  Anacreontem  &  Sap- 
pho ,  cujus  imprimis  ftudiofus  fuit  Catullus ,  ipfum  hoc  factitaffe  fcri- 
bit.  Notum  quoque  Muficos  cantibus  fuis  fa?pe  mifcere  falfas  voculas, 
ut  loquitur  Cicero  1 1 1.  de  Oratore ,  ut nempe  contraria  contrariis  ap- 
pofita  magis  elucefcant.  Ipfum  hoc  afTe&afTe  videtur  Catullus  &  hic , 
cV  faspe  alibi. 

Omne  avum  tribus  explicare  cbartis.']  Idefttribus  voluminibus, 
ut  monuimus  in  fcripto de  lxx.  interpretibus.  Sic  quoque  accipi  de- 
bet  locus  Sereni  Samonici ;  Tertia  namque  Titi  fimul  &  centefima  Li- 
vi  Charta.  Volumina  namque  etiam  a  Grcecis  %ct07Kj  dicuntur. 
Quamvis  enim  e  diverfis  compingerentur  &  jungerentur  paginis ; 
unum  tamen,voIumen  ,  feu  unam  tantum  conftituebant  chartam.  A- 
litercontingebat,  finonin  voluminibus,  fed  in  quadratis  codicibus 
defcriberentur  Hbri :  ilH  quippe  plura  continebant  volumina ,  fiebant- 
que  non  e  papyro,  fedemultis  membranis,  uttinquefcripturamad- 
mittentibus ,  fecus  ac  volumina  ,  quce  quod  ex  facili  papyro  ut  plu- 
rimumeffcnt  contexta,  nunquam  crant  oTnecVe^aKpce..  Ex  iftius- 
modi  quadratis  codicibus  tota  fere  confhbat  Martialis  bibliotheca , 
nifi  fallor ,  utpote  qui  recenfeat ,  Homerum  in  pugillaribus  mem- 
branis,  Virgilium  inbrevi  membrana,  Ovidium  e  multiplicibusta- 
bellis,  &  denique  Livii  aliquot  decadas  confcriptas  pellibus  exi- 
guis.  De  ratione  vero  compingendorum  voluminum  ,  vide  quse  in- 
fra  fumus  dicturi. 

Quare  babe  tibi  quidquid  boc  libelli  Et  qualecunque  quod  o  Vairoa- 
virgo  ]  Non  vehementer  folum  ,  fed  &  feditiofede  hoc  loco  litigant 
inter  fefe  Grammatici ;  nec  tamen  quidquam  proficiunt.  Ego  vete- 
rem  reduxi  lectionem,  quamlicetaliiqvioqueante  nos  in  fuisrepe- 
rerint  Iibris  ,  non  admifere  tamen  propterea  quod  eam  non  intel- 
lexerint.  Patroa  virgononhiceft  Minerva,  utiAthenis,  fed  Vefta, 
fub  cujus  tutela  Romani.  Recte  autem  a  Vefta  fecundum  prover- 
bium  incipit,  huic  enimomnium  rerum  primitire  offerebantur ,  fo- 
kbantque  precantes  hanc  primo  implorare.  Unde Faft.  vi.  fic  Iegitur; 
Hinc  qttoque  Vefiibulum  dici  reor ,  bincque  pecantes  ^ 
Pncfamur  Vefiam  qu&  loca  prima  tenet. 

A  2  Nec 


4  I.      V   O  S    S   1      O   B  S E   R   V  A   T    I   G  N  E    S  , 

Nec  in  principio  tantum  fcd  &  in  fine  facrificiorum  &  convivio- 
rum  optima  qusque  Veftaj  libabant  veteres.  Homerus  hymno  in 
Veftam ; 

#    70    «,7S£  0"d 

I^iAcimvoo;.  3~v'/iT9io~iv  >  'lv  xm^ooTvi  7WfxctT^  75 
eVj)  '%%%Qluev'§)*  ojrivo{  (AgAirjoia,  olvov. 

Ifaeus  apud  Harpocrarionem  in  dictione  A'cp'  e'<jjj&?.    o'  ce^)'  E<dW 

fJ.Vb^iV^   A^V-CU^    ijV   7rUVTMS    >      Xj    Of)U    3   AoLKOOV  S[AV6iT0. 

Proculdubio  Scribendum  gtccuco  poo  q  Aukoov  ky.v&tTO.^ZKcuov  poo 
eft  Sc£Eva  canina  PJauto ,  R  nempe  litera.  Perperam  de  latratu  acci- 
piunt..  Dicit  itaque  Ifa;us ,  Athenienfem  utique  fuiile  qui  a  Vcfta 
Sacrorum  initiuiii  faccret  ,  cum  Laco  a  litera  canina  aufpicaretur. 
Quam  frequens  (it litera  R  in  dialeclo  Laconum,  utpotequaomnes 
penedicliones  tcrminentur  etiam  pueris  notiflirnum.  Eodem  nomine 
inale  quoque  audiebant  Eretrienfes.  Caufam  porro  quamobrem  in 
plerifque  deorum  Sacrificiis  primitia;  Veftse  ceflerint  explicat  Arifto- 
critus  apud  Schol.  Ariftophanis  in  Vcfpis.  Non  autem  folus  fuit  Ca- 
tullusqui  Librum  fuum  huic  dese  infcripfit,  fed  &  Cratetem  Comi 
cum.olim  carmcn  fuum  a  Vefta  exorfum  fuiffe  teftantur  vetufta  Scho- 
liaad  ArateaGermanici.  Jam  veio  Veftam  virginem  dici  notiiH- 
raum  ,  licet  Virgilius  matrem  appellet.  Cujus  rei  caufa  eft,  quod 
ipfeVeftam  eandem  elle  fenferit  ac  fit  Terra ,  quemadmodum  etiam 
plerique  pofteriores  tam  Grseci  quam  Romani  exiftimarunt.  Unde 
demum  dua?  prodierunt  Vefta? ,  (i  Grammaticis  credamus.  At  vero 
vetuftiffimis  temporibus abfque  ulla  controvcrfia  Vefta  femper  pro  fo- 
lefuithabita,  ideoquehancDeaminmediofeucentro  mundi  fixam 
&  ftabilem  collocarunt.  Hanc  fententiam  non  folum  Pytha^orei , 
fed  &  complures  alii  &  ipfe  quoque  Plato  «etate  provectior  amplexi 
funt ,  Solem  appcllantes  cor  mundi ,  focum  univerfi  ,  cV  thronum 
numinis.  Hinc  quoque  fa&um  ut  plerique  olim  foci ,  non  in  angufis 
autlateribus  parietum ,  uti  camini ,  fed  in  medio  a»dium  aut  atricrum 
ad  fimilitudinem  foci  univerfalis  ftatuerentur.  Patroa  vero quare  Ve- 
fhdicatur,  fatisut  putointelliguntii,  quifciunt,  quinam  Jioi  7m- 
tgwot  vocenturj  illinempe  cpialonga  progenitorum  feriefuntre- 

licU 


Ad    C.    Valerium    Catullum.  5 

Kfti.  Eftquippe  TmT^aog  a  7m?fug.  Grarci  vero  genarchasfeu 
reneris  autoris  7mT^cJocg  vocant,  uti  ex  Stefichoro  teftantur  Eu- 
ftathius  &  Pollux ,  licet  apud  hunc  pofteriorem  Tmrfoovctz  vulgo 
Ie^atur ,  cpod  Grarcum  non  eft.  Porro  ut  apud  Athenienfes  Mi- 
nervapatroadicebatur,  itaapud  RomanosVefta.  Itaque  recte  Dio- 
nyfius  Halicarnaflenfis  Veturiam  Coriolani  matrem  eV*  Tmrfux 
valedicentem  introducit ,  J|W«V  00  Jt9i  jcjijaiM  Xj  E'<na>  7mTfaott 
ygjf  ^ctipovig  ol  xccrnxovTig  t£tbv  t  rsymv  %cupnt. 

AD    PASSERRM    LESBI^E. 

Passer  delitise  raes  puellae, 

Quicnm  ludere,  queminfinutenere, 

Quoi  primumdigitumdare  acpatentis 

Et  acrisfoletincitare  morfus: 

Cum  defiderio  meo  nitenti 

Carum  nefcioquid  lubet  jocari, 

Et  folatiolum  iui  doloris 

Credo,  utgravis  acquiefcatardor. 

Tecumludere,  ficutipfa;  pofTe 

Et  triflis  animilevarecitVas, 

Tam  gratum  eft  mihi ,  quam  ferunt  puellx 

Pernici  aureolum  fuiffe  malum, 

Quod  zonam  folvit  diu  ligatam. 

Putant  viri  do&i  quia  a  paffere  incipit  Catullus,  totum  ejus  libe!- 
lum  Pafleris  nomine  defignari  a  Martiale  cum  dicit,  Sicforfun  tener  au- 
fusefi  CatuUus  Magno  mittere  pafferem  Maroni,  &  alibi  ,  Donabo  tibi 
pafferem  Catulli ,  item  ,  ipfa  eft  paffere  nequior  Catulli.  Carrionern- 
fic  fentientem  ftellionem  vocat  Ios.  Scaligerinpofterioribusfuisad 
Eufebium  curis.  Attamen  non  primus  fuit  Scaliger ,  cui  ha?c  obfer- 
vatioaccepta  ferridebeat,  ipfum  quippe  hoc  jam  diu  antea  annota* 
rat  Parthenius.  Hajc  opinio  ideo  potiffimum  placuit,  cjuia  vix  a- 
liter  effici  poffit,  cjuominus  aliquid  turpiculi  Catullianis  iftis  fubfit 

A  3  verfi- 


C  I.  VossIObservationes, 

vcrficulis.  Ego  quidem  Laudo  horum  caftimoniam  ,  fed  vereor 
ut  illa  intempeftiva  fit ,  prsefertim  apud  Lesbiam,  cui  ha?c  fcribuntur. 
Nifi  enim  in  ambiguitate  vocabuli  pafleris  luferit  Catullus ,  quamam 
qusefo  erit  i^equities  pafferis  ?  Quid  denique  frigidius  eo  ,  Tecum 
ludere  jicut  ipfi  poffem  &  quas  fequuntur ,  il  ha*c  fimplrciter  &  ad  lite- 
ram ,  ut  Ioquuntur  ,  intefligi  debeant  ?  Quod  autcm  dicunt  fi  hoc 
CatuIIi  epigramma  obfceni  aliquid  contineat,  nonmultum  falisexeo 
accedere  veriibus  Martialis ,  fequens  veio  epigramma  CatuIIi  omnem 
prorftisleporemcxuere,  ineoomninofalluntur,  utputo.  Audiamus 
Martialem , 

Da  nunc  bafia ,  fed  Catulliana , 

Qu<&  Ji  tot  fuerint ,  quot  ille  dixit, 

Donabo  tibt  pajferem  Catulli. 

An  non  longe  infipidius  fuerit  acumen  Martialis  fi  bafia  CatuIIiana  re- 
muneretur  libello ,  quam  ea  rati<5nc  qua  Venus  apud  Mofchum , 

Efto  tamen  ut  hoc  epigramma  non  multum  habeat  Salis  &  acuminis, 
habet  tamen  epigrammatum  linguam.  Ecquis  enim  nefciatvelfo- 
Iam  obfcsenitatem  farpeconftituereepigramma  ?  Fefti  veroteftimo- 
nium  luculentius  eft  ,  quam.ut  quidquam  huic  opponi  poflit,  cum 
ftrutheum  pro  obfcsena  parte  aocipi  affirmat.  Simili  ratione  ab  aliis 
avibus  fumta  appellatione  Grseci  utuntnr  vocabulis  ^sAt^ov©^ 
xspodvng  ck  dnoov©*  ,  hirundinis  nempe  ,  cornicis  &  lutcinia? , 
quod  ultimum  hodie  quoqueapud  Italos  ufitatum  eft.  Notandum  ve- 
ro  plerafque  iftiufmodi  voces  promifcue  pro  virili  &  muliebri  y>0£/&) 
a  Grsecis  accipi 

Quoi  primum  digitum  dare  adpetetiti  ]  Melior  eft  leclio  quam  ex 
librorum  veterum  au&oritate  repofuimus,  acpatentes.  Sic  quoque 
Iocutus  cft  Lucretius  lib.  v.  ubi  canes  cum  fuis  catulis  colludentes 
defcribit. 

Aut  ubi  eos  laclant pedibus ,  morfuque  patente 
Sufpenfis  teneros  imitaniur  dentibus  haufius. 

In  vulgatis  tamen  Lucretii  exemplaribus  etiam  ha?c  male  concipiuntur. 
Credo  ut  qttom  gravis  acquiefcat  ardor  ]  Quom  abeft  a  noftris  ex- 

empla- 


A  D     C.     V   A   L    E    R  1  11  m     C   A  T   Ll  L  L  U  M. 

cmphribus  ,  &  oinnino  expungendum.  Iftiusmodi  hiarus  amat 
paflim  &  aftect.tt  Catullus  ,  quod  cum  non  intelligerent  fcioli  li- 
brarii,  &  hunc&complura  alia  in  Catullolocainterpolarunt.  Con- 
itructio  vero&  fenfushujuslocieftiftiusmodi,  Credote,  opaffer, 
nelcio  quia  carum  jocari  cum  dehderio  meo  nitenti ,  id  eft  cum  puella 
mea,  &  fimiiter  credo  te  folatiolum  effe  fui  doloris,  utgravis  e- 
jusardor  acquiefcat.  Scaligcrnonbene  hajcinterpretatur,  &  ffigi- 
dam  elegantifli.no  poeta?  aftundit ,  licet  ipfe  inulitata?  elegantise  ea 
efle  exiitimet, 

Tam  gratum  efl  mibi~\  Plerique  expunxere  td  eft,  cum  tamenin 
omnibus  compareat  vetultis  exemplaribus  ,  etiam  fatente  Achille 
Statio.  Ego  omnino  retinendum  fentio ,  S^po(fem  mutandum  in  poffe, 
Tecum  ,  inquit ,  6  pafter  ,  pofle  ludere  pari  conditione  ac  Iudat 
puella  mea,  &  hac  ratione  triftitiam  animi  Ievare  ,  tam  eft  mihi 
gratum  &  jucundum  ,  quam  jucundum  fuit  malum  Hippomanis , 
quod  Zonam  folvit  Atalanta?.  Vocabulumpomi&  maliaccipi  etiam 
obfcoeno  fenfu,  notum  ,  utputo,  plerifquequiLatinefciunt.  Nul- 
fum  itaque  eft  dubium  ,  quin  epigramma  hoc  licet  verbis  fcriptum 
ilt  v^recundis ,  magnam  tamen  contineat  nequitiam  ,  quam  planis 
&  dilucidis  explanare  vocabulis  non  eft  noftri  inftitnti. 

Qnoi  tonam  foluit  diu  ligatam  ]  Zonam  vel  mitram  folverc  etiam 
apud  Gra;cos  aecipi  non  tantum  pro  parere,  fed  etiam  pro  dimi- 
nuere  virginitatem ,  recte  obfervatum  Scaligero.  Patet  hoc  etiara 
ex  Idyll.  xxvii.  quod  Theocrito  tribuitur; 

4><$£~  <P&  ^  mv  yJrgav  d7ii<n%eg'  l$  ^  oiAvtmg; 
Quo  loco  Scaliger  Iegebat  d7rijAvzg  ,  quod  non  probo ,  dkendum 
enim  erat  ct7rs%toug'  Omnino  fcribendum  d,7fi$ix,t$.  Ab  'Svn- 
si^etv  nempe,  id  eftacum  fibula?  lolvere,  feu  defibulare.  Iftius- 
modi  autem  zona?  non  folum  e  corio  &  pellibus ,  quod  minus  tu- 
tum  ;  verum  etiam  ex  a?re  ,  argento  &  chalybe  compingebantur , 
iisque  non  puellarum  tantum  pudenda,  fed  &  puerorum  nates  mu- 
niebantur,  utinunc  apud  varias  fit  gentes.  Docet  hoc  non  uno  lo- 
co  Etymologici  magni  auctor ,  &  complures  alii  Grammatici,  qui 
&  intus  Ianatas  fuifle  addunt. 

F  U- 


3  J.      V  O   S   S    I      O   B  S    E   R   V   A   T   1   O  N    E    S. 

F  U  N  U  S     P  A  S  S  E  R  I  S. 

Lugete  o  Veneres,  Cupidinefque, 
Etquantum  efthominum  venuftiorum. 
Pafter  mortuus  eft  mex  puella?, 
Pafter  delitia?  meas  puelkEj 
Quem  plus  illa  oculis  fuis  amabat. 
Nam  mellitus  erat ,  fuamque  norat 
Ipfa  tam  bene ,  quam  puella  matrem : 
Nec  fek  a  gremio  illius  movebat , 
Sed  circunfiliensmodohuc,  modoilluc, 
Ad  folam  dominam  ufque  pipiabat. 
Qui  nunc  it  per  iter  tenebricofum 
Illuc,  unde  negant  redire  quenquam. 
Atvobis  malefit  mala?  tenebra? 
Orci ,  quse  omnia  bella  devoratis : 
Tam  bellura  mihi  paflerem  abftuliftis. 
O  factum  male!  6  mifelle  pafter! 
Cuja  nunc  operamesepuellas 
Flendo  turgiduli  rubent  ocelli. 

Nihilominus  flagitiofum  eft  hoc  carmen  quam  praecedens.  Non 
me  fugit  viros  eruditos  Ionge  aliter  fentire,  &  credere  nihil  hiceffe 
quod  non  caftiflims  matronae  mitti  poiRt,  fed  verofiexiftimemus 
Catulluui  confe&um  &  exhauftum  Iucta  venerca  &  funerata ,  ut  cum 
Petronio  loquar,  ea  parte  qux  virum  facit,  Lesbia?  fus  hoc  epi- 
gramma  fcripfiffe  ,  tanto  utique  plus  Ieporis  hos  verficulos  habitu- 
ros  exiftimo ,  quanto  fuerint  nequiores.  Et  fane  quid  paflericum 
grcmio  puella? ,  fl  nihil  diclu  t  urpe  hic  fubintelligi  dcbcat  ?  Si  quis 
tamen  aliter  exiftimet,  perme  licet  ut  unusquisque  fuo  fruatur  in- 
genio. 

Suamque  norat  Ipfamtam  bene  quampucllamatrem~\  Cum  in  ve- 
tuitis  hbris  habeatur  ipfa ,  non  ipfafn}  non  dnbitaviir.us  eam  lectio- 

ncm 


Ad    C    Valerium    Catullum.         9 

ncm  reduccre.  Notum  eft  Catullum  in  hendecafyllabis  fuis  fepe  tro- 
chxum  ponere  in  prima  fcde.  Paffer ,  inquit,  tam  bene  fuam  norat 
nuellam  feu  dominam  ,  quam  ipfapuellafuam  norat  matrem. 

Vipilabat']  Mediolanenfe  exemplar  legit  piplabat ,  undc  fecimus 
pipiabat.  Pipoenim  &  pipioutrunque  d;citur.  Sic  Tertullianusin 
libro  contra  Vaientinianos  ,  c&lefics  mbres  pipiavit  Achamotb ,  ac 
item  fcripto  demonogamia  mfantes  pipiantes.  Sic  quoque  carwen 
Anonymi  de  vocibus  avium.  Hinc  pipiare  cupit  diverfa  per  avia 
paffer.  Licetalibipaiferes  titiarc  dicantur.  Nec  tamen  foli  paffe- 
res,  fed&  accipitres  pipiant,  unde  pipiunculi  in  vetuftis  pafffim  vo- 
cantur  gloifariis. 

Tua  nunc  opera~\  Cenfuerunt  nonnulli  Veftra  refcribi  deberc  pro 
Tua.  Egoverocum  in  veteribus  quibufdam  exemplaribus  invene- 
rim  Qua  r.unc  opera ,  non  dubito  quin  Catullus  fcripferit ,  Cuja  nunc 
opera.     Sic  quoque  Lucilius  xxx.  Satyrarum;  apudNonium. 

Cnja  opera  dvopoyjv^  7^1^^  per  caflra  cluebat. 

Ita  reformavimus  hunc  verfum  qui  gemino  apud  Noniumlocovitio- 
fe  admodum  fic  concipitur ,  cuja  opera  troginus  calix  per  caftraciuebat. 
'Avlpoyov©*  'mtTh.yi^  eft  fcortum  mafculum  utrique  fexui  infervi- 
ens.  Hxc  eo  libentius  monemus ,  quod  &  Turnebus ,  &r  Sealiger , 
&  complures  alii ,  infeliciteradmodum  hunc  Lucilii  locum  emenda- 
re  conati  fint. 

DEDICATIO    PHASELI. 

PhAselus  ille ,    quem  videtis  hofpites , 
Ait  fiHiTe navium  cekrrimus , 
Neque  ullius  natantis  impetum  trabis 
NequifTe  praeterire  ,    fine  palmulis 
Opus  foret  volare ,  fine  linteo. 
Et  hoc  nec  aut  minacis  Adriatici 
Negarelitus,  infulafqueCycladas, 
Rhodumue  nobilem,  horridamue  Thraciam  > 
Propontida ,  trucemue  Ponticum  finum : 

B  Ubi 


io  I.    Vossl    Observationes> 

Ubi  ifte  poftphafelus  anteafuit 
Comata  filva.  nam  Cytorio  in  jugo 
Loquente  faepe  fibilum  edidit  coma. 
Amaftri  pontica,  &  Cytore  buxifer, 
Tibi  hsecfuifle,  &  efle  cognitiflima 
Ait  phafelus.  ultima  ex  origine 
Tuo  ftetifledicitin  cacurnine: 
Tuo  imbuifle  palmiilas  ina?quore: 
Et  incfe  tot  per  impotentia  freta 
Herum  tulifle :  leva,  five dextera 
Vocaret  aura,  fiveutrunque  Juppiter 
Simul  fecundus  incidifletin  pedem. 
Neque  ulla  vota  litoralibus  Deis 
Sibi  efle  fa&a,  quum  veniretamare 
Noviflimo  hunc  ad  ufque  limpidum  lacunio 
Sed  ha?c  prius  fuere :  nunc  recondita 
Senet-  quiete ,    feque  dedicat  tibi 
Gemelle  Caftor,  &  gemelle  Caftoris. 

Phafelum  quo  e  Ponto  Bythiniaque  ad  fuum  revectus  eft  larem  Ca- 
ftori  &  PoIIuci  leqitimis  navigantium  numinibus  confecrat  Catullus. 
Non  vero  id  ita  accipiendum  eft  ,  ac  ii  totum  navigium  fufpendiffet  > 
hoc  enim  abfurdum  fuerit  exiiiimare ,  fed  proculdubio  acroftolium 
autapluftriatantumconfecravit.  Hunc  enim  veterum  morcm  fuiffe 
fatis  liquet  ex  DiodoroSiculo,  cum  in  eorum  qui  fuperfunt  librorum 
poftremo  fcribit  Rhodios  captarum  Demetrii  Poliorceta;  navium 
-xxpofsMa,  diis  confecraffe.  Ufitatum  id  jam  fuifle  Homericis  tem- 
ponbus  patet  ex  Hiad.I.  ubi  de  He&orc  dicitur  > 

Romani  &  ante  eos  Carthaginenfes  captarum  navium  roftra  diis  dedi" 
cabant ,  quod  in  phafelis  fieri  non  potuit ,  utpote  qui  roftris  carerent» 
&  quorum  virtus  in  fola  fita  eflet  celeritate ,  cui  plurimum  obfunt  ro- 
ftra.     Longiquippe  &  fimul  angufti  erant  fafeli,  inftar  legumin/L 


Ad    C.  Valerium    Catullum.         n 

Cpci0>jA#v  >  quos  phafeolos  vocant,  five  illi  dederint,  five  potius 
acceperintnomen  a  navigio.  Nec  tamenineofolophafelorum  con- 
fifcebat  celeritas,  fed  &  prajcipue  in  forma  prora? ,  longe  &  oblique 
fiipra  aquam  porrecbe.  .Sane&horum  &  fimiiium  navigiorum  ve- 
locitas  effecit,  ut  a  quindecim  feculisdefierintomninoconftruitri- 
remes ,  vixcjue  alise  in  mediterraneo  mari  compareant  naves  pra?ter 
liburnicas  &  phafelos ,  adeoque  omnibus  pradati  fint  illi,  utqua?vis 
■etiam  navigia  phafeli,  feu  ut  vulgo  Ioquuntur  >  vaffelli  appellentur. 
Verum  de  his  pluribus  agemus  in  fcripto  de  7X%wz&.gio,.  Quod 
vero  attinet  locum  ubi  phafelum  hunc  confecravit  CatuIIus ,  is  procui- 
dubio  fuitipfum  Caftorum  feu  templum  feu  nemus ,  cujus  mentio- 
ncmfaciuntTacitusaliique ,  e  quibus  fatis  colligi  poteft,  iftud  haud 
procula.  Padi  fluminis  abfuifle  ripa,  inter  Bedriacumnempe&PIa- 
centiam. 

it  hoc  negat  minacis  Adriatici  Negare  litm']  Cumin  nonnullisli- 
bris  fcriptis  legatur  negant ,  manifefte  adparet  reponendum  effe  nec 
aut.  Levequidem  haud  mendum  ,  fed  tamenquod  haud  parum  offi- 
ciat  elegantia?  Catullianse.  Idem  error  eftin  parodia  Sabini ,  qui& 
ipfe  fcripferat ,  Et  hoc  nec  attt  Trjphoni!  amuli  domum  Negare  nobilem  > 
hifulamvc  C&ruli. 

Horridamve  Thraciam  ]  Vei  quod  Marti  facra  eft ,  vel  quod  horri- 
dumfitmare  Thracium,  Quamvis  vero  id  intelligi  poflit,  deilla 
ora  qua»  a  Salmydeffo  ufque  ad  Cyancas  &  Hellefpontum  extendi- 
tur ,  adeo  obnoxia  tempeftatibus ,  ut  de  ea  fic  loquatur  y£fchylus ; 

T^e^«ct  7n>vr%  lLctj\ft\)o*]cnd,  yvciQ(&)* 
"£.%$(> ofyv(&>  vcwryai  [xv^tjci  vsxv. 

Tamen  ordo  exigit  ut  de  eo  potius  mari  accipiamus ,  quod  Atho- 
nem  alluit  ,  quod  8c  ipfum  procellofum  efle  fatis  doceat  epiftola, 
quam  Grajcimonti  huic  Xerxem  fcripfiffe  fabulantur.  Sed  neque 
fequentia  trucemve  Ponticmn  finum  dehoc  litore  accipi  debere  ,  fed 
vero  de  toto  Ponto  Euxino ,  trucemquehic  valere  inhofpitalem ,  fa- 
tis  declarant  fequentia. 

Rhodumve  nohilem]  Rhodura  quoque  acceffifTe hinc apparet.  Sed 
cumhic  memoretlocatempeftatibusobnoxia,  quajritur  quamobrem 

B  i  hujus 


12  I.    Vossl    Observationes, 

hujus  fecerit  mentionem.  Sciendum  itaque  petentibus  Rhodum , 
iitam  in  Orienrali  hujus  infula:  latere,  necefle  eiTe  ut  navigent  per 
mare  Lycium  haud  minus  frpe  periculofum  ,  cjuam  Pamphilium. 
Namcertetotus  illetractus  qui  a  Rhodo  uiquead  Chelidonias  pro- 
tenditur  omnibns  fcculis  fuitfbrmidabilis  navieantibus. 

Sive  utrttnqtte  Jnppiter fimttl  fecundiu  incidiffet  tn  pedem  ]  Pedes  funt 
funes ,  quibus  inreriores  veli  anguli  puppim  verfus  adducuntur.  Re- 
ligatis  itaque  ad  utrumque  latuspedibus,  &  vento  pone  adflante, 
tum  navigatio  maxime  erat  fecunda,  tumque  naviscurrit  dfAQoTi- 
poitri  7izoi<&i  ,  uthabet  C.  Smyrnseus  ,  vel  ut  habet  Ariftophanes 
in  Avibus  tjr  cL[a(Qq~iv  Traooi^.  Uno  autem  pede  navigabant  ,  fi- 
ventus  eflet  obiiquus ,  quippe  fi  a  finiftra  flaret ,  ttim  dextrum  addu- 
cebant  pedem ;  iin  autem  a  dextra  ,  flniftro  folum  pede  utebantur. 
Quod  fi  obiiquior  etiamnum  ventus  incideret  ,  adeo  ut  pcne  efTet 
contrarius ,  tum  puppim  verfus  producebatur  pes  alteruter,  &:  yii- 
dem  quantomagis  ventus  efTet  adverfus ,  tanto  longius  producebatur 
pes,  tantoque  fortius  intendebatur  velum  ,  cum  ratio  nautica  exi- 
gat,  utquanto  obliquius  &  acutiori  anguioventusafpiret,  tantomi- 
nor  efTe  debeat  veli  iinus.  Quod  fi  nimius  eiTet  ventus  &  periculum 
efletutnavis  everteretur  ,  tumlaxabant  pedem  »quodGra?cidicunt 
X&Xav  aut  cv<h$o,vcLf  m^A.  Cautiores  tamen  nauta?  in  tali  peri- 
culo  negleclo  pede  totum  demittebant  vclum  fecusenim  fifacerent, 
jarp  merito  illis  aptabatur  paroemia  ,  et<ptvn$T  \jzri&iVT  tnlcb 
Jiwkxoiv ,  id  eft ,  negleclo  eofitne ,  ctii  antcnna  fufpenditur , pedem  per- 
fequuntur.  Ha?c  cum  ita  fint  &  infinitis  veterum  teftimoniis  con- 
firmari  poflint ,  mirum  videri  poflit  quod  unus  Euripides  in  Iph:-ge- 
niaTauricapedemveliad  proram  ,  ubierat  fzA(^  &  cIkpo^Moy 
religatum  fuiiTe  fcribat;  'zs&tovoi  x£  TrfcopjcVi  yjztrkp  $tXov  &k~ 
7muoT>vai  7iiocL  vctog  uxv7K{Jt,7nv.  Hxc  fane  ftultitia  eft,  &  me- 
rito  Lucianus  in  Jove  Tragcedo  ridet  nautam  quendsm  qui  adeo  eflet 
jftupidus ,  ut  'zs&Tvvxg  ad  puppem,  utrumque  vero  pedem  ad  proram 
adduceret.  Idem  fi  feniifTet  Euripides  ,  quos  non  fibilos  &  cachin- 
nos  movifTetplebi  nafutiflima?,  &  vewlt&UTclvi',  Sciendum  itaque 
e^Xov  in  hoc  Euripidis  loco  ,  non  notare  id  quod  vulgoexiftimant 
fed  accipi  pro  clavogubernaculi,  propequempes  veli  adftringebatur. 

Sic 


AdC.   ValeriumCaTullum.         ij 

Sicprimitusacceptamfuiflehancvocemfed  poftmodum  cum  multis 
aliis  na^ticis  vocabulis  a  puppi  in  proram  migraffealibi  monuimus.  In- 
figniter  etiam  nugatur  Ifidorus  ,  cum  Suphonem  fcribit  funem  fuifle  in 
prora  collocatum ,  cui  nempe  pes  veli  effet  vel  vicinus ,  vcl  contiguus 
idqucex  hoc  Cceciliilocoadftruereconatur.  Venerio  curfu  veniprolato 
pedc  ufque  ad  Sapbonem,  Sapho  vel  Safo  aut  etiam  Savo  eft  flumcn 
Carnpania?  inter  Lirim  &  Vulturnum  ad  quem  prolato  pede ,  &  vcnto 
non  quidem  omnlno  favente,  fed  tamen  Venereo  curfu,  ideftpla- 
cido&  tranquillo  mari  fepervenifle  fcribit  Cascilius.  Reverendus 
ifte  Hifpalenfium  praeful  proflumine  funem  accepit ,  quo  nihil  fingi 
poflit  ineptius ,  &  miror  non  fuboluifle  hoc  Scaligero.  Cseterum  ad 
hunc  Catulli  locum  harc  fufficiant ,  qua;  ideo  monere  operajpretium 
cenfuimus ,  quia  complures  hac  nof  tra  a?tate  exiftimant  artem  eam  qua 
navespercrebros  flexuscontraventum  obluctando  proficiunr,  vete- 
ribus  planeignotamfuiffe.  Nam  certe  prolatopede  nunc  fwiftros  nunc 
dextros  folvere  finus>  ut  Virgilius  inquit,  ipfumhcceft,  quodvulgo 
loeveren  vel  laveren  dicimus.  Etfanealiter  fierinon  poflet  idquod 
Plinius  fcribit  Lib.  n.  lisdcm  ventis  in  contrarium  navigatur  prolatis 
pedibus ,  ut  notlu  plcrumque  vela  concurrant. 

Nec  ulla  vota  Litoralibus  dits  ]  Quajfivere  multi  quinam  fmt  ifti 
Dii  quos  hic  Iitorales  vocat  Catullus.  Muretum  marinos  &  Litora- 
Ies  deos  confundere  jam  alii  annotarunt.  Non  defunt  qui  folum  A- 
pollinem  Adtasum  &  Hellefpontiacum  numen  hoc  nomine  cenfen- 
dos  efle  exiftiment.  Sed  fane  nullus  fere  eft  deorum  majorum  mino- 
rumve ,  cui  fana  in  litoribus  facrata  non  fuerint ,  cuique  navigantes  vo- 
ta  non  fecerint.  Ta»diofum  eflet  &  longum  ,  ne  dicam  futile ,  fin- 
gulorum  nomina  &  templa  commemorare ,  cum  quot  promuntoria  & 
finusmaris,  ac  deniquelitorales  effent  civitates;  totidem  quoque  & 
plura  AiytctXiuv  Jewv  fana  pa/fim  ,  occurrerent.  Velfolumjo- 
vis  Urii  templum  in  Bofporifaucibus  fitum,  &  navigantibus/acrum 
fimul  quoque  omnium  erat  deorum .  Quod  autem  CatuIIus  dicit  nulla 
fibivotaeflefactainredituePonto,  non  hoc  negleclui  cultus  divini 
adfcribendum  eft ,  fed  quod  opus  non  habuerit  ad  Maleatem  Apolli- 
ncm  ,  aut  Neptunum  Ta?narium  aut  crebra  in  iifdem  Iitoribus  Diana; 
No&iluca?  fana  divertere ,  cum  fecunda  femper  ufus  fit  navigatio- 
ne.    Jovis  autem  Urii  templum ,  quamvis  proxime  prajtervectus  fit , 

B  5  fi  non 


14  I.   Vossl    Observationhs, 

fi  non  frequentarir ,  id  propterea  fadum  ,  quocl  redeuntibus  e  Ponto 
moris  non  eflet ,  aut  certe  raritlime  ,  ranum  hoc  adire.  Solis  guippe 
Pontum  ingrefluris  fanum  hoc  confecratum  fuilTe  conftat. 

Cum  veutret a  mari  Novisfimo  ]  Quam  vis  plerique  fere  libri  veteres 
pro  hac  ftent  le&ione ,  veriorem  tamen  efTe  alteram  fcripturam.quam 
lecutifumus,  recte  judicat  Scaliger.  Mare  noviflimum  eft  Pontus 
Euxinus.  Perpctuus  eft  Catullus  in  imitatione  antiquiflimorum  Grx- 
ax  fcriptorum ,  uti  paflim  ex  iis  qua»  poftea  dicentur,  palam*fiet. 
Pleriquevero  vetuftiores  Gra?ci  ante  bella  Perfica  &  victorias  Alex* 
andri  PontumEuxinum&  Colchorumterraslonge  adeo  adorientem 
remotas  efle  credebant,  ut  horum  regione&  mtimo  hujusPonti  re- 
ceflu,  terrarum  mariumque  menfuram  terminarent ,  itaut  Colchica 
regio  principium  ipfius  eftet  terrae  habitata?.  Hinc  eft  quod  Mimner- 
mus  folis  cubile  in  Colchis  pofuerit.  Hinc  quoque  Aeeten&  Me- 
deam  folis  fobolem  fabulata  eft  antiquitas.  Hinc  quoque  eft  quod 
Lucietius  Lib.  vi.  quatuor  partes  fei;  cardines  mundi  recenfens  ,  ut 
Gadesprooccafu  ,  itapontum  pro  oriente  nominarit.  Etfaneinan- 
tiquis  Geographicistabulis  Colchis  &  Caucafus  erantterminitelluris 
ad  orientem  cognita?.  Nec  defuere  etiam  poft  victorias  Alexandri , 
quiut  huic  infcitise  patrocinarentur  Colchos  etiatn  apud  Indos  inve- 
nerint,  &  ut  illos  cum  aliis  conjungerent  Colchis ,  Indos  &  Sinas 
Ponto  Euxino  vicinos  efle  adfirmarint.  Talia  cum  legunt  fatui ,  feip- 
fos  mirantur  plurimumque  in  fe  gaudent ,  adeoque  quidem  ut  antiqui- 
tatis  eos  ctiam  miferet.  Qua  quidem  in  re  fimiles  mihi  videntur  pue- 
ris ,  qui ,  fi  quot  in  facculis  geftent  talos ,  foli  norint ,  folos  etiam  fe 
fapere  eJftimant.  Adeo  libenter  homines  fibi  ipfis  placent,utni- 
hil  tam  futilefit,  unde  non  avide  fuperbiam  fumant. 

Gemelle  Cafior  &  gemelle  Cafioris  ]  In  quibufdam  noftris  libris 
fcriptum  inveni ,  gemelle  Cafiorum  &  gemelle  Cafloris ,  quomodo  ta- 
men  Catullus  non  fcripfit.  Diofcoros  dici  Caftoras  ,  notum  eft  om- 
nibus.  Sed  &  Polluces  pari  ratione  dixit  infra  ;  Jam  prece  Vollti- 
ces ,  jam  Cafioras  implorame.  Jocum  Bibuli  in  Ca*(arem  legas  apud 
Dionem  lib.  xxxvn.  Optime  itaque  interpres  vetus  in  AdisApo- 
ftolorum  capite  ultimo  -2J^c^|Woy  AiGOTLcpuy  ,  vertk  infigne  Ca- 
fiorum ,  quod  male  reprehendit  vir  doiftus. 

A  D 


Ad    C.    Valerium    Catullum.        15 

AD    lesbiam. 

V  1  v  a  m  u  s ,  mea  Lesbia ,  arque  amemus , 
Rumorefque  fenum  feveriorum 
Omnis  unius  aeftimemus  affis. 
Soles  occidere  &  redire  poflunt: 
Nobis,  quum  femel  occidit  brevis  lux, 
Nox  eft  perpetua  una  dormienda. 
Da  mihi  bafia  mille,  deinde  centum, 
Dein  mi  altera  da  fecunda  centum , 
Dein  ufque  altera  mille ,  deinde  centum , 
Dem  cum  milliamulta  fecerimus» 
Conturbabimus  illa  ,  ne  fbiamus , 
Aut  nequis  malus  invidere  poflit, 
Cum  tantum  fciat  efle  bafiorum. 

Dein  mille  altera ,  dein  fecunda  centum  ]  Cum  m  melioris  notat 
exemplaribus  legatur  ,  Dein  mi  altera  da  fecunda  cemum ,  non  du- 
bitavimuseam  Scripturamreducere,  eum  &eIegantior  &  magis  fit 
Catulliana. 

Conturbabimm  iUa^  ne  fciamus,~\  Duo  nempe  funt  caufa»quam- 
obrem  velit  ut  nec  fibi ,  nec  aliis  bafiorum  numerus  innotefeat.  Prior 
efl; ,  ut  conturbato  numero  y  novam  rationem  &  novum  cogantur 
inftituere  calculum ,  ut  flc  lufus  fiat  perpetuus.  Alios  vero  vult  ne- 
fcire  nefafcinatio  noceat,  qu«etumdemum  nocerenecjuitfi  velno- 
men  rei ,  vel  denique  numerus  ignoretur. 

A  D     FLAVI  U  M. 

F  L  a  v  1  delicias  tuas  Catullo , 

Ni  fint  illepidse,  atque  inelegantes» 
Velles  dicere,  nec  tacere  pofles. 
Verum  nefcio  quid  febriculofi 

Scor- 


16  I.    VossIObservationes, 

Scorri  diligis  :  hoc  pudet  faterj , 
Nam,  tenon  viduas jacere  noctes, 
Nequidquam  tacitum  cubile  clamat. 
Sertis,  ac  Syrio  fragrans  olivo, 
Pulvinufque  perinde  &  hic,  &  illic 
Attritus,  tremuliquequafiale&i 
Argutatio,  inambulatioque. 
Nam  ni  iftapte,  valet  nihil  tacere. 
Cui  non  jam  latera  exfututa  pandant 
Noflu  quid  facias  ineptiarum  ? 
Quare  quidquid  habes  boni ,  malique , 
Dicnobis.   Volo  te  ac  tuos  amores 
Ad  ccelum  lepido  vocare  verfu. 

Nam  tii  pravalet  ifla  nihil  taceres~]  Hunc  Iocutn  corruptiflimum 
in  omnibus  Vaticanis  exemplaribus  fic  legi  adfirmat  Achilles  Sta- 
tius.  Nam  in  ifla  pr<nva\et  ntbil  tacere,  Cur  non  tam  Utcra  & 
futura  panda.  Nec  tu  quid  facias  ineptiarum.  Cum  hac  ledtione 
conveniunt  exemplaria  qua»  nos  vidimus ,  nifi  quod  pro  panda  ha- 
beant  pandas  vel  pandat.     Proculdubio  fic  fcripferat  CatuIIus ; 

Nam  fti  iflapte ,  valet  nibil  tacere, 
Cui  non  jam  latera  exfututa  pandant 
Notlu  quid  facia-s'  ineptiarum  ? 

Ni  enim  ifta  ipfa  vera  fint,  nihil  prodeft  filentium  tuum ;  id  cft,nifi 
turpe  &  febriculofum  alicruod  fcortillum  depereas,  non  puderet  amo- 
res  tuos  palam  profiteri.  Sed  fruftra  taces,  cum  ipfa  tua  latera  teften- 
tur  quid  noctu  facias.  Jflaptepvoifla  ipfa,  ut  mibipte  &  mepte  pro 
mihi  ipfi  &  meipfum.  Valere  autem  farpe  accipitur  pro  prodcffe, 
ut  apud  Ciccronem ,  b&c  res  mihi  valet  ad  Gloriam  ,  &  paffim  apud 
Ncpotem  &  optimos  cjuofque  fcriptores. 


A  D 


AdC.   Valerium    Catullum.        17 

A  D      LESBIAM. 

Quosris  quot  mihi  bafiationes. 

Tux,  Lesbia,  fintfatis,   fuperque  ? 
Quam  magnus  numerus  Libyfiasarena: 
Laferpiciferis  jacet  Cyrenis 
Oraclum  Jovis  inter  asftuofi , 
Et  Batti  veteris  facrum  fepulchrum" 
Autquamfideramulta,  cumtacetnox, 
Furcivos  hominum  vident  amores: 
Tam  te  bafia  multa  bafiare , 
Vefanofatis,   ckfuperCatulloeft, 
Quce  nec  pernumerare  curiofi 
Pdfllnt,  nec  mala  fafcinare  lingua. 

Zaferpiciferis  jacet  Cjrems~]  Sic  fcribendum  non  laferpitiferis.  Sive 
enim  Iaferpicium  dictum  fk  quafi  lac  lerpicium ,  fivepotiusnomenex 
■eo  traxerit,  quod  fit  Iafcris  fpica;  lafer  enim  vocatur  fuccus;  laferpicium 
veroipfe  caulis ,  feu  ferula  qux  fuccum  gignit,  planum  fit  vocabulum 
hoc  per  C  non  vero  per  T  fcribi  debere.  Per  Battum  Veterem  intel- 
lige  primum  Battiadarum ,  qui  &  Ariftanis  &  Ariftoteles  diclus  fuit. 
Hujus  fepulcrum  quodimprimiscoluereCyrenan,cuminipfafuerit 
Pentapoli  Cyrenaica.  Oraculum  vero  Jovis  Ammonis,  quadringen- 
tis  minimum  milhbus  lnderemotum  ,  ^atet  Catullum  ,  quimagnum 
interutrumque  flatuit  intervallum,  recxius  fenfifTe,  atqueilli  qui  Ora- 
culum  hoc  Pentapolitana?  provincias  vicinum  effe  crediderunt.  Erro- 
rem  iitum  non  aliunde  proveniffe  quam  ex  diverfa  acceptione  Cy- 
renes  &  Cyrenaica? ,  ex  iis  quse  ad  Melam  fcripfimus ,  fatis  colligi  po- 
teft.  Nam  certe  tota  aliqaando  Marmarica  Cyrenes  nomine  cenfeba- 
tur.  Necaliter  fenfiffe  Catullum  patet  ex  eo ,  quod  &  ipfe  Ammo- 
nis  oraculum  in  Cyrenis  ponat. 

Cyrenit~]  Non  folus  inter  Latinos  eft  CaruIIus,  qui  primam  in 
Cyrenis  corripiat ,  fic  quoque  Virgilius  in  Elegia  ad  Valeriam  Mef- 
(allam  5 

C  Si 


2i         I.VossI    Observationes» 

Si  laudem  afpirem,  humiles  &  adire  Cpenas    ■ 

Si  patrio  Grajos  carmine tadire  fales 
Pojfumus  :  optatis  plus' jam  procedimus  ipfis. 

Per  humiles  Cyrenas  intellige  mufas  humiles  Callimachi.     Fruftra 
fefe  hic  torquent  viri  docli.  * 

Nec  mala  fafcinare  lingua~\  Exemplar  manu  exaratum  quod  olim 
fuitHieronymi  Commelini ,  yzomald  habet/wrtfctf,  unde  aliquis  fu- 
fpicabarur  Catullum  fcripfiffe  maga ,  ego  tamen  vulgarem  malui  fer- 
vare  le&ionem ,  qua;  nifi  fallor  verior  &  Catullo  dignior  ,  cum  altera 
nefcio  quid  putidum  fuboleat. 

AD      SEIPSUM. 

Miser.  Catulle  definas  ineptire, 
Et  quod  vides  periifle,  perditum  ducas. 
Fulferequondam  candiditibi  foles, 
Quum  ventitabas ,  quopuelladucebat 
Amata  nobis ,  quantum  amabitur  nulla- 
Ibiillamulta  tamjocofa  fiebant, 
Qux  tu  volebas ,  nec  puella  nolebat. 
Fulfere  vere  candidi  tibi  foles. 
Nunc  jam  illa  non  volt,  tu  quoque  ipfe  te  refer 
Nee  qua?  fugit  feclrare ,  nec  mifer  vi ve : 
Scd.  obftinata  ment?e  perfer ,  obdura. 
Valepuella,  jam  Catullusobdurat: 
Necte  requiret,  nec  rogabit  inuitam. 
Attudolebis,  quum rogaberis  nullam 
Scelefta  noclem.  Quse  tibi  manet  vita ? 
Quis  nunc  te  adibit  ?  quoi  videberis  bella  ? 
Quem  nunc  amabis  ?  cujus  efle  diceris  ? 
Quem  bafiabis  ?  quoi  labella  mordebis? 
At  tu  Catulle  obftinatus  obdura. 

5!mc  jam  illa  non  vult  ttt  quoyte  hatid  potes,  <{UMi?~\  Vitioius& 

tnuti- 


AdC.   Valerium   Catullum.         19 

mutilus  ifte  vcrf  us  qua  ratione  emendari  debeat,  multum  haclenus  fol- 
licitos  habuit  eruditos.  Codex  Commelini  qui  haud  paucis  in  locis 
csteriseft  integrior,  ita  hunc  verfum  concipit;  Kukc  ftm  illa  non 
vult ,  tuque  inepte  &  impote  ,•  Alia  exemplaria  habent  hnpotem ;  Unde 
conjiciebam ; 

Nunc  jam  illa  non  rutt ,  tuque  inepe  &  imp$  ne- 
'  -que  qu£  fugtt ,  fectare*  nec  inifer  vive. 

Imposeft  non  potens  animi  ut  Feftus  &  alii  Grammatici  interpretan- 
tur.  Nec  oftendere  debet  quod  vocula  dimicfiata  abforbeatur  a  fe- 
quenti  verfu ,  cum  id  ipfum  quoque  fiat  in  ulti-mofque  Britannos.  Sic 
paffimSappho,  quamubique  imitatur,  &  eleganter  quidem  ,  utmi- 
rer  reperiri  hoc  feculo,  qui  hypermetros  &  hypercataleclicos  iftiuf- 
modi  carpant  verfus.  Nec  tamen  me  fugit,  etiam  olim  fuiffe,qui  - 
reprehenderint  Homerum ,'  quod  S  IA.  fic  diviferit  Z>j-v  ut  po- 
fterior  litera  cum  fequenti  verfu  copuletur  :  fed  profefto  nimium 
fibi  tribuunt ,  qui  Homerum  artem  volunt  docere  poeticam.  Au- 
divi  nonnullos  ,  qui  quasvis  etiam  in  medio  vcrfuum  improbarent 
c«efuras ,  tinde  tamen  prarcipua  carminum  venuftas.  Verum  ut  ho- 
rum  fpernenda  funt  judicia,  ita  quis  non  Gra?corum  mireturinge- 
nium ,  quod  csefur«e  beneficio  etiam  eas  voces ,  quas  lex  metrica  re- 
fpueret ,  verfibus  fuis  feliciflime  inferuerint.  Non  patiebatur  metrum 
Heroicumaut  elegiacum  ut  Ay.qoyu.TcAv  aut  "^m^o^up^»  no- 
minentur.  Uli  tamen  viam  inyenere  qua  id  ipfum  commodiffime 
fiat.     Itaque  Simonides, 

H'  [liy  A^vcuom  (poac  *§t>i&  qvuc  A'{/$o- 
yetTUv  fWa^oy  xleive  n&f  A '^oJW. 
Item  alius, 

06t(&>  Sijni  o  kX&vos  dv    E#\.«Xfi  7mowt  'Amfoo- 
oup(&>.    yivutnceic.  Txvofjbcc  txto  kXuuv. 

Felices  noftrae  setatis  poeta?,  qui  adeo  laxas  &  patulashabentaures, 
ut  Melchifedechum  ,  Nabuchodonoforem,  Maximilianum  fimul  jux- 
taque  pofitos ,  &  majora  etiam  nominum  portenta ,  unico  deglutiant 

C  z  hauftu 


20  I.      V  O  S  S  I      ObSERVATIONES, 

hauftu  &  concoquant.  Quolibet  enim  in  loco  iftiufmodi  admit- 
tunt  vocabula ,  cum  prorfus  negligant  metrum ,  utpote  qui  pedeftri 
fermone  pd&raque  abfolvant  carmina ,  uno  tantum  decurrentia  pede» 
dummodo  is  pulcre  refonet.  Verum  dehis  aptior  alibi  eritdicendi 
lo.cus.  UtadCatulIum  redcam,  quamvis  ea  quam  exhibuimus  le- 
clio  libri  antiqui  aucToritate  quodammodo  fukiatur  pro  conjectura 
tamen  Eabeatur  velim,  idque  eo  magis  quod  in  aliis  iibjis  ficfcrip- 
tum  iri  vanerim , 

.Nunc  illa  non  vult,  tuquoque  ipfe  te.. ... 
Pro  ipfe  te  emendatum  in  quibufdam  libris  impote,  in  aliis  ifiepte* 
quorum  neutrum  jam  placet.     Ampliato  itaque  judicio,  ornnino  ar- 
bitror  excidilTe  refer  vel  reduc.     Sic  ipfe  Catullus  infra  j 

Quin  ttt  animum  ojfrmas  atque  iftinc  te  reducit 
Et  dis  tnvitis definis  ejfe  mifer. 

QuinekirentancipitemefTeprimam  in  referre  &  reducere ,  illi  pro- 
culdubio  offenfi  modulo  Syllaba:  aut  iftara  aut  alteram  vocem  ex- 
punxere.. 

At  tu  dolebis  cum  rogaberis  nulli ,  Scelefta  tene  ?  Pferique  fere  Ii* 
bri  fic  fcribunt,  nulla  fceleftanecte.  UndefacileveraeruiturlecTio. 

Ac.  tu  dol.ehis  cum,  rogaberis  nuttam 
Scelefta  noclem^ 

Scali°eri  conjecTura  frigida  eft. 

At  tu  Catulle  obftinatus  ohdura~\  Cum  ha?c  fit  conftans  omniurn 
librorum  fcriptura  ,  fruftra  funt  illi  quilocum  hunc  reformare  conan^ 
:ur.     Pafftm  Catullus  ifliufmodi  amar  hiatus. 

AD    VERANNIUM, 

Vera  nn  i  omnibus  e  meis  amicis 
Antiftaris  mihi  milbbus  trecentis : 
Veniftine  domum  *d  tuos  penatis, 
Fratrefque  unanimos»  anumque  matrem? 
Venifti?  o  mihi  nuncii  beati.: 

Vi* 


Ad    C.   Vaiujum    Catullom.         21 

Vifam  te  incolumen ,  audiamque  Hiberum 
Nanantemloca,  fa£ta,  nationis, 
Ut  mos  eft  tuus :  applicanfque  collum, 
Jucundum  os »  oculofque  fuaviabor. 
O  quantum  eft  hominum  beatiorum» 
Quid  me  teiuseft>beatiufve? 

Antijlans  mihi  miUihiu  trecentis  ]  Non  dubitavi  Iectionem  hanc 
©mnium  anticjuorum  librorum  audfcoritate  munitam  admittere,  quunr 
&  Lucretius  ea  utatur,  &  apud  Gellhunex  Quadrigario  habeamus, 
virtute  c&tervs  antijiabat.  Panlo  poft  pro  eo  quod  eli  in  libris  fu- 
natnque  matretttt  refcripfimus  anumq*  e  matrem.  Sic  in&achartaa* 
tiits  ,  &  fa-ma  anus ,  &  natalvs  anus  apud  Tibuilum;  Graeifimiliter 
loquuntur  ,  cum  apud  Homerum  legamus  cux.^*-  yepov-t  &  JE- 
fchylus  dixerit  yltqw  ^dy^a,t  &alius  yit^pvQ*  fM^ov>t  uteft 
apud  auctqrem  Etymologici.  Huic  contrarium  charta  virgo  apud' 
IMartialem,  fkrofpuirgines  apud  Apulejum  &  complura  ifliufmodi,. 

D.E     V  A  R  I  I    SCORTO; 

V  a  r  \js  me  meus  ad  fuos  amores^ 
Vifumdujxerat  eforo  otiofum: 
Scortifium  utmihi  tum  repente  vifum  eft, 
Nonfaneillepidum,  nec  invenuftum. 
Hucut  venimus ,  incidere  nobis 
Sermones  varii :  in  quibus ,  quid  eflet 
Jam  Bithynia,  quomodo  opsfehaberet?, 
Et  quantum  mihi  profuiffet  e  re. 
Refpondiv  idquoderat:  nihilmet  ipfia» 
Nec  praetoribus  effe,  nec  cohorti , 
Curquifquam  caputun&ius  referret:: 
Praefertim  quibus  efTet  irrumator 
Fraetor,.  non  feceret  pili  cohortemi,  . 

C  5.  Att 


2i  I.  Vossl   Observationbs, 

Ac  certe,  tamen  inquiunt,-  quodillic 
Natum  diciturefle  comparafti 
Ad  ledticam  homines :  ego ,  ut  puelke 
Unum  me  facerem  beatiorum : 
Non  inquam ,  mihi  tam  fuit  maligne , 
Ut,  provinciaquod  mala  incidiflet , 
Non  poflem  octo  Midas  parare  rectos. 
At  mi  nullus  erant  nec  hic ,  nec illic , 
Fra&um  qui  veteris  pedem  grabati 
In  collo  fibi  collocare  poflet. 
Hic  illa ,  ut  decuit  cinxdiorem  5 
Qijsfq,  inquit,  mihimiCatullepaulum 
Iftos  commoda ,  nam  voload  Serapin 
Deferri.  Maneme,  inquiipuelke: 
Iftud,  quod  mododixeram  mehabere, 
Fugit  meratio.  meusfbdalis 
Cinnaeft  Cajus,  is  fibipara  vit. 
Verumne  illius,  an  mei,  quid  adme?. 
Utortam  bene,  qux  mihi  paravit. 
Sedtuinvifa,  rhale  &  mblefta  vivis , 
Per  quam  non  licet  efle  negligentem. 

Varm  me  meus  ]  Aceipiendum  de  Alfeno  Varo  Jurifconfulto ,  de  cu- 
jus  perfidia  infra  conqueritur ,  cum  prius  fuerit  amiciflimus ,  ut  ex  eo- 
dem  conftat  epigrammate.  Sed  cum  in  aliquot  meis  libris  fcriptum 
invenerim  Varius,  fieri  poteftut  hsec  verior  fit  leftio ,  &  ut  fit  fynec- 
phonefis,  quales  complures  apud  Catullum,  ut  Aquinios,  Veronen- 
fwm&c,  Id  fi  fit,  non  dubitandum  quin  hic  fit  infignis  ille  vates , 
quem  Virgilius ,  Horatius&aliitot  cumulant  laudibus ,  ut  omnibus 
aliis  prajponere  videantur. 

Quomodo  fe  haberei']  Multumabhac  lectione  recedunt  Iibri  vete- 
rcs ,  in  quibus  conftanterlegitur ,  qtwmodopoffe  haberet .  uti  etiam  te- 
ftatur  Achilles  Statius.     Nos  vero  nullius  literaj  detrimento  veram 

#  exfculp- 


Ad   C.  Valerium   Catuljlum.        25 

exfculpfimus  le&ionem,  quomodo  ops  fe  haberet.  Ops  eft  terra  ,  quod 
&  mediocnter  docti  non  ignorant.  Similiter  quoque  infra  in  epitha- 
lamio;  JEmathis,  tutamen  opis.  Varro  iv.  deLL.  Terraops,quodheic 
emnc  opm-,  &  hac  opusad  vivendum :  &  ideo  dicitur  Ops  mater,  quod  terra 
mater.  Sic  enim  legunt  vetera  exemplaria,quod  perperam  immutarunt. 
Bene  autem  Varro  vocabulum  hoc  interpretarur ,  fed  falfum  ,  ut  fo- 
let ,  addit  etymum.  Eft  enim  a  Gra?co  <^mg  feu  Ovmg.  Ha?c 
quippe  Grascis  antiquirus  eadem  erat  quse  Rhea.  Sive  autem  Opem 
pro  magna  matre,  Phrygum&r  Bithynorumdea,  five  pro  ipfa  acci- 
pias  terra ,  utrumque  redte  fe  habet. 

Et  quantum  mihi  profutjfet  <ere  ]  Sic  Scaliger  in  fuo  libro  reperilTe 
videtur,  &ficquoque  habebat  antiquumexemplar,  in  reliquis  enim 
pro  &re  fcriptum  inveni  habere,  &proquantum  qm.  vel  quoniam, 
ut  videri  poffit  fuilTe ,  Et  quonammiht  profuijfet  are.  Sed  nefcio  unde 
in  ple/ifque  exemplaribus  habere  compareat.  An  fcripferat  Catullus 
Et  quanam  mihiprofuiffet  ab  re  ?  Apud  Martialem  fimilemendum, 
fed  cujus  medicina  non  tam  ambigua.  Nam  quo  loeo  apud  eum  lib.xi.. 
Ep.  cvn.  Iegitur  Albi  Maximeft  vacas  babere,  manifefte  Iegendum 
eft  ,  Albi  Maxtme  ft  vacas  ab  &re ,  non  vacabit  hora  ut  vulgo ,  neque 
vacas  avere ,  ut  Salmafius.  Ifte  enim  Albius  Maximus  prsefectus  eratr 
serarii. 

Refpondi  id  quod  erat  nihil  neque  ipfi  ]  RecTre  coneipitur  hic  locus  rn 
vetuftolibro  quiolimfuit  Hieronymi  Commelini.  Refpondi  id  quod 
erat  nihmiet  ipfis.  Nec  pr&tortbuseffe.  HincpatetfalliGrammaticosy 
quiputantSyllabicama<ijecr.ionem  met ,  nonaffigi  nifi  poft  ego,  tu , 
fui.  Sic  quoque  infra  iri  carmine  ad  Mallium  Qtumet.  Quod  au- 
tem  viri  doc*H  locum  hunc  mendofumefle  exiftiment,  ideo,  quod 
mfingulasProvinciasfinguli  tantum  mittantur  Prsetores ,  i?  eo  om- 
nino  fugit  illos  ratio.  Siquidem  quod  alibi  f«epe  contigit  ut  una 
Provincia  in  duas  aut  tres  divideretur  prseturas,  ipfum  quoque  ho£ 
in  Ponto  &  Bithynia  contigit ,  qua?  fa?pe  non  plures  provincias 
plurefque  partita»  fuerunt  metropples;  qua?  licet  ab  uno  aliquando 
adminiftrata*  fuerint  proconfule ,  adeo  tamen  id  non  fult  perpetuum , 
ut  contra  fepius  quot  metropoles ,  totidem  quoque  vel  pra?tores , 
vel  proconfules  mitterentur.  Ponrim  provinciaduas  habebatmetro- 
poles  Amafiam  &  Neocajfaream.  Duas  limiliter  Cappadocia .,  Ca?fa- 

reajn 


2.4  I,  VossIObservationes, 

ream  &  Tyanam ,  ad  quas  totidem  mittebantur  prstores ,  audecque 
aiSrmare,  in  totoimperio  Romanonullam  exftitiffe  provinciam  cu- 
jus  termini  &  regiminis  ratio  toties  a  Romanis  immutata  fit ,  ac  Pon- 
ti  &■  Bithynix  ,  &  attributis  huic  Paphlagonia?  Afia?que  proprie 
dicta?  portionibus.  Similiter  Syriaduas  habebat  Metropoles  Tyrum 
&  Berytum,  iderr.queinaliisiactumprovinciis,  verum  de  his  p!ura 
alibi  diximus. 

.  Non  facerct  pili  cobortem  ]  Ellipfis ,  pro ,  qui  non  faceret  pili  co- 
hortem  idefc  fuos  comites» 

At  certe  tamen  inquiunt  quod  illic  Natumdicitur  ejfe  comparafli  Adle- 
■fticam  homines  ]  Cum  \\xc  (it  conftans  omnium  librorum  lectio,  ma- 
le  omnino  de  Catullo  merentur  qui  ifta?c  immutarunt,  &  pro  inquiunty 
inquiit,  pro  ejfe  ,  are  fubftituerunt.  Meras  agunt  nugas  viridocti, 
cum  interpretari  conantur,  quid  fit  xs  natum  in  provincia.  Nihil 
planiushoc  Catulliloco&  miror  hichsfitaiTe  eruditos.  Verba^funt 
fcortilli  dicentis;  Attamen  6  Catulle ,  vulgo  incjuiunt  te  comparafle 
tibilecticarios,  feu  Iecticam,-  remnatam  inBitfiynia.  Bithynorum 
enim  inventum  credebatur  effe  leclica ,  unde  Cicero  v.  in  Verrem  j 
Nam  ut mosfuit Bithynu  Regibus leclicaoftapboro ferebatur.  Idem  cjuo- 
cjueex  vcrbis  CaiiGracchi,  qua?  exftant  apud  Gellium  lib.  x.  col- 
ligit  Lipfius ,  &  fane  jam  ab  antiquifftmis  temporibus  confuetudo 
iita  apnd  omnes  tere  orientis  populos  obdnuit ,  ut  principes  &  hono- 
ratiores  cjuivis  fellisaut  lecticis  vectarentur,  tranflatufcjueeft  hic  mos 
ablndisad  Perfas&  Medos,  abhisad  Cappadocas&  BithPffos,  ab 
illisdemum  ad  Romanos.  In  Cappadociaadeo  communes  fuerele- 
d:ica?,  ut  poftmodum ,  cum  Chriftiani  illic  rerum  potirentur,  ipff 
quoque  Epifcopi  illis  uterentur ,  cujus  rei  caufam  reddit  Balilius  Ela- 
chiftus  Ca;farienfis  Epifcopus  in  fuis  ad  Nazianzenum  Scholiis ,  quod 
cum  Cappadocum  faxofa  &  afpera  fit  regio  ,  vixque  rhedis  &  car- 
pentis  pervia,  neceffe  fit  fellis  fcrri  aut  Iecticis.  Nempefaftui  & 
pomp.2,  cujusnominemaleaudiebantCappadocum  Epifcopi,  nun- 
quam  aeeft  pra^textus.  Porro  lecticarum  ufum  non  ad  Romanos 
tantum  ,  fed*&  diu  antca  ad  Grarcos  fuiile  tranfhtum  ,  mox  dice- 
miis* 

Non  pejfemofto  homines  parare  reclos~]  Lecticarios  promifcueap- 
jpellari  tam  fella?  quam  le&ica?  bajulos  notum  eft.  In  his  vero  eligen- 

dis& 


AdC.  ValeriumCatullum.  25 

dis  &  comparandis  id  pra?cipue  obfervatum  fuifle,  utre<5lo  &pro- 
cero  eflent  corpore ,  patet  non  tantum  ex  hoc  Catulli  loco ,  verum 
etiam  ex  Suetonioin  Csefare  Cap.  xlvii,  cumfcribitipfum  compa- 
raffe  Servitia  rettiora  politioraqueimmenfopretio,&  cnjus  ipfumqttoque 
puderet ,  fic  ut  rationibus  vetaret  lnferri.  Sic  libri  antiqui ,  non  recen- 

•  tiora-,  utvulgo,  veldecentiora,  ut  Lipfius  arbitrabatur.  Sed  &  Ter- 
tnllianus  huc  facit  lib.  11.  Ad  uxorem  Cap.  viii.  Difficilewdomo 
Dei  dwes-,  ac  fiquisefly  dtjfcilecalebs.  Qmdergafacianty  idomumni- 
Ra  diabolo  maritum  petant ,  idoneum  exhibenda  fella  ac  mulabus  &  cine- 
rariis  peregrinaproceritatis.  Itaex  Codice  Agobardi  refingendusliic 
locus,  qui  vulgo  non  re&e  concipitur.  Porro  omittendum  noneft 
hunc  verfum  Catulli  non  fimiliter  Iegi  in  vetuftis  Iibris.  In  exemplari 
quod  mihi  fuppeditavit  vir  eruditus  Marquardus  Gudius ,  non  otto 
homines ,  fed  otto  literas  fcriptum  inveni.  In  alio  eft ,  otto  litas.  Me- 
diolanerifis  codex  habet,  ottomines.  Omnino  e.viftimo  CatuIIum 
fcripfifle  otto  Midas.  Ut  Paphlagonica  mancipia  Tibiijta  Phrygiaca  & 
Bithynicavel  Manes ,  vel  Mida?  olim  appellabantur ,  nonquodvo- 
cabulaMftarc  in  PhrygiaBithyniavefint  fervilia  ,  fedquod  nomen  hoc 
frequens  eflet  in  illis  tradibus ,  unde  mancipiaadvehebantur.  Gra?ci 
enim  &  Romani ,  non  tantum  cpoivvpoig  rstg  tS-vsotv  OKctKav 
rxg  ciKiiug  ,  ug  Avow  itj  'Zvpov ,  ied  &  3m7rsXct^a<n  cnet  ovo- 
[Acctn  vstsorjyopdjov  oSg  Mctvlcv  q  Mi^cm  r  typvyciy  Ti&iov  3  r 
<m(pKct,yovoi.  Idem  quoque  e  Luciano ,  Plutarcho,  Ariftophane 
itiifque  paflim  colligere  eft. 

Irattum  qui  veteris  pedem  grabati~\  Romanis  &  Syromacedoni- 
bus  grabati  vocabulum  frequentius  ufurpatum  fuifle  quam  vetufiiori- 
bus  Gra?cis,  vel  ex  eo  colligi  poteft,  quod  PoIIux  idapudfolum 
Rinthonem  occurrere  fcribat ,  cujus  tamcn  drama  fe  vidiffe  negat. 
Nec  mirum  id  videri  debet,  cum  plurimas  iidem  voces  habuerint,  ean- 

.  dem  prorfus  rem  fignificantes ,  ut  kXivIuj  ,  (pdCvgov,  x&ydjvlw , 
onciy^soot ,  &£ctoct, )  doxotvrlu/  &  multa  alia ,  qua?  a  Grammati- 
cis  recenfentur.  Nec  dubitandum  quin  fit  Grarcum  vocabulum 
x^eGCctT^j  vel  fifyai  >?  3m  k$£tk  fBctivav  quafi  KccgpGci' 
tzv,  vel  potiusquafi  KfijiQa^v  quod  capite  geftetur.  Spartanis  eft 
AKxdhiQctP ,  quod  kpJ.&&cC7ov  exponit  Hefychius.    Ratio  no- 

D  minis 


z$  I.    Vossl    Observationes. 

minis  minime  obfcura,  cum  dx%oc,  humerus  vocetur  a  Laconibus  • 
A'A*€c6ff  vero  feu  dAiQcc^   mortuum  fignificat ,  ferftrum  nempe 
mortui  qui  humero  eftertur.  Sed  &  %d\cvt$)>ov»  feu  potius   ^ctAefc- 
Aovut  literarum  poftulat  ordo  idem  exponit  xfiyt<o£a,70Vj  videlicet 
•a^t  73  xaKciv  dvdfijc  }  Nam  pro  dvlfijc  Pamphylii  &  alii  dicebant  • 
ci^fijc  >  tefte  eodem  Hefychio.  Promifcue  autem  pleraque  ha?c  vo»- 
cabula  aCcipiuntur  &  pro  lecto  pauperum,  &  pro  fcretro  feu  fan^apila> 
ut  mirum  non  fit  a  CatulJo  grabatum  opponi  lectica?,  qua  foli  uteban- 
tur  divites,  quamvis  &  hanc  quoquepro  fandapila  acceptam  fuiffe  pa- 
tet  non  tantum  e  x  epigrammatis  Martialis ,  fed  &  ex  plurium  aliorum 
teftimoniis ,  cum  notiffimum  fit  cadavera  lectis  vel  lecticis  efferri  fo- 
lita  fuiffe.  Nec  multum  errabit  fiquis  grabatum  dixerit  lecticam  pau- 
perum  ,  le&icam  vero  divitum  grabatum.  Non  vero  recte  fentiunt » 
qui  putant  Grascis  ignotum  fuiffe  lectica;  ufum.  Etiam  apud  illos  ho- 
mines  eranthominum  bajuli.   Sedcumtantusapudhosnonfaeritlu^ 
xus ,  atque  apud  Romanos  geltabantur  a  duobus  tantum  ,  nec  nifi 
mortui  demum  ferebantur  a  pluribus.     Porro  non  divites  tantum  s 
qui  oeftabantur ;  fed  &  lecticarii  feu  bajuli ,  qui  iftiulmodi  (ellas  feu 
feretra  portabant,  communiutrifquenominedicebanrur/3#Vas>cg$v 
utex  Hefychio&  Etymologici  tolligas  au&ore.  Hinc  vtxpo&d&jr 
pro  vefpillone,  &  Xttgoftdzxfc  pro  eo  qui  obolo  conducebatur. 
3d$zextg  vero  Phrygumfeu  Lydorum  lingua  dicebantur  Qdwxtg , 
unde  apud  Hefychium;  ndwfc  dxpotectj  Jdosov  tpxx  AvM.  Et  fiS 
quidem  fi  unus  advocandus  effet  bajulus.  Si  vero  duo  ad  lect.icam  ho- 
mines effent  advocandi,  his  verbis  citabantur,  Bdnxt  ^kixPoXta,^ 
id  eft ,  Vos  duo  bajuli ,  cito  accedite.  Pro  eo  vero  contracte  dicebant 
Bct<7%e ^TnxpoKtalt  j  ut habet idem Hefychius,  cum hac expofitione 
<zshij<riov  t$t%a,Zt.  Avch<ri<  Sed  &  idem  alibi ,  K^^icilt,  <&fr.v\- 
daZf.  ^ztiiov. 

Jflos  commoda  nam  volo  ad  Serafm  ]  Fruftra  hunc  Iocum  follicitant 

viri  do<5H ,  ac  fi  SyHaba?  modulus  repugnaret.  Eft  cnim  fciendum 

.  ancipites  apud  veteres  fuifle  iftiufmodi  imperativos.  Itaque  poftre- 

ma  in  pita  paflim  corripitur.  Similiter  quoque  corripitur  poftrema  in 

temyera ,  in  veteri  Infcriptione  3  Tempera  jam  genitor  lacrimas  tuque 

optima 


A  r>  •  C.   Valerium    Catullum.        zj. 
optimamater  Dcfwe ,  ut  jam  aliis notatum.  Pari  ratione Imperativi  fe- 
cundi  ordinis  brevem  nonnunquam  habent  ultimam,  uti  liquet  in  cave, 
valeyjube,  v'tde,refponde ,  &fimilibus. 

Ntimvolo ad Serapin Deferri]  Re&emonet  Scaligerideo  Ie&icam 
poftulafle,  quod  Serapis  fanum  eotemporeeffet  extraurbem:  erat 
quippe  in  regione  urbis  xiv.  Fanumiftud  adibatur  vel  valetudinis, 
vel  fcortandi  gratia.  Inde  ifiau  lena  facrarium  vocat  Juvenalis.  Q  vi- 
dius  ; 

Necfuge  Niliaca  Memphiticatemplajuvenca, 
Multas  illa  facit ,  quod  fuit  ipfa  Jovi. 

Nota  quoque  eft  hiftoria  Mundi  &  Paulina:  apud  Jofephum.  Qui 
vero  medicinaj  ergo  Serapidem  frequentabant ,  illi  paratis  in  templo 
ejus  ad  hos  ufus  incumbebant  ftratis ,  rogato  prius  deo ,  ut  quid  ipfo- 
rum  conduceret  valetudini ,  fomnio  fibi  fignificaret.  Latini  incubares 
Grxtiiyn9i(A>av  vocabant,  unde  a?que  Serapidis ,  ac ^EfcuIapii fana 
dicebantur  fjLcwJeta,  r  lyvsiya^vav.  Pleni  hujus  morisfunt  vete- 
rum  libri.  Somnio  moniti  ygqybcdtc&tvns  appellabantur.  Vide  in- 
fcriptiones  in  templo  /Cfculapii  Romas  repertas  apud  Mercurialem  & 
alios.  Sic  quoque  in  Evangeliisvox  ha»c  accipienda  eft.  Noniusirr 
Frecantur.  Ego  medicina  Serapi  utor ,  cotidie  precantur  (intelligo  recle 
fcriptumeffeDelphis)  ffi&ovziyc.  Exiifdem  Eumenidibus  producit 
Nonius  in  Cepe,  ha?c  quoque  quaj  deejufdem  Serapidis  apparitione 
funt  accipienda. 

-  -  -  -     I»  Somnis  venit. 

Jubet  me  cepam  effe  &  fefaminum. 

Sed  &  ex  eodem  Varronis  fcripto  haec  etiam  profert  in  Miras. 

Hofpes  quid  miras  nummo  curare  Serapin , 
Quid  quafi  non  curat  tantidem  Ariftoteles: 
Idem  iifdem ; 

Aut  ambos  miraautnoli  miurede  eodem. 

Immenfum  hacfrauderadebantubiquequasftum  ifti  Serapidis  facer- 

D  z  dotes,* 


ZS  I.  VossIObservationes, 

dotes  >  ut  non  immerito  qui  Serapis  ,  idem  cjuocjue  creditus  fuerit 
Plutus.  Hinc  quocjue  eft,  cjuod  Alexandrini  felices  dicti  fuerint 
infomniando,  quemadmodumnosdocetPhotius.  Sednon  proPlu- 
to  tantum,  verum  etiam  pro  Apolline  feu  folehabitusfuitidem  Se- 
rapis.  UtenimantiquiiTimi^gyptii  omnia  fua  Sacra  a  Chaldseis, 
id  eft  Juda?is  in  /€gypto  habitantibus ,  hauferunt ,  ita  cjuocjue  pofterio- 
res  ^Egyptii  fuum  Serapin  ab  iis  cjuibuscum  habitabant  accepifle  vi- 
dentur  Judans.  ^^  enim  ignem  notat ,  undeSeraphim  angelifeu 
fpiritus  ignei.  Itacjue  fub  fpecie  folis  Serapidem  radiato  effingebant 
capite.  Quare  vero  a  nonnullis  pro  JEfcuhpio  habitus  fuerit  >  ex  iis , 
cjuar  jamdiximus,  fatispatet.  Sed  nec  illi  male,  cjui  Serapincum 
Jofepho  comparant  Patriarcha  ,  optimo  videlicet  6yeipoK'g/Ty  & 
annona?  curatore,  in  cujus  rei  fignum  modium  in  capitegeftabat. 
Vide  cjuam  variis  formis  &  figuris  cultus  fuerit  Serapis,  cjuamcjue 
omnia  illi  affinxerigt  &  tribuerint  ejus  Sacerdotes ,  ut  merito  de  ifto , 
a?que  ac  deca?teris  ^Egyptiorum  diis  dici  poflit,  omnes  Protei  inftar 
fuiffe  ^n^/LOfjLo^aq  &  fJLvg/vvafAisg  ,  &  quafcuncjue  avaritia  fuade- 
ret  potuiffe  induere  perfonas.  Refte  itacjue  Adrianus  in  epiftola  ad 
Servianum ,  cjuam  apud  Vopifcum  in  vita  legas  Saturnini ,  nummum 
JEgyjptiomm  vocat  deum.  Sed  cjuandocjuidem  verbailliusnonrecte 
accepta  fuere  a  viris  doftis ,  opera?pretium  fuerit  illa  adfcribere ,  JE- 
gyptum  quam  mibi  laudabas ,  Serviane  cbaripme ,  totam  didici ,  lcvem , . 
pendulam ,  &  ad  omnia  fama  momenta  volitantem.  lUi  qui  Scrapin  co- 
lunt ,  Cbriftiani  funt :  &  devotifunt  Serapi ,  quife  Chrifit  epifcopos  d't- 
cunt.  "Nerng  illtc  arcbtfynagogus  Jud&orum  ,  nemo  Samarttes ,  nema 
Chrifiianorum  presbyter :  non  matbematicus ,  non  arttjpex,  mn  aliptes. 
Jpfeide  Patriarcha  quum  JEgyptumvenerit,  abaliis  Serapidmadorare9 
ab  altis  cogitur  Chrtftum.  Genushominum  feditioftftmum ,  vauifiiwum-, 
injuriofifiimum;  civitas  opulenta  ,  dives,  fmtunda,  in  qua  nemo  vivat 
otiofus.  Alit  vitrum  conflant,  abaliis  cbarta  confcitur :  alii  linypbiones 
funt :  omnes  certe  cujttscunque  artis  &  .videntur  &  habentur.  Podagroft 
quod  agant  habent :  habent  caci  quodfaciant :  ne  cbiragrici  quidem  apud 
eos  otiofi  vivunt.  VnusiUis  deuseft.  bunc  Chrifiiani ,  buncjudtt,  bunc 
tsmnes  venerantnr  & gentes  .*  &  utinammclius  effet  morata  civitas ,  digna 
pofetto- ,  qua  pro  fui  magnitudine  in  profunditate  tctius  JEgypti  teneat 
pinapatum,     Male  omnino  FatriarcEa?  voccm  viri  magni  interpre- 


tantui 

• 


Ad    C.  Valerium    Catullum.        25? 

tantur  de  Pontifice  feu  Chriftianofeugentili,  cumcertum  fitPatri- 
archae  nomen  nulli  hoctempore  attributum  fuiffe  Chriftiano.  Soli 
Tudaei  &  i€gyptii  Pattiarchas  habebant.  Dcjudansquidem  notanu 
Apud  ^gyptios  vero  Serapidis  cultores ,  ut  in  plerifque  ritibus  Sacris, 
ita  quoque  in  eo,  ut  fummum  fuum  Sacerdotem  vocarent  Patriar- 
cham,  Judaeorum  fecutos  fuifte  exemplum,  luculentus  teftis  eft 
Tarafius  Patnarcha,  in  epiftola  ad  Alexandrum  Papam  r  cum  in 
verbis  qu*e  producitevita  Chryfoftomi ,  ^Egyptiorum  Patriarcham 
vocat  ItjXwrlc/j  Patriarcha?  Judarorum.    Quamvis  vero  "abfurdum  fit 
Adnani  Csefaris  verba  de  /Egyptiorum  accipere  Patriarcha,  ut  tamen 
omne  to  Iatur  dubium ,  neminem  fore  puto  cordatum  ,  *qui  non  pro- 
bet  Thomse  Brunonis  magna?  eruditionis  viri,  certiffimam  emen- 
dationem ,  fcribentis  hoc  loco ;  Ipfe  iUel  Patriarcba  ,•  cum  JEgyptum 
venerit.  Adriani  enim  tempore  Illelfeu  Hillel  erat  Judsetfrum  Patriar- 
cha.   Quam  crebrum  inter  Jud«eorum  patriarchas  fuerit  hocnomen , 
patet  ex  Origenc ,  Hieronymo  &  Rabbinorum  fcriptis ,  quamvis  non 
eadem  femperrationeexpreffumoccurrat ,  nonnunquam  enim  IIIus^ 
Ullus,  Huillus ,  fsepius  tamen  Illel  appellatur.  Sed  &  Juliani  Ca;fari& 
tempore,  qui  Juda^orum  erat  Patriarcha  fic  vocabatur,  uti patet  ex  epi- 
ftolisejus,  inquibustamennon  Ovifib.tGh',  (b'd  I^A©y  ,   vocatur. 
Necvitium  fubeffeexindeconftat,  quod  fimili  quoque  ratione  Alex- 
andria?  appellatafueritSynagoga^lgAtf,  Grarcis  &  Romanis  vocabu- 
lum  hoc  varieadeodetorquentibus.  Meminit  hujus  Synagogse  Anafta- 
ftafius  Sinaita  in  Hexahemero,  conjungens  hanc  cum  Ammonis,Mer- 
curii  Trismegifti  aliis<jue  Serapicorum  Synagogis.  Senfus  vero  verbo- 
rum  Adriani  clarus  eft,  dicit  enim  ipfos  quoque  Chriftianos  Serapin  , 
id  eft  plutum ,  coluiffe,  &  devotos  fuifle  huic ,  qui  fe  Chrifti  vocarcnt 
Epifcopos.  Neminemillic  Judsorum  Archiiynagogum  fuifle ,  nemi- 
nem  Samariten  ,  neminem  Chriftianorum  presbyrerum ,  qui  non 
limulquseftusgratiafueritmathematicus ,  aruspex  aut  aliptes.  Quiu 
&  ipfum  quoque  Illelem  JudcBorum  Patriarcham,  cumreliela  Ale- 
xandria,  prarcipua  Judseorum  ftatione  ,   ^gyptum  peragraret,    ab 
y£gyptiis  ad  adorandum  Serapidem ,  in  illis  vero  locis  ubipra?valc- 
rent  Chriftiani,  ad  adorandum  compuifum  fuiiTe  Chriftum.     De- 
mumconcludit;  Vmu  illis  deus  eji ,  quiab  onmibus  colatur  /fgyptiis. 
Eroquotamen  re&iuslegas;  iJummus  illis  deus <eji ,  aut  fi  vulgata  re_ 

D   3  tinen. 


jo  I. Vossl    Observationes, 

tincnda  fit  lectio,  idem  intelligendum ,  ut  nempe  per  unum  illum 
deum  intclli?atur  Serapis,  feu  Plutus  ,  quatjenus  divitiarum  Deus. 
Quod   autem  viris  do&is  parum  videtur  verifii»ile  id  quod  Adrianus 
hoc  loco  fcribit  ,   plerofque  Alexandria;  aut  in^gypto  habitantes 
Chnftianos  fuifle  olim  mathematicos  ,  arufpices  &  aliptas ;  in  eo 
omnino  illos  falli,  vel  crebraillaquas  fuperfunt  ^gyptiaca,  nonju- 
da?orum&  Serapicbrum  modo,  fed&  Chriftianorum  fatis  teftantur 
amuleta.     Ipfum  quoque  laoc  fatis  evincit  liber.  ceftorum  Julii  A- 
fricani,  qui  clariffime  oftendit  ,  quales  hic  vocentur  aliptae ,  illi 
nempe  qui  unguentis  fuperftitiofis ,  veneficiis  &  magicis  uterentur 
emplaftris ,  quojum  defcriptio  longe  maximam  ceftorum  confttiue- 
bat  partem.     Vide  Suidam  invoce  AQg/icavcs  »   unde  facile  cog- 
nokas  eum  dielum  fuifle  Sextum  Julium  Africanum ,  fed  erratcum 
Africanum  aXiw  interpretatur ,  quia  nempe  AfricaLibya  vocatur. 
Conftjt  enim  Syrum  fuifle  ex  Emmaunte.     Idem  vero  eft  Africanus 
Chronologus,  &illequi  ceftos  fcripfit,  quod&  Eufebius  confirmat 
in  hiftoria  Ecclefiaftica ,  neque  enim  delenda  funt  illa  verba ,  quem- 
admodum  doctus  exiftimat  interpres  :   qui  &  in  hoc  peccat ,  quod 
tres  faciat  Africanos ,  tam  unus  tantum  fuerk ,  qui  &  Chronogra- 
phiam  ,  &  ceftos  &  r&ny^Ka,  fcripferit.     Nam  quse  fuperfunt 
q ppTqyiKtoV  fragmentailla  conftituebant  fextum  &  feptimum  cefto- 
rum  librum.   Ceftorum  vero  erant  lib.xxiv.  fic  dicti  a  cefto  Veneris, 
quoillaad  varia artificia &  fyXKTyz/a,  utebatur, utex Homerocon- 
ftat.&  revera  tales  fuifle  iftos  Africani  libros,  vel  ex  iis  quse  fuperfunt 
fatispatet  ftrategicis.  In  Eufebianis  tamen  efoerptis,  quseScaliger 
collegit,  liberiftedicitur  fuifle  cm«£;£A(S^>.      Nec  obftat  quod 
Chriftianus  fuerit  Africanus.     Multosenim  Chriftianos  magicis  ar- 
tibus ,  genethliacis  &  a  rufpicins  nimium  fuifle  addictos ,  vel  ex  hac 
ipfa  Adriani  ad  Servianum  patet  epiftola.     Exillisipfisporro  Afri- 
cani  ftrategicis,  quseutdiximus  defumta  funt  e  Ceftis,  liquetSy- 
rum  fuifle  &  familiarem  Bardefani  Partho  &  Enancaro  filio  Manni 
Arabum  regis ,  ut  dubitandum  non  fit ,  quin  idem  fuerit  Ceftorum 
&Chronologia?  fcriptor,  cum  &  £tas ,  &patria&tcftimcniacon- 
fpirent  veterum.    Quamvis  autem  hxc  nihil  ad  Catullum,  quia  tamen 
fcitudignaexiftimavimus,,  libenter  fcripfimus. 

Uanc 


*       A.D     C.     V   A   L  E   R   I   U  M      CATULLUM.  jjf 

Mane  inquii  pqflla]  Man?  me  plerique  libri  veteres,  quod  non 
erat  mutandum.     Mc  enim  imf>iXx>{  uti  fa:pe  apud  Plautum,Te- 
•rentium  >  &  alios.     Abfque  libris  efTet,  ut  abeffe  mallem,    Amat 
enim  iftius  modi  hiatus  CatuIIus. 

Verum  utrum  illius]  Ex  libris  melioribus  refcripfimus ,  Verumne 
illius.  Qutfdfequitur,  quam  mihi  pararim ,  merito  do&is  difplicet.lt 
quelibenterample&orIe£tionem,libri  mei :  nonquidem  admoduma 
vetuiti ,  fed  tamen  emendatius  exarati ,  quam  reliqui ,  in  <juo  mani- 
fefte  verficulushicaprirnamanu  flc  fcriptus  adparet;  Vtor  tam  bene 
qtu  mihi  paravit. 

Sed  tu  infulfa  male  &  molefta  vivis]  Profe&o  nihil  minusquam 
■  infulfa  erat  harcVari  puella.  Libri  omnes  conftanter  habent  infula, 
quemadmodum  &  infra  in  epigrammate  ad  Thallum.    Inde  fecimus 
invifa  ,  id  efl  odiofa,  importuna.     Vivis  pro  vivas,  ut  pailim. 

AD  FURIUM'ET   AURELIUM. 

* 
Furi,  &  Aureli  comites  Catutli : 
Sive  in  extremos  penetrabit  Indos , 
Litus  ut  longe  refonante  Eoa 

Tunditur  urida : 
Sive  in  Hircanos ,  Arabafque  mollis, 
Seu  Sacas ,  Sagittiferofque  Parthos  , 
Sive  qua  feptem  geminus  colorat 

^Equora  Nilus  :    „ 
Sive  trans  altas  gradietur  Alpis , 
Caefaris  vifens  monumenta  magni 
Gallicum  Rhenum,  horribilis,  &  ulti- 

mofque  Britannos: 
Omnia  hasc ,.  quaecunque  feret  voluntas 
Cxlitum ,  tentare  fimul  parati , 
Pauca  nunciate  meas  puellse 
Nonbona  diitaj 

Cum 


32  I.   V  O  S   S  I     O  B  S  fi  R  V  A  T   I   O  N  E    S , 

Cum  fuis  vivat ,  valeatque  mce«his , 
Quos  fimul  complexa  tenet  trecentos, 
Nullum  amans  vere ,  fed  identidem  omnium 

Ilia  rumpens. 
Necmeumrefpe&et,  ut  ante  ,  amorem: 
Quiilliusculpacecidit,  velut  prati 
Ultimi  flos,  pratereunte  poftquam 

Fractus  aratro  eft. 

*Turi & Aureli comites  Catulli ]  Quisnam  fuerit ifte  Aurelius,quem 
inferius  vocatpatremefuritionum,  non  fatis  conftat.  Putant  non- 
nulli  efle  hunc  L.  Aurelium.Cottam,  quod  an  verum  fit  alii  arbitren- 
tur,  ego  inre  tam  incertanolodivinare.  Furium  quodattinet,  is 
omnino  videtur  fuiiTe  Furius  Bibaculus.  Ifte  nihil  minus  fuit  quam 
eftiritor ,  erat  quippe  obefus ,  &  vortx  ut  ex  Horatio  conftat.  A- 
mceni  &  clegantis  ingenii  fuifle  teftantur  ejus  carmina.  Quod  male 
erga  Cxfarem  efletafte<5his,  acerbaque  in  illum  fcripferit  carminaut 
ex  Tacito  &  Suetonio  cognofcere  eft ,  hoc  quoque  commune  habuit 
cum  CatuIIo,  Cseterum  non  helluonem  tantum ,  fed  &  bibaculum 
fuifTet,  docetnos  Plinius  in  pr«efatione  magnioperis,  cujus  verba 
quia  vulgonon  rectefe  habent,  &  infeliciter  admodum  ea  corrigere 
conatus  fit' ,  vir  magnus  in  prafitione  exercitationum  ad  Solinum  , 
emendata  adfcribam.  Noftri  crasfiores  Antiquitatum ,  Exemplorum , 
Artiumque.  Tacetisfimi  Lucuhr ationum  :  puto  quia  Btbaculus  erat  & 
vocabatur.  Taulo  mmis  adferit  Varro  in  Satyrit  fuis  Sefquiuliffe  & 
-zaAa^  tabulti.  Quia  ifte  Bibaculus  non  nomine  tantum ,  fed&re 
jpfa  eflet  bibaculus  ,  &  Iucubrationes  pergriecandi  gratia  amaret, 
ideo  dicit  illum  a/iquanto  facetius  quam  reliquos  lucubrationum  titu- 
Io  libros  fuos  infcripfifle. 

Sive  in  extremos  penetrarit  Indos  ]  Melior  eft  ledio  antiquorum 
■  exemplarium  penetrabit.  Seqwtur  enim  gradietur. 

Sive  qua  feptem  gcminus  colorat  JEquora  Nilus  ]  Libri  antiqui  ha- 
bent ,  She  quis  feptem geminus  &c.  Qnis  pro  qmbus.  Intelligit  au- 
tem  hoc  loco  ^Egyptios ,  non  mare  yEgyptium. 

Pmereunte  pojlquam  Tattus  arairo  eft']  Vetuftiflimumexemplar 

Thu- 


AdC.  Vaslerium  Catullhm.  5$ 
Thuanzum  in  quo  hoc  Carulli  carmen  variorum  epigrammatis  fub- 
jungitur,  legit  fraclus,  non  taclus.  Et  hoc  probo,  nifi  malis  ftra- 
tus,  nam  in  quibufdam  libris  tratius  Iegebatur. 

I  N     A  S  I  N  I  U   M. 

Mar-R-Ucine  Afini,  manu  finiftra 
Nonbelleuteris  in  loco,  atque  vino. 
Tollis  lintea  negligentiorum. 
Hoc  falfumefle  putas?  fugit  te  inepte, 
Quamvis  fordida  res  ,  &invenufta  eft. 
Non  credis  mihi?  crede  Pollioni 
Fratri,  qui  tua  furta  vel  talento 
Multari  velit  :  eft  enim  leporum 
Difertus  puer  ac  facetiarum. 
Quare  aut  hendecafyllabos  trecentos 
Expe&a,  autmihi  Hnteum  remitte: 
Quod  ine  non  movet  xftimatione, 
Verum  eft  fAvtjyoowov  mei  fodalis. 
Nam  fudaria  Sactabe  ex  Ibera 
Miferunt  mihi  muneri  Fabullus 
Et  Verannius  ,  ha?c  amem,  neceiTe  eft, 
Ut  Veramniolum  meum  &  Fabullum. 

Marrucine  Afini]  Afinium  hunc  fratrem  Afinii  Pollionis  domo 
Marrucinum  fuiiTe,  clare  fatisex  hoc  Catulli  Ioco  ^ognofcitur.  Sed 
&  altcrius  Afmti  Marrucinl  mentionem  facit  epitome  Livii  lib. 
lxxiii.  Infigniter  itaque  errat  Scaliger,  qui  hocipfum  negat,  & 
pertendit  Marrucinum  hic  convitii  loco  poni  &  accipi  pro  ftupido. 
Adftruere  hoc  conatur  ex  iftoc  Tertulliani  Ioco  adverfus  Marcio- 
nem  lib.  v.  cap.  xvi  1.  Sicubi  alibi  dixi ,  &  hic  ,  non  Marrucine ,  fed 
Tontue ,  cu)m  fupra  fangninem  confeffus  es  ,  bic  negas  carnem.  Ad- 
h«ec  Scaliger  ,  Marrucine  id  eft  uvouS-fjrs  j£  etfxct^s.  Nihil  pro- 
fe&o  alienius  a  mente  Tertulliani  fingi  poffit.    Marrucinus  hic  op- 

E  ponitur 


j4         ILVossI    Observationes> 

poniturPontico,  quia  Marrucini  fide  &  probitate  confpicui ,  Ponti- 
cis  vero  feu  Cappadocibus  nihil  fallacius.  ItaquCMarcionem  Ponto 
oriundum ,  dicit  non  efle  Marrucinum  ,  utpote  fidei  defertorem; 
fed  vere  Ponticum ,  id  eft,  perfidum  &  nequanu  Marrucinorum 
fidem  laudat  quoque  Silius  lib.vm. 

Marrucina  fimul  Frentanis  rnula  pubes , 

Et  clarius'  lib.  xv. 

Quaduri  bello  gem  Mmrucina ,  fidemqtte 
Fxuere  indocilis  fociU  Frentanus  in  arrnis. 

At  vero  Ponticis  feu  Cappadodbus  nihil  perfidum  &  perjurum 
magis.  Cui  non  nota  tqicL  y,a7m~a>  &  epigrammata  in  Cappa- 
doces  ?  Traducit  quoque  illorum  fidem  Juvenalis  Satyra  vu.  & 
Cicero  horum  negat  valere  teftimonium.  Et  fanenotatu  dignum,id 
quod  de  illis  prodit  vetus  interpres  Perfii ,  ncmpe  Cappadoces  babere 
fiudium  naturale  adfalfa  teflimonia  proferenda ;  quia  nutriti  in  tormen» 
tis  a  pueritia,  equuleum  fibi.  facere  dicuntur ,  ut  in  eo  fe  invicem  tor- 
qiteant,  &  cum  in  pcena  perdurarent ,  ad  falfa  teflimonia  fe  bene  vc- 
ntindarent.    Satis  vero  manifeftum  quid  iibi  velit  Perfius  cum  fic  ca- 

nit  ,  Ne  fit  pr&ftantior  alter  Cappadocas  rigida  pingues  pavijfeca- 

tafta.  Dicitnempe  fi  tibi  divitix  fint  cordi ,  ne  fit  alter  liberalis  [& 
prodigus  magisin  conducendis  calumniatoribus  &  falfis  teftibus ,  ad- 
fuet/s  equuleum  pati  r  in  documentum  artis  iux  jam  quidem  pin- 
guibus&  divitibus,  fed  quos  porrotamenrigidapafcatcatafta.  Ta- 
Je  divitationis  genus  frequcntafTe  Cappadoces  &  Bithynos  &  aliofr 
Afiaticos&hac  ratione  multos  ex  iis  factos  effe  equites  conftatex 
Juvenali,  Perfii  locum  male  admodum  interpretati  funt  viri  eruditi. 
Paulini  qui  adducitur  locus  nihil  ad  rem  facit.  Manifefte  autem 
hoc  loco  Afinium  fugillat  Catullus  ,  quod  cum  Marrucinus  effet, 
nihil  tamen  Marrucinum  haberet ,  utpote  qui  effet  xAfnti&r®*. 

Qui  tua  furta  vel  talento  Mutari  velit~\  Mutari  ptoredimi  aLati- 
nis  accipi  fcio ,  fed  a?quum  non  erat  ut  Afinius  Pollio  furtornm  fratris 
fui  pGenajri  lueret  5  itaque  re&ior  &  elegantior  eft  Ie&io  libri  Vatica- 

ni> 


Ad   C.  Valerium   Catu  l  l  u  m.        55 

ni,  qui  habet  multari ,  non  mutari,  quod  indubitanter  admittendum 
efle  cenfuimus.  Notat  autem  Catullus  hoc  loco  morbum  Afinii , 
omnibus  fanefolemnem  feculis,  quo  nobiles  &  affluentes  etiam  opi- 
busmultitenentur  &  pnefertim  juvenes,  ut  peffima?  artis  exercitio 
apud  fimiles  fodales  ingenii  laudem  obtineant ,  &  fi  aliter  non  poflint, 
furandi  faltem  dexteritate  clarefcant.  Hunc  ipfum  morbum  defcribit 
quoque  Lucilius  apud  Nonium  in  ftare  ,  cujus  ideo  adfcribam  lo- 
cum ,  quod  in  vulgatis  Nonii  exemplaribus ,  admodum  vitiofe  Le- 
gatur. 

Quis  denique  fanut  &  eft  a- 

vartu ,  cui  ft  ftet  terrai  traditus  orbis , 
Turando  tamen  ac  morbo  ftimulatus  eodem 
Ex  fefe  ipfe  aliquid  qmrat  cogatqne  peculi. 

Eft  enim  leporum  Difertus  puer  &  facetiarum  ]  Difertus  leporum 
&  facetiarum  ,  nufquam  ut  puto  reperias.  Rectius  Iegas  difertus , 
id  eft  differtus  feu  plenus  :  notum  eft  veteres  non  geminaffe  lite- 
ras.  Polliovero  ifte  eftC.Afinius  Pollio  poeta  &  oratoreximius. 
Adiitifte  confulatum  anno  urbis  dccxiii  ,  unde  apparet  CatuIJum 
diuantehoc  tempus  epigramma  hoc  fcripfifTe,  utpote  qui  Pollio- 
nem  vocet  puerum.  Corruit  itaque  opinio  Scaligeri  de  tempore 
quo  Catullus  ifbec  fcripfit ,  quod  &  alibi  fufius  declaramus;  Male 
vero  in  quibufdam  libris  Iegitur  pater  pro  puer. 

Nam  fudaria  S&taba  ex  Hiberis  ]  Veterum  librorum  le&io  eft 
S&taba  exbibere.  Utique  fcribendum  S&tabe  ex  ibera,  Memora- 
tur  hoc  linum  etiam  Silio  lib.  111. 

S&tabis  &  telas  Arabum  fpreviffe  fuperba 
Et  Pelufiaco  filum  componere  linum. 

Gratius ;  . .    . 

At  contra  noftris  imbellia  lina  Talifcis, 
Mftanaque  alio  Jpeciantur  Satabis  ufu. 

E  2  Sic 


$6  I.  VossIObservationjs, 

Sic  legendum.  Dicit  lina  quaj  proueniunt  in  Ssetabi  Hifpana  ,  nori 
efle  apta  retibus  texendis ,  utpote  quje  nimium  efTent  tenuia,  ideo- 
cjue  aliis  ufibus  deftinanda  ,  nempe  fudariis,  ut  hk  dicit  Catullus, 
&  funilibus  textis. 

A  D    FABULLUM. 

C^nabis  bene,  mi  Fabulle ,  apud  me 
Paucis,  fi  tibi  diifavint,  diebus: 
Si  tecum  attuleris  bonam,  atquemagnam    • 
Ccenam,  non  fine  candidapuella, 
Et  vino,  .&  fale ,  &  omnibus  cichinnis. 
Mxc  fi  inquam  attuleris ,  venuftenofter, 
Cocnabis  bene,  nam  tui  Catulli 
Plenus  facculus  eft  aranearunu 
Sed  contra  accipies  meros  amores  : 
Seu  quid  fuavius  elegantiufve  eft. 
Nam  ungtientum  dabo,  quod  raeae  puelias 
Donarunt  Veneres,  Cuprdinefque: 
Quod  tu  cum  olfacies,  deos  rogabis 
Totumut  te  faciant,  Fabulle,  nafunx 

Vaucis  ,  fi tibi dii  favent ,  diebut.~]  Faxint  eft  in  quibufdam  veteri- 
bus  libris,  unde  fecimus  favint ,  id  eft  faverint. 

Nac  fi  inqttam  attulerk  Fabulle  nojier  ]  Repofuimus  lecxionem  ? 
quara  8>c  AchillesSratius  in  Vaticanis ,  nos  vero  in  noftris  inveni- 
mus  exemplaribus,  Qu&  fi  inquam  atiuleris  venujie  nojier.  None- 
nim  folent  in  epi^rammatis  bis  poni  nomina  eorum  ,  adcjuos  /cri- 
buntur  epigrammata,  prarfertim  fi  brevia  fuerint.  Quod  ficubi  id 
aliterfehabeat,  non  Iaudatur.  A  Martialetamenlib.vn.  Ep.  xlv. 
hoc  negligitur,  inpoftremo  quippe  veriiculo,  nomen  Prifci  cjuod 
prxceffurat ,  repetitur. 

Divnibus  pterti  rmtfas  elegofque  fonantes 

Mittcre,  pauperibm  numera,  Frifcd  dato*. 

Licet 


Ad  C.  Valerium  Catullum.  37 
Licet  in  omnium  quotquot  vidi  librorum  antiquiflimoita  concipia- 
turhic  locus,  magistamenprobo  aliam  Ie&ionem muneraplena dato. 
PIenaideftnonornata&:  politainftarelegorum  fonantium,  fed  craf- 
fa  ,  pinguia,!&  inconditaquidem?  magni  attamen  ponderis;  fimili 
tudine  ducfte  ab  illis  qui  pituitacV  mucoredundant,  acproptereapro 
ftupidis  habentur,  quales  Grarci  $\ivvxg ,  vtAiWxg  &  cpxivvag* 
Latini  plenos ,  blennos  &  fl  nos  vocant,  unde  apud  Suetonium  in 
Domitiano  fleno-  inge?iio  pro  pleno,  id  eft  pingui,  &  apud  Plautum 
plem  dentes  pro  ftuptdis.  Sed  ha?c  obiter,  multo  enim  plura  de  his  a- 
Iibi  diximus ,  oftendimufque  ipfum  quoque  <phiyi*a,T@*  vocabu- 
lum  ab  hac  origine  petendum. 

Vnguentum  dabo  qmd  tne*  puelW]  Alludit  ad  unguentum  Vene- 
ris  quod  >ca^(^  voeat  Homerus  Oo.  2.  de  quo  multa  nugan- 
tur  Grammatici,  qui  etiam  alterum  locum  O^.  ©.  NcwaiKcia,  ^ 
fruv  ^hn  xci7&(&>  iX^07*^  inepte  de  hoc  rpfo  accipiuntunguen- 
to.  Dictum  quoque  fuit  Hvd(&  A(p£o^77/£.  Unde  compofitum 
fuerit  unguentum  iftud  ,  non  olim  magis  ,  quam  nunc  conftabat. 
Aliqui  finxereeife  anchufam,  quodmeritoexploditur.  Pluresbren- 
thium  aut  baccharin,  quse  funt  genera  r  7rx%zuv  y<vpm.  Hefychius; 
HptvQivd  pi^dg/ct  Ttvct  oig  kpvQgfiivov^)  ctj  yovouxig  iug  rm~ 
p-eidg ,  oi  3  dfaSauv ,  GSK.  <£.  ol  q  <pvx.@~  7izcpifA(poTgkg  xiL 
$i  d<ppoc^vjg.     Sic  lege. 

A  D     C  A  L  V  U  M. 

Ni  te  plus  oculis  meis  amarem, 
Jucundiflime  Calue,  munere  ift-o- 
Odifiem  te  odio  Vatiniano. 
Nam  quid  feci  ego ,  quidue  fum  locutus,, 
Quur  metot  male  perderes  poeris? 
Ifti  dii  mala  multa  dantclienti , 
Qui  tantum  tibi  mific  impiorum. 
Quod  fi,  ut  fuipicor,  hoc  novum,  acrefertum 

E  3  Mu- 


^8  I,  Vossl   Observati  ONES, 

Munus  dat  tibi  Sulla  literator: 
Non  eft  mimale,  fedbcne,  acbeate, 
Quod  non  difpereunt  tui  labores. 
Dii  magni  horribilem ,  &  facrum  libellum, 
Quem  tu  fcilicet  ad  tuum  Catullum 
Mifti  ,  continuo  ut  die  periret 
Saturnalibus  optimo  dierum. 
Non  modo  hoc  tibi ,  falfe ,  fic  abibit. 
Nam  fi  luxerit,  ad  librariorum 
Curram  fcrinia.    Coefios,  Aquinios , 
Suftenum ,  omnia  colligam  venena, 
Ac  te  his  fuppliciis  remunerabor. 
Vos  hinc  interea  valete ,  abite 
Illuc,  unde  malum  pedem  tuliftis, 
Sxcli  incommoda,  peffimi  poetx. 

lfli  dii  mala  multa  dent clienti']  Nihilo  deterior ,  imoetiamme- 
lior  eft  f  criptorum  exemplarium  le&io  ;  ifli  dii  mala  multa  dant  cli- 
eniu  Nulla  eft  enim  ratio ,  quamobrem  Calvi  clientibus  fuccenfeat, 
aut  male  ominetur ;  Sed  potius  ipfi  fuccenfet  Calvo ,  remittentis  fi- 
bi  mala  carmina ,  qua?  dii  irati  clientibus  ejus  tribuiflent. 

Quod  [i,  utjufpicor,  hoc  novum  ac  repertum  Munus]  Strenue  nu- 
gantur  qui  hoc  loco  legunt  auripendum.  Omnino  pro  repertum  fcri- 
bendumeftr^/m«w.  Refertum  munus ,  ut  refertum  aerarium ,  pro 
opulento  &  pleno&denfo.  Simili  fererationefuffertumapud  Sue- 
tonium  in  Nerone  j  fi  paullum  (ubbibijfet  ,  aliquid  fe  fufferti  tinnitu- 
rum  Gr&co  fermone  promifit.     Quomodo  Homero  vrvKtvbv  trsr(^>. 

Sylla  literator]  Pro  haclectione  ftat  Marcianus  Capellalib.  nr. 
qua?  fi  vera  eft,  omnino  ha?c  accipienda  funt  de  CornelioEpicado 
Grammatico ,  qui  ut  ex  Suetonio  conftat  Sylla:  fuit  libertus.  Notum 
enim  libei  tos  patronorum  fibi  adfcifcere  cognomina.  Optimum  ni- 
hilominus  exempIarPalatinum  habet  Sillo  vel  Silo.  Hocpofterius 
verumefle  poteft,  cum&infra  Silonis  fecerit  mentionem ,  necob- 
ftat  Syllabx  modulus ,  cum  conftet  in  rectis  cafibus  ancipites  efle 

iftiuf- 


A    D    C.   V  A   L   E  R  I   U  M      C   A  T  U   L    L  U  M.  Jcj) 

iftiufmodi  fyllabas.  Complures  vero  Silones  inter  Rhetoras  & 
Grammaticos  invenias.  Apud  Senecam  Rhetorem  fajpius  occurrit 
Abronius  Silo  pater  filiufque ,  Pompejus  Silo ,  aliufque  ab  hoc  Ga- 
vius  Silo  ,  fed  plerique  hi  pofteriores  hoc  Catulliano  Silone.  Si- 
Ionisquoque  Grammatici  mentibnem  facit  Virgilius  inEpigramma- 
te;  Ite  binc  inanes  Rhetorum  manipli  ite  hinc  ,  Si  Ie&ionem  viri  e- 
ruditi  fequi  velimus ; 

Et  vos  Silo,  Albuti,  Arquitique  Varroqne, 
Sed  vero  in  veteri  noftro  Iibro  fic  concipitur  ifte  verficulus , 
Et  ros  Mlique  Tarquitique  Varreque. 

Omninoque  accipiendum  de  ^£lio  Stilone. 

Saturnalibus  optimo  dierum]  SicPlautus,  die  fefio  celebri ,  nobili- 
que  Afrodifiis.  Et  alib.i ,  die  bono  Afrodifiis.  PafTrm  apud  Grscos  & 
Romanosfingularesconftruunturcumpluralibus  fi  fingularis  fignifi- 
cationem  habeant,  &  contra.  Notandum  pmerea  feftum  Saturna- 
lium  tempore  Catulli  uno  tantum  apud  RomanospatuilTedie,  non 
feptem,  utpoftea.  Attamenetiam  apud  vetuftiores  Rcmanos  totis 
/eptem  diebus  celebrata  nonnunquam  fuiiTe  Saturnalia  docetMacrg- 
bius ,  quem  vide  fis ,  uti  &  Lucianum  in  Saturnalibusv 

Nonnonhoctibi  falfe  fic  abibit~]  Reduxiprifcam  fcripturam,quam 
in  melioribus  inveni  exemplaribus.  Non  modo  boc  iibi  falfe  fic  abi- 
bit,  Modo  non  tantum  de  praeterito ,  fed  &  depra?fentiaccipitempo~ 
re ,  idemque  valere  quod  nunc ,  notiflimum  eft.  Quod  trocharum  po- 
nat  in  primafede,  &  hoc  quoque  Catullianum. 

Cafios,  Aquinos']  In  libro  Marquardi  Gudii  fcriptum  inveni  5<?~ 
jios  :  Sed  ca?tera  exemplaria  cum  vulgata  conveniunt  lectione.  Cx- 
fii  velut  mali  poeta  mentio  fit  in  Rhetorica  ad  Herenn*  Aquinos 
yero  in  Aquinios  refte  mutant  viri  docti. 

Si  qui  forte  mearum  ineptiarum 
Le&ores  eritis  manusque  voftras 

Non 


40  I.    Vossl    Observationes, 

Non  horrebitis  admovere  nobis, 
Paidicabo  ego  vos  &  irrumabo. 

Siqni  forte  mearum  iitcptiarum  ]  Hoc  loco  in  plerifque  veceribus  li- 
bris  conltituuntur  tres  ifti  fequentes  verficuli,  quos  folos  ex  epigram- 
mate  aliquo  Catulli  fuperefle  exiftimantdocti.  Qui  eos  epigram- 
mati  ad  Aureiium  &  Furium  ante  ultimum  verficulum  inferendos  cen- 
fuerunt ,  intempreftivo  prorfus  eos  collocarunt  loco  ,  neque  enim 
ctim  prxcedentibus  cohanent.  Sed  quandoquidem  optime  conve- 
niunt  cum  ultimo ,  Ptdicabo  &c.  omnino  illum  huc  quoque  revccan- 
dum  efle  exiftimavimus  ;  tum  quod  fenfus  requirat,  tum  qucque, 
quod  fi  f\c  fentiamus  ,  jam  manifefta  fiat  ratio  vitii,  quod  omnia 
occupat  exemplaria.  Nempe  propter  fimilem  vei'fum  ,  quohoce- 
pigramma  terminatur  &alterum  incipit,  omifTum  a  librariis  fuitid, 
quod  medium  eft  inter  utrunque,  idemque  poftea  additum  ,  omiffo 
eo  quem  reduximus  verfu.  Millies  hac  in  re  peccari ,  nullumque 
errorem  frequentiorem  cffe  eo  ,  qui  cx  omiffione  oritur  ,  norunt 
quotquot  veteres  traehnt  libros ,  Casterumepigramira  hoc  dvim- 
wa&ov  reliquimus,  &  fleri  poteft  ut  fit  integrum  ,  nihilqueeidefit 
pra?ter  lemma  ad  Iectores.  Ego  fane  fic  libenter  exiflimo.  Nam  ut 
fepe  alias ,  ita  quoque  hic,  fcla  obfccenitas  facit  epigramma. 

AD     AURELIUM. 

Commendo  tibi  me ,  ac  meos amores , 
Aureli.  veniam  peto  pudentem , 
Ucfiquicquamanimo  cuocupifti , 
Quodcaftumexpeceres,  &  integellum : 
Conferves  puerum  mihi  pudice : 
Non  dico  a  populo :  nihil  veremur 
Iftos,  qui  in  platea  modo  huc ,  modo  illuc 
In  re  praetereunt  fua  occupaci: 
Verum  a  ce  mecuo ,  cuoque  pene 
Infefto  pueris  bonis,  malifque. 

Quem 


Ad  C.  Valerium   Catullhm,        41 

Quem  tu,  qualubet,  ut  lubet,moveto 
Quantumvis,  ubierit  foris,  paratum. 
Hunc  unum  excipio*  ut  puto  ,  pudenter. 
Quod  fi  te  mala  mens ,  furorque  vecors 
In  tantam  impulerit,  fcelefte,  culpam, 
Utnoftrum  inftdiis  caput  laceflas: 
Ah  tum  te  miferum ,  malique  fati* 
Quematratispedibus,  patente  porta, 
Percurrent  raphanique,  mugilefque. 

Quem  attrattis  pedibus  patente  porta~\  AttracHs  pro  didu&is  &  di- 
vaiicatis  accipit  Muretus.  Sed  reclius  intelKgas  de  moi^  quo  fa?pe 
rei  ad  fupplicium  pedibus  trahurmir.  Cicero  vu.  Epift.  ad  Volum- 
nium ;  ^rahamur  perme  pedibus  omnes  rei.  Gra?cis  mcloppvTBt)  & 
mdoppvTig  Hefychio  tb  r  TnouviAKScdr.  Siclege.  Hinc  pedibus 
trahidicunturillt,  quiplane  victi  in  poteftate  funt  vicloris.  Attamen 
ledtio  ha?c  ut  ut  videatur  fatis  commoda,  rton  tamen  omniumtftli- 
brorum,  cum  aliqui  habeant  adjlrictts,  alii  vero  atratis-,  quod  po- 
ftremum  &  ipfum  quoque  minime.rejiciendum.  Moechis  eaim 
apud  Athenienfes  atra  pice  evellebantur  pili ,  &  vocabatur  fuppli- 
cium  hoc  KcC7U,7nTJcding  feu  iz^^ifltXf^ogA  ut  docent  veteres Gram- 
matici.  Non  autem  foli  moechi,  fed  &  aliifontes  eadcm  pama afH- 
ciebantur.  Tradebantur  primo  7nT\on7tug  qui  emplaftra  pice  calida 
oblita  pilofa?  cuti  adhibebant.  Illis  frigefa&isunacumpicedetrahe- 
bantur  pili.  Lucianus  itaque  in  A^9Tf7zwVjubet  fervum  fugitivurn 
&^cfioo$-lu>aj  riig  miluTiug  ,  dg  IhnAoiTD  'S^^nT^o^vQ^  t& 
^rfw7z*  pv7rooo-yi  <zt&os7J  vJh  yuvcciKeict  rvj  7nfy*  Picem  pvTru- 
w  &  yiwcttKeiou/  vocat  cjuam  Martialis  turpem  refwam.  Notandum 
tamen  k ctTsim tIooozv  quoque  fieri  folitam  abfque  'Sr^TjXfJbu  , 
in  illisnempe  qui  vivi  comburebantur,  quemadmodum  in  mosoj&vtcc 
apud  Graecos,  &  tunica  molefta  apud  Romanos.  Quo  fupplicio 
crebro  olim  aificiebantur  Chriftiani,  nec  dubito  quin  deillis  acci- 
piendus  fit  locus  Martialis,  Iib.x.  Ep.  25.  ubi  negat  Mutiujn  pro 
forti  viro  elTe  habendum  ,  quod  manum  juffus  urere,  paruerit.  Lon- 

F  ge 


M?  I.    V  o  s  s  I    Obsexvationh. 

ge  enim  fortiores  efle  illos  ,  tjui  tunica  pr&fente  molefia  ,  audent 
•  dicere,  non  facio  ,  ut  folebant  Cliriftiani  refpondere,  cum  Sacri- 
ficare  juberentur.     De  hac  ipfa  tunica  capiendus  locus  Jtwenalis 
Sat.  i. 

tada  lucebis  inilla  *    m 

Qua-flantes  ardent ,  quifixogutturefumanp 
Et  latum  media  fulcum  dedttch  arena. 

Vurgo  ha?c  male  interpretantur.  Dicit  enim  ab  incenfa  hac  tunica 
tantam  liquefacta?  fcrdarfeu  picis  defluxifle  copiam,  utlatusetiam 
in  media  arena  deduceretur  fulcus,  &ardensquafiformareturrivus-# 
Ut  vero  ad  moechos  redeam ,  illorum  pcena  non  fubfiftebat  in 
<zp£gfL}\ftui  ,  ita  enim  afte&is,  tum  demum  prajgrandisrjphanus, 
quaks  nempe  proveniebant  in  Laciadis  Attica?  horum  inferebatur  po- 
dici.  Quod  fi  illead  manum  non  effet  idem  officium  prajftabant  aut 
mugil ,  aut  fcorpius  pilcis ,  aut  fcapus  l'gneus  fecuris ,  feu  pertica" 
quaabajulis  geftanturonera,  quam  Gra?ci  d Xct&ctepv  appellant  vel 
dvct&cLfDV»  utrunque  enim  rec*him.  Tali  fupplicio  Alcasumpoe- 
tam*periiife  docet  epigrammafh  Anthologia  hactenus  inedita.  Effc 
autem  iftiufmodi ; 

A^KCUH  7»(p@^  §t(&>  0V  IKTKVtV  ij  <55AATO(pU^.©» 

TifJHOfiog  fJLo%uv-  paJV  %^»njf>  pct(pcu)@*. 

■ 

Accipi  debethoc  diftichon  non  de  Alca?o  lyrico ,  fedcomico,  Jn 
quem  lepidum  Philippi  regis  epigramma  habes  apud  Plutarchumin 
vita  Flaminii.  Eft  enim  verifimile  poetam  hunc  incidifTe  tandem  in 
manus  Philippi,  ab  eoque  tam  diro  fupplieiigenereexcarnificatum 
interiiffe.  Scholiaftes  tamen  vetuftus  ad  Lucianum  de  morte  Pere- 
grini,  dicit  non  nifi  jam  mortuis  aut  certe  morientibus  raphanos  in- 
feri  folitos ;  hmv  $  \dX&  u?  mTkds  ufocet  cunix;  nXdjrmr©* 
fctQewioct  rrj  myy  §  1*01%$  Ttdvv  dh^v-  cv&pov.  Sed  vero 
Lucianus  ipfe  aliud  hoc  loco  indicarevidetur,  utpote  qui  Theage- 

ncfli 


Ad    C.  Vaihiiim    CatuliJm,        43 

nem  iftum  fartis  raphano  natibus  aufugifle  dicat.  Unde  licjuet  non 
femper  lethale  fuifTe  hoc  fiipplicium,  &  ipmm  hoc  videtur  fignifi- 
care  verfus-  Comici  cujufdam,  apud  Hefychium  in  Ta(pcun$ed>- 

Tiff  dvn  pctQcuiio®*  iouv  ofcvfyyAew 

Sic  concipiendus  locus.  Verba  funr  moech»  dicentis  ad  aliam,fi 
pro  raphanopoena  mcechis  ftatuatur  crax ,  nemo  nos  accedet. 

AD   AURELIUM   ET  FURIUM 

PiEDicABo  egovos,  &inrumabo 
Aureli  pathice,  &cinaede  Furi: 
Qui  me  ex  verficulis  meis  putatis, 
Quod  fint  molliculi,  parum  pudicum. 
Nam  caftum  efledecet  piumpoetam 
Ipfum.  verficulos nihil necefTe  eft: 
Qui  tum  denique  habent  falem,ac  leporem* 
Si  funt  mollkuli ,  ac  parum  pudici , 
*fet  quod  pruriat  incitare  poflunt , 
Non  dico  pueris ,  fed  his  pilofis , 
Qui  duros  nequeunt  movere  lumbos : 
Vos ,  quod  millia  multa  bafiorum 
Legiftis,  maleme  marem  putatis: 
Pa:dicabo  ego  vos,  &  inrumabo. 

ZegiUis  male  me  marem  futatW]  Hoc  loco  perperam  in  editis  ex- 
emplaribus  collocantur  tres  verficuli  Si  cui  forte  &c.  reludante  fenfu 
&  invitis  omnibus  antiquis  libris,  in  quibus  fequuntur  ftatim  poft  epi- 
gramma  ad  Licinium  Galvum,  utpauloantemonuimus.  '• 

F  z  A  D 


44;  *I.  V  O  S  S  I     ObSERVATJONES» 

A  D     COLOSIAM. 

O  Colonia  quse  cupis  porxte  ludere  ligneo 
Et  falire  paratum  habes  :  fed  vererjs  inepta 
Crura  pontrculi  afculis  ftantis  ,  irredivivus 
Ne  fupinus  eat ,  cavaque  in  pal  ude  recumbat : 
Sic  tibi  bonus  ex  tua  pons  libidine  fiat, 
In  quo  vel  Salii  ipfulis  lacra  fufcipiunto : 
Munus  hoc  mihi  maximi  da,  colonia,  rifus. 
Quendam  municipem  meum  de  tuo  volo  ponte % 
Ire  prsecipitem  in  luiura  percaputque ,  pedefque: 
Verum  totius  ut  lacus  putidosque  paludis 
Lividiflima ,  maximeque  eft  profunda  vorago. 
Infulfiflimus  eft  homo,  nec  fapit  pueri  inftar 
Bimuli,  tremula  patris  dormientis  in  ulna. 
Quoi  quum  fit  viridiffimo  nupta  fiore  puella, 
Ut  puella  tenellulo  delicatior  hcedb , 
Aflervanda  nigerrimis  diligentius  uvis  : 
Ludere  hanc  finit ,  ut  lubet ,  nec  pili  facit  uni , 
Nec  fe  fublevat  ex  fua  parte  :  fed  vel  ut  alnuj 
In  fofla  Liguri  jacet  fubpernata  fecuri, 
Tantundem  omnia  fentiens,  quam  fl  nullafitufquam :: 
Talisifte  meus  ftupor  nil  videt,  nihil  audit. 
Ipfe  quisfit,  utrum  fit,an  nonfit,  idquoque  nefcit.. 
Nunc  eum  volo  de  tuo  ponte  mitterepronum, 
Si  pote  ftolidum  repente  excitare  veternum , 
Et  fupinum  animum  in  gravi  delinquere  cceno: 
Ferream  ut  foleam  tenaci  in  voragine  mula. 

OCalonia^  Nonnullr  Coloniam  hic  interpretantur  oppidulum 
aliquod  prope  Veronam ,  quod  hodieque  nomen  fervat ;  alii  vero  de 
Mantua  hsec  aceipienda  elTe  contendunt ,  ac  fi  illa  unquam  Romana 

fuilTet 


Ax>C.    Valerium    C  a  t  u  l'l  u  m.       45 

fuifTet  Colonia.  .Non  deerunt  etiam  qui  exiftimabunt  intelligihic 
pra?dium  aliquod  rufticum,  cum  non  tantum  apud  Juris-eonfultos, 
colonia  pro  quavis  villa  ruftica  accipiattir  ,  fed  etiam  apud  Colu- 
mellam  Lib.  xi.cap.  1.  Rectius  vero  Scaliger  coloniam  hanc  Co*- 
mum  interpretatur  ,  utpote  quce  paulo  ante  ,  quam  ha?c  leriberet 
Catullus ,  4ac"h  fit  a  Casfarc  Colonia  Romana  fub  nomine  Novi- 
comi.  Et  fane  videtur  etiam  hic  aut  domum ,  aut  villam  habuiflc 
CatuIIus,  utex  iis,  qua:  infra  dicentur,  fiet  manifeftum. 

Qim  cupti  ponte  ludere  longo  ]  In  optimis  membranis  invenimus 
Ugneo  non  longo  y  &  redius  omnino.  Si  enim  ponticulus ,  ut  fequi- 
tur ,  quomodo  longus  ? 

Crura  pontkuli  adfulitantti']  Ita  Scaliger^locum  hunc  emendare 
conabatur ,  non  fatis  feliciter.  Daclylum  in  tertia  fede  pofuit ,  ubi 
tamen  requiritur  Creticus ;  quem  Ci  fuftuleris ,  fimul  qtioque  tolles 
rhythmum ,  id  eft  totam  vim  carminis.  Mottis  enim  hujus  cantici 
penitus  eft  jocofus  &  ridiculus  ,  idque  propter  paufam  quam  in  ipfo 
verfus  medio  currenti  metro  injicit  Creticus ,  qui  cum  ultimam  lon-» 
gam  habeat ,  fitque  pes  maxime  gravis  &  ferius ,  a?gre  conjungitur 
cum  dactylis  &  trochseis  ,  quorum  Ievis  &  volubilis  eft  natura. 
Quamvis&  ex  hocepigrammate&pr£tereaexalteroPriapeio,H««r 
ego  juvenes  locum  &c.  lex  hujus  carminis  fatis  colligi  pofEt ,  multo 
tamen  clarius  iftam  cretici  neceflitatem  dsprehendet  ,  fiquis ■mufi- 
ca;  non  imperitusmotum  rhythmi  obfervet,  id  enim  fi  fiat,utique 
fentiet,  m  prima&quarta  fede  alios  quoque  pedes  admitti,  fed  in- 
fecunda  &  tertia  fede  nifi  Creticus  dactylo  copuletur,  totam  &  vim 
&  formam  carminis  perire.  Ut  itaque  metri  legibus  fatisfiat ,  re- 
duximus  veram  Iectionem  refcribendo  afculii  slamis,  proeoquodeft 
in  omnibus  libris  ac  fulcis  tantis.  Afculis  pro  afficulis  feu  axiculis 
&  fic  non  uno  loco  apud  Vitruvium  in  veteribus  libiis  fcriptum- 
invenimus.  Porro  axes  feu  alTes  &  afferes  &  reliqua  qua?  cxinde 
fiunt  accipinoh  debentprotabellis  ligneis ,  ut  vulgo  exiftimant,  fed- 
pro  perticis  &minoribus  tignis ,  five  illx  quadratce  fiverotunda?  fue- 
rint,utjamfxpeabaliis  monitum.  Senfus  itaque  perfpicuus ,  Vo$ 
Jnquit  Coloni  Novicomenfes,  qui  paratum  habetis  ,  a>  iTtip&ixnit 
ludere  &  faltare  in  ponte  veftro  ligneo,  fed  timetis  crura  pontis  in- 
epta ,  utpote  ftantis  in  afculis  id  eft  minutis  afferibus  feu  perticis,  non  • 

F  3  uti; 


46  I.  Vossl    Observatignes, 

utimoris  eft  fublicis  feu  tignis  majoribus  ,  quique  proinde  talis  fit,  ttt 
fifupinus  cadat,  irredivivus&  irreparabilisfiat  &c. 

-  In  quo  vei  Salifubfuli  facrafujcipianto]  Salifubfulum  hic  vocari  Mar- 
tem  dicit  Muretus  ,  adducitque  hunc  Pacuvii  verfum ;  ?ro  imperio  ftc 
Salifubfulus  veflro  excubet.  Mera  hxc  eft  impoftura,  cum  ifte  verficu- 
lusnufquam  alibicxftet,  necPacuvium,  fed  Muretum  hafeeat  auto- 
rem.  Mirum  fraudem  hanc  non  detectam  firifle  a  Scaligero ,  cui  me- 
rito  fufpectse  efle  debuerant  merces*  fub  quocunque  demum  titulo  e 
tam  dolofa  prodeuntes  officina ;  utpote  qui  adulterinis  hujus  viri  ver- 
fibus  deceptum  fe  fuifle  optime  noflet.  Sed  profe&o  tanti  apud  Sca- 
ligerum  ponderis  fuit  Mureti  facundia  ,  ut  bis  quoque  ab  eo  pailus  fit 
fe  decipi.  Quod  autem  hunc  CatuIIi  locum  adtinet ,  illtun  fic  legi 
in  plerifque  manufcriptis  exemplaribus  monet  Statius ;  In  quo  vel  Sa- 
UfUbftdifacrafufcipiunt.  Necaliter  noftra?  meinbrana?.  Omnino  fic 
fcripferat  Catullus  ;  Ih  quo  vel  Salii  ipfulis  Sacra  fufcipiunto.  Ipfila?  & 
ipfules,  ut  fluta?  &  flutes,  fublica;  &  fublices  &  fexcenta  fimilia. 
Quid  vero  illa?  fint  do*cet  Feftus ;  Subfiles  funt  quas  aliter  ipfiles  vocant, 
lamelU  neceffaria  facris,  qu&  adrim  dtvinam  conferre  dicuntur  maxi- 
me  fpecie  virorum  &  mulierum.  Dicuntur  etiam  Ipfulices  ut  ex  eo- 
dem  conftat  Fefto.  Ipfulices  brattea  in  virilem  muliebremque  fpe- 
ciem  exprcjfx.  Minime  hoc  loco  audiendus  Scaliger ,  qui  ipftpiices  Ie- 
git  ;  eft  enim  vocabulum  Saliare ,  cujus  rationem  ne  ipfi  quidem  po- 
tuiflent  reddere  Salii ,  utpote  quorum  carmina  obfoletis  &  nemini  in- 
tellectis  vocabulis  eraht  refertiflirpa-  Ut  vero  rem  ipfam  teneamus 
fciendum  Pontifices&Salios  in  ponte  Sublicio  faltantes  Sacris  fuis 
adhibuifTe  iftiufmodi  bra&eas  failamellas  in  quibus  exprefla?  eflent 
deorum  heroumque  imagines ,  quemadmodum  apud  Athenienfes  in 
peplo  Minerva?.  Qeuv  CKTv&afjLctQ,  Sc  oeiKtiXa,  iftasimagines 
vocat  Zozimus  lib.  iv.  qui  docet  ritum  iftum  apud  Theflalos  in  pon- 
te  Penei  fluminis  olim  obtinuifle,  &  inde  ad  Romanos  tranflatum; 

TOOV  Q  OLvQodttCtiV  XOiTTW  T24&  T  dyX,XfiCLTOdV  oRnzKfAtv&v  71» 
{Atjv ,  a>  QiorctXicc  tt^ootov  koyjfAiovoyqQn  Jtuv  oeixtjXoi.  iouv 
^  otkqvtwv  clyyo)<?(&  y$  Iw  XjTXTOdV  qygeia,,  7ur^so7v6fiTv- 
vrooftctlcf,  Ttj  n]p  t  Trlwetov  ^apvpot,  KctSifyvezcv  ,  txs  Ucyced?  fns 
falc:  hct^ovrug  6k  $  TT^unjg  KaSifyvostfS  ye<pvpiqx$  tfccvoptd- 

cwmg. 


A  D    C.    V  A   L  E  R  1  U  M    C  A  T  U  L  L  U  M.  47 

owTzg.  Iprum  Koc ,  noade  Penei ,  fed  Sperchii  fluminis  ponte  me- 
morat  Joannes  Laurentius  Lydus  in  fcriptodemenfibus.  Oy77  mv-. 
IttptKts  01  ^^tpetg  «ZD^r  'Yapcuoig  \\iyov?  xdfctmp  q>  a'}j/- 
vcug  79  trd.Xct\  j&puycun  Trdvng  ,  ol  <s&t  7»  TctT^/a  ^e^ 
tfyyvjTty  ii  ^tflfHXS  choiKt)7iu  r  oAuv  cJvopettyvTO  2>l&  70  cJm  £ 
Tifpv&g  V  ^rt^X^  ™'™y''£  htyTdj&VTaj  xK7h.cbcKai.  mvrluf 
y$  0;  'Puy.cdot  T  yttyv&V  tulK^ot^  Xj  TiavltMa, th  ^QvyLcL  %vX<*. 
Nec aliter  fenfit  Varro  cujus  verba ha;c  funt  lib.  1  v.  de  ll.  Ponttfices , 
ufQ^Scavola  Pontifex  maxinuts  dicebat  a  poffe  & facere ,  ut  potifices. 
Ego  a  ponte  arbitror  :  nam  ab  iis  fublicim  eft  faclus  primum  &  refti- 
tutus  f&pe ,  cum  ideo  &  uls  &  cis  Tiberimnonmeditcri  ritu  fiant.  Harc 
eft  prifca  le&io  qua?  non  erat  mutanda.  Pontificibus  nempe  incum- 
bebat  cura  reficiendi*&  confervandi  pontis  fublicii  ab  utracjue  ripa , 
rdeoque  cum  magna  pompa  electio  eo/um  fiebat  non  tantum  in  cis , 
fed  &  tranftiberina  regione.  Patet  itaque  quare  Catullus  Golbnia; 
fua;  opret  pontem  tam  firmum,  quam  fit  ponsfubliciusRoma; ,  in 
quo  Salii  fubfulis  vel  fubfilibus  fuisSacra  poflint  celebrare. 

Ut puella  tenellulo~\  Uthiceftadmirantisparticula,dummodofir*- 
cera  fit  le&io  r  nam  in  quibufdam  libris  fcriptum  invenimus  Etpuella^ 
Sciendumque  &  in  inkio  fa?pe  redundare. 

In  fo(fa  Ligurijacet  fupernata  Securi  ]  Rec"te  obfervatum  Politiano 
&  aliis  legendum  effefubpernata  id  eft  fuccifa ,  ex  Fefto.  Verum  er- 
rant  in  eo ,  quod  foflam  Liguri  accipiant  de  foflis  Liguria?.  Sane  in 
tota  Liguria ,  ut  nunc ,  itaquoqueolim  nulla  fuit  fofla  fed  amnes  & 
torrentes  complures.  At  vero  in  veronenfi  tra&u  &  regionibus  Pa- 
do  adfitis  crebra?  femper  fuere  fofla».  Itaque  foffam  Liguri  inter- 
pretordefoffaLiguriialicujus.  Frequens  enim  olim  Liguriorum  e- 
rat  noraen  apud  Veronenfes ,  uti  patet  ex  in  fcriptionibus ,  quas 
confule. 

Si  pote  flolidum  repente  excitare  veternum~\  Ha»c  Ie&io  Vi&orio 
debetur,  eftque  longe  melior  illa  altera  Si  poteft  olidum  &c.  quam 
exinde  interpretari  conantur ,  quod  hircis  tufli  laborantibus  prarfens 
remedium  fit ,  fi  nareseorum  fimo  oblinantur.  Sed  inepta  ha?c  eft 
expofitio:  Plenius  farisfaciet  Celfusqui  lethargos  monet  curari  fce- 
toribus)  aut  fi  hoc  non  fuccedat  aquae  frigidae  afperfione.    Utrum- 

que 


48  I.  Vossl    Observationbs, 

que  hic  pofuit  Catullns  ,  cum  veternofum  illum  fuum  municipem  iti 
putidifliinam  &  viroiiflimam  paludem  deiici  poftulat. 

Ferreum  ut  Soleam^  Ex  hoc  locoadparetquam  antiquum  fit  fo- 
leis  ferreis  equorum  mulorumque  ungulas  fubfcernere.  Et  tamen 
multB  vetuftioremefTehunc  ritum  colligoex  Xenophonte  -z3&  i7nti- 
xvjg  ,  qui  jubet  equorum  ungulas  muniri  ferro  ^Bi^tjXuiozij  <n$vjpa9 
licet  vulgo  -zEj€^«Awfiw/  legatur,  qua;  ridicule  proifus  interpretes 
accepere  ,  ac  fi  lapides  cui  intiftantequiferreo  labro  fintincludendi, 
ne  difrundantur.  *  Idem  mendum  apud  Pollucem  occurrit  Iib.  1.  c.xi, 
ubi  hunc  Xenophontis  Iocum  adducit.  Quod  fi  etiam  altius  hunc 
morem  inquirere  libeat  ,  invenies  illum  etiam  apud  Homerutn; 
Quum  enim  equos  xAXKQTnoc&z  feu^ripedesappellat,  ipfum  hoc 
quod  dicimus  lmnifefte  indicat.  Antiquos  enim,  tam  Grxcos, 
quam  Romanos ,  a?ris  vocabulo  pro  ferro  femper  uti  folitos  fuifTe  , 
notius  eft,  quam  ut  moneri  debeat.  S.cio  quidem  ^ciAKS^o^ 
accipi  etiam  pofTe  de  pedum  robore  &  ^«tA^ct  cnciXvj  adfignari 
-ms  •mpdJUYsiq  &  qui  pedibus  valeant ,  fed  verolonge  potinrprior 
mihivideturexpofitio,  quam  ipfe  coniirmat  Homerus  cum  kg/f- 
qxttxs  •mootg  't7mrcov  &  alibi  vi^vj^iug  vocat  ,2^  ^a  vjyvflti(9v£ 
youXx,£  utrect,eexponitEuftathius.  Apud  Romanos  idem  faduni 
firiffe docet  Plinius  Iib.  xxxin.cap.  xi>  cum  dick  Poppseam  delica- 
tioribus  j  umentis  foleas  ex  auro  induere  folitam  fuiffe.  Scaliger  exi- 
ftimat  eas  non  davis  ferreis  fuppaclas ,  fed  inductas  tantummodo 
fuifTe.  Verum  quaratione  abfque  clavis  id  fieri  poflit ,  non  fatis  li- 
quet.  In  vetufto  exemplari  Hippiatricorum  Grscorum,  quod  ha~ 
beo,  euietiampicturaf  accedunt,  clavorum  quibus  trajiciantur  un- 
gul# ,  figna  &  veftigia  manifefte  adparent.  Maxime  vero  noran- 
dum  ,  quod JCiphilinus  de  eadem  agens  Poppa?a ,  affirmet  ejus  mu- 
los  non  foleis  aureis ,  ut  PJinius  ,  fed  twap7ioig  Svn^vmg  fub- 
ftratosfuitTedicat.  Veteri  fpartea  animalia  calceari  folica  fuitTe  do- 
cet  Palladius  Jib.  i.cap.xxiv.  Sed  &apud  Columellamlib.vi.cap. 
xii.  bubus claudicantibus  Solea  fpartea  peshiduitur.  Nec  cuiquam 
hoc  mirum  debet  videri ,  eum  &  veteres  Hifpani  &  Afri  fparteis  olim 
uterenturcaleeamentis  ut  ex  Plinioconftat.  Cameios  quoqueapud 
Afiaticas  gentes  carbatinis  id  eft  recentibus  peliibus  calceari  folitos , 

docet 


Ad  CValerium  Catuiib».  4$> 
docet  Ariftoteles  de  Animalibus  lib.  u.  Noftro  quoque  feculo  a- 
pud  Scras  aliofijue  Orientis  populos  coriis  animalium  calceantur  e- 
<m\  perinde  ac  homines.  Et  fane  miror  id  ipfum  paflim  non  fieri , 
praefertim  tunc  quando  crebra  clavorum  impaclione  adeo  labefa&ata; 
&  difruptx  funt  ungulse  ,  ut  nulli  amplius  fidant  clavi.  Nec  eft,  ut 
quifquam  objiciat  iftiusmodi  calceos  cito  nimis  ab  equis  confu- 
tnu;  huic  errim  malo  ferreorum  clavorum  fuppadione  facileoccur» 
*kur. 

AD     AURELIUM 

Aureli  pater  eiuritionum , 
Nonharum  modo,  fedquotautfueruhtj 
Autfunt,  autaliis  eruntin  annis: 
Paedicare  cupis  meos  amores , 
Necclam:  namfimules,  jocarisuna, 
Hseres  ad  latus ,  omnia  experiris. 
Fruftra.  nam  infidias  mihiinftruentem 
Tangam  tepriusinrumatione. 
Atqui  fi  id  faceres  fatur,  tacerem. 
Nuncipfumiddoleo,  quodefunre 
Meus  mepuer,  &  fitiredifcet. 
Quaredefine,  dumlicetpudico: 
Nefinemfacias,  fed  inrumatus. 

HJec  clam  nam  fimul  &  jocaris  ttna  ]  Proba  omniho  efl:  Iectio ,  nam 
fimules,  jocaris  unayHares ad  latus.  Es  pro  edts,  ut  infra  effem  pro 
ederem.  Frigida  funt  Scaligeri  ad  hunc  locum  commenta,  neque 
fatis  puto  Latina.  Paulo  poft  refcripfi  tangam  te  prior ,  uti  eft  in  li- 
bris  veteribus ,  non  prius  ,  ut  vuigo. 

Ah  meme  puer  &  fitire  difcet~]  Sic  Scaliger  edidit, quod  m  libris 
inveniffet,  me  me  puer  &fitire  difcet.  In  quibusdam  libris  legitur 
Mwjampuer&fitiredifcen  Sed  re&ior  ledio  hlm  me  yuer  &  fitire 

G  difcet. 


^O  L     VaS$I     OBSEIlVATIONESr 

difceu  Jambus  enim  a  Catulloin  prima  quoquc  fede  ponitur  >  cum> 
alibi ,  tum  in  ipfo  ftatim  inicio.  hUas  ejfe  aliquid  putare  nugat,  Si- 
milehuic  epigramma  vide  apud  Martialem  de  Mamuriano.  Caufa 
ex  eo  petenda,  quod  famelici  &  fiticulofi  fint  magis  falaces ,  quam 
bene  pafti&obefi.  Patethoc  in  borealibus populis ,,  qui  cum  epu- 
lis  &  poculis  libenter  indulgeant ,  in  rebus  tamen  Venereis  Ionge  mi- 
nus  valent,  quam  foli  vicinse  gentes.  Inter  boreales  tamen  popu* 
los,  fiquifint  famelici  ut  Scoti&alii,  ii  falaciores  funt  ut  plurimum 
Anglis  &  Germanis.  Senfus  autem  Catulli  clarus.  Relicto  Ca- 
tullo  Aurelium  fe&abatur  puer.  Illum  rogat  Catullus,  ut  fatur  amety 
id  enim  ni  fiat,  neceffum  eile,,  ut  &  ipfeefurire  &  fitiredifcat,  ft 
puero  reflitui  cupiat» 

A  D      V  A  R  U   M. 

Suffentjs  ifte ,  Vare ,  quem  probe  noftiy 
Homo  eft  venuftus ,  &  dicax ,  &  urbanus , 
Idemque  longe  plu  r  imos  facit  verfus. 
Futo  efle  ego  illi  miilia  aut  decem ,  aut  plura. 
Perfcripta:  necfic,  utfit;  in  palimpfefto 
Relata.  chartai  regia: ,  novilibri, 
Novi  umbilici ,  lorarubra,  membrana 
Dire&a  plumbo,  &pumiceomniaasquata. 
Hsecquumlegas,  tumbellusille,  &  urbanus 
Suffenus  unus  caprimulgus ,  aut  foflbr 
Rurfus  videtur:  tanturaabhorret,  acmutat. 
Hocquid  putemus  effe  ?  quimodofcurra, 
Aut  fi  quid  hac  re  tritius  videbatur , 
Idem  jnficeto  eft  inficetior  rure 
Simul  poemata  attigic.  neque  idem  unquam 
jEque  eft  beatus,  ac  poema  quura  fcribit. 
Tamgaudetin  fe,  tamquefe  ipfemiratur. 
Nimirum  idem  omnes  fallimur,  neqj  eft  quilquam> 

Quem 


AdC.  ValeriumCatullum.  51 

Quem  non  inaliqua re  videre  SufTenum 
Poflis.  Suus[quoique  adtributus  eft  error. 
Sed  non  videmus ,  manticas  quid  in  tergo  eft. 

Relata  cbajta  regu  ]  Cum  ha?c  omnium  eflet  tenuiftima ,  non  roi- 
mm  eft  eam  maxime  aptam  fuiffe  voluminum  conftru&ioni.  Hoc  no- 
mine  laudat  quoque  illam  Hero  mechanicus  in  Automatis  ;  Txrav 
fyofAiVcov  o£  £et£7&y  Ka^ovQ,  XiT^OTCL-nv  r  (3ctcnMKuv  Ae^o- 
{xivuv  ^GTznyjetv  carfj  <?>  ^wjjx^  JA1X9V  dv  'Z&A.iyfl  ip  t!\f/@* 
■&  7nvcw,(<3p  i$ci(p®'. 

Novi  libri  ,  Uovi  umbUici"]  Libros  hic  vocati  involucra  &  tegu- 
menta  Hbrorum  ,  recSte  notat  Statius ,  licet  nec  exemplum,  nec  ullam 
adducat  rationem.     Ha;c  vero  ut  cognofcatur ,  libet  modum  com- 
pingendorum  apud  veteres  librorum,  a  nemine  quod  fciam  fatis  hacte- 
nus  traditum  ,  breviterhoclocoexponere.     Primo  itaque  hoc  mo- 
nendum  apud  veteres  tam  Grarcos  quam  Romanos ,  rfon  tantumtem- 
pore  Catulli,  (ed  etiam  diu  poftea,  raros  omnino  fuhTe  Iibros  qua- 
dratos ,  quales  proximis  feculis  maxime  in  ufu  fuere.     Tota  fupel- 
lectilis  Hbraria  tk  integra;  veterum  bibliotheca:  e  folis  utplurimum 
componebantur  voluminibus  convolutis,  in  formam  columella?  /ea 
cylindri,  quemadmodum  illos  vocat  Diogenes,  cum  Epicurum  ccc 
cylindros  confcripfifTe  dicit.     Primus  qui  libros  quadratos  (ive  codi- 
ces  membraneos  facere  inftituit,  is  utputo  fuit  Attalus  Rex,  cujus 
dcmumajtateinnotuitfaciliorratio  emundandi  pelles  ab  utraque  par- 
te,  cumantea  non  nifiabunaparteconicriberentur,  quemadmodum 
fit  in  voluminibus.     Veruin  hoc  efle  vel  ex  eo  adparet,  quod  nullus 
vetuftiorum  Grxcorum  aut  etiam  Romanorum  mentionem  fecerit 
GTn&o^cLtyoav  aut  librorum  qui  non  in  rutulum  convolverentur. 
C«eterum  quamvis  codicum  membraneorum  ,  id  eft  librorum  quadra- 
torum  ufus  ab  Attalo  demum  incceperit,  non  tamen  ceflavit  prior  ra- 
tio,  quinpotiusnontantum  Catulli  &  Ciceronis  feculo,  fed  &  ali- 
quamdiu  poftea ,  tota? ,  ut  diximus ,  bibliotheca?  e  folis  compone- 
bantur  voluminibus,  nulla  fa&a  membraneorum  codicum  mentione. 
Magnoquippeiftiva?nibant,  cum  volumina  tenui  &  falubri  poffent 

G  z  habe- 


$2  I.    Vossl    Observationes, 

haberi  pretio ,  utpote  qua?e  facili  papyro  ,  propemodum  (ine  arre>. 
finelabore&  fine  impenfis  a  quibuslibet  conftruerentur.  Vilitatem 
quidem  hujus  mercis  iftud  fatis  indicat ,  cjuod  pootrca  Aiywftia 
papyrus  accenfeatur.  Et  fane  ipfa  papyri  comppiitio  hoc  fatis  evin- 
cit.  Quippe  non  ea  ratione  qua  linum  intercurrentibus  fe  mutuo  & 
permixtis  texebatur  ftaminibus  ,  fed  totum  ejus  opificiym  conftabat 
in  acu ,  peclrine  ,  glutine  ac  prcelo.  Ex  papyraceis  monumentis ,. 
qua»inmultisfuperfuntbibIiothecis,  clarius  etiamnum  quam.  ex  de- 
fcriptione  Plinii  adparet  inas  feu  filamenta  papyri  non  mutuo  nexu 
colligata  fuiffe,.  fedfolum  transverfaferiefuperpofita,  &  folo  coha:- 
rentia  glutine ,  quovelufu  attrito,  vel  fenio  deficiente,  fola  denuo 
adparebant  filamenta ,  ac  tum  barbata  erat  charta,ut  loquitur  Martialis. 
Ratio  vero  compingendorum  voluminum  harc  erat.  Chartar ,  ea  qua 
diximusratione,  parata:  glutine  a  Iibrariis  conjungebanturinlongam 
feriem  ,  pro  magnitudinenempelibridefcribendi,  cui ,  quanto  pro- 
lixior  evaderet ,  tanto  fubinde  plures  fubjungebantur  pagina».  Char- 
ta?  vacua?  e  prqpiore  analogii  feu  pulpiti  fcriptorii  parte  a  librariiV 
fucceflive  producebantur ,  eardemque  peracta  fcriptura  in  averfam  & 
remotiorem  analogii  frontem  recondebantur.  Finito  opere  totum 
volumen  in  rutulum  feu  fpiram  convolvebatur,  convolvendi  initio 
faclo  a  fine  feu  umbilico  voluminis.  Umbilico  autem  firmamenti 
gratia  inferebatur  bacillus  ex  buxo ,.  ebeno  aliave  materia  ,  qui  ultimse 
fcheda?  feu  i%ci-mtodXia  erat  annexus.  Capiti  vero  fcriptura», 
hoc  eft  extimx  voluminis  orse  in  averfa  parte  chart«e ,  agglutinabatur 
fruftum  membrana? ,  quod  erat  velut  operculum  &  tegumentum  vo- 
luminis.  Fiebat  autem  hoc  non  tantum  ad  muniendam  charta?  fragi^- 
litatem ,  fed  &  ornatus  gratia;  hsecquippe  membranavelcroco,  vel 
minio,  autetiampurpuratingebatur,  ita  tamen  ut  color  interiordif- 
creparet  a  colore  exteriorc ,  unde  bicolor  a  Perfio  dicitur ;  &  pofitk 
bicolormembranacapillis.  Ufuquippeaut  vetuftate  fatifccntibus  vo- 
luminibus  barbata  aut  capillata ,  ut  diximus  ,  reddebatur  charta  y  ac 
tum  vel  fponte  fua  diffluebat ,  vel  facili  negotio  excutiebaturamem- 
branacui  cohxrebat,  tumqueharcmembrana  cedebat  ufui  puerorum 
una  cum  charta,fiqua  a  tergo  fcriptura?  patiens  fupereffet ,  unde  Mar- 
tialis ,  inverfa  pueris  aranda  cbarta.  De  hac  ipfa  membrana  accipien- 
dafuntverbajuvenalis  Sat.  vn.  atque  idco  cme&  membrana  tabeUa 

Jtnple* 


Ad    C.   Valerium   Catullum.        5^ 

Jmplctur ;  qua?  verba  quia  non  intelligerent  immutare  conati  funt 
Bonnulli  contra  veterum  exemplarium  fidem.*  Ha?c  autem  membra- 
nea  tabella  intus  quidcm  continebat  infcrrptionem  feu  dedieationem 
voluminis,  forisautemin  partenempe  averfa  qu«e  utplurimum  pur- 
pureoerattinctacolore,  indicem  id  ett  ritulum  libri ,  aureisoftenta- 
batliteris.  UndeMartialislib.  111.  Ep.  11.  Etcoccorubeat  fuperbus 
index.  Sed  multoclarius  Cicero  ad  Atticum  lib.  iv.  Ep.  iv.  Vcllcm 
mibi  mittas  de  tuis  librariolis  duos  aliquos ,  quibus  Tyrannio  utatur  glmi- 
natoribus  ad  c&tera  adminiftris  :  iifque  imperes  ut  fumant  membranu- 
Um  ,  exquaindices  fiant,  qttos  vos  Gr*ci,  ut  opinor ,  aiTJvGxg  appel- 
latis.  Vulgo  non  recte  Iegitur  ovTk.cL&isg,  cum  ovrlv£isg  verum  fit. 
Sicidem  fequenti  epiftola ,  Bibliotbecammibi  tuipinxerum  conftriclio- 
ne  &  fittybis.  Has  enimj  membranas  anvdtSy  vocabant  Gra?ci ,  e- 
rantque  velut  ftola?  continentes  &  fimul  conftringentes  volumen. 
Hefychius  "LitJv&oi  >  o&/T[t*cdivaj\  svAa),  iu  (Jak^  ifAcu>7U£/a~ 
Recle  enim  ha?c  fe  habent ,  neque  audiendi  funt  qui  legunt  ifAcbLcL- 
g/cL.  Meminit  quoque  Pollux  Iib.  vii.  cap.  xv.  x&f  crxultvaj  3 
1J0M  eoSb;7*ff.  'ZifivGai  ykv  %f]uv  cx  ^i^yLdT^.  Ita  meus 
liber  optimus,  cujus  beneficio  infinita  in  Pollucelocareftitui  poflunt» 
Peraetis  his ,  fupererat  circumcifio  librorum ,  cujus  inventionem  Ifi- 
dorus  Siculis  acceptam  refert ,  cum  dicit  circumeidi  libros  primum 
fn  Sicilia  increbuifTe.  Ego  tamen  malim  credere  morem  hunc  x- 
que  antiquum  effe ,  quam  fit  ipfe  voluminum  ufus  ,  praefertim  cum 
Ariftoteles  luculentam  hujus  fecerit  mentionem  in  problematis  Secfcv 
xvi.Probl.  vi.  ubidocetqua  ratione  fectio  iftsec  fieri  debeat.  Eri- 
genda  nempe  funt  volumina  ad  rectos  angulos  fuper  planum  aliquod' 
asquale,  fic  utfe&io  frontis  fuperioris  ad  perpendiculum  refpondeat 
bafi  feu  fronti  inferiori.  Si  enim  hac  ratione  fectfo  inftituatur  ac 
dein  explicetur  volumen ,  fectio  erit  a?qualis  &  rectilinea.  Quod  ft 
volnmen  non  ad  re&os  angulos ,  fed  oblique  erigatur  &  fic  fecetur 
ut  circuli  non  fint  «quidiftantes  ad  centrum  umbilici ,  utique  fectio 
non  erit  arqualis  ,  evolutoque  volumine  linea  fe&ionis  adparebit 
non  recta,.  fed  undulata  &  in  minores  minorefque  fuccefRve  defi- 
«enj  finus 

G  5  Ut 


54 


I.   Vossl    Observationu, 


Ut in  volumine  A  fi  ad  re&os  fecetur  angulos,  jam  quoque  reclia 
eritfe&ionislinea.  Idem  fi  oblique  fecetur  ut  in  B  efficieslineam  C,D, 
quam  evolutam  feu  explicatam  helicem  poflis  dicere ,  de  cujus  gene- 
ratione ,  variis  formis  &  accidentibus ,  multa  hodiernis  mathematicis 
intacta  &  tamen  confiderationedigniflimadici  polTunt,  fed  qua?  ex- 
plicare  nonhujuslltloci.  Ultimus  libriornatus  erant  cornua,  qua? 
pumicata  utraque  voluminis  fronte  ex  auro ,  argento,  ebcno  aut  deni- 
queeboreaffigebanturbacillo  umbilici.  Superfunt  &  aliahaudpauca, 
decolligatione  nempe  plurium  voluminum  eorumcjue  thecis  &  manu- 
alibus  ,  de  ratione  digerendi  illa  in  bibliothecis  ,  de  conftru&ione 
codicum  membraneorum ,  de  voluminibus  epiftolaribus ,  aliifcjue  id 
genus,  fed  profectohajcadCatullum  fufficiunt&  forfannimia  funt. 
Unum  hoctamenaddouniuslibrariimunusfuiffe  omnia  ha?c  prseftare 
&  perficere.  Neque  enim  ut  nunc,  ita cjuoque  olim  diverfa  fuere  of- 
ficia  fcriptorum ,  bibliopolarum  &  compactorum.  Ut  apud  Gra?cos 
unum  idemque  funt  bibliographus ,  bibliopegus  &  bibliopola ,  fic 
quoque  apud  Romanos  tria  hxc  munia  uno  librarii  nomine  compre- 
hendebantur. 

M£mbranaDirettaplumboi  & pumhc  omnia  s.quata']  Plumbopra?- 
fignare  lineas  parallelas  ,  adquas  Jibrarii  fcripturam  fuam  dirigant ,  ux. 
nunc,itaquoqiieolimfolennefuiiTe,  nontantum  ex  teflimonio  anti- 
quorum,  fed&plerifque  vetuftis  codicibus  clare  fatis  cognofcitur. 
Huic  ufui  inferviebat  ftylus  plumbeus ,  qui  dirigebatur  beneficio  re- 
gula;,  qua;  K.AV«Vfeu  Kavong  dicebatur,  feu  etiam  theca?  cala- 
maria?,  quce  &  ipfa  vicem  regula?  prseftabat,  ac  fimiliter  canon  appel- 
jabatur.'  lftiufmodi  ftylum  plumbeum  <&rfe&.%ct<pcv  a  Grxcis^  a 
Latinis  vero  prsedu&al  vocari  jam  aliis  notatum.  Pollux  s^t^d,- 
(pi$&  appellat.    Hinc  tsr^^d(psiv  prarducere.     Attamen  non 

hoc 


Ad  C.  Valerium  Catullum.  55 
fcoc  de  fola  plumbi  predu&ione  accipiendum  :  quippe  qui  minio  , 
cocco  &  rubrica  libros  exornabant  etiam  illi  'Zrty^iLtym  dice- 
baivtur.  Et  hinc  eft  quod  Jurifconfultorum  rubricr  paragraphi  ad- 
pellentur.  Et  hac  quidem  ratione  patet,  quid  fit  apud  Catullum  mem- 
brana  diretta  plumbo ,  licet  fi  proprie  Ioquamur  T  non  ipfa  membranat 
fedverfusin  membrana  plumbo  diriganrur.  Carterum  cum  vetufta 
exemplaria,  ut  monetStatius,  habeant  de te tta ,  aliterforfanaccipien- 
<f«5  eil  hic  loeus.  Nempe  a  quibufdam  veteribus  membranis  vel 
ipfisoculisteftibus»  peracla  fcriptura  detergebatur  plumbum  idque 
majoris  nitoris  gratia.  Itaque  membrana  plumbo  dete&aeft  illa,  in 
qua  nullum  plumbi  fupereft  veftigium.  Afteram  quoque  leftionem 
fuppeditat  exemplar  Mediolanenfe ,  in  quo  legitur  Defetta.  Videri 
kaque  poffit  fic  fcripfiffe  CatuIIus ,  membrana  Defetta ,  plumbo  & pu~ 
tttice  omnia  aquata.  Membrana  defecta  efl!  membrana  circumcifa  9 
ut  paulo  ante  monuimus.  i€quandi  autem  vocabulum  duplici  hic  po- 
nitur  fignificatione  ,  uti  faepe.  Plumbo  enim  sequantur  verfus,  ut 
icripturaajqualiterproccdat;,  pumice  vero  ajquatur  charta  &  mem- 
brana ,  cum  abraditur ,  quidquid  in«equale  fubeft.  Sed  profe&o  ve. 
rioreftalteralectio,  quamlibenteradniifimus,  prsefertim  cum  con- 
ftet  veteres  directa  &  dere&a  promifcue  fcripfiffe..  Confirmani:  hanc 
lediionem  Gloffa?  Philoxeni  ^Drrettum,  x$  xowovd,  o£0ft)0ev,  iQvuj- 
(ttv ,  yqctytfM&iV.     Et  alibi ,  xetltQiwoo  9  derigo. 

Tantum  abhorret  ac  mutat  ]  Mutat  hic  paflive  accipftur ,  ut  tepe  ; 
itaqueprxpoftere  fecerunt  qui  nutat  refcripferunt.  Dicit  Suffenum, 
licet  fit  urbanus  &  fcurra ,  aut  fiquid  tritius  &  verfutius  fit  fcurra  •  adeo: 
tamen  immutari  &  illepidum  fieri  cum  fcribit  poemara ,  ut  unicus  & 
prajcipuus  aliquis  foffor aut  caprimulgus  potius  videatur ,  quam  poeta; 
MinimeveroaudiendushocIbcoScaJiger,-  cumlegit,  aut  fi  qttid  hoc 
tetritim videbatur ,  nequeenimopusnovum  fingerevocabulum,  cunr 
yulgata  le&io  proba  fir.  Trita  res  efi  fcurra,  sequeLatinum  eft 
<juamfit>  Credula  ret  Amor  ejl,  Sed  nec  recte  locum  corrigit  Ju- 
senalis 

—  —  Toputifrons  durior  hujus 
Quifedet,  &fpettat  ttifcurria  Tatritiorum, 

Narr* 


5<S  I.   Vossl    Observationes» 

Nam  quod  trafcurria  rcponendum  exiftimat ,  id  nemini  utopinor  ptr- 
ftiaferit.  ;£queineptumeft  hoc  vocabulum  ,  ac  fitalterum.  Omni- 
no  ftrittoria  legendnm.  Sic  vocabantur  tunicse  ftridse  ,  quibusnon 
hiftriones  tantum  &  comcedi ,  fed  &  ipfiquoque  patritii  &  fenatores 
depofitatoga&  neglecla  honoris  &  dignitatis  fua»  ratione,  in  convi- 
viis ,  in  ludis  &  fpectaculis ,  paflim  &  palam  fpedtabantur.  Multa 
riifi  fallor  de  hoc  more  habet  Lipfius.  lllum  vero  tranflattim  elle  a 
Carthaginenfibus ,  tunicatis  videlicet,  utexPlauto  &  aliis  conttat* 
coliigo  ex  Valerio  Maximo  capitede  fpe&aculis  ;  Tranjlatum  autem 
a  Pcenicis  indutum  tumcis  M.  Scaurm  exquiftto  genere  vejtis  cuttum  in- 
duxit.  Siclegendusifte  locus  quifruftraviros  do&osexercuit.  Di- 
cit  indutum  feu  habitum  tranflatum  a  Pcenicis  tun:cis ,  ornatiorcm 
fa£him  a  M.  Scauro,  qui  fimplicem  iftum  amictum  exquifito  gene- 
reveftis  ornarit.  Mu'ta  a  Pcenis  habere  Romanos  &  totamtnum- 
phorum  pompam  ab  illis  accepifle  ahbi  monemus.  Nam  fone  fae- 
piusPcenos  triumphafle  de  Romanis ,  &  porticusfuosfpoliiseorum 
ornafle,  teftis  apud  Servium  eft  Varro. 

Mantica  quid  in  tergo  efi  ]  Nota  eft  fabella  ex  ^Efopo  de  duabus  pe- 
tis,  undeortum  vocabulum  Kcu&vwltfydfc  *  qimd  non  tantum  ac- 
cipittfr,  pro  in  tergoaliquidferre  ,  feu  &  pro  contemnere ,  uti  apud 
Suidam  exponitur.  Hinc  eft  quod  apud  Dicxarchum  Thebani  di- 
cuntur  Kct&yultipBu  irttvroc  o\kcu\£>  Sed  &  vsKcltuv  pro  eodem 
dixere  Gra?ci  a  'ZajKoLth  humerus.  Hefychius  ;  «SJA<*wi$T  cJ/^o- 
Ji7ijomf.  JEoles  enim  vfkcnuic  pro  ^cwmv  ,  ut  yi^ig  pro 
ytfyiv  dicebant.  Utraque  voce  ufa  eft  Sappho,  licet  vulgo  admo- 
dum  inquinati  legantur  ejus  verfus  ,  utalibi  oftendimus.  Latini  di- 
cuntpoftergare,  eadem  fignificatione  pro  contemnere  &  vilipencfe- 
re,  fign;ficatione  fumta  a  bajulis ,  qui  res  viliores  ei  quse  eft  a  ter- 
go  committunt  mantica?  ,  nunquam  vero  nummos.  Vocabula 
etiam  dictJndh  habuifle  Graecos ,  docet  auctor  Etymologici ;  B«- 
XoLvliov ,  \xcLoo\mcv  ~$7n>  %  om&tv.  MarfupiilocoRomaniserat 
nonnunquam  balteus  ,  utadNoniumdiximus.  Et  fane  Ihn  %  fia- 
Xcttlix  di&us  eft  balteus. 


A  D 


AdC  Valerium    Catull  u  m.       57 

AD     FURIUM. 

Fur.i>  quoi  neque  fervus  eft ,  neque  arca , 
Neccimex,  nequearaneus,  neque  ignis: 
Verum  eft  &  pater ,  &  noverca ,  quorum 
Dcntes  vel  fihcem  comefle poflunt : 
Eft  pulchre  tibi  cum  tuo  parente, 
Et  cum  coniuge  lignea  parentis. 
Necmirum,  bene  nam  valetis  omnes, 
Pulchre  concoquitis,  nihil  timetis , 
Non  incendia ,  non  gravis.  ruinas , 
Non  facta  impia,  non  dolos  veneni, 
Non  cafus  ahos  penculorum. 
Atqui  corpora  iicciora  cornu , 
Autfiquid  magis  aridumeft,  habetis: 
Sole,  &  frigore,  &  efuritione: 
Quare  non  tibi  fit  bene ,  ac  beate  ? 
A  te  fudor  abeft ,  abeft  faliva , 
Muccufque,  &  mala  pituita  nafi. 
Hanc  ad  munditiem  adde  mundiorem, 
Quodculus  tibi  purior  falillo  eft, 
Nec  toto  decies  cacas  in  anno, 
Atque  id  durius  eft  faba,  &  lapillis: 
Quod  tu  fi  manibus  teras ,  fricefque, 
Non  unquam  digitum  inquinare  pofles, 
Hsec  tu  commoda  tam  beata,  Furi, 
Noli  fpernere,  nec  putare  parui. 
Et  feftertia,  qux  foles  precari, 
Centura ,  define  :  nam  iat  es  beatus. 

Nec  cimex ,  neque  araneus ,  tieque  ignis  ]  Facete  hxc  dich  volunt 
interpretes ,  acfi  ut  omnia  deeffe  oftendat ,  ea  quocpe  deefle  dicat , 

H  cjua: 


^S  I.  VossIObservationes, 

qua»  nullum  habent  ufum  ,  quaequenon  habere  melius  fit,  quam  ha- 
berc.  Sedcummoxfubjungat,illumnontimereincendia,ac  proin- 
denedornum  quidem  habere  ,  malo  hxc  llc  acciperer  utpercimi- 
cem  intelligatur  locus  in  quo  lateant  cimices ,  nempe  fponda  lectif 
Cum  itaque  dicit  illum  non  habere  cimicem ,  araneum  &  ignem  , 
ollendit  illum  adeo  efle  egenum,  ut  nec  le&um,  nec  larem  ,  nec 
focum  poflideat.  Pro  fummse  paupertatis  indicio  pofuit  quoque 
hcBc  ipfaMartialis  lib.  i.  Epigr.  xciii» 

Sedfmecfocus  eft ,  nudi  necfponda  grabatL 
&  alibi 

Nec  toga ,  nec  focm  eft ,  nec  tritus  cimice  leclrn. 

Spondam  efle  Idcum  praecipuum  in  quo  Iatitent  eimices.norunt  omnes.. 
Itaque  etiam  apud  Petronium,  quo  Ioco  dicit  Gnithonem  fubiiffe 
grabatum  r  adeoque  fe  contraxifTe,  ut  ipfosfcinyphes  ore  tange re t ,omni- 
nolegendum  cimices.  Cumadeonotum  &  obvium  hoc  fitvocabu- 
lum ,  miror  do&iffimos  viros  adeo  fe  torfifle  in  explicandis  Adiiani 
Imp.verficulis,  qui  exftantapud  Spartianum.  Ubi  eniin  vulgo  legi- 
tur  culicespati  m«»rfw,quam  facile  erat  «w/V«proculicibus  reponere. 
Et  cum  conjuge  lignea]  Id  eftficca,  ut  &  apud  Lucretium  ,  ner* 
vofa  &  lignea  Dorcas ,  fumta  fimilitudine  a  ftatuis  ligneis ,  qua;  fieri 
nequeunt  e  ligno  recenti  aut  viridi ,  fed  demum  jam  ficco ,  quale 
Grarci  &wo/  &  xcworpov  vocant. 

Atquj  corpora  ftcciora']  Sic quoque  Martialis  frigore &  fame  ficctu. 
Porro  quodt  Statius  hic  legat  utqui ,  id  minime  probo.  Particula  harc 
non  poteft  hoc  loco  efle  caufalis  abfque  detrimento  fententia? ;  neque 
enim  fequitur,  ut  fintpauperes»  fi  qui  fintfrigore  &  fameficci»  Atqut 
hic  accipitur  pro  &  certey  utfaepe. 

Sicciora  cornu  J  Cornu  pro  materia  aridiffima  ponitur  etiam  in  epi- 
grammate ,  quod  exftatin  Priapeis ;  Duclqr  ferreus  infularis aque La- 
terna  videor  fricare  cornu,  cujustamen  fenfumnon  fatis  aflecuti  funt 
viridocti.  Namquodputanthic  intelligi  vel  quemlibet  fabrumfer- 
rarium,  vel  denique  opifTcem  laternarum,  in  eo  omnino  fugit  illos 
ratio.  Du&orferreus  infularis,  hic  eft  Vulcanus ,  cujus  nempe  fedes 
eft  Lemnus  infula.  Grseci  'EXuov  dixere,  a  ducendo  ferro.  He- 
iychius  ^EXuos  o  ''Hfpot?©*  td^>  Aufytvoiy*  Cornu  vero igne 

ducl 


Ad   C.   Valerium   Catullum.        59 

duci  &  extendi  nequit.  Dicit  itaque  ifte  hortorum  prsefes,  quod  ficcam 
&  aridam  adeo  amplec~t,atur  puellam;fe  fibi  videriVulcanum,qui  quam- 
vis  igne  fuo  ipfum  quoque  molliret  ferrum ,  fruftra  tamen  laboraret  in 
fubigendo  cornu ,  utpote  quod  igne  molliri  aut  extendi  nequeat. 

Muccusque  &  mala  pitutta  nafi ;  j  Ha?c  omnia  optimae  valetudinis 
efTe  indicia  vcl  ei  Cicerone  notum.  Hinc  quoque  cifAvfc®*'  He- 
fychio  effc  ctvoo-l&>.  Pituita  vero  hiceftquatuorfyllabarum  ,  cum 
Horatio  &  Perfio  fit  trifyllabum.  ■  Mirum  vero  poffit  videri ,  quod 
muccum  diftinguat  apituitanafi ,  cum  Celfo  &  plerifque  aliis-idem 
prorfus  fit.  Nifi  fallor  muccum  accepit  pro  craffiori  nafi  excremento , 
pituitam  vero  pro  liquidiori.  Et  fane  fi  vocis  fpectemus  etymum , 
pituitanihilaliud  fueritquamfaliva,  a7r)u«v,  pro  quo etiam  7nrvetv 
&  7n7Z/£«v  feu  TTvli^etv  dixere  ;  ut  non  tantum  ex  Etymologico 
magno  &Suida,fed  &  ex  Vltruvio  &JuvenaIe  colJigi  poteft,cum  voce 
pitysmatis  feu  pytifmitispro  fputo  utuntur.S^pius  autem  migrareiftas 
vocales  patet  ex  W&>/  &  7n7Vij ,  7tv%vn  &  7mvv>j ,  item  7nTvX@* 
vk  7tvliX(&>  8c  multis  fimilibus.  In  Vitruvii  libris  veteribus  pfw- 
matvs  fcriptum  inveni  pro  ptjsmatis.     In  verfu  vero  Juvenalis 

Qui  Laced&moniumptjftnate  lubricat  orfam 

recte  a  viris  doftis  accipitur  hoc  vocabulum  pro  fputo,  fed  vero  in 
reddendofenfumirificeomncsca?cutiunt.  Poftquam  de  feminis  egit 
Satyricus,  tranfitadLaconicosfeumafculosamores,  de  quibus  acci- 
pienda  illa  verba,  Majortamen  illa  voluptas  Alterius  fexus ,  magis  iUe 
extenditur.  Orbem  vero  Lacedarmonium  vocat  difcum  ,  quos  aut  fer- 
reos  ,  aut  lapideos  aut  denique  ligneos  fuifTe  notum  eft.  Habebant 
vero  illi  in  medio  foramen  ,  per  quod  transmittebatur  Iorum ,  cujus 
beneficio  difcus  in  gyrum  agebatur.  Euftathius  ad  0.  Oo.  Lltnc©* 
Sc  ovA@» ,  inquit ,  tj  £JA*v@" ,  iVw?  j}  (£  %o,Xk£c ,  Kaj  7W  n£f 
A/0<v(§K  'Ev&ut^q  ki^^Tii^yj^iv^  %  ixmv  &k  pzo-x  kol- 
A&jVW,  jJ  i%6ftevoi  ol  oiyoivi^o^ivoi  ,  ithxgv  o  esivZGciT&ov , 
tppi^ovi  o$tv  o  &vx©*  yivfy.  Figuram  verodifci  videre  eft  a- 
pud  Gruterum  in  mfcriptionibus  pag.  54.  quam  nonnulli  perperam 
interpretati  (unt  de  crotaloauttympano.  Jamvero  qui  difcum  huric 

H  z  erant 


<?»  I.VoSSl      Q   BSBRVATIONES» 

erant  libraturi ,  folebant  medium  ejus  foramen ,  &  ipfum  quoque  Ic~ 
rum  faliva  inungere ,  quonempe  velocius  moveretur  &  efflueret  di- 
fcus.  Quid  vero  per  difcum  feu  orbem  marmoreum  intelligat  Satyri- 
cus  ,  dicant  ii  qui  fordibus  capiuntur.  Nam  certe  vix  ebfceniorem 
verfum  ufquam  reperias. 

Faba  &  lapillis]  Nonnulli  malunt  lupiUis,  qtria  Iupinis  melius 
convenit  cum  fabis.  Sed  non  quxritur,  quid  magis  fabis,  fedquid 
magis  conveniatfentcntia*.  Similitudines  dcpromta?  e  rebus  inter  fe 
diflimilibus,  tanto  habentur  pulchriores,  quantoresexiriQgisfuerint 
diffimiles,  dummodo  exacte  rei  quacum  comparantur  conveniant. 
Quapropter  vulgatam  lectionem  ,  veterum  librorum  autoritate  inu- 
nitam,  iramutare  noluimus» 

AD    JUVENTIUM, 

O  qui  flofculus  es  Juventiorum, 

Non  horum  modo ,  fed  quot  aut  fuerunt* 

Aut  pofthac  aliis  erunt  in  annis: 

Mallemdivitias  Mida?  dedifies 

Ifti ,  quoi  neque  fervus  eft ,  neque  arca*: 

Quam  fic  te  fineres  ab  ilto  anaari. 

Qui  ?  non  efthomo  bellus ,  inquies  ?  eft: 

Sed  bello  huic  neque  fervuseft.neque  arca. 

Hoc  tu  qua  Iubetabjice,  elevaque : 

Nec  fervum  tamen  ille  habet,neque  arcam. 

'Maileni  divitias  mthi  dediffes  ifti]  Inomnibus,  quos  vidimus,  li- 
bris  fcriptum  invenimus  mt  dediffes,  unde  mibi  fecerunt  viri  dotfci , 
quianempe  t°x  mihi  fa?pe  7m^iAK<\.  Sed  quis  unquam  dixit  (jt,oi> 
iomS?  Geminata  itaque  fyllaba  pro  mi  dediffes  refcripfjmus  Midx: 
dediffes.    Divitias  vero  Mida?  quis  nefcit? 

A  D     T  H  A  L  L  U  M. 

CinjEDe  Thallemollior  cuniculi  capillo^ 
Vel  anferis  medullula ,  vel  imula  oricilla , 

Vel 


A  D    C.     V  A  L  E  R    I   U  M     C  A   T  U  L  L    U  M.  6l 

Vel  pene  languido  fenis ,  fituque  araneofo : 
IdemqueThalle  turbida  rapacior  procella, 
Quum  clivias  Malea  aves  oftendit  ofcitantcs. 
Remitte  pallium  mihi  meum ,  quod  involafti , 
Sudariumque  Sstabum ,  catagraphonque  Thynon 
Inepte  :  qua?  palam  foles  habere  tanquam  avita, 
Quae  nunctuisabunguibus  reglutina,  &  remitte* 
Ne  laneum  latufculum ,  natifque  mollicellas 
Invifa  turpiter  tibi  flagella  confcribillenr. 
Ec infolenter  aeftues ,  velut  minuta  magno 
Deprenfa  navis  in  mari  vefaniente  vento. 

Vel  anferis  medulluW]  Omnino  hoc  inteliigendum  ,  non  de  ofli- 
ummedulla,  fed  de  interioribus  plumis.  Notumenim  anferum  olo- 
rumque  pinnas,  quar  eorpori  proximse funt ,  efTemoIliffimasjideo- 
que  magno  etiam  pretio  a  Germanis  redemtas,  at  e  Plinioconftar. 
Cseterisprazftarecreduntur,  qua?latentin  partibusquas  ala2te?unt,- 
uti  etiam  ill«e  quibus  collum  veftitur.  Unde-apud  Lucillium  v  1 1 .  Sat, 

— — ■  — —  Calidisfime  ac  hene 
Tlumatus  olorum  atque  anferis  collus. 

Ita  enim  tegendus  Iocus  ille  corAptiilimus ,  qui  eft  apudNonrum  in 
voce  collus.  Conflatenimid  quod  in  quadrupedibuspilomm,  ipfum 
hoc  inavibus  pIumarumefiicerefubtiHtatem,  utnempequantum  te- 
neriores  fuerint ,  tanto  majorem  affennt  calorem.  Gra?ci  7t]/a<a  feu 
fjA&  &  nfocb  vocant ,  quod  velluspotius  &  lanugo  videantur,  quany 
plumas  (eu  pinnse  ,  a  7i7&hv  fcilicet,  feu  quod  tdeai  eft  7#/7A«yr 
pro  quo  etiam  m?ketv  dixere ,  unde  plus.  Hinc  &  minutiiTima- 
quaeque  corpufcula  &  atomos  txXou;  vocat  Plutarchus.  Hinc  & 
«Wa<x/  ,  micje  panis  ,    pro   quo  male  apud    Hefychium   Ieeas- 

<tV77ActO<. 

Situque  araneofo]  Conjungendum  hoc  cum eo  quod  prsrceflit, 
penelanguidoquilongofitufa(5his  (it  araneofus. 

H  5  cum< 


6i  I.   VossIObservationes, 

Cum  de  via  mulicr  avcs  oftendit  ofcitantes  ]  Ita  quidem  Scaliger ,  fed 
nemini ,  ut  opinor ,  perfuaferit.  In  aliis  libris ,  Cum  diva  mulier  aves 
oftendit  ofdtantes  9  aut  etiam  Cumdiva  mater  alites?  quoddejunone 
poflit  intelligi.  Apud  Servium  enim  Juno  in  auguralibus  libris  prse- 
effe  dicitur  aufpiciis.  Sed  profecto  non  fic  fciipferat  Catullus.  Opti- 
mum  exemplar ,  quod  olim  fuit  Palatina?  Bibliothec«e,  fic  habet  -,  Cum 
divaUali&naves  oftendit  ofcitanus.  Undefacile  veram  eruasle&io- 
«em. 

Cum  clivias  Malia  aves  oftendit  ofcitantes. 

Malia»  promuntorium  formidabile  navigantibus ,  notum  vel  adagio, 
MccXiow  frcPnKcliAifyots  37nXoi§x  r  oiKMOi.  In  Infcriptione  non 
ita  pridem  in  Hierapoli  Phrygia;  reperta,  memoratur  tanquam  res  ad- 
miratione  digna,  quod  aliquis  bis  &  feptuagie.<:  promunrorium  hoc 
tranfierit.  4»AAOTIOS  ZET2I2  EPTASTHS  UAET-. 
SAS  TIIEP  MAAEX2N  EIS  ITAAIAN  IIAOAS  EB- 
AOMHKONTA  ATO.  Propter  vshvQctyicu/ ,  &quiatotna- 
vcs  in  hoc  maris  tra£tu  abforberentur  dicium  tuit  hoc,  «equeacaliud 
vicinum  promuntorium  ha  yvclQ^  ,  id  eft  afini  maxilla  ,  five 
cva  Ka&fActyxtov  ,  ut  docet  Scholiaftes  Euripidis  ad  Oreften. 
PofterioribusenimGrsecis  Ka^yicLyaXov  idem  eft  quod  yvelQ@* 
a  Kafepaosra).  Clivi«e  vero  aves/unt  prohibitorice  ,  di<5t,a»exeo 
quod  tempore  tempeftatis  clivos  &  excelfiora  petant  loca.Plinius  Cli- 
vinam  appellat ,  dummodo  recta  fit  lecHo  ,  nam  &  hoc  loco  quidam 
libri  legunt  cliviam.  Hinccliviaaufpicia,  qua?  aliquid  fieri  vetant , 
utteftatur  Feftus.  Idem  vocabulum  reddendum  Papinio  Statio  in 
Sylvis  Hb.  i v.  via  Donrit.  ubi  vulgo  legitur ; 


Hisparvtts*  nift  LechU  vetarent 
Inous  freta  tnifcuipt  lfthmos. 


Notant  viri  do<5H  in  fcriptis  exemplaribus  legi  ,  nift  devu  veta- 
renti  unde  mirifica  exfculpere  conati  funt.  Vera  lec"tio  eft ;  mft 
clivu  vetarent.      Ofcitantes  vero  cum  dicit,  notat  A<*£t^<rftov 

avium 


AdC.  ValeriumCatullum.  6"j 

avium  &  prarcipue  larorum.  Eadem  ratione  kb^Hkuv  Xctpvf- 
ytffjwv  vocat  Democritus  apud  Plutarchum  in  vywivolg  'Sr^f.f- 
yi\^a,<n.  Hinc  quoque  ofcines  aves  di&as  puto.  Uti  enim  ab 
hio,  hifco,  hifcito  j  ita  quoque  bfcito  eft  ab  inufitato  ofco  ,  unde 
ofcines. 

Catagraphofque  Thynos]  Non  placenrhoc  Ioco  correctiones  &  in- 
terpretationes  virorum  do&orum,  &  omnino  ab  omni  verrfimilitudi- 
funt  alienar.    Lec"tfo  vulgata  bene  fe  habet  &  confirmatur  a  plerifque 
cjuos  vidi  libris  antiquis ,  nifi  malis  catagraphonque  Thinon ,  quomodo 
eft  in  exemplari  Paktina;  bibliothecar.     Ut  vero  fciamus  quamam 
ilnt  catagrapha ,  obfervandum  vocabulum  hoc  non  eadem  femper  ac- 
cipiratione,     Pliniuslib.  xxxv.cap.  viu.   catagrapha  interpretatur 
ebiiquat  imagines  &  varie  formatos  vultus ,  refpicientes ,  fufpicientesque 
&  defpicientes.     Inde  manifefte  colligi  poteft  catagrapha  quoque  ap- 
pellari  easpicturasqua?diverfasrepraefentent  formas,  licetnulla  ac- 
•  €edat  colorum  diverfitas.    Altera  hujus  vocabuli  acceptio  eft  cum  rem 
diverfis  diftinc"tam  notat  coloribus.     SicAthenscuslibro  IX.  genus 
anatumqua:  /3oox«t^e$  voeantur ,  x,ctTU%a,<pov  efle  dicit  eodem- 
que  libro  Attagenem   fcribit  efie  'iKov  kcctu^a^ov  tu  *z&i  y* 
v£mv  i  licet  Euftathius  ad  A  Iliad.   harc  Athenan  verba  citans  ha- 
beat  katx^a^ov  &  interpretetur  *£&piM<~ov  hoc  eft  UneU  con- 
fcriptum  ,  nam  p^cfyfyu^etv  eft  lineis  notare  &  confcribere.     Jam 
veroquodHipparchilocumattinet,  ille.fic  debet  intelligi.     Dixerat 
Aratus  dextrum  tempus  urfa?  majoris  in  directo  efle  ad  linguam  fer- 
pentis  extremam.     Hoc  reprehendit  Hipparchus  lib.  i.  adfirmans- 
non  dextrum  fed  finiftrum  tempus  urfa:  dicendum  fuit.     Nec  po- 
tuifle  Aratumcaputdraconis  a  mundo  interiore  averfum  fingere,  ut 
Attalus  volebat,  cum  omniafidera  ad  noftrum  conformata  fint  afpe- 
£him,  Hfx^  7t  x,ctTity>ctQ(rv  dv\uv  £$*»  ideft,  nifiquidillorumco- 
loribus  pittum  [it  >  quemadmodum  fit  in  fphajra  artificiali,  in  qua  omniai 
aftra  averfb  a  mundo  interiore  fitu  pidra  adparent,ita  ut  qua:  nobis  dex- 
trafunt,  illic  finiftra  appareant,  inverfb  penitus  fiderum  afpeftu  &* 
ordine..    Veteres  autem  fphaeras  fuas  armillares  coloribus  depingere 
folitos  fuiffe,  teftantur  cum  alii ,  tum  Achilles  Tatius  in  Ifagoge  ad 
Phamomena,  unde  patet  figniferum  cera  miniata ,  galaxiam  cera  alba». 

fider* 


^4  I.    Vossl    Observationes, 

fidera  aureo  colore  expreiTa  fuifTe.  Et  hac  quidem  ratione  patet 
quid  fit  x,a,7ity>cL(pov  apud  Hipparchum.  Ut  autem  ad  Catulli  ve- 
iiiamus  catagrapha ,  puto  illa  accipi  debere  de  pugillaribus  membra- 
nis ,  qux  vario  colore  tincta  fuifle  &  alii  obfervarunt  &  nos  ipfi  vidi- 
mus.  Quatuor  fiquidem  praecipuecoloribus  olim  tingebantur  mem- 
brana»,  coccineo,  luteo,  vbidi  &  purpureo.  Unaquajque  pageUa 
peculiarierattinctacolore,  ita  ut  fi  purpurea  eiTet  ab  uno  latere,  ea- 
dem  vel  crocea ,  vel  viridis ,  vel  coccinea  elTec  in  parte  averfa.  Dupli- 
ces  itaquefive  JiQvpdi  libelli,,  qui  duas  ied  fibiinvicemoppofitasacf- 
mittebant  aperturas,  quia  tamen  quatuor  conitabant  pagellis,  qua- 
rum  ciua?  affixse  erantlibellioperculisbuxeis  vel  eboreis,  quatuorta- 
men  poteiantinfigniricoloribus.  Confkiendis  vero  iiliufmodi  pu- 
giliaribus  aptiffima  erat  Bithynia ,  utpote  qux  fola  pra: itabat  quidquid 
ad  eorum  eonilructJonem  eflet  neceflarium.  Pra?ter  enim  buxum 
qux  nufquam  copiofior  quam  ad  Cytorum  &Thyniam  provenit,etiam 
accedunt  membranaeBithynorum,  utdiximus,  inventum.  Coccus 
quoque  baphica  nufquam  felicius  quam  in  Bithynia  eique  vicina  Pa- 
phlagoniagerminat.  Eadem  quoque  terra  praeftabat  rubricam  feu 
rninium ,  cujusprarcipua  &  unica  propemodum  cfficina  rrat  olim 
Sinopenfium  civitas,  quse  etiam  nomendeditminio-,  uti  ex  Strabo- 
ne,  Diofcoride,  Plinio  aliifque  abunde  colligi  poteiT.  Nec  ochra 
ad  inducendum  luteum  colorem  deefle  poterat ,  cum  ex  iifdem  venis 
&ochrai  cV  minium  utplurimuin  effodiatur ,  &  omne  minium  prius 
irtochra,  omnisqueochrauftjonevel  naturali  perco&ione  neceiTario 
inminiitranfeatnaturam.  Ha*c  omnia  aliaque  infinitacum  proveni- 
ant  in  Bithynia,  &  pra?cipue  illa  ejus  parte  ubi  funt  Thyni,  merito 
Thynse  merces  praedicantur  etiam  abHoratso  confolatione  ad  Afte- 
rien,  ubi  vocatjuvenem  Thynamercebeatum. 

Inufta turpiter tibi flagella  con[cribillent~\  Urerealiquem  flagellisrc- 
6cedicitur  propterinflammationcm  quas  plagas  confequitur.  Hora- 
tius  lbericisperuftefunibus  latut.  Lucretius;  torretqueflagcliis.  Cum 
tamen  in  plerifqueveteribus  Iibrisfcriptum  fit  infula ,  quomodoetiam 
iupra,  epigrammatede  Vari  fcorto^  fcriptum  iuifle  monuimus  pro 
innfa,  erroreortoexin,  quod  f&  i  in  veteribus  libris  eodcm  mo- 
do  compareant,  pro  conftribillent  aliqui  Iegunt  conftngillent »  eadenj- 
qasratioae  cbftringillare  apud  Nonium  accipi  volunt.     Sed  fallun- 

tur  , 


A  D     C*  V  A  L  E  R  I  U  M     C  A  T  U  L  L  U  M.  65 

tur;  obftringillareenimnoneftaftrigile,  fed  ab  obftringo,  accipi- 
turquepro  obfignare,  recludere,  obltare ,  ut  recte  interpretatur  No- 
nius.   Alii  legunt  concribillent ,  quod  Scaligero  in  prima  editione  non 
difplicuit ,  fed  in  poftremis  curis  merito  rejecit.   Attamen  moduhis 
fyllaba?  quas  femper  producitur  repugnat.     Sed  Scaliger  hoc  negat  & 
dicit  fyilabam  hanccorripi.  Rectequidem  hocloco,  file&iobenefe 
habet ,  fed  ipfum  hoc  eft  quod  quxritur.     Turnebus  putat  Catul- 
lum  fcripfiffe  confcrtbilent  fiagella.  Exempla  tamen ,  quibus  adftruere 
conatur  diminutiva  in  L  O  per  fimplex  L  fcribi  debere,  non  fatis  fir- 
ma  nonnullis  videntur,  quia  vitiofe  apud  Plautum  legi  exiftimantj 
Hem ,  mihi  jam  video  propter  te  viclitandum  forbilo.     Verum  locus 
ifte  recte  fehabet.     Sicenim  Ioquitur  fervulus  Milphio,  quodden- 
tesipfi  excufli  eiTent  a  domino  ,  cujusmanushabitaret  in  ejusore, 
utipfiusPlautiutar  verbis.     Hinc  verbum  forbilo  apud  Terentium; 
Pari  ratione  a  vigeo  fit  vigilis,  unde  vigilo  ^  a  rutilus ,  rutilo;  a 
ventulus  ,  ventilo.  Sic  quoque  a  mulco ,  mulcito  &  contracte  mul- 
c~lo,  fit  mulclilo,  unde  mutilo.     Notandum  autemifta?c  fcu  dimi- 
nutiva  feu  frequentativa ,  nonfemper aNominibus,fedetiama  Ver- 
bis  formari ,  &  Verba  a?que  ac  No  mina  fua  habere  diminutiva ,  qua: 
fi  fint  fimpliciadiminutiva ,  uti  illa  qua?attulimus ,  tunc  fa^pequidcm 
in  I.LO,  fa^pius  tamen  in  VLO  t  rminantur,  ut  pullulo  ,  fti- 
pulo,  ejulo,  collutulo,  poftulo  ,  quod  formaturapofco,  pofcito, 
&  contra6te  pofto ,  unde  demum  poftulo.   Quod  fi  diminutiva  ifta^c 
non  fint  fimplieia  fcd  fecundi  aut  tertii  ordinis  &  quafi  diminutiva 
diminutivorum ,  tunc  terminantur  in  I L  L  O ,  uti  a  fugo ,  fugulo 
fugillo;  obftringo  obftringulo  obftringillo;  calvocalvulo  calvillo, 
undecaviIIo&  fexcenta  alia  id  genus.     Ha?c  eo  fufius,  ut  conftaret 
a  confcribo  non  minus  analogice  fcrmari  confcribulo  vel  confcribi- 
lo ,  quam  confcribillo.     Et  fane  in  melioribus  Catulli  exemplari- 
bus  verbum  hoc  per  fimplex  L  concipitur.       Nihilominus    re- 
ceptam  retinemus  leclionem ,   idque  eo  magis  ,  quod  poftquam 
harc  fcripfiffem,  ineiderim  in  locum  Manilii,  unde  dare  fatis  coIH- 
gi  poffit ,  quod  aliis  contingit  compofitis ,  ut  non  femper  primitivo-  . 
rumfequanturlegem  ,  idem  quoque  evenire  in  illisqu«e  ftunt  a  fcribc* 
Locus  xManilii  in  ipfa  ftatim  occurrit  operis  prxfatione 

I  —  ccr. 


66  I.  Vossl   Oeservationes, 


certa  cum  lege  caner.tem 


Mundus  &  immenfo  vatem  circumfcribit  orbe. 

Sic  longe  optimum  noftrum  habet  jsxemplar ,  non  circumftrcpit  ut 
vulgo,  quod  fenfui  non  admodum  conveniens.  Circumfcribit,  id 
eft  coercet ,  cohibet  &  in  arctum  cogit.  Ipfe  feipfum  interpretatur 
Manilius. 

Minuta  magno  Deprenfa  navis  in  mari\\  Magno  mari,  id  eft  agi- 
tato  &  magnis alTurgente  flu&ibus,quomodoapudLucretium,  Vir- 
gilium  &  Salluftium. 

A    D      F    U     R    I    U     M. 

Furi ,  villula  noftra  non  ad  Auftri 
Flatus  oppofita  eft,  nec  ad  Favoni, 
N»u  lkviBorese,  aut  Apeliotar. 
Verum  ad  millia  quindecim  &  ducentos. 
O  ventum  horribilem  atque  pcftilentem ! 

Furi  villula  nos~}ra~}  Monet  Muretus  ,  aut  Iegendum  efle  veftra* 
quemadmodum  &  nos  in  quibufdam  libris  fcriprum  invenimus  '  aut 
Catullum  ex  fua  perfona  dicere  ,  quod  tamen  de  Fur*o  intelligi  debeat. 
Pofterius  merito  reprehendit  Scaliger,  &  dicit  v  rum  difertum  fo- 
mniare  hoc  loco;  &  fane  non  eft  admittenda  talis  profopopoija.  Quje- 
nam  tamen  le<5fcio  veriorfit,  di<3u  difficileeft.  Nos  vulgatam  reti- 
nuimusj  nam  certe  CatuIIum  pauperem  fuifie  ,  non  uno  apparet 
loco. 

Tlatus  oppofita  eft~\  Sic  quoque  Juvenalis  ,  lancibus  oppofuis ,  pro 
oppofitis  pignori. 

Verum  ad  millia  quindecim  &  ducentos~\  Siceft  in  omnibus  libris 
antiquis  ,  non  ducenta ,  ut  recte  monet  Scaliger,  verum  nefcio  qua  ra- 
"  tione ,  dum  is  fummam  fubducit  &  cum  hodierna  componit  moneta , 
faCtum  fit,  utneque  feftertii  cum  denariis ,  nec  denarii  cum  folatis  ,  ut 
vocat,  conveniant.  Cum  enim  quatuor  nummi  feftertii  conficiant 
unum denarium ,  jam  clarum efl feftertios  15200  conficere denarios 

$800. 


Ad   C.   Valerium   Catullum.       6y 

3800.  Hos  fi  in  hodiernam  convertas  monetam ,  habebis  corona- 
tosaut  Philippeos  argenteos ,  quos  &  ducatones  vocant  380,  fum- 
mula  faqe  hoc  tcmpore  non  magna  ,  quam  tamen  capitalem  exiftjma- 
vit  Catullus ,  undeapparetquam  vile  fac~lum  fit  aurum  &  argentum , 
poftquam  fuas  nobis  opes  contulere  Indi  Occidentales. 

AD  POCILLATOREM  PUERUM. 

Minister.  vetuli  puer  falerni , 
Inger  m  i  calices  amariores , 
UdexPoftumicejubet  magiftra? 
Ebriofa  acina  ebriofioris. 
*At  vos  quo  lubet  hinc  abite  lymphs, 
Vjnipemicies,  &  ad  feveros 
Migrate.   hicmeruseftThyonianus. 

Ingere  mi  calices  amariorts  ]  Exemplo  caret  in  hoc  verfuum  genere, 
ut  dactylus  primam  teneat  fedem.  Libri  veteres  habent  jungere ,  in 
aliis  inque  Videtur  inger  fcripfifTe  Catullus.  Gloflx  optima? ,  Ingery 
iitnci^covv.  Pari  ratione  biber  pro  bibere  apud  Charifium.  Fre- 
quentes  lunt  iftiufmodi  apocopa? ,  prxfertim  in  imperativis.  Quod 
vero hunc  Catulli  Iocum  interpretantur  ex  illo  Homerico ,  ZupoTtpov 
'A  xigpifie ,  id  demum  re&e  fit,  fiil)orum  fequaris  expofitionem , 
qui  Tufov,  reddunt  TTaAoeT^,  a  ^a,  ^nQHi^u  &  oopl^  annus. 
Nam  alii  ^upov  velut  Yaipov  id  eft  vividum  ,  nonnulli  etiam  & 
forfan  non  male,  ducunt  hanc  vocem  a  foqpov  feu  Kocripov,  id  efl: 
(/,i}d\60$  ttviqvQ,)  cum  tyvis  &  fycqs  idem  fit.  Denique  non  de- 
funt.quia  ^i&iv  .  aut  etiam  aliunde  formari  exiftiment.  Verumomni- 
bus  his  opus  eft  minime,ut  cognofcamus  amariores  calices  dici  hic  ca- 
lices  vini  vetuftioris ,  cum  notum  fit  vinum  vetuftate  amarefcere.  Se- 
neca  Epift.  lxiv.  In  vino  tiimis  veteri  amaritudo  nos  deleclat.  I- 
pfum  hoc  docent  Plutarchus ,  Galenus,  Plinius  ,  aliique  innumeri,  no- 
tumque  ideo  marinam  aquam  addi  folitam ,  quod  omnia  falfa  brevi 
amarefcant. 

I    Z        •  E&770- 


68  I.    V  O  S    S  I     OtSERVATIO.NBS, 

Ebriofa  achni  ebriofwris  ]  Ebriofioris  pro  ebriofiores  ,  ut  paffirrr. 
In  Gelliivctuftisexemplaribuslib.  vn.cap.  xx.verficulus  hic  iic  le- 
gitur ;  Ebrioft  acins.  ebrioftores ,  quod  licet  recrum  poffit  videjri ,  cum 
notum  fitcomparativos  arque  ac  pofitivos  aut  fuperlativos  jungi  ge- 
nitivis  ,  ut  apud  Horat.  major  juvenum ,  non  tamen  hoc  pcrmittunt 
GeJIii  verba  ,  qua*  clare  fatis  oftendunt  Catullum  fcripfiile  ebrioft 
acina. 

Hic  merus  cft  Thyanianm  ]  Antiqua  Iettio  habet ,  Hic  meus  eft  Thy- 
oniatiWi  quomodo  etiam  in  fuo  exemplari  reperilTe  videturLiliusGi- 
raldus. 

AD  VERANNIUM  ET  FABULLUM. 

P  i  s  o  n  i  s  comites ,  cohors  inanis , 
Apris  farcinulis ,  &  expeditis , 
Veranni  optime ,  tuquemiFabulle: 
Quidrerum  geritis?  fatifne  cum  ifto 
Vappa,  frigoraque,  &  famem  tuliftis.* 
Ecquidnam  in  tabulis  patet  kicelli 
Expenfum?  ut  mihi,  qui  meum  fecutus 
Praetorem,refero  datumlucello: 
O  Memmibeneme,  ac  diufupinum 
Tota  ifta  trabe  lentus  inrumafti: 
Sed,  quantum  video,  pari  fuiftis 
Gafu.  nam  nihilo  minore  verpa 
Fartieftis.  pete  nobiles  amicos. 
At  vobis  mala  muita  Dii  Dearque 
Dencopprobria,  Romuli,  Remique. 

Ecquidnam  in  tabulis  patet  lucelli  expenfnm~\  Nullahicdifficultas. 
Utnunc,  itaquoque  olim  conftruebantur  tabular  accepti  &  expenfi. 
Si  minusaccipimusquam  expendimus  ,  fit  jactura.  Sin  contra  plus 
accipiamus  quam  expendimus ,  tunc  omne  id  quod  redundat,  lucrum 
appellamus.     Qua:rit.itaque  Catullus ,  an  non  in  illis  tabulis  ieu  pa- 

«ellis 


A  D     C.    V  A   L  E   R   1   U  Al     C  A  T   U  L  L  U  Ai.  ^p 

gellis  codicis,  inquibus  lucrum  fcribi  debeat,  pro  Jucro  pateat  ex- 
penfum,  quemadmodum  fibi  contigiffe  dicit,  <gui  in  iis  codicis  fui 
tabeilis ,  inquibuslucrum  fignari  debuerat ,  pro  lucro  coactus  fuerit 
fcribere  datum  feu.expenfum  ,  idque  nimia  pra?toris  fui  Memmii 
avaritiaomne  provincia?  Iucrum  fibifoli  vindicantis,  nec  permitten- 
tis  ut  ad  contubernales  &  clientes  aliquid  redundaret  lucelli.  Sic 
etiam  Turnebus,  ni(i  faIIor,Iocum  hunc  interpretatur.  De  duplici  emo- 
lumento  quod  comites  pra;toruni  perciperefolerent ,  qua;  fcribit  Sca- 
liger  iis  parum  fubeft  folidi.  Nam  quod  Ioca  Ciceronis,qua;  ex  epift. 
xx.  Hb.  v.  ad  Famil.  producit ,  in  iis  emendandis  omnino  tallitur.  U- 
trobiqueenimlegendum  eftlogeo  vel  logeio ,  non  lucello,  ut  ipfearbi- 
tratur.  Aoyeiov  idem  eft  quod  Ao^*?>76/ov>iocusnempe  ubi  re- 
ponuntur  pecunia;.  Vetus  lexicon  interpretatur  TuyMov  >  Suidas 
Ax,a,pjg/ov.  Cum  quarrendus  effetlocus  ubi  pecunise  fecure  fervari 
poflent  >  dicit  placuiffe  ut  in  fano  ponerentur,  quod  tamen  paulo  poft 
parumgratum  fuifleteftatur.  Porro  pro  lucelli ,  fcribitur  &  lucilli. 
Sic  quoque  in  gloflis  KtfivQiov  >  luciUum.  Hinc  forfan  Lucillii 
nomen ,  nifi  malis  ex  Luciolo  contra&um. 

O  Memmi  bene  me  ac  diu  fupitium~\  Recl:e  Scaliger  monuit  male 
hxc  avulfa  efle  a  fupenioribus,  cum  unum  idemque  conftituant  epi- 
gramma.  Conjunguntur  hxc  etiam  in  plerifque  manu  exaratis  exem- 
plaribus.  Noli  vero  exiftimare  Catullum  tabulis  accepti  &  expenfi 
h^c  adfcripfifle ,  uti  putat  Scaliger  ;  eft  quippe  apoftrophe  cum  indi- 
gnatione  ad  Memmium  ,  quadeinjuriafibiillatagraviter  expoftular. 
Bene  vero  cenfet  idem  vir  fummus,  verbisiftis  quantumvisobfccenis 
nihiltamenobfccenitatis  fubefle,  cum  homines  urbani  fa?pe  foleant 
ienfus  fuos  exprimere  per  nguratas  iftiufmodi  Iocutiones  &  fimilitudi- 
nes  depromtas  e  rebus  turpibus.  Sic  fupra  *p£dicaba  ego  vos,  &c. 
Obfccenitasinfoliseft  verbis,  nonautemin  re-,  verbis  enim  e  plebe 
petitis  pcenam  kctoribus  minatur,  qui  in  carpendis  &  differendis 
fuis  epigrammatis  nimium  velint  effe  ingeniofi.  Contra  Martialis  cum 
remobfccenamfignificat,  verbistamenid  facithoncftis ,  cumalibij- 
tum  quoqucEpigr 

Siupendero,  Gargili,  taccHs. 

I  5  Tace- 


jo  I.    Vossl    Observationes, 

Tacere  enim  idem  quod  irrumari ,  ut  Catullus  aliqua  ratione  Martiale 
poflRt  videri  honeftior. 

Tota  ifla  trabe  lentus  trrumafli  ]  Repofuimus  e  veteribus  libris  ten- 
tus ,  non  lentus.  Trabevero,  ut&Graeci,  quibus  x9PfA>co7ie  eft^ 
r  dvo^wv  dtScioy,  pro  quomaleapud  Hefychium  legas  vsp^i^q. 

AD   C2ESAREM   DE   MAMURRA. 

Q^ii  i  s  hoc  poteft  videre ,  quis  poteft  pati , 
Nifi  impudicus  ,  &  vorax ,  &  helluo : 
Mamurram  habere  ,  quod  Comata  Gallia 
Habebat  uncii ,  &  ultima  Britannia  ? 
Cinsede  Romule  haec  videbis  ckferes? 
Et  ille  nunc  fuperbus,  &  fuperfluens 
Perambulabit  pmniumcubilia, 
Ut  albulus  columbus  Aidoneus  ? 
Cinaede  Romule  hoc  videbis ,  &  feres  ? 
Eft  impudicus,  &  vorax ,  &  helluo. 
Eone  nomine,  imperator  unice, 
Fuiflj  in  ultima  Occidentis  infula: 
Ut  iftavoftra  diffututa  mentula 
Ducentiescomeflet,  auttrecenties? 
Quid  eft ,  ait ,  finiftra  liberalitas  ? 
Parumexpatravit?  an  parum  helluatus  eft  ? 
Paternapnmum  lancinata  funtbona: 
Secunda  prasda  Pontica -,  inde  tertia 
Hibera :  quam  fcitamnis  aurifer  Tagus. 
Hunc  Gallias timent ,  timentBritannias. 
Quid  hunc  malum  fovetis  ?  aut  quid  hic  poteft , 
Nifi  un£ta  devorare  patrimonia  ? 
Eone  nomine  urbis  opulentiflime? 
Socer,  generque  perdidiftis  omnia. 

Quod 


A  d    C.    Valerium     Catullum.         Jt 

Quod  Comata  Gallia  Habehat  unfti  ]  Ita  hunc  locum  emendavit  A- 
chilles  Statius ,  cujus  Iedfcio  proxime  accedit  ad  fcripturam  veterum 
exemplariurn.  Quare  #«#«/«  malit  Scali^er ,  equidem  nefcio.  Idem 
infeliciteradmodumcorrigit  locum  Plinii  deMamurra,  qui  oecurrit 
lib.  xxxvi.  cap.  vi.  Verbaejus,  quianonuno  laborantvitio  ,emen- 
data  adfcribemus.  Frimum  Roma  irufta  marmoris  bperuiffe  totius  do- 
mus  fua  in  C&lio  tnonte  Cornelius  Nepos  iradtdit  Mamurram  Formiis 
natum  equitem  Romanum ,  prafeftum  fabrum  C.  C&faris  in  Gallia  ,  ne 
quidindignitattdefittaliauftore  inventa  re.  Hic  namque  efi  Mamurra 
Catulli  Veronenfis  carminibus  profciffus ,  quem  &  res,  &  domus  ipftus  cla- 
rius  quam  Catullus  dixit  habere  ,  quidquid  babuiffet  Comata  Gallia, 
Namque  adjicitidem  Ncpuseum  primnm  totis  mdibus  nullamnifi  e  mar- 
more  columnam  babuijfe  &  omnes  folidas  Cariftio  aut  Lunenfi.  Res  hic 
accipitur  pro  re  familiari,  ut  cum  alibi  paffim,  tum  &  apud  Horatium  , 
mvlior fu Horatius ,  anres,  quod&ipfum  quoque  inepte  follicitanr.. 

Es  impudicus  &  vorax  &  ale%~\  Verfus  hic  non  comparet  in  libris 
manuexaratis  ,  iisnempequos  vidimus,  quapropter  illum  expunxi- 
mus.  Quod  fiexpungendus  nonfit,  omnino  pro  es  refcribendum 
fuerit  eft,  quemadmodum  paulo  poft ,  ut referatur  ad  Mamujram ,  non 
Ca?farem  ,  cuiha?c  minus  conveniunt. 

Ferambulabtt  omnium  cubiliaf  Rectejioc vocabulum  accipitSca- 
liger,  fed  quod  de  ly&cLaivaU cug  addit  ,  non  probo.  Obfcenius 
multohoceft  vocabulum,  quam  ut  dequibufvisintelligatur  mcechis, 
'E.y&ciorw7iq  nempe  funt,  qui  dormiunt  i^c^mv  t%ovlsf.  Ma- 
rinus  Italus  fic  illos  expreflit,   Cbi  dormon  ftivalati  la  notte  ancora. 

Utalbulus  colmnbusaut  Adoneus~\  ItacorrexerehuncIocumStatius 
&  Scaligcr,  quodinlibris  fcriptis  habeatur ,  ut  albulus  Columbus  & 
.  idoneus ,  vel  etiam ,  aut  idoneus.  Qiii  enim  Adonis  vulgo  dicitur,. 
idem  quoque  eft  Adoneus  Plauto  &  Aufonio.  Sed  disjuncliva  ifta; 
particula ,  omnino  hoc  loco  eft  intempeftiva.  Gra»cum  Alexidis  a- 
pud  Athena?um  Gc  fehabet^  o'  Xdjvas  d<pi>oJ>i7t]$.  hpi  y$  'z&i- 
ftpoS'      Auda&er  refcribimusj 

Vt  albulus  columbus  Aidoneus. 

Sicquoquedi<5bsAdonis.    Nam  ut  ^ltjs  tk  A'/^f? ,   fic  quoque 

A/oW 


JZ  i    V-OJ$I     OlSBRV   ATIONES, 

A^uv  Sc  A'/&wv,  Aflaiv«{^  &  A*iooav&g  vocatus  fuitidem,ut 
facile  colliget,  fiquis  Gra»cosadea:Grammaticos,apudquos,  &  his, 
&  multopluribus  modis  nomen  hoc  inflexum  reperitur.  Nec  vero 
caufa  Iatct ,  quamobrem  Phoeniciam  vocem  ,  qua;  dominum  &  re- 
gem  notat,  cum  .rege  inferorum  conluderinr.  Credebant  nempe 
tertiam  anni  partem  cum  Proferpina  apud  inferos  verfaii  Adonin. 
Nota  eft  hbella ,  proculdubio  ex  affinitate  vocabuli  conficta. 

Es  impudicus  &  vorax&  aleo~\  In  optimo  meo  libro  fcribitur  Et 
ft  impudtcus.  Itaque  non  dubitavi  refcribere  Eft  impttdicus.  Nam 
fane bsec  ad  Mamurram  non  Cxfarem  debent  rererii.  Cum  ifte tuus 
Mamurra,  quem  obfcoeno  femper  appellat  vocabulo  fit  impudicus 
&  vorax  &aJeo,  ideone,  oCsefar,  fubegifti  Galiiam  &  Britannias  ut 
finiftram  tuam  Iiberalitatem  exereercs  in  homincmimpurum  ,  &  ut 
tot  provinciarum  prardam  voraciffimi  helluonis  avaritix  fubjiceres  ? 
Quodautem  fpondxuminprima  fedeponat,  id  ipfum  quoque  facit 
infra , 

Hunc  Gallis  timent ,  timent  Britannix , 

quod  ipfum  quoque  alibi  facere  folet. 

Quid  eft  ?  ait  finiftra  libeialitas  ]  Ita  libri  veteres  ,  &  non  video 
cjuamobrem  hoc  mutandum  fit.  Eft  enim  apoftrophe  ad  Cxfarem  , 
quem  vocat  finiftram  liberalitatem  ,  utpote  dicentem  ,  quantulum 
hoc  quod  prodegit  Mamurra  ?  Refpondet  vero  Catullus  ,  an  tibi ,  6 
Cxfar,  parum  videtur  quod  expatravit,  qui  paterna  tua  confumfit 
bona ,  &  qux  fequuntur  ? 

Secundapr<£,daVontica~\  Ponticam prxdam  hic  accipiunt  plerique 
interpretes  de  fpoliis  a  vi&oPharnacerelatis,  quod  perquam  eft  ab- 
furdum.  Miror  adeundem  obicemimpingerelcf.  Scaligeruminfuis 
adEufebiumanimadverfionibus,  cumadannum  aidcccclx.  pro- 
lixe  admodum  oftendere  conatur  CatuIIum  fenem  admodum  obiiffe , 
&  potuifle  fpectare  quatuor  Cxfuis  triumphos ,  qui  haud  diu  mortem 
ejus  prxcefTere.  Sed  veroquam  certum  eft  Catullum  ifta  fcripfiffe, 
tamquoquecertumeft  illum  de  triumphis  Cxfaris  ne  cogitaffe  qui- 
dem.  Prxda  Ponticahicaccipitur  de  colucro  &  emolumento  quod 
c  Bithynia  ex  contubernio  M.  Thermi  Prxtoris  &  fimiliaritate  Ni- 

come- 


Ad    C.    Valerium    Catullum.        j$ 

comedis  Regis  retulit.     Ha?c  primafuit  C^faris  militia ,   uti  cum  ex 
aliis,  tum  pr£cipue  e  Suetonio  conftat. 

Iihie  tertia  lbera  ,  quam  fcit  amnis  aurifer  Tagus  ]  Etiam  hic  er- 
rant  Scaliger,  &  plericjuealiijcum  hxcde  vidtoriaMundenfiaccipiunt. 
Quif^Tunda?  cumTago  flumine,qui  plus  quam  ducentis  parTuum  mil- 
Hbus  abeft  a  Munda  ?  Manifefle  haec  intelligenda  funt  de  prseda  belli 
Lufitanici,  quodgeflum  a  Caefarear.no  urbts  dclxxxxiii.  &  fe- 
qucnti.  Ha?c  fi  adtendiifet  Scaliger ,  profecio  non  inftituifTet  Iongam 
ilhm  difputationem  deajtateCamlli,  inqua  nihil  omnino  eft,  cjuod 
non  melius  fit  tacuifTe.  Sanene  femelquidemfcopumattigit.  Hu- 
jus  porro  expeditionis  mentioquoquefit  in  fragmento,  quod  habeoe 
libris  Iinteis  magiftratuum  Rom.  in  quo  ad  v.  Kal.  Sept.  ha?c  invenio. 
C.  Cafar  in  Hijpaniam  ulteriorem  ex  Vr&tura  profictfatur ,  diupriusrc- 
tardatus  a  credhoribus.  Ex  Praeturanempeurbana,  quamperannum 
gefferat ,  ut  ex  Dione  cognofcimus. 

Quid  butic  m.ilum  fovetis  ?  ]  Aliter ,  Oujd  boc  malum  fovetis  ?  &: 
forte  concinnius. 

Eone  nomineurbis  opulemiftme']  Ex  fuperioribus  etiam  patet,  non 
femper  in  hoc  carmine  obfervari  puros  jambos.  Oputentipme  hic  effc 
tetrafyljabum ,  idemque  patitur  quod  infra  exules  &  fwgulum9  ut 
media  fyilabaabforbeatur ,  &  fiant  difyllaba. 

Socer  generque  perdidiftis  omnia  ]  Hsec  de  Csefare  &  Pornpejo  ac- 
cipienda  effe  plerique  exiftimantinterpretes.  Ego  vero  de  Ca?fare& 
Mamurrahaxintelligi  malim.  Socergencrque  hicnon  funtcogna- 
tionis,  fed  nequitia;  nomina.  Has  nempe  appellationes  exindefor- 
fan  onginem  traxere ,  quod  exoleti  plerunque  aut  flant  aut  fint  generi. 
Hoc  fenfu  accipi  debet  epigramma,  quod  in  Catale&is  perperam  Vir- 
gilio  tribuitur,  quodque  integrius  &  e  mendatius  hic  exhibeo. 

Sttperbe  Noftuine  ,  rccutitum  caput , 
Datur  tibi  puella ,  qttam  petis ,  datur. 
Datur  fuperbe  Noftuine ,  quatn  petis. 
Sed  6  fuperbe  Noftuine ,  non  vides 
Duas  habere  filias  Atilium  , 
Duas ,  &  banc ,  &  alteram  tibi  dari. 

K  Adefte 


7-f  I.   Vossl    Oeservationes, 

Adefle  nunc ,  adefle ,  ducit  ut  decet  > 
Superbus  ecceNocluinus  birneam 
Thalasfw  Thalasfio, 

Porro  quam  frequcns  in  canticis  hoc  feculo  fuerit  verficulus  ifte  So- 
cer  generque  &c.  ex  alteroquoque  conftat  epigrammate  in  eunctem 
Nocluinum ,  quod  &  ipfum  vulgo  non  rede  concipitur. 

Socer  beate  nec  tibi ,  nec  alteri , 
Generque  Nocluine  recutitum  caput  > 
Tuone  nunc  puella  talvs ,  heu  tuo 
Stupore  pneffa  rus  abibh ,  hei  mihi  l 
Vt  ille  verfus  ufquequaque  percinat , 
Gener  focerque  perdidiflis  omnia. 

Cal vi  videtur  efle  hoc  epigramma.  Recutitum  eaput  dicitur  illorom , 
quibus  ex  crebra  percifione  feu  irrumatione  os  cjuafi  recutitum  effet. 
Rus  abibity  hiceft,rusfiet,  feu  plena  ruris,  ut  infra  :  exftuporeriem- 
pe  mariti.  Porro  ut  hic  foceri  generiquc ,  ita  apud  Grscos  7rsvjipg 
&  }ccfA&(t£  accipiuntur  appellationes  j  nam  vnv^tfoc  ttffi  &  c& 
^  yecyJopS'^  ut  habet  Hefychius,  &  ^cc^oog  etiam  dicitur  fpon- 
fus  utrique  inferviens  fexui.  Promifcua  funt  harc  vocabula  ,  cum 
omnis  familiaritas  &  confuetudo  omnis,  fivenuptiis,  fivealiaratio- 
ne  contracta ,  iftis  fignetur  &  contineatur nominibus.  Gra?ci  vocant 
^{xQpdfetv.  Idem  itaquc  Catullus  hoc  loco  C«efari  &  Mamurra? 
exprobrat  ,  quod  poeta  quidam  apud  Euftathium  ad  H  Iliados  de 
rege  quodam  Libyco  falf  e  fatis  fcripfit  j 

^UV&piV©*  @CUV<1>    071   VUfA,Ql(&'  t    #7^075    ydtAQtf. 

Xempe  pro  @ivopsv@>  fiiv{  ,  ^)(p^iac.  ergo, 

A  D 


Ad  C.  Valerium  Catullum,        75 

AD    ALFENUM. 

A  l  f  e  n  e  immemor ,  atque  unanimis  falfe  fodalibus: 
Jam  tenilmiferet,  dure,  tuidulcisamiculi. 
Jam  me  prodere,  jamnondubitasfaliere,  perfide. 
Nec  facta  impia  fallacum  hominum  caelicolis  placent , 
Qua?  tu  negligis ,  ac  me  miferum  deferis  in  malis- 
Eheu  quid  faciant  dehinc  homines  >  quoive  habeant 

fidem  ? 
Certetute  jubebas  animam  tradere,  inique  me 
Inducens  in  amorem ,  quafi  tuta  omnia  mi  forent. 
Idem  nunc  retrahiste,  ac  tuadi&a  omnia,fa£taque 
Ventos  inrita  ferre,  &  nebulas  aereas  finis. 
Situoblituses,  at  dii  meminerunt,  meminit  Fides. 
Qucs  te  ut  pceniteat  poftmodo  facli ,  faciet ,  tui. 

Ebeu  quid  factant  dic  homines']  Re&e  Iegit  Statiushoc  Ioco  de- 
hincy  non  d  c.  Non  efl:  autem  dubitandum  ,  quin  hoc  epigramma 
fcriptum  fit  ad  Alfenum  Varum ,  prius  quidem  futorem,  utexHo- 
ratio  conftat,  poftea  vero  Juris-confultumcelcbrem&poeticsBad- 
didum,  decujus  perfidia  conqueritur  Catullus,  contraquam  Vir- 
gilius,  cui  hujus  plurimum  profuit  amicitia,  uti  colligere  eft&ex 
ipfo  Virgilio ,  &exDonato,  quivitamejus  ex  Suetonio  compilavit. 

AD    SIRMIONEM  PENINSULAM. 

Peninsularum  Sirmio,  infularumque 
Ocelle,  quafcunque  inliquentibusflagnis> 
Marique  vafto  fert  uterque  Neptunus : 
Quam  telibenter,  quamqueketusinvifo, 
Vix  mi  ipfe  credens  Thyniam,  atque  Bithynos 
Liquifle  campos ,  &  videre  te  in  tuto. 
O  quid  folutis  eft  beatius  curis  ? 

K  1  Quum 


76  L    Vossl    Observatiqnes,, 

Quum  mens  onus  reponic,  acperegrino 
Labore  fefli  venimus  larem  ad  noftrum , 
Defideratoque  acquiefcimus  lecto. 
Hoceft,  quod  unum  eftpro  laboribustantis. 
Salve ,  o  venufta  Sirmio ,  atque  hero  gaude , 
Gaudete ,  vofque  Larise  lacus  unda?. 
Ridete  quicquid  eftdomi  cachinnorum. 

Neptunus  uterque~\  Falluntur  interpretes  cum  mare  Superum& 
Inferum  hic  intelligi  volunt.  Sirmionem  fuam  ,  non  taiitum  horum 
marium  ,  fed  &  omnibus  omnium  marium  infulis  prarfert  CatuIIus. 
Mare  vaftum  hic  eft  Oceanus.  Stagna  vero  vocat ,  ncn  lacus  folum, 
ied  &  quxcunque  maria  mediterranea  ,  ut  paflim.  Utercjue  erg» 
Neptunus,  eft  mareexterum,&  mareinternum,  five  Oceanus  &  ma- 
reMediterraneum,quodNeptuni  paret  imperio.  Varro  in  Choro- 
graphia  apud  Prifcianum  Iib.  1 1 1. 

Ergo  inter  Solis  fiationem  &  fdera  feptem 
Ixporretta  jacet  tellus ;  buic  extima  fluttu 
,      Oceani ,  intcrior  Neptuno  cingitar  ora» 

Columella  Iib.  x. 

Nttnc  patcr  tquoreus,  nunc&regnatoY  aquarum 
llle  fuam  Tethjn ,  bic  polluit  Ampbitritcn, 

Tethys  nempe  Oceaniconjux  ,  pro  ipfo  mari  Oceano  fa»pe  ponitur ,, 
unde  infra  ultima  Tethjs,  &  alibi  cana  Tethys  pro  Oceano.  Scio  cjui- 
dem  fa?pe  conflindi  ha? c  vocabula ,  &  cjuibusvismaribusattribui  hasc 
nomina,  eruditiores  tamen  poeta? ,  cjuibus  meritoannumerandus  Ca- 
tullus,  diftinguunt,  &  prout  cjuajque  maris  partes,  diverfis  fubjiciuntur 
numiribus  ,  ita  quoque  diverlis  utuntur  appellationibus.  Itaque  Ne- 
reus,  Neptunus,  Amphitrite,  yf-gan  »  Pontus,  Portunus,  Proteus- 
&  complures  alii  Mediterraneo  mari ,  aut toti ,  autpartibus  ejus,  prx- 

efle 


AdC.  ValeriumCatujllum.  77 

efle  clicuntur.  Oceanovero  praseft  ipfe  pater  Oceanu*  &  conjux 
ejus  Tethys ,  Atlas,  Saturnus,  Phorcys  ,  alii.  Hinc  eft  quod 
in  multis  veterum  fcriptorum  locis  nomina  hsec  ponuntur  vel  pro  ipfis 
numinibus  maris ,  vel  pro  ipfis  maribus,  quibus  niyninahsec  praefidere 
credebantur.  Ita  Atlantem  pro  ipfo  mari  Atlantico  pofuit  Feitus  A- 
vienusin  tralatione  Dionyfii. 

Terrartfoique  cavis  iUabitur  arduus  Atlas. 

Pro  eodem  maii  Phorcyn  pofuit  Manilhis  Iib.  v.  nbf  de  Andromeda 
agit, 

# Sonat  undique  Thorcff 

Atque  ipfimctuunt  montes  fcopulique  ruentem. 

Sic  emendamus  locum  illum  ex  optimonoftro  libro ,  rn  quo  fcriptum 
invenimus ,  fonat  undique  fortis.  Peflime  vulgo  legitur  Sj/rtis  ,  qua? 
nihil  cum  Oceanohabetcommune.  Pari  rationeidem  Manilius  libro 
eodemPortunumpofuit,  de  urinatoribus  agens; 

—  Nunc  dcquore  merfas 

Deducet  palmas  Tortttno  remus  in  ipfoT 

Nunc  in  aquas  reUtts  veniet,  pajfumque  notabit. 

Ethuncquoquelocumy  jam  a  viris  magnisdepofitum ,  fic  corrigerh- 
dum  eiTe  libenter,  utopinor,  fatebitur,  fiquis  vulgatam  lectioncni 
cum  hac  noftra  committat.  Sed  &  non  intempeftivun*videatur ,  ii 
eLucretiofimiletolIamus  mendum.  Is  itaque  circa  finem  libri  v. 
commemorans  primorum  hominum  vitam  &  rnores,  hunc  quoque 
habet  verfum  j 

Tummarevelirolum  fiorebat  proptcr  odores* 

Haec  eft  fcriptura  omnium ,  nifi  fallor ,  Iibrorum ,  quam  merito  doc"H 
fe  non  intelligere  fatentur.     Sic  enim  puto  fcripferat  Lucretius  -7 

Tum  man  veUvolum  fiorebat  Trotei  ad  oras* 

K  3  Pra- 


78  I.    Vossl    Observationes," 

Proteus  &  ipfe  deus  marinus ,  utpotequiprimnsnavigafle  crediturV 
unde  claucs  maris  eum  habuifle  fabulantur.  Hujus  tutelse  &  imperio  , 
non  Carpathium  tantum  ,  fed  &  y£gyptium  &  Phoenicium  maria 
fiibefle  dicebantur.  .Orse  vero  Protei ,  funt  ora;  in  quibus  regnabat 
Proteus,  inquibus  omnibus  navigationem  floruifle  affirmat,  etiam 
antequam  litera?  eflent  reperta».  Attamen  fiquis  in  hoc  Catulli  loco 
per  utrumque  Neptunum  malit  intelligere  Neptunum  quatenus  etiam 
lacubus  pr^cft ,  permelicet.  Nam  fane  quemadmodum  Nymphje 
alise  Jimniades ,  alise  marina? ,  ita  quocjue  alter  Neptunus  qui  in  flagnis 
&  dulcibus  aquis,  ab  eo,  qui  in  mari  regnat.  Hinc  Hefychius  j 
ETnAipvi&i  lloozitiodv.      Male  vulgo  E7nA^aw(§S».  % 

Gaudete  vofque  LydU  Ucusunda']  Optimum exemplar  quod  olim 
fuit  Hieronymi  Commelini ,  legit  hoc  loco,  Lan &  lacus  unda ,quod 
omninoprobumefleexiftimamus.  Nonenim  ad  Benacum  tantum 
fed  &  ad  lacum  Larium  in  Comenfi  Colonia  domicilium  &  larem 
habuit  Catullus ,  ut  haud  obfcure  ex  carmine  ad  Coloniam  intelligi 
poteft. 

AD    HISFITILLAM. 

A  m  a  b  o  mea  dulcis  Hifpitilla, 
Meas  delitise ,  mei  lepores , 
Jubeadte  veniam  meridiatum. 
Quod  fi  jufleris ,  illud  adiuvato , 
Ne  quis  liminis  obferet  tabellam , 
Neu  tibi  lubeat  foras  abire : 
Sed  domi  maneas ,  parefque  nobis 
Novem  continuas  fututiones. 
Verum  fi  quid  ages  ,  ftatim  jubeto : 
Nam  pranfus  jaceo,  ckfaturfupinus 
Pertundo  tunicamque,  palliumque. 

Hipfiulla ]  Scaliger diminutivum efle exiftimatab Hypfithea,  qiod 
tamen  nihilo  probabilius ,  quam  TurncbiHofpitilla.    Guyetoplace- 

bat 


Ad  C.  ValeriumCatullum.  7^ 

bat  Iphitilla  ab  Iphito.  Sed  cum  CatuIIus  Romanis  tantum  utatur 
appellationibus ,  malui  Hifpitilla ,  quomodo  in  veteri  libro  fcriptum 
reperi.  Hujus ,  nifi  fallor ,  contra&um  Hifpilla apud  Plinium  junio- 
rem.     Forfanquoqueficfcripferat  Juvenalis,  nonHifpulIa. 

Jube  ad  te  vfniam  meridiatum  ]  Meridiari  cjuid  fit  notiflimum. 
Gra?ci  id  vocant  [AtoTifA&z/ci^eiv  >  /3g/£<xf ,  aiehdQnv  ,  quxple- 
raque  accipiuntur  pro  requie  &  fomno  poft  prandium  ,  c%x  cnltuv 
7riil{  ut  loquitur  Euftathius.  Mos  ifte  folennis  omnibus  gentibus 
&  omnibus  feculis,  pradertim  diebus  aeftivis,  &  quamvis  ignotus 
Homericis  poffit  videri  heroibus ,  qui  ftatim  a  prandio  fe  exercebanr, 
ctf^ct  $cti$  1  aftd,  &i§ho:,  excipiendustamen  Agamemnon,quem 
meridiari  folitum  fuiffe,  non  male  ex  hoc  colligas  Homeri  loco, 
ZvP  QDC  clv  Qe/fyvT  'tooig  J^jctiAiftvovct  chov.  Hinc  forfan  la- 
ftucse  Cypria*  genus,  puniceis  pra?ditum  foliis,  di&um  KyctfjfA^vovYt' . 
Sic  enimlafiucamappellaridocetHefychius.  Eadem  quoque  dicta 
$£*£  &  @(>ivQi£i  ut  ex  eodem,  &  Athena»o  conftat.  Notum 
vero  omnes  lactucas  ad  inducendos  facere  fomnos. 

Ne  quis  UminU  obferet  tabellam  ]  Accipiunt  hoc  nonnulli  de  peffu- 
lo  ,  alii  de  ligneis  repagulis  quibus  fores  exterius  fepiuntur.  Neutrum 
bene.  Tabella  liminis  eft  ipfa  janua,  more  Grseco  qui  ^v^tvy 
cuAiila,  vocant.  Pollux  Ai  piv  isv  Jvpcq  £  ctwioig  ?£  ^v^eg 
ivofAcicovj. 

Nampranfmjaceo']  Supinitatis  id  nempe  indicium ,  undeVarrc* 
apud  Servium  ,  in  lefto  temulentos  jacere ,  fobrios  cubare  confuefcere. 
Quod  vero  fequitur ,  pertundo  tunicamque  palliumque ,  id  Grarci  ele,- 
ganter  dicunt  Tnvshov  Kgijetv- 

I  N     VIBENNIOS. 

O  furum  optime  barneariorum 
Vibennipater,  &  cinxde  fili : 
Nam  dextra  pater  inquinatiore , 
Culo  filius  eli  voraciore : 

Quur 


&o  I.    Vossl    Obse  RVATIONES, 

Quur  non  exilium ,  malafque  in  oras 
Itis?  quandoquidem  patris  rapina? 
Notsefuntpopulo,  &  natis  pilofas, 
Fili,  nonpotesaflevenditare? 

Namdextra  pater  iuqHmatiore~]  Conjefhira  Guyeticft  tirichtatio- 
ve.  Ego  vulgatam  lectionem  retineo.  Mc  apud  Ciceronem  mantts 
lava,  in  depeculatorem ,  cujusmanus  turpibus  &fordidisfu:tiserant 
inquinatre. 

SECULARE  CARMEN  AD  DIANAM. 

Dian^  fumus  in  fide 
Puella?»  &  pueri  integri: 
Dianam  pueri  integri, 
Puelbeque  canamus. 

O  Latonia  maximi 

Magna  progenies  Jovis , 
Quam  marer  prope  Deliam 
Depofivit  olivam, 

Montium  dominautfores, 
Silvarumque  virentium , 
Saltuumque  reconditorum, 
Amniumque  fonantum. 

Tu  Lucina  dolentibus 
Juno  didta  puerperis : 
Tu  potens  Trivia,  &  notho  es 
Di&a  lumine  luna. 

Tucurfu,  dea,  menftruo 
Metiens  iter  annuum , 

Ru- 


Ad  C,  Valerium   Catuilum,        8i 

Ruftica  agricolas  bonis 
Tecta  frugibus  exples. 

Sis  quocunque  tibi  placet 
San&anomine,  Romulique 
Ancique,  utfolitaes,  bona 
Sofpites  ope  gentem. 

Carmen  hoc  fcriptum  efle  a  CatuHo  Iudis  iecularibus  fa&is  anno  ur- 
^biSDCCxxxvn.  C.  Furnio  &  C.  JunioSilano  C  oss.  cmndo& 
Horatius  fuum  feculare  edidit  carmen  ,  adftruere  conatur  Iof.  Scaliger 
in  Eufebianis  animadverfionibus  ad  annum  mdcccclx.  Verum 
longe  id  fecus  fe  habet,  totis  quippe  triginta  quincjiie  annis  antea  jam 
Catullus  obierat.  Iftud  quidem  negari  non  debet ,  Catullum  non 
trigefimo  setatis  anno  vivcre  defiifTe ,  ut  habet  Eufebii  vel  potius  Hie- 
ronymi  Chronicon ,  cum  &  Britannise  a  Casfare  fubactse  meminerit 
Catullus,  &  ex  Suetonio  conftet  illum  reconciliatum  fuifle  Ceefari , 
poftquamjammagna  Csefarisin  Rep.  efletautoritas^  fed  vero  illum 
potuiflefpectarefecularesludos  fubAugufto,  &  fupervixifle  Virgi- 
lio,  utiqueabfurdum  fuerit.  Nullus  fcriptorum  qui  fub  Auguftoflo- 
ruere,  CatuIIi  tanquam  viventis  mentionem  facit ,  &  ipfa  Catulli,  quse 
fuperfunt,  fcripta ,  nihil  continent  quod  non  pra?c^Terit  bellum  civile 
Csefaris  &  Pompeii.  Quodvero  kidum  attinet  fecularem,  quem 
hic  memorat  CatuIIus ,  illum  omnino  de  eo  intelligendum  efle  exifti- 
mo,  quiproculdubiocelebratusfuitannourbis  dccvcIdccv.  Hoc 
(ic  efficitur.  Licet  olim  difcrepantes  admodum  fuerint  fententire  de 
tempore  celebrationishujusludi,  qui  peractis  tribus  setatibus,  utte- 
ftatur  Herodianus ,  inftaurari  debebat ,  setatum  vero  fpatia  non  ea- 
dem  ratione  fubducerentur,  cum  uni  anati  feu  ^got  alii  xxxin, 
alii  xxxv,  cjuidam  etiam  plurcs  annos  adfignarent,  unde  fa&um  eft,  ut 
longiflimac  vitse  humanse  complures  annos  centum ,  alii  centum  & 
quinque,  nonnulli  etinm  centum  &  decem  annos  adfcriberent :  vicifle 
tamen  videtur  eorum  fententia  ,  qui  humanam  vitam  feculo  five  cen- 
tum  annis  terminarent ,  eoque  perafto  fpatio  ludos  feculares  inftitui 
debere  crederent.     Ex  horum  itaque  fenteetia  ludi  feculares  cele- 

L  brati 


$2  I.     VOSSI      OlSERVATXONES» 

brati  •  fuere  anno  Urbis  cccv,  Ccccv,dv,  ac  denique  DCv>.ut 
ex  Cenforino  &  aliis  colligi  poteft.  Claudius  Caffar  annis  quinque 
anticipavit  prarfatupi  ordinem  ,  quippe  cum  anno  urbis  dcccv 
ludi  ilH  ritu  majorum  inftituendi  eflent ,  voluitnihilominusutcom- 
pletoexa&eo&avofeculoindicerentur.  Idem  fac"him  nono  &  de- 
cimo  feculo.  Hinc  facile  perfpici  poteft  etiam  feptimo  feculo  Judos 
iftos  recurrifTe,  five  illi  celebrati  fuerint  exa&o  pracife  feculo  fepti- 
mo,  utpoftea  Claudio  Caefari  placuit ,  five  quinquennio  ferius  mo- 
reantiquo,  quodtaraen  minus  mihi  videturprobabile,  cumante  bel- 
him  civile  iibellum  fuumediderit,&,ut  puto,  viveredefierit  Gatullus 
nofter.  Cum  vero  Auguftus  eumque  fecutus  Domitianus  aliter  tem-* 
pora  fubducerent ,  hinc  fa&um,  ut  eodem  feculo  bis  celebrati  fuerint 
ludifeculares,  quod  ipfum  quoqueantea  non  femel  contigifleex  mul- 
tis  veterum  teftimoniis  facile  conficitur.  Satis,ut  puto,  hinc  patet  quan- 
tum  errarit  Scaliger ,  cum  Catullum  feptuagenario  majorem  obiifle 
fcribit.  In  qua  fententia  hoc  inprimis  abfurdum ,  quod  fi  Catullum 
ufque  ad  ludos  feculares  Augufti  vixifTe  putemus,  illud  omnino  fe- 
quatur,  ut  ex  judicio  Cornel.  Nepotis  Julius  Calidius  melior  poeta 
fuerit  Virgilio&  Horatio ,  quorum  prior  obiit  biennio  ante  ludos ,  al- 
terfexenniotantumfupervixit.  Verba  ipfius  Cornelii  in  vita  Attici 
ha?c  funt;  Idem  L.  lulium  Calidium^  quem  pft  Lucreth  Catullique 
mortem>  multoelegantisfwiumffoetam  noftram  tulijfe&tatemverevideor 
f>ojfeco}itendere&0i>  Utvero  setati  Catulli  annos  xxxv,  ita  quoque 
a?tati  Lucretii  annosxLiv.  idem  addidit  Scaliger  T  utpote  quem  in 
Eufebianisnatum  fcribat  C.  Lcelio  Sapiente  &  Q.  Servilio  Ccepio- 
ne  Co ss.  annourbisDCxiv,undefequereturLucretium  vixiflean* 
nis  lxxxviii,  cumtamen  conftetillum  annogtatis  quadragefimo 
quartomortem  fibiconfcivifie.  Videquanti  errores  a  magnis  fa?pe 
committanturviris.  Non  tameninceflenda  eft  hoc  nomine  eorum 
fama ,  nec  carpen  Ji  quod,  dum  ardua  literarum  confcendant  culmina,. 
nonnunquampra*cipiteseant,  cum  magna?  &  iiluftres  anima»  ,  quan- 
tofortiusterra;affiigantur,  tanto  fiepe  altius  refurgant.  Non  metu- 
unt  iftiufmodi  cafus  vilia  &  plebeia  quorundam  noftri  feculigramma- 
ticorum  ingenia ,  quibus  ne  iabantur  tutrfllmum  videtur  humi  femper 
reptare  ,  &  eos  qui  fublimi  verfantur  maledi&is  laceffere,  ac  fi  fub- 
jeftis  capitibus  turpiter  illudendi  deeflet  facultas.  Porro  ut  quas  dixt 
clarius  patefcant ,  apponam  tabellam  quas  fingula  temporum  fpatia 
declarer.  Anni 


A  D   C.  V  A  L  E  R  I  11  M     C  A  T  U  L  t  U  M.         8$ 

Anni  V.  C. 

6tf.  Atticus  nafeitur. 

648.  Cicero  nafcitur. 

6f6.  Lucretius  poeta  nafcitur. 

668.  Catullus  nafcitur. 

684.  Virgilius  nafcitur. 

689.  Horatius  nafcitur. 

690.  Lucretius  poeta  moritur,  uthabetfcri- 

ptor  vita:  Virgilianae ,    licet  Hiero- 

nymus  triennio   fere  ferius  obiifle 

fcribat. 
700.  Ludi  feculares  celebrantur. 
704.  Vel  hoc  ,  vel  fequenti  anno  ,  Catullus 

obiit. 
70$-.  Bellum  civile  inter  Casfarem  &  Pompe- 

jum  incipit. 

710.  Cardes  Carfaris. 

711.  Cicero  occiditur.    Ovidius  nafcitur. 

712.  Atticus  moritur. 
7Jf.  Virgilius  moritur. 

737.  Ludi  feculares  fub  Augufto. 
746.  Hpratius  mctitur. 

L  1  Zueri 


84  ];    V  O  S.S  I      O  B  $  E  R  V  A  T  I   G  N  E  S, 

Pueri  integri  ]  Horatius  pueros  vocat  nccdum  virum  expertos ,  ubi ' 
miraeftfimphcitas  commentatoris  Antwerpienfis ,  quinefcire  fe  fa- 
tetur,  quinamillifint.  H'«'9**ff  vocant  Grsci.  Varro  «rg<  €|«t« 
yodyvjs  ,  apud  Nonium,  pueros  appellat  devirginatcs ,  Quam  fjmpa- 
thiam  lunMadoculosbaberent,  quid  imaginem  mtereffet,  puerum  utrum 
effem  dcvirginatum  vifurus  ,  an  povxs  'ipwTott  puros  ,  dum  cogito. 
ltaexpuf^avimuslocumhunc  Varronisope  libri  veteris,  fenfu  claro 

&  manifefto. 

Quam  mater  prope  Deliam  depofivit  Otivam  ]  Contendunt  mytholo- 
gi  utrum  palma ,  an  vero  oliva  fuerit  ad  quam  Latona  pepererit ,  cum 
difcrepent  veterum  teftimonia.  Sed  quasftionem  eam  folvereVidetur 
iElianus,  qui.utramquenominatarborem  quam  apprehenderk  Lato- 
na,  ica  ut  altera  manu  oleam  ,  altefapalmam  prefterit,  idque  tortiter 
prout  folent  plerique  quiin  dolore  verfantur,  &  prarcipue  mulieres 
dum  pariunt.  Plutarchus  tamen  Bceotos  adfirmaffe  fcribit ,  non  in 
Deloinfula,  fed ad  Delum  Boeotia?  montem  harc  contigiffe,  idque 
noninterduasarbores,  fedinter  duos  fluvios,  quorum  hic  Palma, 
alter  Oliva  vocaretur.     Vide  illum  in  Pelopida. 

Tetta  frugibw  exples]  MoreGrasco,  &  prsefertim  Afiatico,  qui- 
bus  Diana  &  Ceres  eft  eadem ,  quod  vel  ex  cognominibus  ,  qua?  ea- 
demfunt,pa!amiit.  Nam  &  EvXaxia,  five  kvXcwia,  di&a,  quod 
arationi  pfa?fit ,  &  KltcXia,  feu  'Evx.Xia,  quod  opipas  largiatur  e- 
pulas,  &  E>tiOTg/c5.ab  afHuentia,  &  JIa,yj7ruvu  quod  omnes  pafcat. 
Male  pro  eo  udy,7ra,vov  Iegas  apud  Hefychium ,  ut  recte  obfervat 
do&iffimusThomasBruno.  Eadem  quoque  de  caufa  di&a  0/x7rvia,. 
Nottimenim  quid  fint  oy,7tva\  &  o{Ji,7nny^j  00471$.  Hinc  oy,7rvHV 
largis  indulgere  dapibus  ,  unde  oy,7rv$AX,n\  Ciceroni  vui,  Famil. 
Epift.  I.  Igo  qui  fcirem  Q^  Pompejum  Baulis  o\t,7rvv\h)du)  facere , 
&  ufque  co ,  yt  mifererer  ejus  efuriei.  Male  vulgo  embaneticam  Ie- 
gas.  Bauli  olim  erat  taberna  &  diverforium  totius  Campania?  affluen- 
tiflimum  Ibi  P-ompejuscorpuslargiscurabatdapibus,  undeCicero 
dicit  fe  mifereri  ejus ,  utpote  qui  tantum  efuriat. 

Sis  quocunque  tibi  placet  Sanfta  nemine  ]  Ha?c  dicit  quia  pauca  tan- 
tum  recenfeat  Diana?  cognomenta ,  cum  tamen  infinita  fint  illa.  Eft 
quippe  Diana  dea  i/,v£/uvvy,(^>  ,  a?que  ac  Ifis. 

Romu- 


A  D     C     VALERIUM     C  A  T  U  L  L  U  M.  85 

Romulique  antiquamf  ut  folitaesy  fofpites  ope  gentem']  Nonmale 
Scalioer  Ancique  repofuit  ,  cum  libri  veteres  habeant  antiquef  non 
antiquam.  Et  fane  Ancus  rex  conditoribus  Romani  nominis  pra?- 
cipue  accenferi  meretur ,  uncie  Ennio  bonus  Anctts. 

C^ECIL-IUM    INVITAT. 

Poeta  tenero meo fodali 
Velim  Csecilio  ,  papyre ,  dicas : 
Veronam  veniat ,  Novi  relinquens 
Comimcenia,  Lariumque  litus. 
Nam  quafdam  volo  cogitationes 
Amici  accipiat  fui,  meique. 
Quare  fi  fapiet ,  viam  vorabit , 
Quanvis  candida  millies  puella 
Euntem  revocet ,  manufque  collo 
Ambasinjiciens  roget  morari: 
Quse  nunc ,  fi  mihi  vera  nunciantur , 
Illum  deperit  impotente  amore. 
Namquotempore  legit  inchoatam 
Dindymi  dominam :  ex  eo  mifellaz 
Ignesinteriorem  eduntmedullam. 
Ignofco  tibi  Sapphica  puella , 
Mufa do&ior  ;  eft  enim  venufte, 
Magna  Cascilio  inchoata  mater. 

Nam  quo  tempore  legit  incohatam  ]  Ita  accipiendum  qufmadmoduni 
apud  Virgilium , 

—  _  Nocturnas  incobat  aras. 

Incohare  verbum  facrorum  notatque ,  perficere  &  confummare.  Efii 
autemaGreco  vaclv  ve!  X9i£v  Hefychius,  toiatuj,  h^7Uj, 
Idem  YLotqsy  hp<£>£  xa&eipc&V)  o  xatyztijiuv  (povia..  ot  ^  xgtjs» 


$6  I.    Vossl    Observationes, 

x&ioA*is  idem,  quajomnia  poflint  videri  orta  ab  Hebrao  V"13.  Hinc 
quoque  fyooxo©*.  Porro  ut  apud  Latinos  incohare  geminam  ha- 
bet  fignificationem  .,  ita  quoque  apud  Grsecos  ifaiay.  Nam  8c 
tfi(9i(&>  idemeftquod  'ifyv©* ,  &  Y3>.o$bp(§*'  idem  quod  &ua- 
(Pop@* ,   id  eft  ificv®*. 

Sapphica  puella  ]  Sic  vocat  amicam  Csecilii ,  quam  dick  efle  Mufa 
doftiorem ;  id  eft ,  ipfa  Sappho.  Nam  Sappho  didta  Mularum  dc~ 
cima.    Aufonius  j 

Lesbia  Pieriis  Sappho  foror  addita  Mujis , 

Elp  cvclty  Avyutuv»  Afov^oov  ^««77. 
Ita  ex  veftigiis  veteris  editionis  legit  frater  meus  Gerardus. 

I  N    ANNALES    VOLUSII. 

Annales  Volufi  cacata  charta, 
Votumfoluite  pro  meapuella. 
Nam  fandbe  Veneri ,  Cupidinique 
Vovit,  fi  fibi  reftitutus  eflem, 
Defifleraque  trucis  vibrare  jambos: 
Ele&iflima  peflimi  poetae 
Scripta ,  tardipedi  deo  daturam 
Infelicibus  uftulanda  lignis. 
Et  hsec  peflima  fe  puella  vidit 
Joco  fe  lepide  vovere  divis. 
Nunc  6  caeruleo  creata  ponto, 
Qija2  fan&um  Idalium,  *  Uriofqueapertos, 
Quoeque  Ancona ,  Cnidumque  arundinofam 
Colis,  quasque  Amathunta,  quseque  Golgos, 
Quceque  Durachium  Adrise  tabernam : 
Acceptum  face ,  redditumque  votum  > 

Si 


A  D     C.   VaLERIUM     C  A  T  U  L  l  U  M;  Sf 

Si  non  inlepidum ,  neque  invenuftum  efi. 
At  vos  interea  venite  in  ignem 
PJeni  ruris ,  &  infketiarum 
Annales  Voluli  cacata  eharta. 

Annales  Volufi  cacata  cbarta  ]  Idem  de  annalibus  Tanufii  olim  di- 
cebatur.  SenecaEpift.  xciii.  Et  paucorum  verfuum  Uber  eft  &  qui- 
dem  laudandus  atque  utilis*.  Annales  Tanufii  fcisquamponderofifint& 
q>.id  vocentur.  Ita  reformandus  hic  Iocusei  optimomeo"libro ,  in  quo 
legitur  non  dero(i.  Itaque  non  eft  ut  eam  vocem  fufpectam  habea- 
imus. 

Qux  fanclum  Idalium  Uriofque  apertos  ]  Nec  Scaligeri  lectio  legen- 
tis  Uxios ,  nec  Statii  invitis  etiam  fyllabarum  modulis  fubftituentis  A- 
rios  fuccedunt  hoc  loco ,  cum  Uxiorum  &  Ariorum  terra?  undique 
montibus  includantur.  Nihilo  meliores  funt  Turnebi ,  Leopardi  & 
aliorum  cbnjechira? ,  qua?  preterquam  quod  ab  omni  abhorreant  verr 
fimilitudine ,  etiam  fyllabarum  repugnant  quantitati.  OmninoCa^- 
tullusficfcripferat, 

Qu£  fanctum  Idalium  Syrofque  apertos. 

nam  &  Sappho ,  cujusimprimis  ftudiofus  fuit  hic  nofter.,  ex  Cnido , 
Syria,  &  Cypro  Veneremadvocavit,  uti  docet  MenanderRhetor, 
in  eo  quod  <5&4  KXvfL)t£v  vfxva>v  fcripfit  capite.  Error  exinde 
provenit  quod  cum  initiales  literas  tam  verfuum,  quam  nominum  pro- 
priorum  foleant  minio  aut  croconotan ,  illa;  autem  a  librariis  farpe 
autnegligantur ,  aut  licet  appinganturvetuftate  nihilominus  evane- 
fcant ;  fa&um  fit  ut  urofque  hoc  loco  in  vetufHs  legatur  libris  pro 
Surofque ,  quod  cum  paflim  in  CatuIIo ,  tum  in  hoc  ipfo  quoque  con- 
tigirepigrammate,  utcum  eleciisfima  pleriquelibrihabent ,  pro  fele- 
Uisfima,  &  alcos  vel  olcos  pro  Golgos.  Syrosveroapertos  vocathoc 
loco  Catullus  Syros  fuperiores ,  id  eft  AfTyrios.  Juftinus  Iib.  I.  Af- 
fyriiy  qui  pofiea  Sjri  diHi  funt.  Affyribrum  vocabulum  longevetu* 
ftius  effe  nomine  Syrorum  ,  etiam  e  facris  conftat  literis.  Sed  ve- 
roRomani&  Grarci  pofteriores  AfTyriam  Syriaj  accenfent,  Phceni- 
cenquippe&aliasprovincias  marivicinas  Sy-riam  nominant  inferio- 

rem : 


$8  I.  VossIObservatIones, 

rem  :  Aflyriam  vero  feu  Babyloniam  iidem  appellant  Syriam  fupe- 
riorem,  Perperam  itaque  viri  docti  Juftinum  reprehendunt ,  ac  fi 
contrarium  dicere  debuifTet.  Quare  vero  Syros  id  eft  AiTyrios  aper- 
tos  hoc  Ioco  vocet  CatuIIus ,  caufam  pro  me  dicat  Cicero  primo  de 
divinatione  haud  procul  initio;  Frincipio  Ajfjrii ,  ut  ab  ultimis  auttori- 
MemrepeUm,  propter  planitiem  magnitudinemque  regionum,' quas  in- 
colebam ,  cum  ceelum  ex  omni  parte  patens  atque  apertum  intuerentur ,., 
trajettiones  motwque  flellarum  obfervavcrmt,  Per  Venerem  AlTy- 
riam  perinde  fuerit  utrum  intelligas,  cceleftem  de  qua  Herbdotus ,  feu 
Anaitin ,  cujus  cultus  a  Perfis  propagatus  ad  AfTyrios  ac  reliquas  di- 
tionis  Perfica?  gentes ,  feu  denique  Atergatin  qu&  &  Derceto  j  narn 
ha>c  etiamBabyloniorumquondam  fuit  dea.   Maniliuslib.  v, 

Scilicet  in  pifcem  fefe  Cjtherea  novavit, 
Cum  Babyloniacas  fummerft  profugit  in  undas 
Anguipedem  alatos  humeros  Typhona  ferentem,    • 

Idem  poftea  eodem  libro ; 

Tifcibw  Euphrates  datus  eft>  ubi  pifce  fub  atro 
Quum  fugeret  Typhona  Venus  fubfedit  in  undis. 

Sic  emendavimus  hunc  depofitum  Manilii  locum  ope  optimi  noftri 
exemplaris. 

Colis  quaqite  Amathunta  qu&que  Golgos  ]  In  Iibris  fere  Colchos  inve- 
nias ,  non  Golgos,  Nec  inficeta  poffit  videri  hxc  lectio  ,  cutn 
propter  infignem  mulierum  formam  nulla  toto  terrarum  orbe  fit  re- 
gio,  cui  Venus  magis  faviffe  videatur  :  teftis  fit  non  Medea  folum, 
fed&  Hippocratesfcriptodeaere,  aquis  &  locis,  qui  Colchicarum 
mulierum  pukhritudinem  mirificecommendat.  Noftro  quoquecV 
fuperioribus  feculis  qua?  Turcorum  &  Perfarum  monarchis  prxcipue 
in  deliciis  funt ,  majoremque  gyn^cei  conftituunt  partem ,  e  Col- 
chide  &  ex  Circaffia  vicinoque  huic  Georgiano  trachi  a  mangonibus 
adducuntur  pellices.  Verior  eft  tamen  ea,  quam  exhibuimus,  leftio , 
proquaftantnonTheocritustantum,  fed&  prarcipue  Sappho,  quam 
ubique  nofterhic  fideliter  exprimit. 

Cni- 


Ad    C   Valerium   C  a  t  u  l  l  u  m.       8$ 

Cnidumquearundinofam']  Ovidius  Cnidum  pifcoiam  vocat,  fed 
hocnihjladarundines,  cum  locapifcofaeflepoflint  etiam  ubi  nullar 
nafcantur  arundines.  At  vero  qui  calamos  Cnidios  commendat ,  & 
«juidem  praecseteris,  h  eftPlinius  libro  xvi.  cap.  xxxvi,  cum  fcri- 
bitprobatillimos  calamos  provenire  Gnidi,  &  circa  Anaiticum  la- 
cu:n  ,  fic  dicfcum  ab  Ansea  }  cjuse  &  ipfa  efl:  Cariae  oppidum  Cnido  vi- 
cinum. 

Djrracbium  Adria  tabernam~\  Non  finecaufaDyrrachium  ficvo- 
cat.  Ulyriis  qtiippe,  omnibulcjue  Adriaticum  fnare  accolentibus  com- 
muneerat  hocemporium.  Quippe  cum  Apollonix  vicinifque  urbi- 
bus  interdicta  eflet  exteris  habitatio  ,  Dyrrachii  feu  Epidamni  cjuibus- 
vis  &habitare&  mercaturam  exercere  erat  licitum,  ut  docet  ^lia- 
jius  Var. Iib.  xi ii.  cap.  xvii.  Huc  accedit,  quod  cum  omnibus  feree 
Graecia  Macedoniaque  Romam  tendentibus  per  Dyrrachium  eflet 
tranfitus ,  utpote ubi  breviflimus  in  Ttaliam  fit  trajectus ,  necefle  fit  ex- 
terorum  plenam  femper  funTe  hanc  civitatem.  Pari  rarioneEgna- 
tiam  ,  vicinum  Brundufio  oppidum  ,  commune  advenanrm  in  Grse- 
ciam  proficifcentium  diverforium  vocat  Strabo,  utpote  unde  asque, 
atque  a  Brundufio  ,  brevhlimus  ad  Dyrrachenos  eflet  tranlitus ,  ita 
.m  hic  locus  celebris  viae  Egnatia? ,  quae  totam  fecat  Macedoniam,  ca- 
put&  principium  ,poffit  videri. 

Plem  rurU  ]  De  hoc  loquendi  genere  fuperius  diximus.  Huic  con- 
trarium  picps  I.vQa^JlI^.      Vide  Adagia. 

AD     CONTUBERNALES. 

S  A  l  a  x  taberna ,  vofque  contubernales* 
A  pileatis  nona  fratribus  pila, 
Solis  putatis  efle  mentulas  vobis  ? 
Solis  licere ,  quicquid  eft  puellarum 
Confutuere,  &putare  cseteroshircos? 
An,  continenter  quod  fedetis  infulfi 
Centum ,  aut  ducenti ,  non  putatis  aufurum 
Me  una  ducentos  inrumare  fefibres? 
Atqui  putate ,  nanque  totius  vobis 

M  Btor- 


5»  I.    Vossl    Observationes, 

Frontem  tabernse  fopionibus  fcribara. 
Puellanammodoqucemeo  finu  fugit, 
Amata  tantum  ,  quantum  amabiturnulla, 
Pro  qua  mihi  funt  magna  bella  pugnata , 
Confedit  iftic.   hancboni ,  beatique 
Omnes  amatis :  &  quidem ,  quod  indignum  eft * 
Omnes  pufilli ,  &femitarii  mcechi. 
Tuprseteromnis  une  de  capillatis 
Celtis  perofse  CeltibericB  rili 
Egnati,  opaca  quem  facit  bonum  barba , 
Et  dens  Hibera  derxicatus  urina. 

Vofque  contubernales']  Non  re&econtubernales  intelligi  hoc  Ioco  vo- 
Junt  de  (curris  &  perditis  hominibus  ,  quales  in  popinis  &  tabernis  ut 
plurimum  verfantur ,  nam  &  in  bonam  partem  accipitur  hoc  vocabu- 
lum  apudipfum  quoque  Ciceronem  &  alibi  paffim  y  pro  eo ,  qui  fub 
codem  verfatur  tecto.  Hinc  Petronius  allucitas ,  id  elt  culices,  ut  vo- 
lunt,  contubernales  fuos  vocat.  Nam  contubernales  me  allucit*  mole~ 
jiabant.  Vulgo  inepte  legitur  nam  centum  vernales.  Ego  vero  jIIu- 
citas  hic  interprctor,  non  culices  ,  fed  illos  qui  ofScia  lucis  noc"ti'que 
pervertunt ,  qui  in  tenebris  vivunt  &  interdiu  ftertunt ,  cujufmodi  ho- 
minumgenusM.  Catoantipodasvocabat,  uteft  apud  Senecam  epiff. 
cxx  i  k  Dicuntur  vero  allucita?  vel  alucitse  a  privativa  particula  a  ve! 
ab  &  lucco ,  unde  &  alucinari  vet  allucinari  quafi  ablucinari  qurdam 
dici  exiftimant.  Pari  ratione  aves  nocturnas  alucos  veteres  vocarunr.. 
Philoxeni  glotfse;.  Nvyfl4X9^^>  alucus,  bubo.  Sed  &  Servius  ad 
viii.  Eccl.  VluU  aves  *borz  %  oAoAv^&tv ,  ideji  a  f.etunominata* 
qu/ts  vulgo-  alucos  vocant.     Sic  lege  ,  non  ulucos ,  ut  vulgo. 

A  pileaJisnonafratribus  ftlal,  In  vetuftisnummis  Caftores  femper 
pileati  vifuntur  appofitafupra  pileum  ftella.  ConftatveroapudSpar- 
tanos  pileum  non  libertatis  tantum ,  uti  apud  Romanos  &  Macedonas^ 
fed  &  nobilitatis  fuiffe  indicium^  Itaque  cV  Ulyifes  in  Ithacenfium 
nummis  pileatus  exprimitur  ,  quod  propter  coniugem  Penelopen,. 
rma?  Lacamafuit,  civitatedonatus,  &  Spartanas  infertus  fueritnobi- 

litati. 


Ad    C.   Valerium    Catdhh»»'      ^t 

litati.  Primus  qui  hoc  Ulyflem  expreflerit  habitu ,  Plinius  dicit  fuifle 
Nicomachum  Ariftodemi  filium.  Sed  fcholia  mea  antiqua ,  &  ex 
illis  Euftathius  ad  K  Iliados,  Apollodorum  fciagraphum  primum  ita 
pinxifle  Ulyflem  aifirmant.  Mirum  eft  quod  fcribit  Herodianus,  qui 
perperam  vulgo  dicitur  Erotianus ,  cum  in  dictionibus  Hippocraticis 
nxias  x*6/v  pileatos fuifle dicit Laconas.  Veteres  quippe  nummi 
&  Scriptorescompluresteftanturpileos  iftos  Dioicororum  fuifle  in- 
ftar  dimidiati  putaminis  ovi,  ut  non  immerito  exinde  poflit  videri  con- 
fi&afabel'anataliumCaftoris&  Pollucis,  velutiquitotiex  ovo  dif- 
fecto ,  id  eft  ex  pileolis  quse  geftant ,  prodire  videantur ;  pari  fere  lo- 
quendi  formula  atque  in  Anthologia  de  hippocentauris  Iegas ,  iW1®* 
dmpdjy?)  avoyt ,  B^orfJS»  Ocra?re££g^)  '/ttstov.  Sedtamenne 
putemus  Herodianum  errafle  &  pileum  Laconicum  confudifle  cum 
pileofeupetafoTheffalicofeuMacedonico,  notandum  vocem  jnAif 
accipi  &•  pro  fimplici  pileo  ,  qui  e  Iana  coa6ta  erat  contextus ,  &  fimul 
pro  galea.qua?  iftiusmodi  contineret  pileum  ,  &  hinc  eft  quod  Gra?ci 
magiftriomnem  galeam  dicant  efle  mhov  &&&£v.  Nec  vero  fi- 
mile  eft  galeas  feu  pileos  Spartanorum  bellicos  margine  caruifTe,  pra> 
fercim  qua  fronti  imminerent.  Obfervandum  quoque ,  quamvis  Vul- 
canusfeinperpileatusexprimatur,tamen  in  nummis  Liparsorum  u- 
troque  habitu  vifendum'occurrere,  &  fimpliciter  pileatum,  &  aliasga- 
Jeatum ,  uti  videreeft  in  nummis  Siculis  Philippi  Parutx. 

NamquetotiusvobisFrontem  taberna  fcipionibus  fcribam~]  Alii  titi$- 
nibus  repofuerunt ,  pro  eo  quod  in  veteribus  Iegitur  libris  fcorpionibwy 
aut  fopionibus.  Scripferat  forfan  Catullus  fopironibus.  Zu7tvpxg  & 
?to7ruys.  quid  Gra?ci  vocent  notiffimum.  A  £u7rvp@"  feu  £«'- 
7wpov  eft  amplificativum  l£a)7Tvpci>v>  ut  a  y»<£§(§y> yvdQuv ,  (Zht- 
tpctpov  @M<pdpu>v  i  ^«A®*  ^«Awv  &  fexcenta fimilia.  Hinc 
fopirones  mutato  Z  in  S  more  veterum  Latinorum ,  quibus  ignota 
erat  prior  litera ,  ut  &  Velius  Longus  &  plerique  veteres  teftantur 
Grammatici.  Hincquoque  Zti>7W£Jiuv  un  boutefeu-%  viliffimi  man- 
cipii  nomen ,  ut  docet  Lucianus  in  fcripto  de  mercede  condudrJs. 
Sed  tamen  ampliato  judicio ,  magis  probamus ,  ut  retineatur  fopioni- 
ktu ,  quomodo  in  melioribus  libris  fcriptum  invenimus.     Sopiones 

M  2  funt 


«2  I.   V  O   S    S  I     ObS~ERVATIONE    S, 

funt  extin&i  aut  fopiti  carbones  ,  idem  quod  ^od7m^t^  A  fopio? 
autem  prima  producla ,  utfa?pe,  recle  &  analooice  fopiones  formari, 
nemoqui  Crammaticorum  libros  triverit,  inhcias,  ut  puto ,  iverir.. 
EmcndandusquoquePetronius  ;  AnciUa  totam  faciem  fuligine  longa 
perfricuit  &  non  fenttentis  labra  bumcrofque  fopionibm  pinxiti  Vulgo 
iegebatur  fopitioiubus ,  qua»  lectiomultum  exercuit  eruditos. 

Puella  namque  qtu  meo  finu  fugit~]  In  duobus  vetuftis  cxempla- 
ribus  invenimus,  VueUanam  tuodo  qu&  meo  fmti  fugit ,  quamle&io- 
nem  retinendam  puto. 

CunicuUf&  Celtibtri&fli^  Sic  quidem  corre&ores  ,  &  quidem  fa- 
tisfpeciofej  fed  apud  Prifcianum  in  plerifque  manu  exaratis  libris,. 
idque  duobus  aut  tribus  in  locis  ,  legitur  Ccltiberoft  Celuheri&  §11 
quemadmodum  etiam  legebatur.ineoBibliotheca*.  PaIatina?libroquo 
ufus  eft  Commelinus ,  unde  nuper  In  Gaftigationibus  ad  Melam  feci* 
nuis,  Celtiipcrof&Cehiberia  fili,.. 

A  D    CORNIFICF  U  Ml 

M  a  l  e  eft,  Cornifici ,  tuo  Carullo , 
Maleeft  mehercule,  &  laboriofe: 
Magifque,  &  magis  in  dies,'&  horas. 
Quera  ru ,  quod  minimum ,  racillimumque  eft^ 
Qua  folarus  esadlocutione? 
Irafcortibi  fic  meo$amores? 
Faulum  quod  juvet  adtocutionis, 
Mceftius  lacrimis  Simonideis. 

Paulum  quidlubet  aUocutionis  ]  Libri  veteres  frabent  quidjubet ,  un* 
de,ut  fenfus  conftet,  fecimus  quodjuvet.  Indignatur  Gornifkio  quod 
jejuna  nimis  allocutione  fe  in  magna  conititutum  triftitia  folatus  fue— 
nt  ,.ac  fi  amores  ejus  parvifaceret.  Cum  enim  aliquod  doloris  leva- 
mcn  perciperefoJeant  homines ,  quando  alios  vident  crt/fA>7n>t%ovJoc<;$.: 
eapropterpetit,  utCornificius  officiohumanitatis  fatisfaciat ,  &  non 
pedefiri aut  humiii  aliqua aliocutione ,  fed  pr<eclara  aliqna elegia ,  qua» 

ffc 


A  D     C.    V  A  L  E  R  I  U  M     C   A  T  U  L  L  U  M.  fjj. 

fitinftar  nsniarum  Simonidis,quidpiam  dolori  fuoafterat  folatii.Sca- 
ligeriinterpretatio  non  placet,nec  fen(uiconvenit,cum  Simonidem  in? 
rerum  triftium  commemoratione  exceHuifle  conftet.  Sane  Bafilius 
NfagnusEpift.  ccclxxix.  ad  Martinianum,  hacin  parteuni  eum 
poftponit  /£fchylo ;  JlifAuviox  ovjus  V  7iv(&>  -mxTii  (Atko7m£\liio- 
fw^za,  cva^yus  6idoT(5h  cfh^tvd^etv  izis  TiK^tcn.  koj\  tu  jL/Xiyu 
'Ztpuvioluj  ,  oiov  A'iagvAov  Gi7ruv ,  y  «  dq  i%s  inp(&h  "SJ-^^ftiAjf- 
dus  ok&vu  ovfxcpo^is  piy*d(§*  a>st,f>yus  2^^*iugy@,'  1^*2*- 
Aotyuvus  a$v£p7vy   Hinc  Ceanamia  Horatio. 

A  D     E  G  JST  A  T  I  U  Nf . 

Egnatiusj  quod candidos  habetdentis, 
Renidet  ufque  quaque:  fi  ad  rei  ventum  efir 
Subfellium ,  quum  oratorexcitatflecum , 
Renidetr  ille :  fi  pii  ad  rogum  filii 
Lugetur,  orba  quum  flet  unicum  mater  , 
Renidetille:  quicquideft,  ubicunqueeft, 
Quodcunque  agit,  renidet.  hunc  habet  morbunv 
Nequeelegantem,  utarbicror,  nequeurbanum, 
Quare  rnonendus  es  mihi.  boneEgnati,. 
Si  urbanus  efles  ,  aut  Sabinus ,  aut  Tiburs 
Aut  paftus  Umber,  aut obefus  Hetrufcus,: 
Aut  Lanuvinus  ater,  atque  dentatus, 
Aut  Tranfpadanus  ,  ut  meos  quoqueatcingam, 
Aut  quilibet ,  qui  puriter lavit dentis : 
Tamen  renidere  ufquequaquete  nollem. 
Nam  rifu  inepto  res  ineptior  nulla  eft. 
Nunc  Celtiber  in  Celciberiaterra. 
Quod  quifque  minxit ,  hoc  folec  fibi  man©' 
Dentem ,  atque  ruflam  defrieare  gingivam,  ■ 

Ut  quo  ifte  vefter  expolitior  dens  eft , 
Hoc  te.amplius  bibifle  pradicet  locii* 


54  I.   Vossl    Observationes, 

Rcnidet']  Renidere  idem  dicunt  effe  Grammatici,  quod  fubri- 
dere ,  jj,etoh£v »  quod  medium  eft  inter  hilarem ,  &  triftem  feu  te- 
tricum  rifum.  Itaque  {jLGiJiajrfxa,  aufterum&  ijptfyqov  yiXoifg, 
reddunt.  Sed  profedto  melius  hoc  verbum  interpretatur  Catullus  , 
quam  Grammatici. 

Seu  ad  rei  ventum  efl  ]  Diphthongum  feu  putant  hic  abforberi  a  fe- 
quente  vocali.  Sed  profecto  tales  fynecphonefes  apud  Latinosnon 
inveniuntur.  Libri  veteres  habent  •,  Scdad  rei  ventum  e(ty  &  paulo  poft, 
fiadpiirogumfilii.     Profe&o  fic  fcripferat  Catullus; 

— -  —  Si  ad  ni  yentum  cfl 
Subfellium ,  cum  orator  excitat  fietuvt , 
Renidet  iUe;  fi  piiadrogumfilii&c. 

Aut  parcus  Umber  ]  Libri  veteres  habent  partm.  Scaliger  ad  Varro^ 
nem  oftendere  conatur  Iegendum  efTe  Autporcus  Umber.  Sed  pro- 
fecto  fcripfit  Catullus ;  Aut  paftus  Vmber.  Vide  qua?  ad  hunc  locum 
annotavit  Scaliger,  &  fatebere  veriorem  effe  hanc ,  quam  reddimus, 
lectionem,  acfiteaquamipfefubftituit.  Gloffar  Philoxeni;  Paftus 
7npi\ri$ ,  Kvmpog.  Gulse  ac  ventri  addictos  fuiffe  Umbros  docent 
Dionyfius  Halicarnaffenfls  ,  &  Athenxus  ,  qui  d£pooheuTX$ , 
&  Virgilius  &  Perfius ,  quiUmbros  vocant  pingues.  Recte  quidem 
Scaliger  reprehendit  eos,  cjui  ex  Plutarchi  Sympofiacis  oftendere  co- 
nantur ,  Umbros  parcos  fuiffe  :  fed  idem  non  minus  peccat,  cum 
c[a,&c/koi$  ooutoc$  accipit  de  ccenis  catulorum  &  ferarum ,  quia 
nempe  illa  o/jl&zJkkz  vocentur,  quod  tamen  aliter  fe  habet;  ita 
quippe  vocatur  genus  ovium  Libycarum.  Prasterea  apud  Plutarchum 
pro  o\u£g/Kci$  ^cutcc;  fcribi  debere  o'[A,t)£/Kcl$  ocutoc$  Iiben- 
teragnofcet ,  qui  Homerum  triverit.  Csterum  in  hoc  Catulliloco 
poflitquoquelegi,  Aut fartusVmber ,  fed  alterum,  nifi  fallor,  ve- 
rius. 

Aut  Lanuvinm  ater  atque  dentatus  ]  Lanuvinos  hoc  nomine  nota- 
tosfuiffe,  quod  illis  dentes  &  os  roftri  inftar  prominerent ,  colligo 
etiam  e  Ioco  Lucilii  apud  Nonium  -y  Bronci  funt produclo  ore  &  denti- 
bus  prominemibus.  Lucilius  Sat.  Lib.m.  Broncus  mvilanus dente  ad- 

verfr 


Ad   C.  Valerium    Catullqm.        95 

verfo  cminulo  bic  eji  rhinoceros.  Sichabetliber  nofteroptimus,  fic 
quoque  in  fuis  reperit  Turnebus.  Tranfpofita?  nempe  funtlitera?  & 
pro  novUanm  leoendum  Lanovinus.  Duas  priores  hujus  vocabuli 
fyllabas  efle  ancipi tes,  monere ,  ut  puto ,  non  eft  opus. 

Aut  quilibet  qui  puriter  lavit  dentes~\  Siiniis,  inquit ,  natusefles 
populis,  qurvelfuaptenatura,  vel  propter  crebra  facrificantium  con- 
vivia,  arquo  plus  ventriindulgent,  acpropterea  fkpius  os  aqua  col- 
Iuuntpura;  adeo  tamen  frequens  &  intempeftivadentiumoftentatior 
resefFet  perquam  inepta  r  nunc  vero  multo  i<2  ipfum  magis  ridieulum 
debet  videricum  fis  Celtiber,  &  quidem  ex  ipfa  Celtiberia  ,  terra  fa- 
mehca,  ubt  non  puriter,  ut  in  pr*edictis  locis ,  fed  obfcenum  in  modum 
dentium  ftudent  nitori  »  abluendo  os  &  gingivas  lotio  matutino. 
Quod  vero  Egnatium  vocet  Celtiberum  ex  ipfa  Celtiberia ,  id  ideo 
facit  ,  quoniam  Celtiberorum  nomen  longe  olim  latius  patebat , 
quam  Celtiberfa».  Quam  parc i  vero  &  fobrii  veteres  fuerint  lberi , 
vel  ex  eo  fatis  Iiquet,  quod  Athenseus  affirmet  omnes  Iberos ,  quam- 
vis  divites  eflent ,  folam  potaiTe  aquam ,  &  folos  femper  ccenaiTe» 
Eofdem  lotio  folitos  fuiflfe  lavare  dentes,  faeiem  *  ac  reliquum  cor- 
pus,  fanitatis>ut  inquiebant,  gratia,  ex  I>iodoro  Skulo  &  Strabone 
conftat. 

AD    RAVIDUM. 

Qu  ^enam  te  mala  mens ,  mifelle  Ravide  * 
Agit  praecipitem  in  meos  jambos  ?  • 

Qj^is  Deus  tibi  nonbene  advocatus, 
Vecordem  parit  excitare  rixam  ? 
Anneut  pervenias  in  ora  volgi 
Cuivis  qualibet  efTe  notus  optas? 
Eris  :  quandoquidem  meos  amores 
Cumlonga  voluhtiamarepcena. 

Quidvti  ?  qua  lubet,  ejfe  notus  optas]  Refcripferim  Cuivis qualibet 
effe  notus  optas  ?  Qualibetviafeuratione  cuivisnotuseffeoptas. 

DE 


$6  I.  Vossl    Ob-servationb-s, 

DE    SCORTO     MAMURRiE, 

A  i  n  fana  puella  defututa 
Tota  millia  me  decem  popofcit? 
Ifta  turpiculopuella  nafo, 
Decocloris  amica  Formiani? 
Propinqui,  quibuseftpuellacura* 
Amicos,    medicofque  convocatc. 
Noneftfanapuella.   necrogate 
Qualis  fit.  folet  cyK^ctyem  o^etv. 

Ab  me  an  tUa  pueUa  j  Et  hic  quoque  mifere  fe  torquent  interpre- 
tesy  nec  tamen  quidcjuam  praficiunt.  In  plerifque  veteribus  libris  le- 
gitur  Amcana  vel  Ameana,  quemadmodum  etiam  teftatur  Achilles 
Statius,     Noli  dubitare  quin  fic  tcripferit  CatuIIus; 

Atn  fana  pueUa  defututa 

Tota  millia  me  decem  popofcit  ? 

Ipfe  CatuIIus  confirmat  hanc  lectionem  ,  cum  mox  fubjicit ,  Non  efi 
fanapueUa.  Efl:  autem  antiptofis,  utfupra,  Ait  fuijfc  navium  celerri- 
mus,  &  Virgiliusj  ' 

#    — —  fenfu.medios  delapfm  in  bofles, 

Solet bac imaginofum']  Ethxcquoquele&iomirifice  viros  doc"tos 
exercuit ,  cum  &  fenfu  careat  &  ne  quidem  fit  Latina.  Liber  Vati- 
^anus,  Solet  bac  magmofum.     Scribe; 

—  mc  rogatt 

Qualis  fit ,  folet  cicficcy&x  o£«v.  .  . 

Ab  cocpeLilto  feu  CM.y&G?&  ,  abftergo  ,  *b?narc\yilu)  >  fit 
cn^uccySoy ,  mantile,  fpongia,  &  quaelibet  res ,  qua  quid  abflergi*- 
mus ,  aliquando  etiam  quodlibet  mrimentum.  Prior  fignificatio  no- 

ricc 


Ad  C.   Valerium   Catdhum.        $j 

tior&  frequentior  eft  apud  Grammaticos  ,  quibus  OKLiayeiov  & 
fia,yoa>Xict  idem  notat  ,  nempe  maffam  farina?  fermentata?  &  a- 
qua  maceratae ,  qua  peractis  ccenis  rnanus  abftergebant ,  quamque  de- 
inceps  canibusobjiciebant.  In  Gloflis  veteribus  on^ayiiov  tergo- 
rium  exponitur  vel  terforium  ,  utrumque  enim  dixere  veteres.  In 
Gloffis  vero  Dofithei  ox/Jjayeiov  mantile,  %etpiK[Aayeiovmappa, 
&  •zBOt>t[iayeiov  pedale  redditur.  Manifefte  veroprofpongiaacci- 
pitur  apud  Platonem  in  Timxo ,  cum  lienem  excrementorum  he- 
patisreceptaculum  eiTedocet.  Verbaejuspoftquamde  hepate  egit 
b.zc  funt.  Hd  dv  £  yeiizv®*  cwrw  ^ycucng  fiioea,  atrXafxviti 
yiyovtv  e£  a^/.qtpy.g^  %a?y.v  otcetva  ,  &  impi%e\v  dvTo  Xayj- 
miov  de\  ii  xatyzcpov  >  oiov  xaTQ^pu  •mpioicdjao-LtivQV  k.  tTOt- 
lwv  det  &r^bKeifj(,ivov  ox.fia-yel.ov.  Victnivifceris  (lieYiisnempe) 
conftitutio  &  fedes  eft  ad  [imftram ,  idque  ea  gratia ,  ut  jecur  femper 
Jplendidum  fit  acpurum ,  &  ut  huic  inferviat  tanquam  Jpongia  parata  & 
promta  detergendo,  ctti  appoftta  eft ,  fpeculo.  Ita  vertenda  erant  verba 
Platonis ,  quar  non  male  tantum  ,  fed  &  ridicule  interpretes  plerique 
reddidere,  ac  fipr&darusillePhilufophusIienem  vocaffet  fpeculum 
feu  fimulacrum  hepatis.  Eft  enim  notum  veterum  fpecula ,  non  e 
vitro,  uti  hodierna  fere  omnia ,  fed  pleraque  metallica  fuiffe,  ac  pro- 
inde  crebra  terfione  opus  habuifTe.  Hinc  vtoo-(J.wnv  tn^ov 
quod  Hefychius  interpretatur  *p  viust  xajstffiv  xd-nn^pov. 
Nec  f  pongia  tantum  qua  levitertantummodo  abftergerentur,  fed  & 
pumix  olimfpeculisappendebatur ,  ut  nempefilongo&diuturno  fi- 
tufcoriamaut  a?ruginemcontraxiiTent  denuo  polirentur ,  quod  mani- 
feftum  ex  Ioco  Tertulliani  de  pallio ,  ubi  dicit  Omphalen  fibi  fe- 
ciffe  coronam  ex  fagittis  Hercufis ,  deterfo  prius  fanguine ,  bene- 
ficiopumicis,  quifpeculo  inferviebat.  Miror  do&iflimum  interpre- 
tem  hic  hxfiffe ,  &  nefcifTe  coronas  ex  fagittis  fieri  folitas.  Cum  ta- 
men  id  ipfura  fatis  conftet  e  Plinio.     Sed  &  Claudianus ; 

Etgens  compofttu  crtnem  vallata  fagittis* 

Hinc  quoque  eft  quod  Lucianus  /£thiopibus  capillos  vkem  pharetrsc 
prajftare  fcribat.    FJercuIis  vero  fagittxeo  ornandis  Omphales  co- 

N  mi$ 


n$  I.   Vossl    Observatignes, 

mis  erant  aptiores ,  quod  breves  admodum  eas  fuifTe  teftentur  veteresv 
Fortitudinis  quippe  indicium  brevibus  uti  fagittis,  ut  in  belopoiicis 
noftris  oftendimus.  Hunc  vero  Platonis  locum  laudat  quoque  Lon- 
ginus  sr6<  u^«c  cap.  xxix,  fedmale  apud  hunc  legas  fxctyeifieiavr 
cum  (/,a,ye<ov  fcribendum  fit.     Quemadmodum  vero  fpleni  fpon- 
gia?  nomen  indidere ,  itaviciiHm  fpongias  &  emplaftra  abflergentia 
cprXnvict.  &  ajrXtmiaTtas  vocant  non  Hippocrates  tantum  aliique 
medici,  fed  &Philomechanicusinfcripto  Troog  oet  7rv(>ycvcux2oa- 
[Aeiv.     Pollux  fplenia  cum  fpongiis  conjungit  Iib.  x.  cap.  xxxi,ubi 
medici  inftrumentaenumerantur;   M)cav)s>  arofyta, ,  cl7nh<r/jLct^ 
arhiiviov  >  XcL^mohoy.     Sie  lege.     Ut  veroadCatulIumredeam, 
etiam  apud  illum  de fpongia  accipiendum  effe  hoc  exiftimo  vocabu- 
lum,  nontamendequalibet,  feddeea,  qus  obfcenis  ufibus  effet  de- 
itinata ,  quam  propterea  infelicem  fpongiam  Martialis  vocat.     Quam 
vero  turpis  vila  fuerit  Romanis  fpongia?  appellatio ,  patet  quoque  e  Se- 
nccaControv.lib.ru,  in  prsefatione,  cumAlbutium  reprehendit  r 
quiindeclamationibus,  res  dicebat  omntum  fordidisfimas ,  acetum,  p«- 
leiunij  Damam  ,  pbilerotem,  laterna&>  fpongiat.  Stclibri  veteres,  nee 
quidquammutandum.     Acetum  &  pulegium  ,  res  quidem  pauperi- 
busutilifHma?,  fed  tamen  viliflima?.     Eadem  eftratio  Iaternse,  qua 
foli  pauperes  &  mendici  utebantur.     Sed&Dama  viliflimi  &  turpia 
cantum  obeuntismunia  mancipii  eft  nomen  ,  ut  ex  Horatio  &  Martia- 
te  colligi  poteft.     QiXipteg  arque  ac  Trx^oipas  j  non  lapidis  no- 
men  ,  fedunguenti  exanchufa ,  quo  purpurifli  loco  genas  puerorum 
juvenumque  inungebant  mangones.     Omnium  vero  turpiflima  fpon- 
gia ,  ucpote  qua  obfcena»  partes  detergebantur.    Hanc  nec  Grseci  nec 
Romani  libenter  nominabant.   Grseci  patres  &  ipfe  quoque  Apofto- 
lus  hujus  loco  habet  tzs%i\fy>juc*  Corinth.  i.  iv.  15.    7mvjoov  /z&t- 
^■^.'1^?  ol^lt,,    omnium  fpongia  batlenm,  quod  vulgonon  recle 
interpretantur ,  idem  enim  eft    ^rei^*[f/>cn,  &  CMfA&yHov.     Hine 
commune  illud   apud  Alcxandrinos  kyu  <ra  'zSi-^n/^ct,      Carte- 
Hjm  antequam  definam ,  hoc  quoque  addo  ;   five  de  fpongia  r  five  de. 
liene  acceperis  hunc  CatuIIi  locum  ,  eodem  rem  recidere,  cum  utri- 
Gueconveniat  fenfui  adagium  iftud  dx^ctysia  o^etv  5  Nam  utCel- 

fu$ 


AdC.  ValeriumCatullum.  95? 

fusinquitlib.il.  quibmmagni  Uenesfunts  hit  gingiva  tnaU  funt  &  os 
olet.  AntejamhocdixeratHippocratesfecundo.©©/}^.  cumfcribit 
«A«6  'A  mvtj^i  n&f  sifxaAg.  dvcoiota  oin  carAtjvts  [Atycthoi. 
Plauto  hic  morbus  vocatur  hepatarius.  Addunt  medici  tales  fa^piffi- 
me  delirare.  Attamen  cum  cnfA&yeiov  proprie  mappam  feu  fpon- 
giam  notet ,  priorem  longe  prsefero  expofitionem.  Manifefte  nam- 
■que  hoc  loco  traducit  puellam ,  quod  eatenus  pateret  libidini  Mamur- 
tx ,  ut  etiam  pateretur  capiti  fuo  ab  eo  illudi. 

A  D       MOECHAM. 

Adeste  hendecafyllabi  ,  quot  eftis 
Omnes  undique  ,  quocquot  eftis  omnes. 
Jocum  me  putat  efle  mcecha  turpis  , 
Et  negat  mihi  voftra  reddituram 
Fugillaria  :  fi  pati  poteflis , 
Perfequamuream,  &  reflagitemus. 
Qijae  fit ,  quseritis  ?  illa ,  quam  videtis 
Turpe  incedere ,  mimice  ac  molefte 
Ridentem,  catuli  ore  Gallicani. 
Circunfiftite  eam ,  &  reflagitate : 
Mcecha  putida  redde  codicillos. 
Redde  putida  mcecha  codicillos. 
Non  aflis  facis  ?  o  lutum  lupanare , 
Aut  fi  perditius  poteft  quid  efle , 
Sed  non  eft  tamen  hoc  fatis  putandum. 
Quod  fi  non  aliud  pote  eft ,  ruborem 
Ferreo  canis  exprimamus  ore , 
Conclamateiterum  altiore  voce: 
Mcecha  putida  redde  codicillos , 
Redde  putida  mcecha  codicilios. 
Sed  nil  proficimus ,  nihil  movetur. 

N  2  Mu~ 


liOO  I.     V  O  S  S  I     O  B  S  E  R  V  A  T  I  o  N-  E  S-, 

Mutanda  eft  ratio,  modufque  vobisf 
Si  quid  proficere  amplius  poteftis. 
Pudica ,  &  proba  redde  codicillos- 

Mimice  ac  molefte  Ridentetn  ]  Ita  ut  diftinximus ,  diftinguendus  erat 
hic  locus.  Mimice  &  molefte  ridere ,  eft  quemadmodum  mimi  per- 
fonati ,  qui  magno  &  molefto  rident  ri&u.  Varias  tamen  hujus  loci 
le&iones  vide  apud  Statium.  In  quibufdam  libris  fcriptum  invenimus 
murrice  &  murtice.  Unde  fieri  poffit  murcide ,  id  eft ,  ignave.  Mur- 
cidusenimamurcus ,  illudautem  aSicuIo  ^t^jt^ ,  quodcncvfeu 
eityuvov  reddunt,  id  eft  ignavum  fcu  mutum. 

Catuli  ore  GaUicani  ]  Catuli  id  eft  canis  ,  ut  pafHm  apud  Horatium, 
Virgilium  ,  &  optimos  quofque  lingua?  Latinae fcriptores.  Pari  ratio- 
neGraci  ffxvftvxs  vocant,  nontantum  recens  gerritos,  fed  etiam 
adultos  &  in  prarcipuo  artatis  robore conftitutos  canes.  Idem  obfer- 
vareeft ,  cum  in  aliarum  ferarum,  tum  maxime  leonum  catulis ,  quod- 
quemirereplusaliquandoeftcatulus  leonis ,  quam  ipfeleo.  Sic  in 
facris  literiscap.  xlix.  Genef.  us  AeW,  x,  oos  <nu>pv(&j  j  &  paf- 
fim  alibi.  Hujusrei  ha?ceft  caufa,  quod  leunculi  &  juniores  leo- 
nes  ferociores  &  magis  hellicofi  fint,.quam  vel  fenio  confecti ,  ac 
propterea  invalidisdentibus,  vel  grandioripra?ditiltatura,  quiut  plu- 
riraura  torpidi  funt ,  fi  cum  prioribus  cohferantur. 

No»  asftsfacis  oblitum  lupanar]  Ideft  inquinatum ,  ut  oblitumU- 
Uis ,  in  carmine  cbfceno  quod  TibuIIo  tribuitur, 

Canifque  fceda?  fufque  ligneo  tibi 
Lutofa  fubfricabit  oblitum  latus. 

Sicenimconcipiendi  iftiverficuli  ,  annuentibus  fcre  libris  veteribus,. 
Attamen  cum  fcripti  codices  conveniant&  habeant  e  lutuw  lupanar>, 
reponendum  cenfuimus  o  lutum  lupanare^  ut  ukima  fyllaba  abfor- 
beatur  a  fequenti  verfu ,  quemadmodum  in  illoquiprseceflit:, 

Qu&nam  te  mala  mens  mifetle  Ravide.. 
Lutum  lupanare  dixit,  ut  lutum lenonium  apud  Plautuiru  Alupanar 
enim  fit  Jupanaris  &  Iupanarc.    Gloffe  lupanarit,  xapcujvTni&s. 

Ut 


Ad  C.  Valerium  Catullum.  ioi 
Ut  vero  hoe  loco  lutum ,  ita  Gra?ci  7njhlv  vocantcontumeliadi- 
gnum.  Unde  »a,jcvveiv  r  7RjAoy,  cjuod  Suidas  interpretatur  r 
afrov  vQ^iug  vGgji^etv. 

Ferreo  canis  exprimamtti  ore~\  Forfaniditaaccipiendum,  acfidi- 
xiffet  fidiculis  exprimamus.  Notum  enim  canem  vel  cateJIum  effe 
vinculi  gcnus.    • 

•AD    AMICUM  MUMURRiL 

Salve  necminimopuellanafb, 
Nec  bello  pede ,  nec  nigris  ocellis  , 
Nec  longis  digitis ,  nec  ore  ficco  * 
Nec  fane  nimis  elegante  lingua  * 
Decoclroris  amica  Formiani. 
Ten'  provincia  narrat  efle  bellam  ? 
Tecum  Lesbia  noftra  comparatur  ? 
O  Ceclum  infipiens,  &inficetuml 

Salvenecminimo  puella  nafo  ]  Non  ad  Acmen,  qua*  erat.  amica  Se-, 
ptimii,  fedadpuellam  Mamurra»  fcriptum  efle  hoc  epigramma  patec 
ex  iis  qua»  fuperkis  diximus.  Nefcio  vero  cjuidfibi  velit  Scaliger  currr 
legit  nec  nimio ,  cum  omnes  libri  veteres  cum  vulgata  Iecrjone  confpi- 
rent.  Sed  neque  audiendi  funt  alii  Catulli  interpretes  cjui  denafo 
grandiori  ha»c  accipiunt.  Ipfe  Catullus  contrariurn  teftatur ,  cum  pau- 
lo  ante  de  hac  ipfa  puella  agens  turpiculum  ei  tribuit  nafum.  Profe- 
<fio  nihilcertitis,  quam  nec  minimo  hoc  loco  ita  dici  ut  infra  funera 
nec  funera.  Puella  itaque  nec  minimo  nafo ,  id  eft ,  qua°  ne  minimum 
quidem  habeat  nafum.  Adeo  nempe  minutumnafum  dicithabuiffe 
iihid  Mamurrae  fcortillum,  utnedignusquidem  nafi  cffet  nomine... 

I  N     F U  N  D  U  M.    S  U  U  Mj. 

O  fundenofter,  feu  Sabine,  feuTiburs, 
Nam  te elTe  Tiburtem  autumant,  quibus  norx  efif- 
Cordi  Catullum  lsedere.  at  quibus  cordi  eft  9- 

N  3  Quc*- 


io2  I.  Vossl    Obseuvationes-, 

Quovis  Sabinum  pignoreeflecontendunt. 
Sed  feu  Sabine ,  five  verius  Tiburs , 
Fui  libenter  in  tua  fuburbana 
Villa ,  malamque  pe&ore  expuli  tuffim : 
Non  immerenti  quam  mihi  meus  venter , 
Dum  fumptuofas  appeto ,  dedit,  casrias. 
Nam  Seftianus  dum  volo  efle  conviva , 
Orationem  in  Antium  petitorem 
Plenam  veneni ,  &  peftilentise  legit , 
Hic  me  gravedo  frigida ,  &  frequens  tuflis 
Quaflavit ,  ufquedum  in  tuum  finum  fugi ,  ' 
Et  merecuravi  otioque,  &  urtica. 
Quare  refeftus  rnaximas  tibi  gratis 
Ago ,  meum  quae  non  es  ulta  peccatum. 
Nec  deprecor  jam ,  fi  nefaria  fcripta 
Sefti  recepfo:quin  gravedinem,  &tufllm 
Non  mi ,  fed  ipfi  Seftio  ferat  frigus , 
Qui  tunc  vocat  me ,  quum  malum  legit  librum. 

MalamQue peclore expuli tufim']  Re&e  expui  fubftituerunt viri do- 
c"ti  quod  &  propius  ad  veterum  exemplnrium  fcripturam  accedit. 
PrsEter  Terentium  fic  quoque  locutus  eft  Martialis , 

Expuit  una  duos  tusfu  &  una  duos. 

Orationemin  Attium  petitorem']  Libri  fcripti  meliores  habent, 
Orationem  minantium  petitorem.  Unde  facicndum ,  Orationem  in  An- 
tium  petitorem.  Antius  ifte  eft  C.  Antius  Reftio,  qui  legem  tulit 
fumtuariam ,  quam  legem ,  inquit  Macrobius,  quamvvs  ejfet  optima,  ob> 
Jlinatio  tamen  luxttria  &  vitiorum  frma  concordia  nullo  abrogante  irri- 
tam  fecit.  Idem  addit ,  hunc  Reftionem  poft  hanc  legem  latam 
nunquam  foris  ccenaffe ,  ne  tejlis 'jieret  contemtalegis,  quamipfebono 
publico  pertulijfet.  Antium  hunc  profcriptum  fuifle  tempore  trium- 
viratusannourbis  dccxi  ,  mira  tamen  fervi  fidelitate  evafifle  ,  do- 
cet  idemMacrobius&  Appianusbellorum  civil.lib.  iv. 

Et 


Ad    C.    Valerium  Catullum.        103 

Ef  me  recuravi  otioque  &  urtiu  ]  Non  video  quare  durum  l\oc  Ioco 
debeatvideri  recuravi,  &  quare  Scaliger  contra  librorum  veterumfi- 
dem  malit  procuravi,  cumalterum  rectius  fit.  Sic  alii,  fic  quoque 
Apul.  in  lepidifBma  illa  fabellaj  Difcedefrater  &  otiofus  adftfie^enecpro- 
be  recuratum  ifiud  tihi  reprafentem.  Sic  Iibri  veteres.  Male  quoque  pro 
otio  repofuerunt  ocimoque,  cum  &  Chryfippus ,  &  Galenus ,  &  pleri- 
que  fere  veteres  medici  ocimum  hominibus  fugiendum  cenfuerint ,  ut- 
pote  non  inutile  tantum  ,  fed  &  damnofum  ftomacho,  veluti  quod  in- 
ducatinfaniam,  lethargos,  adeoqueipfasquoque  capras  id  afpernar- 
ri.  Licetnondefuerint,  qui  ha?c  aliter fehabereexiftimarint, dequi- 
bus  vide  Plinium  lib.  xx.  cap.  x  11.  Non  tamen  ifta  efEcere  debent ,  ut 
vulgatale&io,  qua»  omnium  librorum  autorkate  fulcitur,  difpliceat, 
&  ut  Catullus  fufpe&a:  fidei  herba  valetudini  confulere  voluerit ,  ne- 
gle&is  infinitis  falutaribus  remediis,  quibus  tralativo  huic  malo  finer 
periculo  occurritur.  Jam  vero  gravedrne  &  tuffi  Iaborantibus  a^que  ac 
aliiscorporisaffecTiibusnoeereliterata  ftudia  ac  qurdibet  negotia  & 
Celfus  &  complures  medici  teftantur.  Lenes  ambulationes  &  molles* 
motus  tollere  gravedinem ,  eandem  vero  induci  curfu  &  violentis  ex- 
ercitiis  monet  Caffius  Jatrofophifta  quarftione  xxvi.  Urttcx  vero  e- 
fum  prodeflehuicmalodocetPIinius,  &CeIfus,  cum  lib.  iv.  jubet 
ut  tuffi  laborantes  cibo  utanturaliquandoacri ,  aliquando  vero  molli , 
ut  malva  &  urtica.  Hinc,ut  puto^fatis  verifimiliter  efiki  poteft,  Ca^ 
tullum  reli&is  urbis  negotiis  ad  villam  fuam  feceffifle  falutaris  otii  a- 
more  ,  non  vero  ocimi  vefcendi  gratia. 

Meum  quod  non  es  ult%  peccatum  ]  Veteraqua?damexemplariaha- 
bent,  qu&non  es  ulta  peccatum,  quod  libenter  fecuti  fumus.  Refe- 
runtur  enim  hsec  ad  villam ,  qnse  proxime  prasceffit ,  non  autem  ad 
fundum  in  qua  erat  villa. 

Sinefaria  fcripta  Sextii  recepfo']  Vetus  lectio  eft  femire cepfo ,  veB 
gefiire  cepfo ,  ut  nefcias  utrum  legi  debeatJewm  recepfo  ,  an  vero  Geftii 
recepfo.  Pofterius  tamen  magisprobamus ,  cumpaulo  ante  in  veteri 
libro  Ceftianus  pro  Sextianus  fcriptum  invenerim.  Ut  enim  C?.]us 
&Gajus,  ita  quoque  Geftius  &  Ceftiusidem  nomen  effc,  ex  Ceftiu 
feu  Geftia  familia.  Ex  hacquoque  fuit  Ceftius  Florus  Judarse  pra?- 
fes,  qui  Albinofucceffit.  Apud  Jofephum  perperam  t{oji@>>  legi- 
tur  pro  Ft<tt®*.     Quifnam  vero  fuerit  Catullianus  ifte  Ceftius  certo; 

qui- 


104  I-   Vossl    Observationes, 

cjuiden^affirmari  non  poteft ,  fitamen  haecvera  fitle&io,  verifimile 
eft  eundem  fuifle ,  ac  fuerit  ille ,  qui  triumviratus  tempore  -profcri- 
ptus ,  feipfura  vivum  combuflit,  ut  habet  Appianus  iv.  bell.  civ. 

DE    ACME    ET  SEPTIMIO. 

Acmen  Seprimius  fuos  amores 
Tenens  in  gremio ,  Mea  inquit  Acmc, 
N  i  te  perdite  amo ,  atqucamare  porro 
Omnis  fum  aflidue  paratusannos , 
-Quantum  qui  pote  plurimum  perire: 
Solus  in  Lybia,  Indiaquetofta, 
Carfio  veniam  obvius  leoni. 
Hoc  utdixit,  Amorfinifterante, 
Dextram  fternuitadprobationem. 
At  Acme  leviter  caput  reileclens , 
Et  dulcis  pueri  ebrios  ocellos , 
Illo  purpureo  ore  fuaviata , 
Sic,  inquit,  mea  vita  Septimille, 
Huicunodomino  ufqueferviamus: 
Ut  multomihimajor,  acriorque      • 
Ignis  mollibus  ardet  in  medujlis. 
Hoc  utdixit,  Amorfinifterante, 
Dextram  flernuit  adprobationem, 
N  unc  ab  aufpicio  bono  profecti , 
Mutuis  animisamant,  amantur. 
Unam  Septimius  mifellus  Acmen 
Mavolt ,  quam  Syrias ,  Bntanniafquc. 
Uno  in  Septimio  fidelis  Acme 
Facit  delitias ,  libidinefque. 
Qgis  ullos  liomines  beatiores 
Vidit?  quisVenerem  auipicatiorem  ? 

Hot 


A  d   C.  Vaierium    Catdiib  m.       105 

Hoc  ut  dixit  Amor finiftra ,  utantc~\  Vitiofam  effe  hanc  lectionem 
vidit  Scaliger ,  fed  non  vidit  qua  ratione  emendari  debeat.  In  qui- 
bufdam  libris  bis  repetitum  legitur  ante ,  hac  nempe  ratione  fmiftrante 
ante.    Profecto  fcripferat  Catullus ; 

Hoc  ut  dixity  Amor  finifter  antey 
Dextramfternuit  adprobationem. 

Sternutamenta  a  dextra  parte  advenientia  boni  ominis  fuiite,patet  cum 
ex  aliis  ,  tum  ex  Plutarcho  in  Tbemiftode ,  cum  huic  ante  pugnam 
navalem  $0,0 pov  6tc  $e£ia>v  victorix  fignum  foiflefcribit.  Lepide 
quoque  Ariftophanes  idem  fignificat  in  Equitibus;  Tcuutx.  <P(>qw- 
fyvli  ftot  e'jc  $&fcta$  a.7timtp0i  Kcti&Tmyuv  dvvifi  K.a>yu  <zsQt- 
tKvou.  De  adoratione  autem  fternutationis  five  $&(>(/,£  opus 
non  eft  quidquam  dicamus ,  cum  exempla  paflimobvia  fint.  Hoc 
tantum  monemus ,  nonefle  ut  quemquam  moveat,  quod  complura 
etiam  loca apud  G:«ecos  &  Latinos  occurrant ,  ubi  finiftra  omina  pro 
felicibus  ,  dextra  vero  pro infauftis  habeantur.  Hujus  enimrei  ratio 
fatisex  Varrone  eft  manifefta  ,  cumdicit,  fi  meridiem  ccntemple- 
mur,  jam  partes  Orientis,  ideft  dextras ,  fieri  nobis  finiftras,  ac 
proindehinclaniora  captari  aufpicia.  Idem  eveniebat  in  avibus  ea- 
vea  inclufis,  qua?  enim  finiftrse  erant, dextrafaciebantomina,  &  con- 
tra.  Quod  fi  atava  ad  dextram  difcederent ,  &  fierent  'ifcedeoiy 
finiftra  inde  proveniebantomina.  Inde  Hefychius  E^w  \cuG,ag  y 
id  eft  e  £&)  hcucZg ,  interpretatur  cht  dioiag.  Sic  enim  legen- 
dum.  Nec  dubitandum  quin  arre  &  confuetudine  aves  edocia; ,  ea> 
qua  facrorum  vellent  antiftites,  difcederent ,  ita  ut  pro  ipforum  lubitu 
fieret  vel  g£e^«&,  vel  out/efyeicty  aut  etiam  ^e^«&,  id  eft, 
ut  avis  propitiaad  unam,  alia  veroad  alteram  caveas  extremitatem  dif- 
cederet,  ita  uttota  diftarent  diametro.  Iftiufmodi  artificia  etiam- 
num  apud  Afiaticas  ufurpantur  gentes ,  eritque  de  his  alibi  forfan 
commodior  dicendi  Iocus, 


O  VA- 


rotf  L  Vossl    Observationes^ 

VALEDICIT    BITHYNIiE. 

J  a  m  ver  egelidos  refert  tepores , 
|am  casli  furor  asquinoctialis 
Jucundis  Zephy  ri  filefcit  auris. 
LinquanturPhrygii,  Catulle,  campi, 
Nicaeazque  ager  uber  a;ftuofae. 
Ad  claras  Aiix  volemus  urbis. 
Jammenspractrepidans  avet  vagari. 
Jam  \xti  ftudio  pedes  vigefcunt. 
O  dulces  comitum  valete  ccetus , 
Longe  quos  fimul  a  domo  profectos, 
Diverfe  varia?  vix  reportant- 

Gatullum  Epigramma  hoc  fcripfifTe  in  Bithynia  recte  monet  Mure- 
tus ,  &  perperam  hocnominereprehendituraScaligero,  qui  ridicu- 
lum  effe  dicit ,  ut  Catullus  exequias  fratri  fcripferit  ante  funus.  Ve- 
rumlongealiterfe  res  habet.  Gatullus  fcripfit  ha?c  cum  etiamnum 
verfaretur  inagroNicamo,  quiquidem  ager  fecundum  poftcriorum 
temporum  divifionem  extra  Phrygiam  erat ,  fed  vero  fecundum  anti- 
quos  in  ipfa  fitus  erat  Phrygia.  Bithynia  quippe  pars  tantum  erat  Phry- 
gi«e  majoris.  Salluftius  apud  Servium  ; .  Igitur  introrftu  pima  Aft<e  Bi- 
tbjnia  cft,  multis  antenowinibtts  apvellata.  Ipfa  erinn  eji  &  major  Vbry- 
gi&,  &  Bcbrycia  &c.  Catullus  itaque  peragrata  ea  Phrygia?  majoris 
parte,  inqua  morabatur,  Bithyniarnempe,  ingrefTus  eft  deinPhry- 
giam  minorem,  &  demum  Troada  ,  ubi  fratrem  amifit.  Profe<5fc>  fr 
itatimpoftobitumfratriscarmenhocfcripfifTet,  non  tantafe  extulif- 
fetlartitia. 

J-amccelifaror  <tqtiinofl;ialis~]  Cceli  eequinoctialis  furorem  ideo  di* 
cit,  quiaquandoSoleftin  arquino&iis,  tuncmaximefianttempefta- 
tes,  Hoc  cum  fit  notiffimum  ,  miror  quid  interpretes  velint  fibi  cum 
a?quinodiali  Zephyro  ,  ac  fi  ifta  duo  junxiffet  Catullus.  Zephyri 
&  ante  &  poft  a?quino£r.ium  vernum  folent  fpirare ,  &  hinc  eft  quod 
Grarci  vernum  tempus appellent  -arB*.  fytpvpx  7nroa,s ,  pari  ratione 

ae: 


Ad  C.  Valerium  Catullum.        107 

ac  a?ftatem  <ZerB<  tu  \iii<n<t  TM&pctQ,  5  fed  ifti  Zephyri  qui  a»- 
quino&ium  prarcedunt  fngidi  funt  &  ingrati ,  qui  tcmpore  arquinoctii 
Jflant  horridi  &  cretms  permixti  tempeftatibus  :  ultimi  qui  fpirant, 
illi  demum  placidi  funt  &  tranquilli  &  jucundi ,  ut  habet  Catullus. 

Nic<c£que  ager  uber  &fluo[£  ]  Mirum  poflit  videricur  agrum  Nicae- 
enfem  arftuofumappellet,  cum  tamen  Galenus  nonuno  in  locouni- 
verfam  Bithyniam  frigidam  effe  adfirmet ,  &  fpecialiter  Nica?am  locis 
Bithynia?frigidioribusannumerctIib.i.cap.xiii.  de  Aliment.  facult. 
ubi  zeopyrum dicit  provenire  a>  iilg  %etyj£g/od7U7ius  <$  Bijvvioeg 
%oo£/ois.  Deinceps  defignans  quamamfintillafrigidiflima  Bithy- 
nia;  loca ,  nominat  primo  quidem  Nicseam  ,  poftquam  fequuntur  , 
HfJijoz&y  vgjf  K^tosa  £  KAewJix  mhets  ts  (c  IxAiiiwfas  ci)ha, 
itgij  AofvXcuov.  Sic  Iege.  Hinceft  quodidem  de  Simpl.  Medic. 
facult.  lib.  n.  cap.  xx.  Bithynos  obefos  cV  corpulentos  efle  prodat-, 
&  quod  alibi  pleraque  Bithynia?  vina  alba ,  aquofa  &  nullarum  pene 
virium  effe  dicit.  Quamvisautem  hsec  ratio  non  fatis  fit  firma ,  cum 
&  /Egyptus  &  complures  alia?  regiones,  licet  calidiflima;,  vina  frigida 
&  pin^uesproducant  homines  ,  non  tarnen  ideo  definit  verum  effe 
id  quodGalenusdicit,  Bithyniam,  &  feparatim  agrum  Nicarnum, 
fitum  effe  in  Ioco  frigido.  Sed  neque  falfus  eft  Catullus,  qui  contrarium 
dicit ,  &  agrum  Nica?£  vocat  sftuofum.  Opcm  hic  nobis  fert  Arifto- 
teles,  e  quo  utrurnque  verum  effe  colligi  poteft.  Is  nempe  in  Pro- 
blematisfecl;.  xxv.  Probl.  vr.  docet  Pontum,  id  eft  Bithyniam ,  ma- 
ximo  frigore  &  fimul  maximo  aeftuinfeftari ,  cum  quamt ,  Zfyji  71  cv 
t<£  Jlovja)  x.  fyvx^  ftdXicK  Kj  7n/i}if.  Caufam  vero  reddit,  quia 
aer  cum  admodum  fit  craffus ,  hyeme  difficulter  calefiat ,  a?ftate  vero 
calefa<5r,us  propter  eandem  caufam  plurimum  faciat  a?ftum.  Addit  & 
hoc,  omniapaluftrialocahyemeeffefrigida,  asftate  vero  admodum 
calida.  Idemmonet  in  iifdem  problematis  fe£t.  xiv.  Probl.  xni. 
Jam  verota!emefIefitumNic££  fatis  conftat,  utpote  qua?  fedeatin 
dpa  lacus  Afcanii ,  &  cujus  folum  fit  humidum  ac  molle  ut  inquit  Pli- 
nius  junior  xlvi  11.  Epift.  ad  Trajanum.  Patet itaque quare  Catul- 
lus  Nicaram  seftuofam ,  &  Propertius  Cyzicum  frigidam  dixerint : 
fed  &  hoc  patet  non  peccaturos  fuiffe&  hune  &  illum  etiamfi  contra- 
ria  dixiilent. 

O  2  M 


ICS  I.   VOSSI      OBSERVATIONESy 

Ad  claras  Afu  volemus  urbes  ]  Phrygia  enim  &  Bithynia  ubi  Catur- 
lus  agebat,  crat  extra  Afiam  proprie  dictam.  Hxc  qnippe  folam- 
comprehendebat  Joniam&  partem  Lydia»  &  aliquando  etiam  ^oli- 
dem.  Hometi  feculo  &  diu  etiamnum  pct>ftea  Afise  nomen  pro  ma- 
gna  fumtum  continente  a?que  erat  ignotum  ac  Europae  &  Africa?.  Ab 
Afia  palude ,  vicinoque  huic  in  Tmolo  monte  ejufdem  nominis  oppi- 
do ,  il  antiquis  credamus  Grammaticis,  tranfiit  ha?c  appellatio  ad  reli- 
quam  continentem,  quemadmodum  ab  Europo  &  Europia  oppido  & 
provincia  Macedonias,  tota  haec  noftra  continens  nomen  accepit.  Pri- 
fcam  hanc  divifionem  fecuti  funt  fere  Romani ,  qui  Afiam  proprie  di- 
ctamappellarunt  tradtum  litoralem,  qui  a  Pergamo  civitate  ufquead 
Cariam  extenditur.     Dehac  ficEunapius  in  vita  Maximij  dviy  4 

jJTxretpov  cL^i  K.cL£/ctg  t&mipvi*)  ,  %  o  Ty.uX(^>  Jwrijg  is&i- 
ypcL(b\  <?s  is&g  Auchcu/.  Siclege.  Cumin  Iiac  terras  portione 
fuerint  tredecim  civitates  Jonia?  &  aliquot  /folidis,  omnes  antiquisv 
temporibuscIariffima»&  nobiliffima?,  mirumquod  Scaliger  de  qua- 
tuor  tantum  civitatibus  CatulJi  verba  accipiat ,  Ephefo  nempe ,  Smyr- 
na,  ColopHneac  Mdeto.  Has.  a  numero  quadrigam  Afia?  vocari 
putat  a  Propertio; 

Etfi  quadrigt  vifenda  efi  ora  CayfirU 
quia  nempe  in  libris  fcriptis  lcgitur  Ltfi  qua  oryga.  Sed  vero  fola  E- 
phefus  adjacet  Cayftro ,  a  quo  reliqua?  tres  abfunt  pltirimum.   Profe- 
ctofiquis  veterum  exeraplarium  Iectiones  confuIatx  fatebitur  Pro- 
pertium  fic  fcripfiiTe; 

Etfiqua  Phrygii  vifcnda  eflora  Cayfiit. 

Ha?c  Icc~Ho  magis  placet ,  atque  illa  quam  olim  exhibuimus.  Cay- 
ftrum  Phrygium  vocat,  quia  in  Phrygia  oritur.  Eadem  ratione  huic. 
vicinura  Mseandrum ,  Ovidius  Phrygium  vocat 9.  nam  &  M^ander  inr 
Phrygia  fuos  habet  natales. 

longe  quosfunul  a.  domo  profcclos  Diverfe  varU  vi£  reportant  ]  Cum 
hxc  omnium  librorum  veterum  fit  le&io,  monente  etiam  Statio,  non 
rectefeceruntquirefcripfere  diverfos.  Offendit  nempe  illos  caco- 
phonia,  ut  putant.,  divnfe  vai\&  vi&,      Sed  vero  alibLoftendimus? 

dipb* 


AdC.   ValeriumCatullum.       109 

diphthcngum  <e,  quam  vetuftiores  Romani  proferebantvelut**,  pau- 
loanteCatullitemporaccepiiFecontrahi  in  <e  ,  ac  tum  fonuifle  ,  non 
ut  e  Latinum ,  fed  velut  jy  Grzcum.  Non  itaque  magis  hic  locus  , 
quam  Horatianum  iftud  lamfatisterris  nivis,  aures  cujufquam  debet 
offendere  ,  cum  conftet  veteres  terreu  non  terris  pronuntiafle.  Fru- 
ftrafunt  quiex  corrupta  noftra  pronuntiatione ,  de  antiqua  judicium 
ferunt ,  &  ha?c  &  fimilk  loca  emendare  conantur.  Porro  quos  dicit 
fimuladomoprofectos,  illi  aGra?cis  oponCoi ,  vel  elegantius  etiam- 
num  opotphoi  vocantur.  Diverfe  vero  ita  accipiendum ,  ut  apud' 
Suetonium  in  Galbacap.  xix ,  quimttltifariam diverfeque  tendebant. 

ADPORCIUM  ET  SOCRATIONEM, 

Porci  & Socration ,  duas finiftrar 
Pifonis,  fcabies  famefque  *  Mundi: 
VosVeraniolomeo,  &Fabullo 
Verpus  prsepofuit  Priapus  ille  ? 
Vos  convivia  lauta  fumptuofe 
Dediefacitis,  mei  fodales 
Quasrunt  in  trivio  vocationes  ? 

Scabiesfamesque  Memmi  ]  Et  hic  quoque  retinenda  librorum  vete- 
rumlectio,  Scabiesfamefque  Mundi.     Complnres  olimfuereficcog- 
nominati.  Nota  eft  ex  Jofepho  hiftoriaDeciiMundi,  qni  Paulina?' 
in  Serapidis  fano  ftuprum  intulir. 

Vos  convivia  lauta  fumtuofa  De  diefacitis  ]  De  die  id  eft  ftatim ,  re- 
pente,  ut  interpreratur  Donatus  ad  Terentium.  Porphyrio ad  Horat. 
Epod. xiii. </*<#*,.  inquit,  idefiprimomane ,  quodtamen  hiclocunr 
nonhabet,  nequeenimquifquam  tam  perditisolim  erat  moribus,  uf 
primomaneconvivaretur,  nam&illiqaihcraquinta  vel  fexta  genio 
indulgebant,  juftotempeftivioradicebantur  celebrareconvivia.  Ula^ 
tempeftiva  demum  cenfebanturconvivia  ,  qua?horafolita,nonanem- 
peveldecima,  vergente  jam  fole,  inftituebantur.  Scio  quidemvi- 
mm  magnum  aliter  arbitrari,&  tempeftiva  convivia  illa  appeilare,  qua? 
imedio  die  ad  mediam  noftem  proTahebantur ,  &  negare  ulla  fuifle 

Q  3  intem- 


aro  I.    Vossl    Observationes, 

intempeftiva  convivia ;  fed  vero  crebra  nimis  tam  apud  Grarcos  cjuam 
Romanos  occurrunt  teftimonia ,  unde  contrarium  evinci  pofft  ac  o- 
ftendipleraqueconviviaveljuftotempeftiviora,  velewam  admultam 
noclem  produ<5ta  habita  fuiife  pro  intempeftivis.  Indignatur  vero 
hoc  Ioco  Catullus  quod  Porcius  ifte  &  Socration  cjHocuncjue  tempore 
genio  poflent  indulgere ,  &  cjuibufcunque  etiam  intempeftivis  convi- 
viisinterefTe;  cum  Verannius  &  FabuIIus  in  triviis  exfpedare  ccge- 
rentur  donec  ad  communes  ocenas  vocarentur.  Vocare  enim  &  re- 
vocareabfcjue  alia  adjectione  poni  pro  vocatione  &  revocatione  ad 
ccenam  ,  notiiTimum.jSedpeccant  viri  do&i,  cum  eodem  fenfu  voca- 
bulumhocapud  Juftinumaccipidebereputant  atque  hic  apud  Catul- 
Jum.  Veibaenim  ejus  lib.  xxxvn,  de  Mithridate,  ita  refingenda 
fiint  exlibronoftro  vetufto;  Ujeme  dein  appetcnte,  non  in  convivio* 
fedincampo;  nec  in  avocatiombus,  nec  inter  fodales\  fed  inter  co&qua- 
les  atit  equo ,  aut  curfu ,  aut  viribm  contcndebat.  Avocationes  &  avo- 
camenta  accipi  paflim  pronegotiis  jucundioribus,  quibus  animi  curas 
ievamus,  noruntqui  Latinefciunt, 

AD    JUVENTIUM. 

Mellitos  oculostuos,  Juventi, 
Si  quis  me  finat  ufque  bafiare , 
Ufque  ad  millia  baflem  trecenta, 
Nec  unquam  inde  ero  fatur  futurus , 
Non  fi  denfior  aridis  ariflis 
Sitnofrra  feges  ofculationis. 

Nec  tmquam  ftturum  inde  corfuturum  ejl  ]  Nec  hxc  le&io ,  nec  ilia, 
cjuam  fubftituit  Achilles  Statius ,  placet.  Librorum  vetcruni  fcriptura 
eft ,  Ncc  unquttm  inde  ero  fatur  futurm ,  hiante  fyllaba  ut  folet  Catul- 
lus.     Non  dubitavimus  itaque  fic  refcribere. 

AD    M.TULLIUM. 
D 


)isertissime  Romuli  nepotum , 
Quot  funt ,  quotque  fuere ,  Marce  Tulli , 


Qxjot- 


A  D    C    V   A   L   E  R   I    U  *I    C  A   T  U  E  L   U  M.  211 

Quotque  poft  aliis  erunt  in  annis:   . 
Gratias  tibi  maximas  Catullus 
Agit  peflimus  omnium  poeta : 
Tanto  pefllmus  omnium  poeta, 
Quanto  tu  optimus  omnium  patronus. 

Tanto  pesfimus  omnium  poeta~\  Verfus  hic  abeft  a  melioribus  libris, 
&  fane  citra  damnum  fententia?  abefle  poteft.  Quantus,  qualit  >  ta- 
lis ,  &  fimilia  pronomina  fa?pe  ponuntur  abfque  relativis  ,  ejua;  fub* 
intelliguntur. 

A  D     LICINIUM. 

Hester.no,  Licini ,  die  otiofi 
Multum  lufimus  in  meis  tabellis , 
Ut  convenerat  efte,  delicatos 
Scribens  verficulos  uterque  noftrum , 
Ludebatnumeromodo  hoc,  modoilloc. 
Reddens  mutua  per  jocum ,  atque  vinum. 
Atque  illinc  abii,  tuo  lepore 
Incenfus,  Licini,  facetiifque , 
Utnec  me  miferum  cibus  juvaret, 
Nec  fomnus  tegeret  quiete  ocellos : 
Sed  totoindomitusfurore  ledto 
Verfarer,  cupiens  viderelucem, 
Ut  tecum  lbquerer,  fimulque  utefiem; 
Atdefefla  labore  membra  poftquam 
Semimortua  lectulo  jacebant, 
Hoc ,  jucunde ,  tibi  poema  feci. 
Ex  quo  perfpiceresmeum  dolorem. 
Nunc  audax,  cave,  fis  :  precefque  noftras 
Oramus,  cave  defpuas  ocelle, 
Ne  pcenas  Nemefis  reponat.   Ate 
Eft  vehemens  dea,  tedere  hanc  caveto. 


iii.  I.   Vossl    Observationes, 

Cave  defpuas  ocello  ]  Prior  le&io  oeelle ,  &  omnino  fic  fcripferat 
CatuIJus. 

Ne  pcenam  Nemefis  repofcat  a  te~\  Reponaty  non  repofcat  habent 
libri  veteres:  unde  apparet  legendum^ 


Ne  pcenam  Nemefis  repouat,    Ate 
vfl  vebemens  Dea ,  Udere  hanc  caveto. 


Ate ,  eadem  qua»  Nemefrs ,  non  ex  Homero  tantum,  fed  vei  ipfo  no- 
ta  nomine.  Verum  ut  multi  non  unam ,  fed  plures  Nemefes  eiTe 
crediderunt,  itequoqueplaralifepius  quam  fingulari  numero  A^raf 
dicuntur,  nec  furias  tantum ,  fed&  parcas  &item  alias  deas,omnes 
Jovis  &  filias  &  in  puniendis  aut  tollendis  hominibus  miniftras,  fic 
di<ft.as  invenias.  Ea^dem  apud  Hefychium  dicuntur  AItuj  ,  nec 
audiendifuntquierrorem  fubeffe  eviftimant,  ut  enim  promifcue  fa- 
tum&fata,  itaquoque  K'wj  feu  AriJf ,  Sc  Ktu\  feu  AItoj  dicun- 
tur.  Necdubitandum  quin  hinc  fit  axlict,  8>C  cult(&>.  Nam  certe 
&  kTncIta,)  idem  quod  \7ncUiA. 

AD    LESBIUML 

Ille  rni  par  efTe  deo  videtur , 
Ille  fi  fas  eft ,  fuperare  divos , 
Qui  fedens  adverfus  identidem  te 

Spe&at,  &  audit 
Dulce  ridentem ,  mifero  quod  omnis 
Eripit  fenfiis  mihi :  nam  fimul  te 
Lef  bia  adfpexi ,  nihil  eft  fuper  mi 

Lingua  fedtorpet.  tenuisfub  artus 
Flammademanat,  fonitufuapte 
Tintinant  aures.  gemina  teguntur 
Lumina  no£le. 

Ocium , 


AD  C.  VaLERIUM  CATniLUM.     1I| 

Otium ,  Catulle  ,  -tibi  moleftum  eft, 
Otio  exultas ,  nimiumque  geftis. 
Otium  reges  prius ,  &  beatas 
Perdidic  urbes. 

Sonitufuopte  Tintinantaures  ]  Scio  quidem  rc&e  dici  fonitu  fuopte, 
pro  fonitu  proprio  ,  cjuemadmodum  apud  Ciceronem  &  alios  pafEm 
legas,  pondere  fuopte  &  natura  fuapte ,  &  c.  non  tamen  probo  ut  hoc  in 
loco  fuopte  conftruaturcum/ow/fH  ,  &  libentius  ample&or  le&ionem 
veterum  librorum,  in  quibus  fcriptum  invenio  >/(>»»#  fiupte  Tintinant 
aures.  Abfoluceliic  ponrtur  frapte  pro  fponte.  S'.c  quoque  Lucrettus  vi. 

Sed  natura  loci  boc  opus  ejficit  ipfa  fuapie. 
Sed  &  apud  Ciceronem  &  alios  hoc  vocabulii  fic  pofituobfervavimus, 
licet  perperam  mutatum  fit.Eft  autem  fuaptexcp\c  ac  canera  pronomi^ 
na  quibus  pte  accedit,contradum  txfuapotCi  valetcjue  idem  quod^on- 
te>  quod  cYipfum  fa&um  eft  ex  fe  />o^,interjecto  n  ut  folebant  veteres. 

Otium  Catulle  tibi  moleftum  eft  ]  Ha?c  non  fatis  cohaerent  cum  pr«- 
cedentibus,  &  cum  plura  hic  habeat  Sappho ,  fenfui  perquam  idonea » 
non  immerito  aliquis  fufpicetur  ,  excidifTe  hic  nonnulla,  Ego  ta- 
men  libentiuscredoinmedio  conatu  fubff  ftere  &  abrumpere  hicCa- 
tullum,  velutindignantemquod  intenui  adeo  labore,  in  vertendo 
netnpenocSapphusodario,  fuo  abutatur  otio.  Si  totam  abfolviflct 
odam,  intempeftiva  omninofuifTetharcindignatio.  Nunc  autemc- 
legantiflima  eft  ,  cum  ©^s  -sr^a-^Wa*  fiat,  ut  folent  farpe  di- 
thyrambici ,  quorum  prarcipuum  artificium  verfatur  circa  digreffio- 
nes.  Sed  ipfam  nunc  Lesbiam  Mufam  Ioquentem  audiamus ,  cujus 
odara  reli&am  nobis  Lonaini  beneficio,  emendatam  adfcribemus, 
Namcerte  in  haccorrioenda  viri  docrti  operam  luferc. 

Qcuwtu  Fot  Ktjv&>  JV®*  fyolow 
tffAjLAtv  60Vfi(>  o&c.  cvowlt®*  71* 

1*£*W  %  ^OLffioV  d$l)   QCiivd- 

<rotg  yjzra,Kij<{ . 
Kolj  yiXdig  ifjbtpoev ,  1»' fiot  mv 
Ka^ccp  cv  wdiffiv  i^ioctatv. 
OV  $  &$u  cre  @Po%tetf  y,$  tyuvotf 

0'u^€V  W  fJKJ  . 

P  AJK*' 


ri4  I.    Vossl    Observationes,, 

ATkcl  Ketfiftdj  yAuora,  •cscnyeiM'Mov  o 
Av%xa,  %%u>  7tvq  \jZtrvotopoy,a,x,$v 

0>7TZTa.'nc>SlV    o'  %01V   ODVlfXi  ,   /30|U€<^T- 

tnv  o  axscq   Fot 
Kct^'  ifyus  ;J/y^f  o?  X*K)  >  vfop©*  0 
UcXcroui  ay^{'  xXoofotipti  ^  7n&ots 
E'/^«< ,  •nQvdx.lw  0   oXiyta  'm^cCgu, 

(pcuvotyq  dfXa,. 

In  initio  ftatim  refcripfimus  Qodvi^  Fot  x,y]v(&  quemadmodum  cita^- 
tur  ille  locus  ab  Apollonio  Alexandrino  in  Grammatica,nam  Fot.ALo- 
\es  dicebant  pro  yot ,  &  iidem  ovvjp  vel  elvtjp  pro  dvqg.  Mox  dein,  ubi 
vulgolegitur  Kj  ysXdcrots  ipepo&v ,  fecuti  le&ione  libri  fcripti  Diony- 
fti  LonginijCjui  adfervatur  in  bibliotheca  Regia  Lutetia?,fecimus  k.  ye- 
hdis  ip,ipot.v.TiXdis  JEoles  dicebant  pro  ^AcTv,ut  7retvais  pro  7r«- 
Yotv,  vskOtTztis  pro >zska,Tctv-^vtriis  ovo ygvonvv,  uti colligere eft  ex 
aucfcore  Etymologici,  Heiychio,  &  iis,  qui  dedialectis  fcripfere.Poft- 
ea  idem  liber  Longini  habet  us  $  &°u  trs  $p\o%iotj;  y,i  tyuvcts  xoiv 
k0'  *)x{,  quod  omnino  rectum  eft.  ^CoIes  pro  /3££;£fV>  dicebant  /3po- 
Xys>  %0°%i°%  itaque  pro  @pji%eiots.  Hefychius  figoxius  interpre- 
tatur  oacpwf,  swj-npus.  Male  vulgo  figxxtas  Deindequod  in  kri- 
ptislibris  eft  A')kax,a y,p&  yXuc&a,  crscnfe  Xfniovo  A't/2otoe.& 
hoc  quoque  re<5tum.  'Zicnyz non  eft  a  cnydZv ,  (ed  a  cnlu,  cujus  prane- 
ritum  medium  oitnyx.)  quod  ex  Euftathio  &  auclore  Etymologici  con- 
ftat.  Reclequoque  idem  liber  O'^srcc7ioji  a  xtkvopt][/,t.  Sednec 
contemnenda  eft  akera  Iectio  optjm  in  eodem  Iibro.  Sspe  enim  apud 
<£oIeS|U,  in  artranfiti  fepe  quoque  apud  eos  confonsegeminantur.. 
Sequitur  dein  UcZodw  dy?et  xXuporepyt  j)  txois.  j£olicum  eft  dy^£ 
pro  cupet»  Hefychius^cct^^a,  xa&oupei,  xtaTg*/\a,y£>dv\.  Sed  & 
ipfa  Sappho  apud  ApoIIonium  in  Gramraatica;,  otu,  7rKVVv%l<&>  ct,  trcLi 
xaAef.^ei.  Uaots  vcro  pro  7/9-$  ccs  j  id  eft,  irius.  Quod  fequiturdein 
in  eodem  Iibro  (lc  concipitur,  fn$vdx,!cv  $ '  hhiy 00*7^0 djoa,  >  ideft 
'n&.vcLvaf  &  oXtya  cRntHu^an.  A 7tQva,x,ct,,mor£  ^EoIum,  qui folcnt a 
prarteritis  feua&ivis  feu  mediis  verba  formare,  fit  ti^vdxu ,  ut  a 


A  D     C.     V  A   L  S  R.   1  U  M    C  A  T  U  L  L  U  M.  II5 

irt7iiif]Xct  m mt^Km ,  a  >cgx^tp<j&  KiKftdyw  ,  ab  cp^*f^^t  iy>t}yepa 
&  infinita  fimilia.  Itaque7J0yaV^feu7i0vet^c«v  eftTi0vav#{.  Po- 
ftremo  denique,  «X\«  ^olicum  eft  pro  dxd\t\y  ideft  muta,  mortua, 
&  fimiliter  « ?A@-  eft  ceA#A(S^ ,  ut  teftantur  Grammatici  veteres, 
qua de diale&is fcripfere.  Sed quandoquidem &altera  Sapphus  oda , 
quam  nobis  confervavit  Dionyfius  Ha!icarnaffenfis,multum  viros  do- 
ftos  exercuit ;  non  ingratam,  ut  opinor,  curiofis  operam  prseftabimus» 
ii&hanc  quoquea  mendis,  quibus  jam  pridem  inquinata  eft,  expur- 
«raverimas..     Sic  itaqueillafefehabet. 

HolKt^OtpPOV  d^UVAT    A^OOchrq 

Jlcij  chog  oo/\ot^\oKi  ,   /\iorotf$tj  <rs 
tAr(  [jC  cto-ctxoi  fitjo    dvixuoi  ddfAV* 

TlOTVtet  ^v/jLov. 
A')kd  tviO   eA0'  cUTmcct,  KctTipodTse, 
Tcig  \fictg  dvoctg  dtotou  ot?Au  . 
£'x/\vig ,   Tntt^bq  3  oofxov  M7r£(m 

Xovosov  tj/\9tg 
A%/of/!  xszmZ&^aboti)  Kct/\ot  eTfiV  dyov 

&Ktig  CfxQot  <3&4   y£g   fJkiKoUVOOq 

HvKvd  Jivvvrtg  ^if  dir  u>cy.v  ajt- 

p(&>   2^  fXlOSOd  . 

A*iJ/  dyb!  t^ixBVTo'  tv  d'  00  pdKcuyt. 
Mstchctfftoo''  dfavdTCp  '&Qproo7roi 
Yi' 01  otIi  &  >jV  qp  7rhnv^zc ,  k  iitfi 

Alw  rs  xd/\?jjU!,[Ai 
K'07?  tfxu  (Jsdhiqvt  Ji/\to  fytcdg 
MouvoKa,  j^uyjoo ,  Tivot,  h^cwit  miQtj- 
}JA  ouyqvias-cw  <ptKoTt]fe, ,  Wff  <ru 

^cC7r(pot  dcftKif^ 
Kotf $  «  tydjyn  Tuxtoo4  &®c\\ 
A\  ^  O0H09.  (AYj  Sikit  ,  dfkd  oodffi 
Ai  '<§  fxvj  (pj A« ,  Tttxi&g  cpiAjjW 

Hv  ijKt  tJsMtg. 

P  %  eva3« 


u<5  I»   Vossl    Observatione** 


iffOV 


E^A^*  po*  ^  vv/»  £*Ae57av  5  Au< 
E'*  fAeyLfAvaViOorct,  de  ^uoi  7iAeocr«f 

GV[A,@»lfJbtpf><{  ri/\iff»V,  OV  0    CW7U 

Vulgofcribitur  UotKiXoQjiovi ,.  quod  quamvis  re<5tum  poffit  vi- 
deri*  cum  notum  fit  quam  variis  in  locis  templa  &  fedes  ifta  habeat 
dea,,  attamencum  in  fcriptoDionyfiilibroinvenerim  jraoaAocp^ov» 
vocandi  cafu  a  mtKtXo(p^oiV  ,  maluificrefcribere  ,.  fenfu  conveni- 
cnte,  &  more/Eolico,  ut  nctantGrammatici.  Qiiifequitur  locus  vul- 
gocorruptiilimus,  ille  fic  concipitur  infcriprisDionyfii  Halicarnaf- 
ienfis  libris ;  A'?&a  tvo    i/\o    d\  mKct,  kclt  ipooXg,  iug  t[A,ctg  dvooog 
«.iptsu,  mXv,  Undefecimus,  A^d  •zviFihQ'  dt-mKct  Kunpoolcf,  7ug 
spctg  dvocZg  dtotaa,  inifkv.    Citat  quoque  ha?c  Prifcianus,  qui  habet 
•zvio  eA0',  &  re&e  omnino,  nam  Tvth  ^olicum  pro  t$%\  Nec  ALo- 
les  folum,  fed  &  Cretes  quoque  fic  dicebant ,  ut  ex  Hefychio  conftat , 
cum  tvi  interpretatur  dooi.    Apud  eundem  quoque  legas  Tvdcq  , 
amufyt.  AioAetg  ,  pro7Vi$e.     Sic  quoque  legendum  apud  illos, 
qui  de  diale&is  fcripfere.  Ex  Kctj'  \pootu  fecimus  KUTtpooTU ,    quod 
&ipfumeft\!£olicum ,-  pro  it.iTipooJt.      Hefychius,  KdTipuTst,, 
K.a.TkoTt.   Siclege.  ApolloniusinGramrnatica;,  ^^.7o'i7ip(^ , 
inpoofa  d<p' %  Xj7*  7rscp'  AioXivoiv  inpoom.  Cumveroinlibrisfit. 
TcZg  ijJt>cig  cwoug  utotsu-  mfls.v  ,   id  eft  ,   £  i\J^g  cuoSg  ttoXv 
dtxtjzt  70  cwoug  vel  porius  cuooog ,   uti  eft  in  alio  Iibro ,  accipi 
poffitprocultu&  obfervanria, ..  quemadmodum  ficpe  alibi  :  fed  li- 
bentius  credo  fi  re<5re  (e  habet  fcriptura  ,  cwooog  ^EoIice  pofitum  pro 
aZo^ag  ,     mutatumque  ab   imperitis  in   cuooog.     Simile  mendum 
jam  olim  in  Euripidis-Hippolyto  obfervavimus ,  ubienim  illecoro- 
nam  Diana*  offert ,   ifteoccurritverfus ;  Aiooog  ^  •mTttyAOATt  Kq~ 
ir&i  J)soctig:   Pudor  enim ,  Cwe  dea ,  five  afTe&us ,  quid  hic  ad 
remfacit?  Profeclo  fcripferat  Euripides   Aioog/y  miuy.tcaei  k*j- 
n<£{  J)ooffotg.   Auroras.  eft  enim ,  non  pudoris,  matutino  rore  riga- 
re  terram.   twT&u  vero  proOTAurepofuimus  more  ,£olico,  qui  fo- 
lebant  liquidam  iftam  geminare,  ut  ex  Etymologo  &  aliisconftat 
Grammaticis.  Itaque  &  n)b,dva>  &  jwe'^^  pro  oz/\dva>  &  {jt,i/\(§* 

dicc- 


Ad   C.  Valerium  Catulibm,        117 

dicebant.  Hinc  eft  quod  prima  in  (a{\(&>  ,  nontantumaGracis,. 
fed  &  a  Perfio  producatur  1  ubi  tamen  vulgo  pro  w^/on-efcripfere 
neftar.  Ha&enus  invocatio.  Sequitur  dein,  E'xAvecv  &  mox 
ytf*$  t  &  demum  AivJ/#  dflb!  \%\wn:  Audivifti,  venijii ,  fed 
cito  vemfti.  Sequentia  in  libris  fic  concipiuntur  's&lyxg  pehcuvote 
itVKvd  chvwjng  7rlgj8  a,7T  U£pvc£jtp(&j  $4&  jxios-u:  Priorem 
vocem  correctoresabfurdemutarunt  in  ^gjoyp^cjac  fi  Veneriscurrus 
a  nigris  traheretur  alitibus.  Quis  non  videar  legendum  effe  <sr8< 
jwtc  (xiXcuvxg  TtvKvd  chvwj-ng  rfzp  att  u^cv  ujsp<^  2J& 
fiios-ca ',  id  eft ,  irfei  yvjcr  [AtXcuvyg  7WKvd  Siviovng  7r)g^  <*V* 
xycvx  24&  y>icx  cujip©*.  Paffim  occurrit  yoc\ct  (jc&cuva,  , 
eftque  perpetuum  epithetum.  In  fequentibus  ,  ut  in  A*vJ/'  dfitC 
ifcix$V79  &  in  Stwit  y.d,Xri(X(xi  fecuti  fumus  librorum  fidem  ,  & 
omnino  funt  meliora&  AioXtKaiiyi ,  quam  qua?  vulgo  leguntur 
K*  07?*  oluun  %d.Kr\(x^i ,  quarrjam  dudum  te invocem:^  Sic  paulo  pof \ 
Tr&fyfAfJLiouyqviQJCLvQiXoTiiTXy  id  eft  7T&&00  tmyyvdlamv  (pj- 
^oinm  ,  nam  in  libris  fcriptis  invenf  7rvfy>ygj\.  "Zay^vioraj» 
QiXoTHTtt  eft QhXot*jtu.  cux^Kulilpvm..  Cujus, inquir,  0  Sap- 
fho  iterum  capta  amore  teneris  ?.  Sic  apud  Pha?drum ,  formofam  &  ocu- 
lis  venamemviros.  Denique  cum  in  iifdem  libris  fcriptis  invenerim 
i}  xki  iJeAotg,  non  dubitavi  &  fic  refcribere ,  vel  potius  tj  xk)  ijifr- 
Xo is  more  JEoYico.  Eft  autem  oiwtK(puv*ieig)  utapud  Homerum. 

H*  $x   a.htgo^tywJcuKa.g.dvdXKtla.g  ri7npo7rdjeig: 

AD  SEIPSUM    DE    STRUMA  ET    VATINIO. 

Quid  eft ,  Catulle ,  quid  moraris  emori  ? 
Sella  in  curuli  Struma  Nonius  fedet : 
Perconfulatum  peierarVatinius. 
Quid  eft,  Catulle,  quid  moraris  emori  ? 
Quid  moraris  emori  ]  Sic  Achilles  Statius  in  fuis ,  &  nos  quoqueii* 
noftris  invenimus  libris ,  non  quod ,  ut  prius.. 

DE  QUODAM  ET  CALVO.- 

Rifi  neicio  quem  modo  in  corona, 

Qui ,  quum  minfice  Vatiniana  Meus 


Il8  I.     VOSSI      OBSERVA.TIONES, 

Meus  crimina  Calvus  explicaflet , 
Admirans  ait  haec,  manufque  tollens : 
Di  magni  9  falicippium  difertum. 

Calviuexplicaffct]  Ex  hac  Calvi  oratione  contra  Vatinium  fupereft 
fragmentum  apud  Aquilam  in  Rhetorica  ubi  de  Ciimace.  Meminit 
quoquehujusorationis  Charifius.  Paulo  pofb  fdicippium  legendum 
efle  diximus  ad  MelarruNequid  tamen  omififfe  videamur.iftud  quoque 
jam  addimus,  in  Iibris  veteribus  tam  Seneca?,  quam  Catulli,  fic  concipi 
iianc  vocem^falapatium^  falipatimn,  &  faliptttiutth  unde  videripofrit 
falapittium  veram  efTe  le&ionem,  quemadmodum  olim  legendum  efle 
conjkiebamus.Salapitta  inGloffis  optimis  exponitur  ^Jcmcjxcc  feu  co- 
laphus.  Hincad  fcurras  qui  capita  alapis  &  contumeliis  exponerent 
detortum  vocabulum,  ut  nempe  faJpittones,  falvitones  &  falutiones  di- 
cerentur.  Tranfiit  ha?c  appellatio  ad  Corneliam  fcipionum  gentem , 
quorum  aliquem  afimilitudinemimi  Salvittonem  fuifTe  dictum  con- 
ftat  ex  Plinio  &  Suetonio.  A  Plutarcho  hunc  vocari  Htumuv*  Srt- 
KaZoovct,  &  fimiliter  a  Dione,licet  vulgo  2ctA*  tW  legatur,  anno- 
tarunt  virido&i.Sed  &  apud  eundem  Plutarchum  in  vita  Bruti  occurrit 
yehodifmog  "Zctztshtcav,  proculdubio  proZ&Ai$&)v.  Corruptius 
etiammumapudEunapium  in  vita  Proarrefii  fcriptum  invenias  hoc 
vocabulum ,  cum  dicit  Anatolium  per  contumeliam  vocatum  fuifTe 
■d^kSifioovct ,  quod  nominis  ut  fciamus  quid  fignificet ,  confulendos 
efleaitthymelicos.  Ego  ne  dubitandum  quidem  exiftimo  quin  vox 
hxc ,  dum  a  Grarcis  ad  Latinos  ,  &  ab  his  denuo  ad  Grarcos  migrat , 
variisadeomodis  a  fcenicis  inflexa  &  depravata  fit,  a  cctXmZetv  > 
quippe&  mKm^et)/  omnia  detorta  funt ,  undenonminusfit  otjA- 
m&s  quam  trctKmfKTijs  ,  &  (retXmiluv  a?que  ac  crctKm^oov. 
A  trcthmfiodv  &  crctKmTJiufv ,  falpitto,  falvito,  &  falutio.  Cau- 
fa  nominis  ex  eo ,  quod  fcurra?  qui  capita  contumelia?  locabant ,  quo 
fonantioresfierentalapa?,  tubicinuminftarmalas  inflarefolerent,  & 
hac  ratione  «emulum  tuba?  reddere  fonum.  Tales  proculdubio  erant 
Latini&  Mamercorum  alapa? ,  quse  apud  Martialem  Panniculoinfli- 
guntur.  Patet  itaque quinam  fuerint  dicSi  falpycta»,  falpittss  &  fala- 
pittse.     Sed  &  alaudam  a  fonoro  cantu  fic  di&arn  exiftimo,  nam  quo 

loco 


Ad   C.   Valerium   Catullum,         u^ 

oco  in  Gloflis  Iegas  ro»  v$a\(&>  fulpitia  velfculpitia,  bardalla,  omnino 
puto  fcribendum  ,falpitta  velfalpitta,  bardaica.  Simili  fere  ratione  a  bar- 
barjs  gentibus  earumque  pofteris  ufurpatum  bufonis  vocabulum  de  fcur- 
zrs  qui  vili  lucello  faciem  exponunt ,  ac  tumentibus  genis  colaphos  exci- 
piunt.  Hinc  buffam  &  buffetonem  vocantalapam.  Sed  &  fufflettus  di- 
d:us  quod  fufffare  jubeantur ,  priufquam  impingatur  colafus.  Si  itaquein 
hoc  CatuIIi  Joco  illam  quam  diximus  admittamus  le<5t.ionem  ,  clarum 
quamobrem  Calvushic  vocetur  falapittium  diferrum.  Minuta:  quidem 
fiatura?  erat  Calvus,  ut  &  Seneca  teftatur,attamen  difertus  &  qui  magnum 
orefonaret.  Nec  eft  quod  quifquam  miretur  tam  falfo  vocabuloper- 
ftringi  Calvum  ab  amico  Catullo :  vivo  Catone  &  fuperftite  republica  fic 
amici  amicos  incolumi  quoque  folebant  amicitia.  Noluimus  tamenab 
ea,  qua?  viris  do&isjamdudum  placet,  recedere  le<5Hone ,  utpote  pro  qua' 
ftare  quoque  videatur  Seneca. 

***** 

Othonis  caput  oppido  eft  pufillum * 
Subtile&levepeditum  Libonis, 
Vetti  ruftica  femilauta  crura. 
Si  non  omnia  difplicere  vellem 

Tibi ,  &  Fuffitio  feni  recodio. 

*  * 

Irafcere  iterum  meis  jambis. 
Immerentibus  unice  imperator. 

Ottonis  caput\  longe  falubrius  ad  hunc  locum  eft  confilium  Mureti,qur 
ex  prccccpto  Hippocratis  vetat  defperatisadhibere  medicinam,quam  Sca- 
ligeri ,  tjui  horum  verfuum  expofitione  unum  id  in  animo  habuiffe  vide- 
tur,utoftenderetetiam  Catullum  ineptire  potuiffe.  Reliquimusitaque- 
hos  verfus  pro  ut  fereinvenimus ,  nifi  quod  pro  Btri  aut  Veferi  ut  habenc 
antiqua  exemplaria  ,  repofuerimus  Vetti,  cujusintraquoquefacitmentio*- 
nem. 

A  D     CAMERIUM. 

Or amus,  fi  forte non moleftum eft 3- 
Demonftres  ubifunttuas  tenebre. 
Te  campo  qusefivimus  minore, 
Teincirco,  tein  omnibus  libellis. 
Te  in  templo  fuperi  Jovis  facrato ,  Xh 


i20  1.  VojsI  Observationes, 

In  Magni  fimul  ambulatione : 

Foemellas  omnis,amice,  prendi, 

Quas  voltu  vidi  tamen  fereno , 

Has  vel  te  fic  ipfe  flagitabam : 

Camerium  mihi,  peflimae  puella?. 

Qusedam,  inquir,  nudum  finum  reducens, 

Enhicin  rofeis  latet  papillis. 

Sed  te  jam  ferre  Herculei  labos  eft. 

Tanto  te  in  faftu  negas ,  amice. 

Dicnobisubifis  futurus.  ede  hoc 

Audafrer ,  committe ,  crede,  licet. 

Num  te  lacteoloe  tenent  puelke  ? 

Si  linguam  claufb  tenes  in  ore , 

Fru&us  projicies  amoris  omnis. 

Verbofa  gaudet  Venus  loquela. 

Vel  fignis  licetobferes  palatum, 

Dum  voftri  fim  particeps  amoris: 
#        #        .*       ' 

Non  cuftosfi  fingar  ille  Cretum. 
Non  fi  Pegafeo  ferar  volatu , 
Non  Ladas  fl  ego ,  pennipefue  Psrfeus* 
Non  Rhefi  niveae  citseque  bigae : 
Adde  hucplumipedes ,  volatilefque, 
Ventorumque  fimul  require  curfum , 
Quosjundlos,  Cameri,  mihidicares: 
Defefliis  tamen  omnibus  medullis , 
Et  multis  languoribus  perefus 
Efleinre,  miamice,  quaeritando. 

Te  in  omnibm  iibellis  ]  Id  eft  in  tabernis  librariis  ,  ut  re&e  expo- 
nunt  viri  do&i ,  ex  communi  Atticorum  lotjuendi  formula  ,  qua  res 
venales  ut  oleum ,  fefama,  vinum,  falfamenta,  &  pleraque  alia,  po- 
nuntur  pro  locis  ubi  veneunt.  De  Iibris  vero  figillatim  teflem  do  Pol- 
lucem,  cnjus  locum  ex  lib,  ix.  cap.  y.  adfcribam;  E*y  J  twv&v 


A  D     C.    V  A  L  E  R  *  U  M      C  A  T  U  L   L  tt  M,  I2J 

/3*SAto3^JCtff  >  yi*g€vmhig  ty*i<nv,  XTxfii&Xia,  uviet,,  ov  7tmv£ 
oivsKoog  $&Xi*  dtcoiAoiw  cl  ArUwy  ucoTi^  £  t*V  dXXiss  tzTsmg 
"2hn  r  G#  dvToig  Tn&gpcrxofitvwv.  Peffimehic  Pollucis  locus  vulgo 
concipitur,  ac  fi  bibliothecas  dvlir  fifihim  pofuiuet^upolis. 

Te  in  templo  fuperi^oykfacrato']  Liber  meus  fummi  non  fuperi,  &  ve- 
ram puto hancle&ionem.&udioenim Catullus  in hoc paffimepigram- 
mate  tam  tardigrados' captat  numeros ,  ut  fuam  exprimat  laflitudinem. 
Has  vel ufic  ipfeflagitabam  ]  Purida-Ieftio fitmiror  qui  yiris  doctispla- 
cere  potuerit ,  cum  in  illis  ipfis  Iibris  veterjbus,  quibus  ufi  funtjverale&io 
totidem  peneliteris  compareat  j .. 

AbdveUiteipfejUgitdbdm^ 
Camerium  mih'tpesfim&  pueUa. 
Ayellite inquit  a  vobis  peffima?  puella:  Camerium  &:  mihi  reddite, 

Sinum  reduceris]  KoAtov.  ati/<giw£Ufji,.ut,eIeganter  Grxci.In  libris  veteri- 
bus auteminveniu  reduc,  utnefcias, ail  reduce an re ducensilt fcribendum. 
•  SedtejamferreHerculei  Ubos  e[i]  Malepro/me quidamlegunt<j#<e- 
wdibris invitis.  Ferre hic  eft  afferre,  adducere.  Sic apud  Martialem  de 
Hercule  -,  aurea  maldtulit .  proattulit^  Sic  paffim  Cicero ,  ficVirgilius 
fic  alii.  Herculei  vero  vel  Herculi,  pro  Herculis  antique.  Varro  de  l l. 
lib.  vn.  Neque  enim  utrum  Herculi  an  Herculis  clavam^dici oporteat, fxdo- 
cedt  aridlogid ,  cum  utrumquefit  in  confuetudine ,  »0»  neglegendum, 

Audacler  committe ,  crede ,  licet  ]  Ita  in  noftro ,  ita  quoque  in  vetu- 
fto  Iibro  Mediolanenfis  Bibliotheca;  fcriptum  inveni,  quamvis  inaliis 
non  licet,  fed  iucet  exaratum  fit ,  unde  viridoc"HfecereL««,  quodnon 
placet.  Committe  &  crede ,  inquit ,  amores  tuos  amico ,  tuto  id  tibi 
licet.  Sequentiaconfirmanthancle£tionem. 

Velfi  vis  Iket  obferespaUtum  ]  Ita  quidem  plerique  libri ,  fed  puto  Ca- 
tullura  fcripfifTe , 

Vel  ftgnis  licet  obferes  palatum 
Dum  voftri  jim  particeps  amoris. 
Signis  id  eft  figillis. 

Non  cuftos  fi  fingar  iUe  Cretum  ]  Hos  decem  verfus ,  qui  in  plerifque 
manu  exaratis  libris  confequuntur  Epigramma  ad  Ccelium  de  Lefbia, 
Scaligerin  hunc  tranftulit  locum,  ita  utmox  fubfequantur &  ultimam 
partem  conftituant  epigrammatis  ad  Camerium.  Aldus>  Muretus& 
cxteri,  conftituunt  eos  poftiftum  verficulum , 
Bn  hic  in  rofeis  latet  papiUU. 

CL  Mihi 


H2  LVossI    Observationes, 

Mihi  neutro  Ioco  fatis  commode  fe  habere  videntur ,  nec  tamen  dnbit» 
qufn  ad  prascedens  pertineant  epioramma.  Sed  proculdubio  deeft  nonni- 
nil.  Sivc  enim  hoc,  five  iftoc  Ioco  reponanturxnon  tamen  fenfum  aptum 
&  Catuilo  dignum  efficias.  Cuftos  vero  Cretum  hoc  loeo  eft  Talos  gi- 
gasameus,  qui  fingulis  diebus  Cretam  circumibat;  Holobolus  Rhetor 
ad  fecundam  Dofiada?  Aram ;  ippcuas  3c  s (pfapevij  Mtfoetct  r  cvpov 
iijXO^fXYjliy^v  ytjc%ct)t)(9V  K}Xot^K*0V  ctvdgpTTa/Xca  koiXvovQjtxs 
A'oyovdv{&c;  chzhQ&v  :  os  <u>  uict  quegft  /z&40o£t  Tiw  Ko*JtL/j  vqozv 
*j  k<pvAccTli».  De  hoc  Manuole  Holobolo,  viro  fane  docbflimo,  fed  in- 
telicis  admodum  fati,  vide  hiftorias  Georgii  Pachymerii.  Hujus  Talonis 
amorcs  fuiffe  Rhadamanthum  prodit  lbycus  apud  4thena;um ,  &  Suidas 
in  fafjLvg/s.  Quod  autem  fingulis  diebus  Cretam  circum  iret,  id  viden- 
tur nonnulli  ad  Solcm retuIifTe,itaque apud  Hefychium  TdA#f  ,e  viXi©* 
exponitur.  Nempe  quia  uthuic  arreo  giganti ,  ita  quoque  Soli  tjusoom 
opofia  epitheton  tribuitur ,  fumtum  a  Perfarum  tjftipodoofjbois^.de  qui- 
bus  vide  &  alios ,  &  Suidam.  Quod  autem  Holobolus  xpov  6pu*}1ix9V 
interpretatur,  id  ego  malimeum  CatuIIo  cuftodem  reddere.  Nam  »a@- 
ieu  up&  cuftos,  ab  upSv»  (pv/Xctrleiv.  Unde  apSa9  (pv/XctK^^/cty 
cpx  &  wpfjfuciQ,  dicuntur  ab  upijosu^  quod  idem  eft.  Inde  Latinorum 
horrea»  hinc  quoque  Jvpapog,  &  compluraalia.  Porro  ab  hoc  Talo- 
nedi&osefiemontes  inCretaTallajosalicubime  le«ifTe recordor ,  fed 
an  verum  fitnefcio. 

NonRbeftnive£cit£quebiga~]  Mediolanenfeexemplarhabet  Cyuque 
hig<t»  idque  intelligi  poffit  de  curru  Medea? ,  urpote  natar  in  oppido  Cyta. 
Ifta  exemplorum  coacervatia,  quanto  major  &  crebiior ,  tanto  majorem 
•orationi  vim  afFert. 

Adde  bttcplumipedes ,.  volaiilcsque  ]  Quales  fuere  non  Sirenes  modo, 
fed  &  Zethus  &  Calais ,  qui  &  capita  &  pedes  pennatos  habuere,  ut  fcri- 
bit  Hyginus.    Sed  vetus  liber  Mediolanenfis  &  alia  qua»dam  exemplaria; 
habent  plumideas,  &  intelligi  poffunt  Sirenes.  Volatiles  vero  funt  Zethus. 
&  Calaisi   Vulgatam  tamen  retinui  IeclionCm, 

A  D     C  A  T  O  N  E  M. 

O  rem  ridiculam,  Cato,  &  jocofam, 
Djgnamque  auribus>  &  tuo  caehinno. 

Ri. 


Ad   C.  ValeriumCatullum.        513 

Ride ,  quicquid  amas ,  Cato,  Catullum : 
Res  eft  ridicula ,  &  nimis  jocofa. 
Deprendi  modo  pupulum  puellae 
Criflantem.  huncego,  fi  placet  Dionx , 
Protelo  rigida  mea  cecidi. 

Deprendi  modo  pupulum  puelU  Trufantem  ]  Vocabulum  nihili,  nec  fatis 
conveniens  huic  Joco.  Utique  fcripferat  Catulius  Criffantem->  ideft 
Kt^li^ov^.  Conftruiturhocverbumcumcafu  tertio  etiam  inearmi- 
nibus  obfcenis  ,  Crijfabit  tibi  fluftuante  lumbo. 

Protelo rigidamea  cecidi  ]  Protelo id  eft  eodem  tra&u &  tenore.  Ad- 
verbium  hoc  tranflitum  eft  a  jugis  boum  qua?  protela  appellantur.  ln 
GIofT.  protelum  re<5te  exponitur  uf/,7t^ov.  Hocvocabulum  tamipfum 
notat  jugum  ,  quam  funem  qui  per  jugum  transrnittitur.  Inde  eft  quod 
«t|W5T?  ov  quifi  ufxmpov  ab  dyjireipa  feu  dy>7n^tca  diclurn  putentGram- 
matici.  Hinc  dfATr? dLav  q?  $  dpdfctis  5rapSJc^*utexponunt  Suidas 
&  Hefychius.  Callimachus;  Afvfytg  fr  H*A«of  HA«*9«v  dp7t$£ovn$* 
Ita  concipiendus  ifte  verficulus ,  qui  non  re&e  fe  habet  apud  auctorem 
Etyroologicitnagni.  Ut  veroajugoeft  juge&  jugiter  adverbium,  fic 
quoque  a  protelis  boum  fit  ad verbium  protelo ,  quod  idem  eft  ac  jugiter. 
In  hacfignificatione,  non  hictantum  apud  Catullum,fed  &  apud  Lucre- 
tium  adverbialiter  accipitur  pro  jugi  &  continuo  tenore  cum  alibi ,  tnm 
lib.  iv.  Bt  quafi  protelo  Jlimuiatur folgurefolgur. Pro  jugo  vero  feu  funibus 
quibus ,  jugum  regitur  manifefte  hoc  vocabulum  accipitur  nontantum  a- 
pud  Plinium,fed&  apud  Lucilium,&  Catonem,ut  mirervirum  magnum 
ad  Solinum  negare  protelum ,  veteres  ufurpafle  pro  eo  tjuodGra:cis  eft 
dfATrfov  feu  t£a,y,7r$ov ,  aim  ilia  ipfa  qua;  adducit  loca  contrarinm  evin- 
cant.  Verum  re<5fce  is  m loco  Varronis  apud  Nonium  prot<tlo  mutandum 
eflemonetinprote/o.  Quodautem  alterum  Varronis  Iocum  attinet,  ubi 
fimiliter  protelum,  pro  incitamento  accipi  putabat  Scaliger,is  eft  lib.i  n. 
cap.  xvi.de  R  R.  ubidocetqualiaefledebeantapumalveaiia;  Primum 
fecundnm  viUam,  potisfimum  ubi  non  refonent  imagines :  hic  erimfonw  harum 
fug&caufa  exifHmatur  effe.  Putereaprocerum  ejfe  oportet  aere  temperato, 
neque  aftate  fervido ,  neque  hyeme  non  aprico,  utffieftet  potisfimum  ad  hyber- 
nos  ortus.  Ita  legitur  in  omnibus  editionibus ,  qua?  Scaligerianam  prsecef- 
fere.  Ipfetamenexpun&o  ru  pr&terea,  ficlegit;  hic  enimfonus  harum 
fug&caufaexiftimatureffeprotelum.  Effe  oportet  &c.  Sed  profe&o  fiquid 

Q  2  mutan- 


!*4  I,   VoSSlOiS.ERVATIONIJ, 

mutandum,  fcripferim  ;  Pr&toria procerum  effe  oportet ,  &  pofteafpeftent. 
Notum  antiquos omnes de apibus femper ac  dtvmilitibus  loqui ,  & adfi- 
gnare  illis  caftra  &  pmoria,  reges&  reginas,  duces,  fatellites,  vigiles', 
cuftodes  &  tibicinas„  Proceres  non  uno  loco  appellat  Columella.  Pne- 
toria  iliis  tribuit  etiam  Virgilius.  VuIgatatamcnlec~r,iofervari  poteft,  fi 
procerum  hoc  locoaccipiamus  pro  oblongo ,  &  conftruamus  cum  alvear 
rio ,  cjuod  praecefTit.  Paulo  poft  etiam  e*  aliorum  fententia  jubet  exitrui 
alvearia,  cjuorum  altitudo  feu  proceritas  tripla  fit  ad  latitudinem.  Sed  an- 
tecjuam  definam,  hocejuocjue  addo,  adverbium  protelo  ,  ut  a  Gatullo,  ita 
qucxjue  a  Lucilio  accipi  apud  Nonium  in  Samium. 

Hanc  ubi  vult  male  babere ,  ulcifci  profcelere  ejus 
Teflam  fumit bomo  Samiam,  fibique  protel& 
Vracidit  caulem ,  teftesque  una  amputat  ambo. 
Ita  emendamus  hunc  Iocum,  neque,  ut  puto ,  aliter  Lucillius  fcripferafc 

IN  MAMtlRRAM   ET    C^SAREM. 

Fu  L  c  h r. e  convenit  improbis  cinaedis  • 
Majnurrx  pathicoque,  Cxfarique* 
Nectnirumrmacuke  pares  utrifque,. 
Urbana  altera ,  &iIlaFormiana,, 
Impreflaerefident,  nec  eluentur. 
Morbofi  pariter ,  gemelli  xrtrique. 
Unoinle&ulo,  erudituli  ambo: 
Non  hic ,  quam  ille  magis  vorax  adulter, 
Rivalesfocii  &  puellarum. 
Pulchre  convenit  improbis  cinasdis. 

Maifafi.pariter]  Glofla?  ;  Morbofus ,  ^a^>oV>  &  fic omnino  acci- 
piendum.     Paulo  poft  retinuimus 

Rivales  focii  &  puellarum> 
cmr\  &  confpirent  Iibri ,  &  non  minus  re&um  fiteo ,  cpod  fubftituerunt 
viridocli. 

AD   COELIUM   DE     LESBIA.. 
Coei*  1  Lesbia  «oftra ,  Lesbia  illa, 
IllaLesbia  >  quam  Catullus  unam 

Plu* 


Ad   C.  ValeriumCatullum.         125: 
Plus,  quamfe,  atquefuos  amavit  omnis: 
Niinc  in  quadriviis ,  &  angiportis , 
Glubit  magnanimos  Remi  nepotes- 

Glubit fnagnanimos  Remihepotes  ]  Magnanimos  ironice  di&um  volunt 
viri  docti ,  quibus  ego  libenter  affentirer ,  fi  faverentlibri,  in  quibus  con- 
ftanter  legitur  magna  admiremini  nepotes,  ut  videatur  potius  fcribendum,- 
magnanimi  Remi  nepotes.  Nec  alienum^lebet  videri  hoc  epitbeton  ab  in- 
genioRemi ,  utpote  cuimagnanimitas  fatalis  fuiflecrcditur.  Senfus  au- 
tem  epigrammatis  nihil  habet  difficultatis.  Quamtur  Catulius  tantopere- 
fibi  amatam  Lesbiam ,  fe  relicto ,  utpote  cujus  facculus  plenus  effet  ara- 
nearum ,  defeciffe  ad  fecundarios  quirites,  quos  vocat  Remi  nepotes ,  ad 
differentiam  potentbrum,  qui  Romulida?  dicebantur.  Satis  hoc  ex  eo  ad- 
paret ,  quod  eos  irt  quadriviis  &  angiportis  collocet.  Eadem  ratione,  nifi 
me  fallit  con/ectura,  Seneca  cap.  ix.  cdnfolatione  ad  Marciam  vocat 
Remi  popuhim.  Egregium verfum  &  dignum audivh <{uinon epopulo Remi^ 
Cuivis poteft  accjdere ,  quodcuiquampoteJL 

D   E       R   U    F  A. 

Bononienfis  Rufa  Rufulum  fellat. 

Uxor  Meneni  fsepe  quam  in  fepulchreti§ 
Vidiftis  ipfo  rapere  de rogo  ccenam , 
Quum  devolutum  ex  igne  profequens  panem; 
Abfemirafotunderetur  uftore? 

Bononienfts  Ruf&.Rufulumfallat']  In  Iibris  veteribuslegas  Ruffa  Ritffumi 
fallat.  Sedreclius  fellat,  Iicet  vir  magnus  fpurcos  vccethomines,  qui 
tam  fpurcum  fubftituerunt  verbum-.  At  profecto  iniqua  hxc  eft  cenfura. 
Si  ita ,  ut  ipfe  vult ,  conftituas  hoc  epigramma,  nullum  omnino  commo* 
dum  efficias  fenfum.  In  epigrammatis  ipfa  fa?pe  fufficit  fpurcities  &  viru- 
Tentia,  qua»  hic  infignis  eft,  cum  Uxofem  Meneni  hcht fA/v^xg/oalk  tarra 
miferam,  utetiam  e  rogo  petat  cibum.  Libera  etiamnum  iepublica,com- 
plura  iftiusmodi  &  Rom,as  &"  Athenis  fcribebantur  epigrammata,  qui  mos^ 
ceffauit  poftquam  rcges  &  dominos  habuere. 

Ab  femirajo  tunderetux  uftore~\  Inplerifqueveteribusribris  tvnderetur 
icribitur  r  &  bene,  ut  puto,  antepenultimaenim  moreantiquo  corripitur. 
%oniUreveso  accjpitur  pro  vellicare,  radere ,  lacerare }  &  carptim  ferire,, 

0^3  quem* 


Z2tf  I.  Vossl    Obcervationss, 

quemadmodumifteuftor,  qui  Rufam  rapientem  panem  e  rogo  devolts- 

tura ,  ta?da  fua  perftringebat.  Sic  detondereguberna  apud  Lucilium.  Sic 

quoque  utitur  eo  vocabulo  Virgiiius,apud  quera  fic  legendum  Iib.  vu  /£n. 

—     Roftroque  immanis  vultur  obumo 

Immortale  jecur  tondenu 

Nec  aliter  Ciceroin  Arateis , 

Extremum  nitens  plumato  corpore  corvus 
Rojlro  tondit , 

non  tundit,  utvulgo.    Gr#cifimiIiterIoquuntur,utcum  usre  yjiruf 
xetpe&g  <r    f)7m^   Lucianus  dicit  in  Dialogo  Promethei  &  Tovis, &c 
fa;pealibi.   Kinc  quoque  lucem  accipiunt  ifti  Martialis  verfus  lib.  xi 
Epigr.  lxxxv.  qui  vulgojnon  fatis  intelliguntur. 

Eic  miferum  fcythica  fub  rupe  Promethea  radat, 
Carnipcem  nudo  peclore  pofcet  avem. 

Malit,  inquit,  Prometheus,  ut  vultur  autaquila  jecurejusperperuo  ton- 
4eat,  quam  fubire  manus  Antiochi  tonforis. 

<P?  <rF  tF 

Num  te  lexna  montibus  Libyftinis , 
Aut  Scylla  latrans  infima  inguinum  parte, 
Tam  mente  dura  procreavit ,  actetra : 
Ut  fupplicis  vocem  in  noviflimo  cafu 
Contemtam  haberes  ?  o  nimis  fero  corde  i 


mune 


Sive fragmentum ,  fiveintegrumfitepigramma,nihil  hoc habet com- 
-jnecum  fuperiori ,  &  quiex  utroque  unum  facere  conahtur ,  illi  &  fe, 
&  CatuIIum  proftituunt.  Ego  integrum  efte  exiftimo,fed  ideo  minus  in- 
telligi ,  quod  ut  ubique  alibi,  itaquoque  hic  lemma  epigrammatis  perierir, 
ita  ut  nefciamus  de  quo ,  &  qua  de  caufa  fcriptum  fit.  Hxc  eft  ratio,  ut 
non  tantum  multa  Catulli ,  fed  &  plurima  Martialis  non  fatis  intelligantur 
«pigraramata.  Ne  autem  temerc  hoc  adfirmare  videar,  opera?pretium 
eritiiexemplis  aliquot  id  ipfum  declaremus.  Infpectaculorum  Amphi- 
theatri  epigraramatis  vir.  &  vin.  apud  Martialem ,  ita  reformanda funt 
iemmata,  prout  concipiuntur  in  vetuuis  membranis  Thuanseis. 

DE 


Ad  C.   ValeriumCatullum.         127 

DE  KAL.  APRIL.   qua  die  omnis venatio 
per  mulieres  confe&a  e(L 

Belliger  inviclis  qWod  Mars  tibi  fervit  in  armis  > 
Nonfatis  eji ,  Cafar :  fervit  &  ipfa  Venus. 

De  Venatrice  quaEleonemprimasformxvenabuIoexcepit, 

Proflratum  vafia  Ntmees  in  vaUe  leonem , 

Nobile  &  Hfrculeum  fama  canebat  optts. 
Trifca  fides  taceat :  nampofttua  mnnera ,  Cafar  r 

Hacjamfaminea  vidimus  atta  manu. 

Epigrammatis  XVII.  infcriptiotalis  eiTedebet. 

De  Carpophoro ,  quipariter  immiuos  aprum ,  ur- 
fum ,  leonem,  pardiim ,  confecit. 
Summa  tm  ,  Meleagre  ,  fuit  qua  gloria  palma  :  &c„. 

EpigrammaXXX.ejufdemlibri  au&oritate ita  infcribendum  &  refor- 
mandum , 

De  Carpophoro  qui  XX.  hircos  pariter  immiflbs  confecifc 

Secula  Carpophorum ,  Cafar ,  fi  prifca  tultffent 

Non  Diomedis  equos  barbara  tetra  ferat. 
Non  Marathon  taurum ,  Nemee  frondofaleonem , 

ArcasM&nalium  non  timuiffet  aprUm. 
Hoc  armante  manus  hydra  mors  una  fuijfei , 

Huic  percujfa  foret  tota  Chimara  femel. 
lgntferos  pojfet  fine  Colchide  vincere  tauros, 

Fosfit  utrumque  ferumvincere  Pafiphaes. 
Si  fit  ut  aquorei  revocetur  fabu\a,monftri, 

Hefionem  folvet  folus  &  Andromedam. 
Herculc&  laudis  numeretur  gloria .:  plus  eft 

Bis  denas  pariter  perdomuijfe  feras. 

Complurasiia  adducere  poflimuy,  qua*,  cjuod  nonre&e  condpiantur 
lemmata,  vel  nullum,  vel  certefrigidumadmodumexhibeaijtfenium, 
prarfertim  in  Xeniis  &  apophoretis.     Quis  enim  intelligit  epigramma 
aftud  de  candela  ? 

An- 


Il8  L    V   O  S  S  1    O  B  S  E  R  V  A   T  I  O  N  E  i, 

AnciUam  tibi  fors  dedit  lucerna , 
Totas  qu<&  vigil  exigit  tenebras. 

Sed  vero,  annuentibus  libiis  antiquis ,  ita  corrigendum  &  epigramma  & 

leinma.  

Cicindek. 

Ancillam  tibi  fors  dedit  lucernam  > 

Tutas  qu<*  vtgil  exigit  tenebras. 

IN  NUPTIAS  JULI£,  ET  MANLI.I. 

Collis  6  Helico tfei 
Cultor,  Uraniasgenus, 
Qui  rapis  teneram  ad  vinum 
Virginem  6  Hymense  Hymen , 
O  Hymen  Hymenxe.  * 

Cinge  tempora  floribus 
Suaveolentis  amaraci.  S 
Flammeumcape.  ketus  huc 
Huc  veni  niveogerens 
Luteum  pede  foccum. 

Excitufque  hilari  die, 
Nuptialia  concinens 
Voce  carmina  tinnula, 
Pelle  humum  pedibus.  matiii 
Pineam  quate  tedam. 

Nanquejulia  Manlia, 
Qualis  Idalium  colens 
Venit  ad  Phrygium  Venus 
Judicem ,  bona  cum  bona 
Nubit  alite  virgo, 

Floridis  velut  enitens 
Myrtus  Afia  ramulis, 

Quos 


AdC.   ValeriumCatullum.        iif 

Quos  Hamadriades  deas 
Ludicrum  fibi  rofcido 
Nurriunt  humore. 

Quare  age  huc  aditum  ferens 
Perge  Iinq«ereThefpiae 
R  upis  Aonios  fpecus , 
Lympha  quos  fuper  inrigat 
Fngerans  Aganippe. 

Ac  domum  dominam  voca 
Conjugis  cupidam  novi, 
Mentem  amore  revinciens , 
Ut  tenax  hedera  huc ,  &  huc 
Arborem  inphcaterrans. 

Vos  item  fimul  integrse 
Virgines ,  quibus  advenit 
Par  dies ,  agite ,  in  modum 
Dicite  :  6  Hymenaee  Hymen , 
Hymen  6  Hymensee : 

Ut  lubentius  audiensi 
Se  citarieradfuum 
Munus ,  huc  aditum  ferat 
Dux  bonaz  Veneris ,  boni 
Conjugator  amoris. 

Quis  Deus  magisacmagis 
Eft  petendus  amantibus? 
Quem  colent  homines  magis 
Caelitum  ?  o  Hymenaee  Hymeni 
Hymen  6  Hyraenaee. 

R  Te 


FJ*  J.     VOSSI     OSSERVATTONE», 

Te  fuis  tremulus  parens 
Invocat,  tibi  virgines 
Zonula  folvuntfinus, 
Te  te  Hymen  cupida  novus 
Captat  aure  maritus. 

Tu  fero  juveni  in  manus 
Floridam  ip(e  puellulam 
Matris  e  gremio  fua? 
Dedis.  6  Hymenax  Hymen,, 
Hymen  6  Hymenase. 

Nil  poteft  fine  te  Venus 

Fama  quod  bonacomprobet, 
Commodi  capere.  atpoteft* 
Te  volente.  quis  huic  deo 
Compararier  aufit  ? 

NuIIa  quit  fine  tedomus 
Liberos  dare ,  nec  parens 
Stirpejungier.   at  poteft, 
Te  volente.  quis  huicDe© 
Compararier  aufit  ? 

Qux  tuiscareat  facris 
Non  queat  dare  praefides 
Terrafinibus.  atqueat, 
Te  volente.  quishuicDea 
Compararier  aufit  ? 

Clauftra  pandite  januas. 

Virgoadeft.  viden,  ut  races 
Splendidas  quatiunt  comas£ 


S^ed 


AdC.  Valeejum  Catullqk.        13* 

Sed  moraris ,  abit  diesf 
Prodeas  nova  nupta. 

Tardet  ingenuuspudor, 
Quse  tamen  tiiagis  audiens 
Flet ,  quod  ire  necefle  Cit. 
Sed  moraris,  abitdies , 
Frodeas  novanupta. 

Fleredefine.  nontibi 

Aurunculeia  periculum  eft, 
Nequa  fcemina  pulchrior 
Clarum  ab  Oceano  dieni 
Viderit  venientem. 

Talis  in  vario  fblet 
Di  vitis  domini  hortulo 
Stare  fios  Hiacynthinus. 
Sedmoraris,  abit  dies, 
Prodeas  nova  nupta. 

Prodeas  nova  nupta  (st 
Jam  videtur)  &  audias 
Noftraverba.  (viden?  faces 
Aureas  quatiunt  comas.} 
Prodeas  nova  nupta. 

Non  tuus  levis  in  mala 
Deditus  vir  adultera 
Probra  turpia  perfequens , 


A  tuis  teneris  volet 
Secubarepapillis: 


R  2  Ltn. 


i3i 


I.  Vfrssl    Observationes» 

Lenta  quivelutaffitas 
Vitis  implicat  arbores , 
lmplicabitur  in  tuum 
Complexum.  fed  alat  dies  » 
Prodeas  nova  nu^ta. 

•Iv  *3v 

*  # 

6  Cubile  quot  omnibus 
Candido  pede  le£ti » 

Quas  tuo  veniunt  hero, 
Quanta  gaudia  ,  quae  vaga? 
Noclre ,  quas  media  die 
Gaudeat.  fed  abit  dies » 
Frodeas  nova  nupta. 

Tollite ,  6  pueri ,  faees , 
Flammeum  video  venire. 
Ite ,  concinite  in  modum , 
lo  Hymen  Hymenase  io  > 
Io  Hymen  Hymenaee. 

Ne  diu  taeeat  procax 
Fefcenina  locutio , 
Nec  nucis  pueris  neget 
Defertum  domini  audiens 
Concubinus  amorem. 

Da  nueis  pueris  iners 
Concubine.  fatisdiir 
Lufifti  nucibus.  lubct 


Jam 


AdC.  Valerium   Catulium.        13-5 

Jam  fervire  Thalafio. 
Concubine  nucis  da. 

Sordebam  tibi  villice 

Concubine  hodie  atque  heri. 
Nunc  tuum  cinerarius 
Tondetos.  miferahmifer 
Concubine,  nucis  da, 

Diceris  male  te  a  tuis 

U  nguentate  glabris  marite 
Abftinere,  fedabftine. 
Io  Hymen  Hymenaee  io> 
Io  Hymen  Hymensee. 

Scimus  hcec  tibi ,  qua  Iicent 
Sola  cognita :  fed  marito 
Iflranoneadem  Iicent. 
IoHymen  Hymenaee  io> 
Io  Hymen  Hymenase. 

Nupta  tu  quoque,  qux  tuus 
Vir  petet,  cave  ne  neges : 
Ne  petitum  atiunde  eat. 
Io  Hymen  Hymenaee  io> 
Io  HymenHymenaee. 

En  tibi  domus  ut  potens  > 
Etbeataviritui , 
Quo  tibicine  ferviat 
(Io  Hymen  Hymensee  io> 
loHymen  Hymemee.} 

R3  W. 


«34 


I.  Vossl    Observationss 

Ufquedum  tremulura  movcns 
Canatempus  anilitas 
Omniaomnibus  annuit. 
Io  Hymen  Hy  menaee  io  > 
Io  Hymen  Hymenxe. 

Transferominecum  bono 
Limen  aureolos  pedis , 
Rafilemque  fubiforem. 
Io  Hymen  Hymenare  io , 
Io  Hymen  Hymenaee. 

Adfpice,  imus  ut  accubans 
Vir  tuus  Tyrio  in  toro 
Totus  immineat  tibi. 
Io  Hymen  Hymenaee  io, 
Io  Hymen.Hymenaee. 

llli  non  minus ,  ac  tibi 
Pe£tore  uritur  intimo 
Flamma ,  fed  penite  magis. 
Io  Hymen  Hymenaee  io , 
Io  Hymen  Hymenaee. 

Mitte  brachiolum  teres, 
Praetextate,  puellulae. 
Jam  cubile  adeant  viri. 
lo  Hymen  Hymensee  io , 
Io  Hymen  Hymenase. 

Vos  bonas  fenibus  bonis 
Cognitas  bene  fcemina? , 
Collocate  puellulam. 


Tor- 


Ad   C.   Valerium  Catullum.        ijj; 

Io  Hymcn  Hymenxe  io , 
Io  Hymen  Hymenaee. 

Jam  licet  venias ,  marite. 
Uxor  in  thalamo  eft  tibi 
Ore  floridulo  nitens : 
Alba  parthenice  velut* 
Luteumve  papaver. 

At ,  marite ,  ita  me  juvent 
Cselites,  nihilominus 
Polcheres  :  nequeteVertus 
Negligit.  fed  abitdies: 
Perge,  neremorare. 

Nondiu  remoratus  es. 
/amvenis.  bona  teVenu^ 
Juverit :  quoniam  palam 
Quod  cupis,  capis,  &bonum? 
Non  abfcondis  amorem. 

Ble  polueris  *  erithei 
Siderumque  micantium 
Subducat  numerum  prius>  ' 
Qui  voftri  numcrare  volc 

Multa  millia  ludi. 

Ludite,  ut  Iubet,  &  brevr 
Liberosdate.  non  decet 
Tam  vetus  fine  liberis 
Nomen  efle  :  fed  indiden* 
Semper  ingenerarL 


131S  I   Vossl    Observationes, 

Torquatus  volo  paruolus 

Matris  e  gremio  fux 
Porrigens  teneras  manus  > 
Dulce  rideatad  patrem , 
Semihiante  labello. 

Sit  fuo  fimilis  patri 

Manlio ,  &  facileinfciis 
Nofcitetur  ab  omnibus , 
Etpudicitiam  (ux 
Matris  indicet  ore. 

Talis  illius  a  bona 

Matre  laus  gcnus  approbet. , 
Qualis  unica  ab  optima 
Matre  Telemacho  manet 
Fama  Penelopeo. 

Claudite  oftia  virgines. 
Lufimus  fatis.  at  boni 
Conjuges  bene  vivite,  & 
Munere  afiiduo  valentem 
Exercete  j  u  ven  tam . 

Collii  6  Ueliconii']  Euripidesin  IphigeniaprioreHymen£ifedeni 
ftatuit  in  monte  Pefio.  Servius  vero  ad  Ecl.  viii.  Oetam  montem 
nominat,  ubi  Hymenseusab  Hefpero  adamatus  fit.  Sanecumllrania 
Mufa  prarter  Catullum ,  complures  quoque  c  veteribushuncnuptia- 
rum  deum  prognatum  fcribant ,  licet  alii  alius  Mufa?  progeniem  fa- 
ciant ,  niirum  non  eft ,  ut  Mufis ,  ita  quoque  harum  proli  varias  a 
Poctis  adfignari  fedes.  Illud  magis  mirum  quod  Heliconem  mon* 
tem  ,  non  minorem  Parnaflb ,  coliem  appellat.  S  ed  notandum  col- 
fis  vocabulumetiam  celfis  attribui  montibus. 

Mrrtm 


A  d  C.  V  a  x  fi-R-i  11«  Catblih  h;        ^37 

Myrtus  AJU  ramulis']  De  Afia  palude,  non  autem  de  tota  con-* 
tinente  harc  efle  accipienda  ,  extra  •  contro»erfiam  ponendum  eft. 
Afiam  enim  primum  appellatam  fuifle  traclum  ambientem  hanc  palu- 
dem  fupra  monuimus.  Hinc  Acnotg  xifycyc ,   pro  Lydia,  utpote  qu«e 
.  in  Afia ,  oppido  circa  Tmolum  montem ,  reperta  credatur.  Sed  & 
Afiana  menfa  pro  Jonica,  nec  non  &  Afiaticumdicendigenus*a- 
dem  ratione  debet  intelligi.  Ut  enim  Lacones  &  Argivi  breviloqui 
£c  aiWTBpoi,  ita  Jones   copiofos  &  {JLctxpotoyxg  fuifle  teftantur 
plerique  veteres.  Multum  itaque  errant,  quide  cjuibusvis  Afiaticis 
populis  harc  inrerpretantur ,  iljisenim  ununi-dicendigenus  &  fimiles 
tribuere  men(as ,  perquam  fuerit  ridieulum. 

Quos  Uamadrjades- dea~]  Cum ctyvotg quodvis  arborumgenusap- 
pellentGrarci,  hic  ncn  qoercuum ,  quarnullar  funtcircapaludem  A- 
fiam,  fedmyrtorum  intelligendar  funtdear-.  Amatenimmyrtuslito- 
ra  &  prarcipue  paludum  ripas.  Ludicrum  hoc  loco  non  eft  adjecHvum, 
nec  accipi  debet  pro  joculari,  fed  proloco  lufui.apto.  Apud  Livium 
&  alios  Iudicrum  pr%ipfo!udo  &  certamine  aliquoties  invenias.  Hinc 
tibiar  Iudicrar,&  fimiliter  Iudicrar  coronar  apudPlinium  pro  agonalibus, 
Ludicnfm  vero  hic  eft  lavacrum  feu  nympharum,  Iocus  nempe  ubi 
puellar  &  mulieres  ad  lavandum  conveniunt?  Iftiufmodi  lava"cra  aut  ad 
mare,  aut  ad  flumina  &  paludes,  &  vel  arboribus  vel  rupibus  cincta.Ex 
omnibus  tamen  tuta  funtnulla,  inWo  quanto  umbrofa  magis  &  obfcu- 
ra,  tanto  magis  nequitia?  patent.  Pleraque  nihilominus  quod  viris  finc 
crimineautfcelerenon  pateant,  facra  appellantur.  Difcrepant  autem 
ludicra  &  nymphara  ab  antris.  Aijtraquippe  dicuntur  ipfar  domus  nym- 
pharum,feu,  ut  Grarci  loquuntur,  iu  f  ^.Gifxcovid^av^tuv  cv2l$ci7ij- 
lAOAg,,  nymphara  vero  funt  lavacra  feu  balneanympharum.  Apoetis 
tamen  confunduntur  nonnunquam,  nam  &  exefa  a  marifeu  fluminibus 
fub  rupibus  antra  &  ipfa quoque  nymphara  dicuntur.  Tale  quoque  eft 
nympharum  fubterraneum ,    quod  Alpheus  in  Arcadia  efficit,  ubi 
nempe  terram  fubit ,  quod  propterea  al>  Hefychio  vocatur  T&vpQcuov 
xJoviuv»    Verbaejus,  quxvulgo  corruptiflima  leguntur,  emendata 
adfcribam.   Nvppouov  x%vtwv ,    Tmofav  o  A'X(p6iog  r  A'pxa- 
Jictv  <&fyt,[A,GiQo{A,gv&'  Tsig  Xiyou*ivoig  TXvtyiclg  chzpx&TUf.   Ol  $ 
V5&4  mnifAjOv  Kvutpcudt.     l$v[J><pcuov(F  op@*aKti{  70  'zs&t  r 

S  A'§x;<*- 


2J.8  I.    V  o  s  s  I   Ob  se  rv  at  ionbj, 

a' (>iCd,<hcu/.  Antrum  hoc  ab  eodem  diciturI^u<p«ov,  &  ab  Ety^- 
mologo  rAufpJoy  >  ojui addit hymphasexinde  T/\o(piok; dictas.  Sed 
&  TVutyov;  idem  Hefychius  vctTxas  interprgtatur. 

P<?rge  Imquere  Thefpis,  Rupis  Aonios  fpecus~\  Pcr  Thefpiam  rupem 
intellige  montem  Heliconem,  hic  fiquidem  a  Thefpiis  clementer 
furgere  incipit ,  unde  forfan  collem  fuperius  dixit.  Mirum  autem  vi- 
deri  poffit,  quod  cum  ex  omnibus  conftet  geographis  Heliconem 
Thefpiis  vicinum  efle,  Euftathius  tamen  in  digreffionibus  ad  Ho- 
merumeum  Aulidi&  Euripovicinumefleicribat ,  cum  totiusBceo- 
tise  intercedat  longitudo.  Sed  vero  intervallum  iftud  longe  minus 
eft ,  quam  credunt  illi,  qui  ex  folis  Ptolemsei  fapiunt  tabulis.  Vix  dici 
poteft  qur.ntum  ille  peccarit  in  Bceotia?,  totiufqne  Attica?  fttudecla- 
ran^o  ,  dum  Bceotia?  longitudinem  altero  tanto  majorem  facir,. 
quam  revera  fit.  Siquisenim  ejus  menfuram  ad  ftadia  redigat ,  habe- 
bit  ftadia  plusquam  mille.  Melius  StraboquiBceotia?  longitudinem 
tantam  fere  efie  dicit ,  quantum  fit  fpatium  inter  Megaridem  &  Su- 
nium  promuntorium  ,  id  eft  ftadiorum  circiter  feHcentorum.  Sed  ve- 
rolongere&iusDiccearchus,  qui  Bceotia?longitudinem  facit  ftadio- 
r.um  quingentorum.  Atticam  prius  vocatam  fuifle  A^kIikIuj  conftat 
eplerifque,  ideonempequodfitpeninfula.  A^^enim  peninfulam 
notat ,  ut  patetex  iis,  qua?  ad  Scylacem  in  prima  adolefcentia  monui- 
mus  ,  quae  multis  teftimoniis  ,  fi  opus  fit  ,  confirmare  poflimus. 
Hujus  vero  peninfulajifthmus  eft  Bceotia.  Strabo  lib.  ix.  ££'&*' 
Zirtp  «575V  cv  -mg  ifiGrep&BVi  i&fjuov  yivzcdr  ilw  'RaicMdou/  d[X^i" 
JztAcLTiov.iiffzw  8(C,  Hujus  ifthmifpatium,  quod  maximecoarcta- 
tur ,  eft  id  quod  Euripum  &  intimum  finus  Criflari  receflum  interja- 
cet.  Ifl  Ptolemaei  defcriptione  prasterquam  quod  finus  Criflaeus  de- 
iideretur,  etiam  hoc  animadvertendum ,  quod  latera  Atticae  quaea 
Sunio  incipiunt ,  ninais  obtufum  ad  Sunium  faciant  angulum  ,  &  ju- 
ftolongius  excurrant.  In  iisitaque  Attica  nihil  minus  eft,  quam  pen- 
infula  ut  minime  mirum  fit>  Aulidem  tanto  intervallo  ab  Helicone 
/eparaii.  H.iec  vero  Iicet  ad  Cattilli  expofitionem  non  pertineant ,  uti- 
3ia  nihilonr  nus  funt  ad  illuftranda  inflnita  veterum  loca.  Nam  fane  ii- 
quis  defcriptionem  Bceotiae  Jegat  apud  Dicaearchum,  Strabonem,- 
Melam  &  plerofque  alios.  in  meris  verfabityr  tenebris ,  nec  fciet  quid 

fibi- 


•  AdC.  ValeriumCatullum.        139 

fibi  veteres voluerint in recenfendis  Bceotia; oppidis tanquam vicinis , 
qux  tamen  in  Ptolemaica  defcriptione  plurirjium  a  fe  invicem  abfunt. 
In  Iatitudine  qutdem  locorum  Bceotise  adcoque  totius  Attica?  non 
multum  peccavit,  in  longitudine  vero  longeadeo  a  veritate  receffit,  ut 
non  dupla  tantum,fed&tripla  nonnunquam  feceHt  intervallorum  fpatia. 
Non  queat  dare  prafides^  Nempe  qui  non  ex  legitimis  effent  prog- 
nati  nuptiis , .  magiftratu-  excludebantur ,  ut  re&e  interpretttur  Sca^ 
liger.  Stante  Republica  obfervatum  hoc  fuifle ,  vel  ex  hoc  adparet 
Catulli  loco.  Sed  mutatum  fuiffe  fub  Ca;faribushuncmorem ,  cum 
multis  aliis  exemplis,  tumquoque  ex  hocfatis  liquet  Pliniilocoin 
Panegyrico.  Pr&fuerat  provinciA  Qu&ftor  unus  ex  candidatis ,  in  quem 
Oea*  civitas  ampliftima,  redftus  egregia  conftitutione  fundaverat.  Hoc 
Senatui  allegandum  putafti.  Cur  emm  te  Principe  ,  qtiigeneris  tui  clari- 
tatem  vtrtute  fuperafti ,  deterior  effet  conditio  eorum ,  qui  poflerat  babere 
nobiles  merentur-t  quam-eorum  qui  parentes  babuiffent.  Sicemmlevi 
mutatione  reformandus  hic  locus,  qui  viris  dodfcis  magnas  offudit 
tenebras.  Oea  civitas#  Africa?  ampliffima  &  nota  omnibus^,  quse  huic 
candidato  reditus  fundaverat,  id  eft  certos*fundos  adfignarat,  quem- 
admodiim  Cicero  &  alii  Ioquuntur. 

Aurunculeia  periculum  eft~\  -Utab  Auruncoeft  Aurnncejus,  ltaab 
Aurunculo  Aurunculejus.  Ex  hiftoricis  vero  nota  eft ,  non  Aurun- 
culeja  tantum ,  fed  &  Aurunceja  familia ,  unde  Aurunceja  Flora  & 
Aurunceja  Feliculaapud  Gruterumininfcriptionibus,  Non  finera- 
tione  fufpicetur  aliquis  fic  quoque  fcripfifle  Catullum.  Nihil  tamen 
mutandum  puto,  cum  iftiufmodi  fyncopa*  admodum  fint frequentes 
apudVirgilium,  Horatium,  Lucretium,  &  ipfum  quoque  Catullum , 
ut  in  exules ,  fingulum  &  aliis.  •. 

Prodeas  nova  nuptafijam  videtur  &  audias  ]  Non  placent  ea  quas  viri 
doctiadhunclocumannotarunt.  Projireponasj?,  notam  nempefilen- 
tii,  &  nihil  fupererit,  quodquemcjuammoraripoffit.  Sicitaquelege; 

Prodeasnovanttpta  (ft 

Jam  videtur )  &  audias 

Noflra  verba. 
Corrigendus  quoque  Juvenalis  Sat.  vi. 

Jamfas  efl  :  admitte  viros.  ft  dormit  adulter  f 
Sic  enim  legimus,  proeoquodeft  inlibris  veteribus  f%  dormit  adul- 

S  z  ter. 


sqo  I.    Vossl    Oeservationes, 

tcr.  In  Varrone  fimile  mendum  fufpicati  funt  viri  doctilib.  iv.de- 
iL.  ubi  vulgo  fic  legitur.  &fiHarpocratesfignijicat,  qui  funtTaau- 
tes  &  Ajlarte  apud  Phcenicat.  Sedharc  intempeftiva  &  coirimcntitia 
funt.  Libri  fcfipti  fic  habent.  Trincipes  dci Cdlum  &  terra,:  bideiii- 
dem  qtii  fcgypti  Serapis  &  Ifis ,  etfi  Harpocrates  digito  Jignificdt  ut  cata 
fe  amidem  principes  in  Latio  Saturnus  &  Ops.  Ut  dubitandum  non  fic 
cjuin  vera  fitlectio;  etfi  H.trpocrates  digitoftgnificet,ut  eataceam.  Ii- 
demprincipes  in  Latio  Saturnus  &  Ops. 

frobra  turpia  perfequens  ]  Probra  funt  adulteria.  Sic  quoque  infra 
loquitur  ,  Ctc  quoque  Plautus.  Necmultum  receduntlibri  veteres, 
in  quibus  prj)  qua  turpia.  Quaproptermaluimushoc,  quamquodre- 
pofuere  viri  do&i. 

O  cubite  quot  omnibus  Candido  pede  ietti  ]  Ha?c  eft  lectio  meliorum 
libroriyn,  nifi  quod  nonnijlla  exemplaria  pro  lecli  habeant  le tluli  vel 
Utuli.  "Supplendo  huic  hiatui  qua»  viri  doi5H"inferciunt ,.  ea,  utopi- 
nor,  nollet  Catuilusprofuis  agnofcere.  Candidum  vero  pedem  vo- 
cat  eburnum.  Vulgo  ex  ligno  fiebanf ,  undeapud  Terentium  A- 
delphis  leciuli  ilignis  pedtbus.  Fiehant  ctiam  e  brufco ,  quod  erat 
aceristuber,  ut  teftatur  Plinius  lib.  xvi.  cap.  xvl.  Brufcum  intorttus 
mfpttm:  mollufcum  ftmplicius  fparfum',  &fimagnitudine?n  menfarum 
iaperet,  haud  dubie  pr&ferretur  citro;  nunc  intia  pugillares  leclorumque 
fublicios  aut  laminasraroufufpeftatur.  Siclege,  non  ftliceas ,  aiitfoli- 
cios ,  ut  vulgo;  pro  quo  folidos  reponit  Salmafius  fatis  intempeftive. 
•  SubliceS'  vel  fublica? ,  &  inde  fublic  ii  dicuntur  non  folum  ii  pali ,  qui- 
bus  pontes  fulciuntur,  fed  &  quajlibet  tigna,  quibus  onus  aliquod 
incumbit ,  five  illa  ere&aj  fi  ve  obliqua ,  five  tranfverfa fubfternantur 
.&  foii  vicem  prseftent,  ntex  Livio  conftat.  AfublicesGa\\i,mG£a.l- 
lor ,  formarunt/o/i  w.  Perinde vero  utrum  fubftantive  hoc  accipiatur 
vocabulum ,  an  adjeclive,  id  enim  fi  fit,  clarum  quidfubinteiliga- 
*ur.  Utiturquoquehoc  vocabuIoPiinius  junior  Lib.  n.  Epift.  xvii. 
Adluret  dormitorium  memfoum  tranftu  interj acente ,  qui  fufpenfus fu- 
bliciis  conceptum  vaporem  falubri  temperamento  buc  illucque  digertt  & 
minifirat.  Ita  hunc  locum  legi  jubet  optimus  nofter  Jiber  manu  Geor- 
gli  Agrico'la?  c  vetuftifHmis  membranis  Ferraria?  defcriptus,  Etiam 
•apud  Livium  &  aiios  vox  fublicioram  in  fublicas  eft  mutatai  Siquis. 
lamen  in  loco  Plinii  pluteos  raalit  ?  non  refragabor, 

Dfc_ 


Ad  C. 'Vaiuium  Cath-llum.         14; 

Defertum  domini  audtens  Concubinus9amorem  ]  Difcrepant  &  hie 
fibri.  Alii  enim  amorcm ,  alii  amores  habent.  Neutrum  bene,  cum 
&\nore  vera  fit  lectio.  Defertus  amore ,  ut  defertusamicis,  defer- 
tus  vento. 

Sordebam  tibi  villice']  Perperam  ha?c  immutarunt  nonnulli,  cum 
plerique  (ic  habeant  veteres  libri.  Noli  vero  hocloco  Scaligerunr 
audire,*jui  villicum  interpretatur  rufticum,  cum  difpenfatorem  vef 
ceconomum  dicere  debuifTet.  Non  vilJse  tantum  ,  fed  &  urbani 
difpenfatores  viljici  dicuntur.  GIofT.  Villkus ,  o/j^vo^^  ,  0/01x9- 
Aoy(^°>  Kj  0  xjp  dyfov  oix9VOfjLufv.  Hincincarmineobfeceno, 
Villicus&rarii,  procuftodeararii.  Iidem,  nififaflor,  dicebantur  quo- 
que  dulcenfi ,  quicenfebanturinftarduorumaliorum.  GlofTa?;  Dui- 
cenftts,  ^frtost  o&Tipov  ^hfnyey^cfx/^iv^'.  Feftus  accipit  de 
eofervo,  quifitproximus  herili  ftlio.  Duicenfusdicebaturcumaltero9 
id  efl  cumfilio ,  cenfus.  Reddendum  id  vocabulum  Pomponio  fylap- 
co  apud  Nonium  in  Verecunditer.  Virginem  prateriens  vidit  duicen- 
fum  in  ludo ,  verecunditer  non  docentem  condifcipulum ,  verumfcaipen- 
tem  nates.  Perperam  vulgo  Iegitur  duos  cenfum.  Varro  apud  No- 
nium  in  Examuftm. .  Quareft  dtugens  ejiafi  amufiim ,  per  me  ticet  a(fu-~ 
tnas  terteo  Jiafov.  Lege  ;  Quare  fi  duicenfus  ejl  adamuftm  ,  p*r  me 
licet  ajfntnas  •faeS-Aictwv.  Sed  &  alibi  idem  Varro  apud  eundem 
Nonium  in  C&cum.  Neque  id  c&ciconfules  feciffent ,  quamandataar- 
cana  T.  Ampio  fedijfentt  aut  dtvidi  centum  Gn.  Magnum.  Et  hic  quo- 
que,  nifi  fallor,  refcribendum ;  qtu  mandata  arcana  T.  Amnio,  dcdiffent 
ante  dutcenfo  Gn.  Magm.  Ut  vero  ad  Catullum  redeam ,  fenfus  ejus 
hiceft;  Sordebam  tibi,  inquit,  6  concubine  villice,-meque  indi- 
gnumtuisjuiicabasamoribus,  elatusnempe  &  fuperbus  formar  tua^. 
pra?ftantia,  &  fimul  quod  villicus  feu  difpenfator  &  omniaefTesa- 
pud  dominum  ;  fed-concidet  tibi  ifte  fpiritus  ,  &  jam  jam  mifera- 
novanuptatraderiscinerario,  quicumcapillitio  fimul  quoqnfe  iftam 
auferet  arrogantiam.  Notutn  vero  eft ,  ut  puto ,  villkorum,  atrien- 
fium  ,  ceconomon  m  &  fimilium  id  genus  hominum,  utpote  qui  & 
ipfi  alrquicj  fibi  efTe  videantur.  Hinc  procuratoris  vulttts  apud  Mar- 
iialem  pro  gravi  &  aTpero.  Peflirrfc  harc  accepta  ab  interpreti- 
bus. 

S  3  NUtt£ 


14*         I.   Vossl    Observ.  ationes, 

Nunc  tuum  cinerarius  Tondet  ds  ]  Re&e  dicic  cinerarium  ,  quia 
concubini  non  juffu  mariti  tondebantur,  ut  putabat  Muretus,  iel 
juffu  nova:  nuptae ,'  unde  apud  Martialem ; 

Tondebit  pueros  jam  nova  nupta  tuos, 
Cinerarios  enim  &  ciniflones,  non  virorum,  fed  mulierum  fervos 
fuiffe  notum  eft  omnibus.  Apprime  autem  huc  facit  locos  Lucilii 
apud  Nonium  Marcellum  in  z.onatim,  Paer  z.onatinx  circa  impluvium 
cinerarios  eludebat.  Sic  enim  legendum  ex  veteri  noftro  libro ,  in  quo 
per  z.onatimknbkur ,  pro  piierrLonatim.  Manifefte  enim  loquiturde 
puero  jam  jamtondendo&cinerarioseffugerecupiente,  quem  fen- 
fum  ex  ingenio  quoque  perfpexerat  Lipfius.  Di<5tos  autem  puto 
cinerarios*,  rion  a  calefaciendis  in  cinere  calamiftris,  ut  habet  Varro , 
fed  quod  capillos  cinere  rutilarent,  Valerius  Maximus  Iib.  u„ 
cap.  i.  de  prifcismatronis;  Quo  formam  fuam  concinniorem  efficerent 
fumma  cum  diligemia  capillos  fttos  cinere  rutilabant.  Cato  in  originibus 
apu<r  Charifium  ;  Mulieres  nojlra  capillum  cinere  inungitabant ,  utru- 
tilior  ejfet  crinis.  RecTe  vero  dicit  cinere  inunxiffe  capillos ,  cinis 
quippe  ifte  non  erat  pulvis  diffolutus ,  fed  Iixivjum  aut  fapo  Gallicus. 
Plinius  Lib.  xxviii.  Capuxn.  Prodefi&fapo,  Gallorumbocinvcn- 
tum  rutilandiscapillis.  Tit  ex  fevo  &  cinere.  Optimus  fagino  &  caprino , 
duob\h  modis  fpijfus.' ac  liquidus.  Uterque  apud  Germanos  majoreinufn 
viris ,  quamfeminis,  Meminit  etiam  utriufque  Martialis.  Spiffus 
Sapo  erat  is,  qui  a  Mattiacis  in  pilas  denfabatur,  dequoin  Apo- 
phoretis. 

•  Simutareparas  long&vos*  canvy  capillos; 
Accipe Mattiacas  (quotibicalva?)  pilas, 
Lemma  hujusdiftichieft  fapo  in  plerifque  Iibris  antiquis.  Perperam 
vero  infcriptionem  iftam  retulere  ad  prsecedens  diftichon ,  cujus  Iem- 
mareducendum  efteje&o  fapone,  hocpa&o. 

Crines. 

Cattka  Teutonicos  accendat  fpuma  capillos , 
Captivis  poteris  cultior  effe  comis. 
Sic  reformanda  funt  ha?c  cfifticha  annuentibus  fere  libris  vetuftis.  Non 
placebant  nempe  Germanorum«flavicrines,  nifi  lavarentur  fpuma  Cat- 
tica,  feu  fapone  liquido,  quo  plus  rutilarent.  Spuma autem  Cattica  eft> 
fpumaBatava,  ut  ipfe  Martiaiis  alibi  docet  lib.vui.  epigr.  xxxin. 

'Et 


Ad  C.  Valerium  Catullum.         143 

.  Et  mutat  Latias  fpuma  Batava  comas. 

Polline  vero  oryza?,  vel  faFina?,  velquocunquealiopulvereaut  cinere 
fieco  &  diflbluto,  canitiem  fibi  conciliaffe,  uti  hoc  tempore  fic  > 
nufquam,  utputo,  legitur,  nifi  in  Iuctu  tantum  ,  quando  cinere  ca- 
pillos  afpergebant.  Illa  quippe  fcobs  aurea,  qua  LuciusVerus& 
Galienuslmpp.  ufi  ,  ac  item  Salomonis  equites ,  ut  eft  apud  Jofe- 
phum,  ifta  rrihil  ad  rem  facit.  Forfan  ha?cnonfuirfcobsfimplici- 
ter,  fed  tinctura  aurea,  qua?  ex  fcobe  feuramentis  auri  conficitur. 
De  hac  nonnihilalfo  diximusloco. 

Scimm,  b&ctibi,  qualicent,  folacognita~]  Pafkratius in Memmianis 
exeniplaribus  affirmat  fe  reperiffe, 

Scimm  bdc  tibi  c&libi 
Soli  cognita. . ' 

Hnjus  Iectidhis  mentionem  facit  etiam  Robortellus  in  fuis  ad  hoc 
epithalamium  annotationibus.  Saneffvetufti  alicujus  exemplarisau- 
cioritatefulcireturharc  le&io,  crederemficfcripfiffeGatulIum , 

Scimm  b&ctibi  cdibi  & 

Soli  cognita. 

Retinui  tamen  Ieftionem  vulgatam ,  qua?  in  omnibus  vetuftis  IibnV,. 
quofvd  Achilles  Statius  confuluit,  aut  nosvidimus,  confianter  fcri- 
pta  reperitur.  Scimus,  inquit,  ha;c  fola ,  fuppleftupra,  quaslicent, 
effe  tibi  cognita  -,  fed  eadem  nunc  tibi  marito  non  licent.     . 

QitA  tibi  fene  ferviet  ]   Frigida  lectio  &  quam  fruftA  emendare  &' 
interpretari  conati  funt  viri  docti.  Scripti  plerique  codices  fic  ha- 
bent;  quatibi fine fervit.    Proculdubio  fcripfit  Catullus;  Quotibicine 
ferviat,  &  conftruendum  cum  fequentibus,  ufque  dum  tremulum  movens- 
cVc.^ic  quoque  fupra  fpondeum  in  prima  fede  pofuit,  in  Aurunculeja. 
Ut  autem  in  a?dificiis  tibfcines  dicuntur  fulcra ,  quastanquamtibia? -"• 
partes  ruituras  fuftinent ,  ita  quoque  hic  maritus  domus  v-ocatur  ti- 
bicen.  Sed  &  pro  quolibet  fuftentaculo  accipi  hoc  vocabulum  ,  vel    « 
ex  Petroniilocoin  epiftola  Circesad  Polyamum  farscolligipoteft;. 
Quod  fiidem  fhgus genua  manufque  tentaverit  tua$>  licet  ad  tibicines- 
mittas.  Lignea  nempe  fulcra  intelligit,  qualibus  claudi  &  tripedes- 
utuntur.  Peffime  \ixc  vulgo  interpretantur. .  Dtcuntur  cpoque  fuffra- 


ginati, 


»F 


• 


144  I.  Voss.  I   Observationes, 

Rafilemque  fubiforem']  Ex  opere  rafili ,  quodnon  tantumligno, 
uti  hic  ,  fed  &  lapidibus  &  metallis  ex*cequo  convenit.  Hefychius  ; 
ZocLvuv  <sr0^vpuv ,  i£t<ry.ivtiv.  Sic  diltingue  ,  nam  ^oavay 
efl:  opus  raflle,.  idemnempe  quod  £s$bV  9  cum  fit  adje&ivum.  Hinc 
^lkts  ^ttb  ^ottva  -columna  raftlis  ,  apud  fcriptorem  chronici  Ale- 
xandrini  ad  annum  111.  Olymp.  cclxxvii.  Altbi  quoque  id  vo- 
cabulum  ita  aeceptum  occurrit,  licet  "perperam  reddrtum  ab  inter- 
pretibus. 

Afpiu  itmtt  ut  accubans  ]    Mirifice   hunc    locum  vexarunt  .viri 

fummi  >  qui  quamvis  plurimum  a  feinvicem,  plus  tamen  a  mente 

Catulli  recefferunt.  Scaligerum  carpit  Lipfius  &  merito,  Lipfium 

carpit  Scaliger  in  fecundis  ad  Catullum  curis,  licet  non  recte,  u« 

trumque  vero  Salmafius,  nihilo  tamen*felicius»  Omnes  in  eo  pec- 

cant ,  quodvulgatam  immutarint  lectionem,  qua;  opttme  fefe  ha- 

bet ,  qusque  omnium  Iibrorum  au&oritate  firmatur.  Unus  hic  acci- 

piturprofolo,  ut  paffim  apud  Ciceronem,  Plautum,  Terentium, 

&  ipfum  quoque  Catullum.  Ex  fequentibus  ipfa  Iuceclarius  patet 

puellatu  necdum  collocatam  effe ,  quodtamenpleriqueexiftimarunt. 

Maritus  feorfim  in  alio  difcubitorio  feu  csenatorio  toro  exfpectat  do- 

nec  fponfii  conjugali  toro  a  pronubiscollocetur.  Lege  qua?  fequun- 

tur,'  &  fateberis ,  nihil  hicefle  quod  quemquam  poffit  ofterfdere.   At 

vero  imus  y  vel  intus  filegas,  nullum  commodum  expedias  fenfum. 

Intus  acc.umbere  eo  intellectu ,  quo  ipfi  vblunt ,  ne  Latinum  qui- 

dem  eft.  Qudd  vero  Lipfius  pari  ratione  id  dici  putet  ac  intus  canere , 

in  eo  faliit  ipfum  ratib.  Afpendiicitharifta»intuscaneredicebantur. 

Afconius  Pedianus  id  fic  interpretatur ;  Cum  canunt  citbarifta  utriuf- 

que  manus  funguntm •  cfficio.  Dextra  pleclro  utimur ,  &  boc  ejl foris  ca- 

tiere.    Siniftra  digitis  cbordas  carpit ,  &  boc  eft  intu*'canere.  Difficifrau- 

*tem  quod  Afpendius  citharifta  faciebat  ,  ut  non  uteretur  cantu  utraque 

tnanu ,  fed  xmniaid  eft  univerfam  cantionem  intus  &  finiftra  tantum  ma- 

nu  complefteretur.   Unde  omnes,  quotquot  fures  erant,  a  Gracis  tan- 

quam  Afpendii  citbarifta  in  proverbio  dkebantur  ,   quod  m  ille  carmi- 

nts.,  ita  ifti-furtorum  occultatores  erant.    In  Vulcatii  vero  Gallicani 

expofitionibus  ad  Verrinas  Ciceronisha&enus  ineditis  ,  lucetamen 

^i°niffimis,  ita  explicatur  hic  locus;  Afpendium  citbmftam"]  Simu- 

lacrum 


A  d   C.   Valjrium  Catdhdm.       145 

lacrum  dicit  bujus  citbarifla  dbflulijfe  Verrcm.  Fuijfeautemferturtantc 
fubtilitatis ,  ut  non  exertamanu  nervos  citbara  impellere ,  fedperquam 
occultis  mottbusi  ac  propterea  proverbio  aliter  diclus  efl  in  fe  canere  foli- 
tus ;  fimulque  orator  x*,U-wru>$ »  ut  ^um  ipfum  ^rtiftcio  fuperajfe 
videatur ,  callidiorem  vtdelicet  oflendens  bunc  infurando,  quamillum 
in  pfallendo.  Afpendii  nempe  citharifta: ,  aHique  qui  intus  canere 
dicebantur  ,  manu  finiftra  totum  peragebant  canticum.  Jlla  autem  la- 
tebat  poftmagadem,  ubi  erant  gradus ,  quibus  ab  unoiono  ad  alte- 
rum  afcenfus  efl  aut  defcoifus.  Futiles  enim  funt ,  cjui  exiftimant  in 
veterum  lyris  fingulas  chordas,  fingulos  tantum  admififle  fonos,  & 
nonplures,  uti  flt  in  harpis  vulgaribus,  quas  Iyras  barbarorum  vocat 
Fortunatianus ,  &anteillum  DiodorusSicuIus.  Porro  de  Afpendiis 
cithariftis  ita  Zenobius  ,  vfiipLicw  (potyv  'i^u  Qopzvxaj,  7mms 
3  cv  tu  bpyotva. 

Vosbone  fembus unis  Cognit&vernefemin&~\  Harc  eft  Iectio  melio- 
rum  Iibrorum,  unde  facile  eruas  veram  &  Catullianam  ie&ionem» 

Vos  bon&fenibus  bonis 
Cognita  bcne  femint,. 

At  marite  tuum  tamen  ]  Egregie  hunc  locutn  emendavit  ScaHger  ? 
eujus  lectionem  jncunuhnter  admifimus. 

Illepulvis  Erjtbrai  ]  Etiam  hic  locus  multum  vexavit  interpretes , 
<juorumconje<5turas  recenferenonattinet ,  cun.  nihiliis  fubfit  folidi. 
Omnino  fcripferat  Catullus;  lllepulvis  Erytbrii.  Fefellitlibrarios  an- 
tiquus  genitivus  pulvis  pro  pulveris.  Erythron  traftus  eft  feu  pars 
Cyrenaica: ,  cujus  mentionem  facit  Ptolemieus.  Tra&us  hic  fatis  la- 
tepatebat,  utpote  quonontantum  promuntorium ,  quod  E^pv&pyiv 
cocoocv  Stephanus  vocat ,  fed  complurainfuper  oppida  feu  vicos  con- 
tineret.  Duo  memorat  Synefius  Epift.  lxvii.  Patebifcam  nempe 
&  Hydraca  ^  TlaAou&ioTca,  3  x.  Tofotjr  «j  rlw  "hg%cucu>  tu£iy 
frBXfysw  Xj  *&&$  V  E>'pvQoov  dvt^ij^pJijoKV.  Utrumque  hoc 
oppidum  memorat  quoque  Ptolemams  in  Pentapoli,  quamvis  pro 
IlctXcu^icncct  vulgo  apud  eum  Iegarur  A^iZdKxa,  vel  A'Av"££a/;ta. 
In  hac olim  regione  quse, ut  vidimus , EpvQo©*  dicebatur ,  nata  fuit 

T  forfaa 


I.    Vossl    Observationfs* 

forlan  Sibylla  Erytbrara  vulgo  di&a,  quam  nonnulli  LibyflTam  faciunt^. 

ut  inquit  Suidas,  vei  ut  hab  t  aiia  ltdio  B*T?i#£  ,  quia  nempe  in 
Erythro  ti  aclu  Batti  fepulcrum  eflet.  Plures  tamen  ha?c  de  Erythris 
Joniae  fcu  PhrygiajiruelligererHalunt,  quibus  nolim  adverfui.  Pra?- 
ter  memorata  loca,  complura<juoque  alia  oppida  'eu  vicos  in  Erythro 
tractu  fuifle  patet  ex  eadem  Synefii  epiftola  ,  utpote  ex  qua  fiuis  colli- 
gitur  multas  Erythritidas  fuifle  Ecclefias.  Porro  abEiythrioagro, 
ejusqueoppidis  Pala*bifca&  Hydrace  incipiebat  Libya  flticulofa  feu 
aanofa.  Idem  Synefius;  Tiywa,  x$  IIcuAcu&lq-kcIv  ti  yi  Tv^t- 
%cby  jc&fACLf.  Q  cw7Xj  mn&dhiitie  ^  $  ^i^n^S  AiGvqs  dvm 
m  psfyyict,.  Cum  itaque  Eryxhroj  vel  Erythron  vocetur  illa  Cy_ 
renaica;  portio ,  qua?  Libya?  arenofa?  eft  vicina ,  &  abeo  di&us  fit  fL 
nus  Erythrius  hr  actr  EpvQgov  x3A7r@» ,  ut  habet  idem  Syncfius 
Epift.  li.  clarumeftpulveremErythrjum  a  Catullo  appellari  arenas 
Cyrenaicas.   Ipfe  femetipfum  explicat  in  Epigrammate  ad  Lesbiam  3 

Quam  magntts  numerus  Libyff*.  arena  , 

Laferpitiferis  jactt  Cyrem  &c   • 

Qui  veftri  numeatarc  volt  Uulta  millia  ludi  ]  Ita  mutarunt  viri  do~ 
£H ,  proeoquod  eft  in  libris  ludere.  Cum  veroin  quibufdam  veteri- 
bus  fcripturo  invenerim ,  ludevclludite,  non  imroerito  aliquis  fufpi- 
cetur  ficfcripfifiTe  Catullum  ,, 

Qui  vefira  numexart  vojjk 

Multa  miUia  lucla. 

Nec  fufpe£him  eflfedebet  vocabulum  luSas ,  pro  lucratu  vel  Iuctatio* 
ne,  fi  vcHim  fit,  quod  nonnulli  affirmant ,   ufum  eo  Hyginum  i&- 
Aftronomieo. 

Dulce  rideat  ad  fatrem  ]  Loeum  Virgilii 

Incipeparvepuer  cui  nonrifereparentes, 
non  re&e exponit  Scaliger ,  oronino  enim  ille  fic  aecipi  debet ,  mdpe- 
parvepuerridere,  uttuo  rifu  provoces  etiam  rifum  parentum  ,  cui; 
euirn  puero  parentes  non  ri.fere 

Nec.  Deus  bmc  menfa>>dea.  nec  dignata  cubili  efl, 

Xnter- 


Ad  C.  Valerium  Catulihm,        147 

Interpretatio  Servii  non  difcrepat  ab  illa  Quintiliani ,  ut  jam  aliis , 
monitum.     Nihilo  felicioreft  Scaligerincorrigendo  &  exponendo 
loco  Martialis  Iib.  xn.  £p.  xxi.  adMarcellinam  conjugem. 

Nec  cito  ridebit  peregrmi  gloria  ^artus, 
Romanam  deceat  quam  magis  ejfe  nurum, 

NuIIumfubfidiumadferufft  Hbri  veteres,  rrifi  «juod  rronnulla  exem- 
plaria  habeant ,  Romanam  duet  te  magis  ejfe  nurum.  Frivola  eft  Scali- 
geri  le&io  feribepris  Nec  cito  rtdebit  pctegrini  Clodu  partus.  Noli 
dubitare  quin  fic  fcripferit  Martialis. 

NecSicori  debet  pengrini  gloria  partus , 
Romanam  dicet  te  magis  ejfe  ntirum. 

Debet  hic  accipiturpaflive,  vel  eftdlipfis  &  fubintelligitur  aliquid 
velquidquam  ut  fzepe.  Non,  inquit,  Sicori  debetur  gloria  peregrini 
partus ,  ipfe  fiquidem  Sicoris  non  mfitiabitur ,  te  ingenio  &  moribus 
Romanis  prsditam  ,  Romanam  potius  >  quam  Hifpanam  «fle  di- 
c:endam. 

C  A  R  M  E  N    N  U  P  T  I  A  L  E. 

J    U    V    E    N    E    S. 

Vefper  adeft,  juvenes.  confurgite.   vefper  Olympo 
Expefrata  diu  vix  tandem  Iumina  tollit. 
Surgerejam  tempus,  jam  pinguis  linquere  menfas  B 
Jam  veniet  virgo ,  jam  dicetur  Hymenasus. 
Hjmen ,  6  Hymenaee  Hymen  ades,  oHymena^e, 

P    U    E    L    L    L M. 

Cernitis,  innuptas,  juvenes?  confurgitecontra. 
Nimirum  Oetaeos  fe  oftendit  no&ifer  ignes 
Siccerte,  viden'  ut  perniciterexiluere? 

T  2  Non 


i.f  3  I.  Vossl   Observationes, 

Non  temere  exiluere.  canent  quod  vifere  par  eft 
Hymen,  6,HymenaeeHymenades,  aHymenase. 

J    XX    V    E    N    E    S. 

Nonfacilis  nobis,  xquales,  palma  parataeft. 

Adfpicite,  innuptse  fecum  ut  raeditata  requkant. 
Non  fruftra  meditantur.  habent  memorabile  quod  fit. 
Nec  mirum :  tota  penitus  qua*  mente la^borent. 
Nos  alio  mentis,  alio  diviilmus  auris. 
Jure  igitur  vincemur.  amat  victoria  curam. 
Quare  nunc  animos  faltem  convertite  voftros : 
Dicere jam  incipient ,  jam  refpondere  decebit : 
Hymen ,  6  HymenaeeHymen  ades,  6  Hymensee,. 

P     U     E     L     L     JE. 

Hefpere,  quicado  fertur  crudelior  ignis? 
Qui  nacam  poflis  complexu  avellere  matris , 
Complexu  matris  retinemenxavellere  natam  , 
Et  juveni  ardenti  caftam  donare  puellam  ? 
Quidfacianthoftescaptacrudeliusurbe? 
Hymen,  oHymenaxHymenades,  6  Hymen^e, 

J    U    V    E     N    E     S, 

Hefpere ,  qui  cado  lucet  jucundior  ignis  ? 
Qui  defponfa  tua  iirmes  connubia  ftamma 
Qua?  pepigere  viri ,  pepigerunt  ante  parentes , 
Nec junxere  prius ,  quam  fe  tuus  extulit  ardor. 
Quiddatur  adivis  felici  optatius  hora  ? 
Hymen ,  6  Hy menaee  Hy  men  ades ,  6  Hy menaec 

PUEL, 


Ad  C.  Valerium  Catullum.    149 

P  U  E  L  L  /E. 

Hefperuse  nobis,  asquales,  abftulit  unam. 
Nanquetuoadventu  vigilat  cuftodia  femper. 
Nodte  latent  £ures ,  quos  idera  fsepe  revertens 
Hefpere  mutato  comprendis  nomine  eopfe. 

J    U '  V    E    N    E    S. 

Ut  lubet  fnnuptis  ficto  ce  carpere  queftu. 

Quid  tum  ii  carpunt  taeita  quem  mente  requirunt? 
Hymen ,  6  Hymenaee  Hymen  ades ,  6  Hy  mensee. 

P    U    E  "l    L    JE. 

Utflosin  feptis  fecretus  nafcitur  hortis, 
Ignotus  pecori ,  nullo  convolfus  aratro* 
Quem  mulcentaura*,  firmatibl,  educat  imber: 
Multi  illum  pueri ,  mulras  opravere  puellse, 
Idem  quum  tenui  carptus  defloruit  ungni , 
Nulli  illumpueri,  nullas  optavere  puellas: 
Sicvirgoduminractamaner,  dum  carafuis  eft. 
Quum  caftumamifit  polluto  corpore .florem , 
Necpuerisjucundamanet.  nec  cara  puellis. 
Hymen  >  6  Hymen^e  Hymen  ades  ,6  Hymenase. 

J    U    V    E    N"    E     S.      . 

Utvidua  in  nudo  vitis  qua?  nafcitur  arvo, 

Nunquam  feextollir,  nunquammiremeducatuvamv 
Sed  tenerum  prono  defleclens  por.dere  corpus , 
Jam  jam  contingit  fummum  radice  flagellum , 
Hanc  nulli  agricola?,  nulli  accoluere  juvenci: 
At  fi forte  eadem  eft  ulmoconjunctamarita, 
Multi  illam  agricolat ,  multi  accoluere  juvenci : 

T  3  Sic 


J^O  I.     VOSSI     OlSERVATlONfcS* 

Sicvirgo,  duminta&a  manet,  dum  incultafenefcit, 
Quum  par  connubium  maturo  tempore  adepta  eft ,  _ 
Cara  viro  magis,  &minuseftinvifaparenti. 
Et  tu  ne  pugna  cum  taliconjuge  virgo. 
Non  a*quum  eft  pugnare ,  pater  quoi  tradidit  ipfe, 
Ipfe  pater  cum  matre ,  quibus  parere  necefle  eft. 
Virginitas  non  tota  tua  eft.  ex  parte  parentum  eft. 
Tertia  pars  patris  eft  ,  pars  eft  data  tertia  matri 
Tertia  fola  tua  eft :  noli  pugnare  duobus , 
Qui  genero  fua  jura  fimul  cum  dote  dederunt. 
Hymen ,  6  Hymenase  Hymen  ades ,  6  Hymenxc. 

<Zernitisinnupt&  juvenes  confurgite  contra  ]  Confule  patrir  mei  de 
Analogia  lib,  i.  cap.  xv.  ubi  (focet  verficulum  hunc  fic  diifcinguenuum 
eiTe.j 

CernitU,  innuptd ,  fmenes  i  confurgitecontra. 

Nimirum Oeteos oflendit nociifer  wibres~\  Ita  concipitur  hic  verfus 
cuminaliis,  tum  quoque  in  vetuitiffimo  ItbroThuanaro,  ubi  inter 
alia  antiqua  poemata ,  hoc  quoque  Catulli  legitur  Epithalamiuui.    In 
,aliislibrispro/;»&m  legitur  imber ,  unde  Scaliger  faciebat 
NimirumOteanofe  ojlendit  noslifer  wibre^ 

plane contra fenfum  Catulli,  cum  imberimpedire potius  debeat  ne  vi- 
deatur  Hefperus.  Nihilo  felicius  aHi  umbras ,  alii  alia  fubftituunt. 
Vera  lectio  eft  ignes ,  quomodo  etiam  Avantius  vetus  exemplar  ha~ 
buiiTe  teftatur.  Apud  ManiHum  non  uno  in  loco  ha?c  vocabula  in  an- 
tiquis  mei\qbranis  invicem  permutata  oflendi,  Oeta?os  ignes  vocat 
ftellas  &  pcarqpue  Luciferum  cui  mons  Oetaconfecratus  eft.  Caa- 
fam  huju*  rei  V  habeamus  adfcribam  verba  Servii  ad  ifh  Virffilii 
Tibideferit  Hefperus  Oetanu 

Sic  ttaque  vlle;  De  hoc  monteftelld  videntur  occidere ,  ficut de  Ida  nafci ; 
ut ,  Jumquejugis  fummd  furgebat  Lucifer  ldd.  Et  hoc  dicit ,  tibi  Hefpe- 
xusdefatii  ttbiy  ideftper  tcnox  advemt.  Nempe  qui  <*  vertice  Ida» 
mom isprofpe&ant ,  illi  cUiabusiere  horis  folem  &  reliqua  fidera  prius 

oriri 


A  d  €.    Valeriuju    C  a  t  u  l  l  u  m.         i  j: 

©ririyident ,  quam  videant  ii  cjui  in  plano  verfantur.  Contra  vero 
qui  Oeta*  ruontis  verticem  eonfcendunt >  iJlis  fol  &  fidera  duabus  ho- 
ris  ferius  occidunt,  quam  occidant  iis  qui  in  campeftribus  degunt. 
Hujus  rei  caufam  in  obfervationibus  ad  Melam  &  afibi1  copiofe  fatis 
expofuimus.  Bene  itaque  dixit  Virgilius  ,  quod  Hefpcrus  deferit 
Oetam  *  utpote  e  cujus  vertice  ultimo  cernatuf  ,  quenndmodum 
idem  fidus  mutato  nomine  ex  Jda  primum  confpicitur.  Hinc  eft 
quod,  tefteeodem  Servio,  Hefpero&  Hymenajo,  Hefperi  delicio,fa- 
cerfueritmonsOeta.  Hinc  quoque  eft  quod  in  nummis  Locrorum 
Ozolarum ,  qui  &  Hefperii  dicuntur ,  Hefperi  (idus  exprimatur,quod 
non  tantum  Strabo ,  fed  &  vetufta ,  quaj  fuperfunt ,  teftantur  numis- 
mata.  Nectantum  Locri  Ozola? ,  qut  occidua  Oetas  juga,  fed  & 
Orientales  Locri,  qui  Opuntii  vocabantur,  quique  fretum  accole- 
bant  Euboicum ,  quanempeOetaexitin  marer  fimiliter  Hefperifi- 
dus  &  quidem  ampliori  &  magis  conf pieua forma  in  fuis  exprimebant 
nummis.  Miror  vero  quod  cum  Virgdius  memorato  paulo  ante  Ioco3 
ac  itemin  Culice  fidus  hoc  faciatocciderein  Oeta,idemtamenin  GinV 
fi  tamen  Virgilio  adfcribi  debeat  hoc  carmen  ,  diem  ab  Oeta  oriri 
dicat. 

Pofiera  lux  ubi  Uta  diem  mortalibusatmum 

Igelido  ventens  mani  quatiebatab  Oeta. 

Non  mefuqitquod  &  Seneca  in  Tragediis  non  uno  Ioco,  ac  item 
Silius,  fimiliterfo!em&  fidera  ex  hoc  ipfo  monte  oriri  facianr,  fed 
poeticaaucloriras  non  debetnaturaeprsefcribere,  cum  manifefte  erra- 
rint.    JHud  quidem  verum  eft  iolem  &  alia  fidera  e  montibus  &  locis- 
admodum  editis  con^pici  pofteetiamfi  viginti  &  pluribus  gradibus  in- 
fra horizontem  merfa fuerint ,  fed  obfervandum  ncn eadem  ubiqueid- 
iieri  ratione.    Si  enim  iftiusmodi  (it  montiumfitus,  ut  hincquidem* 
pelagus ,  indeverovafto5terrarum  profpicianr  traftus;  utique  con- 
tineet  utabea  pnrte,  qna  teJIus  eft  ,  fidera  videantnr  multo  profundius^ 
infra  horizontem  merfi ,  quam  abalb  parte  qua  pelagus  c-ft.     Ab  Ida  ■ 
itaque Phrygia? ,  a  Cafio  Syria» ,  &  innumeris  aliis  montibus,  quiab>  . 
oriente  valtr  &  apertis  telluris  f patiis  terminantur ;  ab  illis  inquam  fi-- 
dera  orientra  comparent,  viginti  &  pluribus  gradibus  infra  horizon-- 
temetiamnumlatentia,  cumeadem  ubi  horizontem  occiduum  trans^ 


tfsi  I.   Vossl    Obseryationss, 

ierint  multo  citius  difpareantfi  e  mari  fe  videnda  prsebeant.  At  vero 
exOera,  Atho,  aliifque  culminibus,  qua?  mare  ab  oriente  profpi- 
ciunt ,  longe  tardius  fol  &  fidera  orientia  cernuntur,  eademque  longe 
feriusin  occiduo  deficiunt  cardine,  qua  nempe  tellus  adiacer.  Ea- 
dem  eft  ratio  Canopi^  qui  e  fpeculaPharialongealtius  refract.us  ad- 
paret,  cjuam  vele  Rhodiis,  vel  Cnidiis  adpareat  fpeculis.  Ex  hts 
enim  fidus  hoc  per  marinum  fpectatuv  aerem  ,  cujusquanto  major  eft 
refra&io ,  tanto  brevius  eft  id  fpatium  ad  quod  oculi  poflint  pertinge- 
re ,  ut  alibi  oftendimus. 

Canent  quos  vifere  par  eft  ]  Puto  CatuIIum  ita  fcripfiffe  uti  eft  in 
Thuanads  excerptis,  Canent  quod  vifere  par  eji.  Canent  nempe  vifu 
&  fpeclatu  digna.  Hinc  vifendm  pro  fpe&abili  &  memoratu  digno. 
Idem  nempe  hic  dicunt  puella?  de  juvenibus ,  quod juvenes  paulo  poft 
depuellis  habentmemorabile  quod  ftt. 

Nec  mirum  tota  penitus  ]  Reduximus  hunc  verfum  temere  expun- 
d:umaviris  docfcis,  cum&  vetuftiflimumThuanseum  &  alia  exem- 
plaria  illum  agnofcant.  Iidem libri  paulo  polt  habent  convertite,  non 
cvmmittite. 

Hefperus  e  nobis  aquales  abftulit  unam  ]  Poft  hunc  verficulum  ,  ali- 
quot  verfus  defiderari  putant  Achilles  Starius  &  Scaliger.  Ego  aliter 
^entio ,  &  omniarecte  fe  habere  puto ,  curn  &  fenfus  conftet ,  &  ex- 
emplaria  confpirent.  Toto  nempe  hoc  epithalamio  circa  id  potiffi- 
loum  verfantur  juvenes  &  puella;  ,•  ut  hi  quidem  Hefperum  ,  ifta;  vero 
Phofphorum  laudent.  Conqueruntur  itaque  \\\x  hoc  Ioco,  quod  He- 
fperus  unam  e  fuis  sequalibus  rapuerit ,  &  ironice  fubjiciunt  vigiles  ad- 
veniente  Hefpero bene  &  diligenter  officio  fuo  fungi,  idque  eo  pra»- 
textu  quod  fures  noctu  Iateant ;  fed  tamen  inquiunt ,  6  Hefpere ,  tu 
quimutatonomine&ex  Hefpero  faclus  Phofphorus,  cumfa?pefu- 
r-es  &  graiTatores  comprehendas ,  cur  non  arque  diligenter  excubas 
quando  es  Hefperus ,  cur  tunc  rapinas  fieri  permittis  ?  In  Ciri  Virgi- 
lianapuella;  fimiliteraverfantur  Hefperum; 

Qttempavidd,  alternisfttgitant ,  optantque  puelU : 
Hejperittm  fngitant,  optant  ardefcere  folem. 

ContraCallimachusin  Aecale  bducit  juvenes  JHefperum  laudantes, 

Avwv 


A  d   C.   VaibubmCatuubm,        ijj 

AowV  |UeV  Qihtxtr  dviiv  <5g  n  7n(Pc/)Cd,n' 
'Eanrtg/ov  <pihiiunv%  'ihnswyixnv  satov. 

Cam  juvenibus  facit  mafcula  Sappho  apud  Dionyfium  Halicarnaf- 
fenfem  in  eo  fcripto  quod  perperam  Demetrio  Phalereotribuitur  ,  uti 
patet  ex  Scholiis  Ariftophanis.  eVj^  7mvQ,  Qtp&Sf  (pipag  oiv » 
(pipetg  cupCiQepetg  fjLcni^/  Tntfia,.  ETdem in alio epithalamio.  E- 
tnripi  7mv(& (pipcovoau  (pcuvotis  imtocicravGdsSiclege.tpa/.votits 
eftepitheton  Phofphori.  Hefychius;  Qcuvotig,  Ae6/W7r?«,  tpoar- 
<p'op®*.  Apudeundem  Iegas  quoque;  E7n(pctTVi(^ 5  o  iwo-cpo- 
p@o  dqrjoi  nempequialiderehocoriente  adprasfepeagunturpeco- 
ra..  Eadem  TationcApoIIonio  Rhodio  dicitur  dvXi(@h'  dqtj^.  Nec 
defuere  qui  olim  etiam  apud  Homerum  fic  legendum  putarent  pro 

&i®*. 

Ncmpe  tuo  adventuvigilat  cuftodia^  Stmpernofte  latent  fures*]  Sic 
diftinximus  hunc  iocum.  Eft  autem  ironice  di<5him  a  puellis,  noctu 
fcilicetlatent  fures  ,  ut  eos  cuftodes  &  excubitores  deprehendere  ne- 
queant,  cumfatisfeliciter^oscaperefciantorientePhofphoro.  Hac 
ratione  furibus,  pra?  niatoribus  &  graflatoribus  nocturnis ,  non  minus 
facer  erat  Hefperus;  quam  amantibus.  Tale  porro  furum  genus  a  Pe- 
tronio  Arbitro&  Apulejovocantur/»/£r«K<«f*,  quod  mirorinon  fub- 
oluiffe  viris  do<5t,is  ,  qui  infeliciter  admodum  harcloca  corrigere  co- • 
natifunt.  Vel  ipfa  vocis  compofrtio  eos  docere  debuerat;  utenim 
diurni  fures  dicuntur  interdiarii  •>  id  eft  qfxtpoKAtnlcLj.  utiexponitur 
in  GIomY;  ficno&urni  five  Y\y*po*9'iTW[  dicuntur internuculi.  A 
Gra?cisiidemquoque  vocantur  £«gAJ7«/.  Namd«&A®j  Hefperi 
epitheton ,  unde  apud  Homerum  ^«gA®*»  otj/e  $va>v.  Sed&fu- 
res  inde  di<5£os  exiftimat  Nonius,  inquotamenfalli,  noruntilliqui 
Grarce  'ciunt.Neque  fatis  bene  &  ipfe,&  alii  verfus  adducuntHomeri, 
ut  oftendant  nebulones  di<5k>s  quod  nebulam  &  tenebras  inducant; 

Et/V  ope@*  t&pvtyycn  vot(&> K,cni%<£>£V  o[ai%\Iu/ 

TIOlfAifflV   OVTt  (pihlw  ,'XAg7f]>I    $i  75    VVK71$  dfAi&VGO. 

V  Tra- 


154  *•    V  O  S  S  I     OBJERVAtlONfS, 

Tralative  dicuntur  homines  nequam  tencbras  offundere,  utirfalio- 
rumdamno&ca»citate ,  ipfifuainveniantcommoda.  Sed  fi  propric 
loquamur ,  non  hires  nebulas ,  fed  nebulae  faciunt  fures.  Recte  ita- 
queHomerusnebulas  ipfa  quoqjLienocfce  furibus  gratiores  efle  dicit. 
Noclu  quippe  vigiles  &  excubatores  metuunt,  qui  non  rimentur  quan- 
do  funt  nebula? :  &  proculdubio  hincdicti  funt  nebulones ,  fures  faga- 
ciores,  qui  propterea  diftinguendi  funt  a  Ssti^ireus  r  internuculi* 
&  tenebrionibus.     Sequentem  verfum  fic  legit  Thuaneus  codexi 

Hefpere  mutato  comprendk  nomine  eofpem  , 

ut  videatur  legendum  eopfe. 

At lubet innuptU]  Scribendum,  Vt  lubet.  Ha?c  enim  a  juveni- 
busdicuntur.  ^affiminGatuIIoinitiales  litera:  yitiata;  funt.  P^ulo 
poft  ex  vetuftis  membranis  Thuaneis  pro  contufus ,  repofui  convolfia* 

Quem  mulcentaura']  Sic  quoque  Propertius> 
Mulcet  ubi  effufas  aura  beata  rofas. 

Zephyro  potiffimum  tales  aur»  tribuuntur ,  unde  Lucretio  genitaVu 
lis  aurafuvonii ,  hac  quippe  nutriri  dicuntyr  flores  &  plantar.  Untie 
in  epigrammate  Bacchilidis  Anthol.  vi.  Tw  ttuvtcav  cty&p&v  zr»©- 
mra  fyQvpca.  Itaque  re&e  apud  Pollucem  lib.  i.  avpc&(  rgttpxas 
yS  Kj  cw&s  ,   &  Ovidius 

Auris  mulcebant  natos  fme  femine  flores,-. 

Sed  ha?c  omnia  commenta  poetarum  ,  fingentium  auras  iftas  ab  Ely- 
fiis  adventare  campis.  Certum  eft  aurasfeu  ventos  molles  alere  plan- 
ras,  &  dari  «yg/AOTf  cccp^  tyvv*  axtyois  du%a,voptvd,  m&iA&vti 
ut  Grseci  Ioquuntur.  Solos  vero  id  efficere  zephyros ,  iltud  vero  mi- 
nime  conceflerim  :  non  tantum  ob  hoc  quod  Theophraftus  in  fcripto  • 
deventisprodit,  alios  fru&us  nutriri ,  alios  vero  corrumpi  a  Zephjr-" 
ris ,  fed  obaliam  ma^is  univerfalem  caufam  ,  eam  nempe ,  quod  cum 
omnes  planta:  humofe  alantur,  neceifum  fit ,  ut  fi  quando  Zephyri  a 
mari  aut  humentibus  multum  flant  locis ,  plurimum  etiam  fecum  ali- 
menti  ferant :  iidem  veronoceant  plurimum,  fi  aterreftribus  ficcisve 
adveniantlocis.    Humor  eft  kaquequi  alat,  nonventus,  qui  nul- 

bs 


A  r>  C.  ValeriumCatullum.       35$ 

Jas  habet  qualitates  nifi  eas,  quasex  iis,  per  quos  tranfit,  acquiri* 

locis. 

Sic  virgo  dum  intatla  manet,  tum  carafuis,  fed  J  £.e&ioha?c  quam- 
vis  hodiernis  placere  poffit  auribus ,  &  infuper  librorum  aliquot  auSo- 
ritate  munita  (it ,  non  tamen  eft  Catulliana ,  omninoque  miror  ple- 
rofqug  CatulH  interpretes  fecure  adeo  prsterve&os  efle  hunclocum, 
cum  ex  Quintilianolib.  ix.  cap.  111.  manifeftum  fit  fie  fcripfifle 
Catullum. 

"  Sic  virgo  dum  intacla  manet ,  dunfcarafuif  :fed 
Cum  caflum  amifit  &c. 

Subjicit  enim  prius  dum,  accipihoclocopro^worfd,  fequens  vero  pro 
ufqne  eo.  Lectionem  hanc  confirmant  membrana?  Thuanea?.  In  vul- 
gatis  autem  Quintiliani  exemplaribus ,  non  refte  concipitur  hic  Ca- 
tulli  locus ,  qui  bene  fefe  habet  in  vetuftioribus  libris. 

tJunquatn  fe  extollity  nunquam  mittm  educat  mam']  InThuaneis 
membranislegitur , 

Nunquamfe  extollit ,  quam  munittam  educat  uvam , 
Unde  forfan  faciendum , 

Nunquam  ft  extoUit ,  nunquam  Amintam  educat  ttvam. 

Nam  fane  non  femper  verum  eft ,  viduas  vites  non  producereuvas  mi- 
tes;  cum  &  YLaA&KiKOAjpivivis  in  Afiatractustotus  fitfinearbori- 
bus;  &  in  ipfa  quoque  Italia  multa?  fint^uwiAflJ  xa,fMti7tti-y  qu«  pra> 
ftantes  ferant  uvas.  Attamen  verum  eft  Amineas,  Amina?as,  aut 
etiam  Aminnias ,  hoc  eft  vites  dva^i^^^cdv  prajftantiores  cen- 
feri.  Gaudent  enim  uvx  excelfo  fitu  g^multa  umbra,  unde  mt&npi 
iftiufmodi  Iocavinifera  dicebantur.  Hefychius  niQtiru ,  fxniu^, 
dy,7rtp%(>y<a,ius  aj  dva,$tv$yli$e(:.  Ineptum  eft  Fefti  etymon, 
putantis  Tamminia  dici ,  quod  tam  rubra  fint  quam  minium.  Ex  pra- 
va  Virgilii  lectione  deformarum  hoc  vocabulum.  Verum  itaque  elTe 
puto  ,  id  quod  affirmat  Hefychius ,  Peucetiam  ,  five  Picentinorum 
terram ,  Aminaeara  olim  di&am  fuilTe.  A^fMVCttov  ^'  tvc$  v  T 
iiw  Aej«.    V  $  RdjKilia,  A^fMVcua,  Ae^gJ.      Etiam  Macrobius 

V  a  Ami- 


156  I.  V  O  S   S  I   O  B  S  E  K  V  A  T  I   O   N  £   S, 

Aminium  campuminPicentinis,  hoc  eft  ad  Salerflum  ponit.  Sed& 
Galenusquoque  Aroinii  vini  ex  Campania  aliquoties  facit  mentio- 
nem,  licctipfe  minusideflebonumexiftimarit,  quam  fit  Aminaeum 
Bithynia:  &  Siciiia».  Puto  primam  hujus  vocis  originem  pecendam  ab 
Abella  &  Abe.lino ,  diverforum  quidem  populorum  poftmodum  op- 
pidis ,  cum  illud  fuerit  Hirpinorum  ,  alterum  vero  Campaniar  #adeo 
tamenfibtinvicem  vicinis,  ut  vix  totisdecem  paiTuum  diftent  milli- 
bus ,  minimeque  dubitandum  fit ,  quin  ab  Avella»feu  Abella  factum  fit 
Abellinum.  B  &  M  muta^,  &  limiliter  liquidas  L  &  N ,  qua/n  fxvs 
invicem  permutentur,  notum  eft  omnibus.  Huc  facit  quocf  idem  illud 
vinum  j  quod  A^tviov»  feu  A^tvviov,  uti  paffim  habent  vetera 
Geoponicorumexemplaria,  Grseciquoque  A'£i?b.iov  ap^Ihrint.  * 
Hefychius;  A'£<7iK<ay,o*vey.  Thcbani  hoc  vocabulum  in  A1 [MTkdicctv 
deformaffe  videntur ,  acli  alitibus&  jurgiis,  qua?  vinum  id  movear, 
efTetdichim.  Harcdi&afufficiant,  utfciamuscampos  Aminios,  feu 
Aminajos,  reffce  a  Maerobio  ad  Salernum  poni,  utpotequi  fiti  fuerint 
in  confinio  Campania»,  Picentinorum  &  Hirpinorum  ,  &  in  oppidis. 
Abella  &  Abellino,  antiqua?  hujusappellationisfuperelTe  veftioja. 

At  tu  nepugna~]  Thuanea?  membrana»  Et  tu  nec pugna ,  quod  re- 
£Hus  eft.    Paulo  poft  ex  iifdem  ,  pro  eo  quod  vulgo  legitur , 

Tertiapars  ni/ttri,  parsefldata  tertiapatri\ 
fecimus 

Tertia  pars  patris  efl,  pars  efldata  tertia  matrh. 

A    T    T     I    S* 

Superaltave&us  Atys  celeri  rate  maria 

Phrygium  ut  nemuscitato  cupide  pede  tetigitr,, 
Adiitque  opaca  filvis  redimita  loca  dex : 
Stimulatusubifurentirabie ,  vagusanimi 
De  vol  vit  lenta  acuta  fibi  pondera  filice. 
Jtaque  ut  relidta  fenfit  fibi  membra  fine  viro : 
Et  jara  recente  terraefola  fanguine  maculanss. 


Ad    C.  Valeriuai    Catullu  m.       ^57- 

Niveis  citata  ccepit  manibus  leve  typanum , 
Typanum  tubam  Cybellesy  tua,  mater,  mitia. 
Quatienfque  terga  tauri  teneris  cava  digitis, 
Canere  hoc  fuis  adorta  eft  tremebunda  comitibus : 
Agiteiteadalta,  Galbe,'Cybelesnemorafimul , 
Simulite,  Dindymenae  dominse  vagapecora, 
Alienaque  petentes ,  velut  exules ,  loca  celere 
Se&ammeam  executx,  duceme,  mihicomites 
Rapidum  (alum  tuliftis,  trucukntaque  pelagi, 
Et  corpus eviraftis  Veneris  nimio  odio. 
Hilarate  hero  citatis"  erroribus  animum. 
Moratardamentecedat.  (imulite:  fequimini 
Phrygiam  ad  domum ,  Cybelres  Phrygia  ad  nemo- 

ra  dex. 
U  bi  cymbalum  fonat  vox ,  ubi  tympana  reboant , 
Tibicen  ubi  canit  Phryx  curvo  grave  calamo , 
Ubi  capira  Maenades  vi  jaciunt  hederigerai , 
U  bi  facra  fancta  acutis  ululatibus  agitant , 
Ubi  fuevit  illa  divx  volitare  vagacohors. 
Quo  nos  decet  citatis  celerare  tripudiis. 
Simul  ha?ceomitibus  Atyscecinit  notha  mulier8- 
Thiafus  repente linguis  trepidantibus  ululat , 
Levetympanum  remugit,cavacymbalarecrepanto- 
Viridem  citus  adit  Idam  properante  pede  chorus. 
Furibunda  fimul  anhelans  vaga  vadit  animi  egens 
Comitata  tympano  Atys  per  opaca  nemora  dux, 
Velutijuvencavitansonusindomita  jugi. 
Rapidaeducem  fequuntur  Galla?  properipedem. 
Itaque,  utdomumCybelestetigerelafTulse, 
Nimio  e  labore  fomnum  capiunt  fine  Cerere. 
Piger  his  labantes  langore  oculos  fopor  operir. 
Ahitm  quiete  moHi  rabidus  furor  animi. 

V  3,  '  Sed! 


158  I.  V  o  s  5  I  Obs-ek.vation<es» 

Sed  ubi  oris  aurei  fol  radiantibus  oculis 
Luftravitasthera  album ,  fola  dura,  mare  feruim 
Pepulitque  notbis  umbras  vegetisfonipedibus * 
Ibi  fomnus  excitum  Atyn  fugiens  eitus  abiit. 
Trepidantem  quum  recepit  deaPafithea  finu. 
Ita de  quiete  molli rapidafine  rabie 
Simul  ipfa  pe&ore  Atys  fua  fa£h,  recoluit , 
Liquidaquementc  viditfine  queis,  ubiqueforet, 
Animoazftuanterufum  reditum  ad  vadatetulit. 
Ibi  maria  vafta  vifens  lacrimantibus  ocuiis , 
Patriam  acUocuta  mxftacft  ita  voce  miferiter : 
Patriao  meacreatrix,  patriao  mea  genetrix , 
Ego  quam  mifcr  relinquens,  dominos  ut  herifugas 
Famulifalent ,  ad  Idas  tetuli  nemorapedem : 
XJt  apud  nivem  &  ferarum  gelida  ftabula  forem , 
Et  earum  ut  omnia  adirem  furibunda  latibula: 
Ubinam ,  autquibus  locis  te  pofitam,  patna ,  rear? 
Cupit  ipfa  pupulaad  tefibidirigereaciem , 
Rabie  fera  carens  dum  breve  tempus  animus  eft. 
Egone  a  mea  remota  haec  ferar  in  nemora  domo? 
Patria,  bonis,  amicis ,  genitoribus  abero  ? 
Abero  foro,  palaeftra,  ftadio,  &  gymnafiis  ? 
Mifer  ah  mifer  quserendum  eft  etiam  atque  etiam 

anime. 
Quod  enim  genus  figurse  eft,ego  non  quod  adierim? 
Ego  rnulier,ego  adolefcens,ego  ephcebus,ego  puer, 
Ego  gymnaili  fui  flos ,  egoeram  decus  olei. 
Mihi  janucefrequentes,  ^mihi  limina  tepida, 
Mihi  florJdiscorollisFedimitadomus  erat , 
Linquendum  ubi  eftetorto  mihi  fble  cubiculum. 
Egonc  deum  miniftra,<&  Cybeles  famula  ferar  ? 
Ego  Masnas ,  ego  mei  pars,  ego  vir  fteriliscro? 

Ego 


Ad  C.   Valerium  Catlillum.        159 

Ego  viridis  aJgida  Idasniveami&alocacolam  ? 
Ego  viram  agam  fubaltis  Phrygiaecoluminibus: 
Ubicervafilvicultrix,  ubiapernemorivagus? 
Jam  jamdolet,  quod  egi,  jam  jamque  pcenitet. 
Rofeis  ut  hinc  palam  labellis  fonitus  adiit , 
Geminas  deorum  adaurisnovanunciareferens, 
Ibijun&a  juga  refolvens  Cybele  leonibus , 
L£vumque  pecoris  hoftem  ftimulans  ita  loquitur : 
Agedum ,  inquit,  age  ferox,  facut  hunc  furoribus ,- 
Face  ut  hinc  furoris  ic*hi  reditum  in  nemora  ferat, 
Mealibere  nimis  quifugereimperiacupit. 
Age,  casde  terga  cauda :  tua  verbera  patere. 
I^acecun&amugienti  fremitu  loca  retonent; 
Rutilam  ferox  torofacervicequatejubam. 
Ait  haac  minax  Cybelle,  religatque juga  manu , 
Ferus  ipfe  ardore  talis  rapidum  incitat  animum : 
Vadit,  fremit  &  rsfringit  virgulta  pede  vago. 
At  ubihumida  albicantisloca  litorisadiit , 
Tenerumque  vidit  Atyn  prope  marmora  pelagi  * 
Facit  impetum.  illedemens  fugitin  nemora  fera. 
Ibi  femper  omne  vitae  fpatium  famula  fuit; 
Dea,  magnadea,  Cybele,  Didymi,  dea,  domina,. 
Procul  a  mea  tuus  fitfuroromnis,  hera,  domo.> 
Alios  age  incitatos ,  alios  age  rabidos. 

Attis  de  quo  hoc  carmine  agitur,  non  efl  Phryx  ifte  paftor ,  de  quo  > 
multi  tam  multa  fcripfere ,  ifle  fiquidem  non  mari  advenit,  (ed  in  ipfa^ 
natus  &  educatus  fuit  Phrygia  :  quapropter  rninime  dubitandum  pu- 
to,quin  Attis  nomineintclligaturttobilisaliqnis  juvenis  ,  qui  c  Gra?- 
cia  Phrygiam  acceflerit ,  &  femivirorum  magna»  Matris  canto  in  furo-1 
rem  a&us ,  fibimet  ipfe  virilia  excidirir,  comitefque  &  famulos  fuos 
ut  idem  facerent  perfuaferit.     Iditaefle  vel  ipfa  hujus  juvenis,  quara  • 
hoc  poemate  profeqiiitur,  evincit hiftoria.   lliiicura  vero  efl  hoc car- 

men  * . 


i6o         I.  VossI    Observatiohes, 

men,  cum  nullum  hujus  generis  Grsece  vel  Latirie  integrum  fupernt , 
&  imprimis  eximium  propter  numerorum  rationem,  qui  admodum 
concitati&  rapidifunt,  utpotequiab  anapseftoincipiant,  &  in  ana- 
paeftum  definant.  Qiiod  vero  prxcipue  ad  perturbandos  facit animos 
eft  quod  in  penultima  Cede  da&ylus  prsecedat  anapa;ftum,  quod  in  fe- 
dato  cantu  minime  liceat. 

Devolvit  illa  acitto  fibi  pondera  filice  ]  Lectionum  varietatem  vide 
apud  Achillem  Statium.  In  Mediolanenfi  {jbroinvenimus  Devolvit 
iteclo ,  unde  commode  facias  j 

Devolvit  leclo  acuto  fibi  potider*  filice. 

Sic  Juvenalis  Sat.  vi.  de  eadem  re , 

Qui  rapta  fecuit  genitalia  tejia. 

Perperam  enim  corrigunt  rupta ,  invitis  libris  antiquis  &  veteri  Scho-' 
Iiafte.    Sed  cum  meliora  CatuIIi  exemplaria  habeant  tere  iceta  vei  lcta^ 
incundanter  fcripfimus  . 

Dcvolvit  lenta  acutofibiponderaftlice. 

Epitheton  hoc  aptiffimum  &  huicloco  convenientiflimum  efte  ,  qui 
lentorem  iftarum  partium  norit  nemo  ut  opinor  negaverit.  Quod  au- 
tem  doctus  interpres  Lufitanus  putat  devovit  fcribendum,  pro  devolvir, 
id  minime  probo.  Locus  Scholiaftae  Nicandri ,  quem  adducit ,  facit 
quidem  adliiftoriam  Attinjs ,  fed  nihil  omnino  ad  adftruendam  eam  , 
■cjuam  proponit  le&ionem.  Verba  Nicandriqua?  exftant  Alexiphar- 
macorum  initio,  nee  Scholiaftesnecaliusquifquam  hactenus  intel- 
lexit.  Scribens  enim  ad  Protagoram  Cyzici  degentem  ita  canit. 

H,N  $  oq  ov  \xiv  afy  7roXv$poiGoio  JuXei&Ttjg 

Kqktbv  ijar'  o\A(pa,\oioxcu>  bnaas-cto  ,  y^  ts  fiiyg 

Ao&g/vyg  ^tXa^cij  ti  ^  ogyzgyg/ov  A^ga?. 

&y%y£\ov  ofACpcthoeos-civ  accipiunt  de  polo  arctico,  cii  accfpi  debeat  de 
Ar&omonteCyziceno,cuius  &Strabo  &ApoIloniusRhodius  non  uno 
meminitloco.HincquoqueCyzicus  ipfa  dictaArctonefus  vel  Arcone- 
fus.  Nam  ut  ex  Euftathio  &  aliis  Gra»cia:  patet  ma^iftris,veteres  urfos 
jnon  agKlxg  tantum fed  &  aptusg  appellabant.  O^fAtpctAosos-ew  vero 

hunc 


Ad   C.  Valeu  um  Catuiiu-m.       r£i 

fcunc  montem  vocat,quodumbilicumfeuantrumhaberet  in  medio, 
ubi  magna;  matri  &  Attini  facra  fiebant ,  cjuemadmodum  ipfe  fubjun- 
git.  De  hoc  ipfo  Cybeles  antro  accipi  debet  locus  Propertii  lib.  1 1 1, 
Eleg.  xxi. 

frigida  tatn  multos  placuit  tibi  Cyxictu  amtos% 
Tulle,  Tropontiaca  qua  fiuit  Ijlhmos  aqua? 

DJndymus ,  &  facra  fabricata  inventa  CybelU 
Raptorifque  tulit  qua  via  Ditis  equos. 

Sic  vulgo  legitur,  fed  qua?  mirifice  depravare  conati  funt  viri  dodi. 
Omninofcripferat  Propertius  juvenca  ',  non  juventa  aut  inventa  ut 
Scaliger.  In  fpecu  nempe  feu  antro  Lobrinx  feu  Ar«5ti  montis  facel- 
lum  erat  Matris  deum  ,  in  quo  juvenca  marmorea  vifebatur,  quam  hic 
defignat  Propertius.  Iftiufmodi  antrum  Roma»  expreflum  eft  in  mar- 
more  quod  exftat  in  porticu  Juitinianea  ,  in  quo  Atris  feu  Taurobolus 
juvencum ma&ans confpicitur.  Sed  &  aliacomplura  fuperfunt  mar- 
morain  quibus  htc  TauroboKorum  ritus  fatis  luculenteexprimitur. 

Tympanum  tubatn  Cybeles  tua  mater  initia  ]  Nec  recte  diftinguunt, 
nec  rede  ha?c  interpretantur  viri  doclii ,  cuni  ita  accipienda  effe  exifti- 
mant ,  ac  litympanum  &  tubam  Cybeles  crepundia  vocaret  CatuIIus. 
Infacris  Cybeles  nulbe  erant  tubar ,  fed  harum  Iocopulfabanturtym- 
pana.   Suidas  in  voce  Tv[A7Ttcvot ,   duofuiiTeteftaturquotuba?  Joco 
titebantur  veteres ,  tympanum  nempe  &  prarterea  flagellum ,  quo  in 
Bacchicis  pra?iertim  orgiis  ingentes  edebant  fonos ,  tranflato  ab Indis 
more.  Detympanis  PoJyamus,  ubideBacchoagit;   oi  ?v$o)  kv(a- 
ZdXotg  Kj  TV[Jt>7n£vois  kwucuvov dvlt  adXm\y(^.   De  flagellis  vero 
Suidas;   O*  Vvooi  dv2t  odhmfy@*  t  /jlusi^iv  dmKTV^av  eigr 
diyf,.      Quam  autem  in  magnamiatris  feftis  frequens  olim  fuerit  fla- 
gellorum  ufus ,  &  ex  marmoribtis  antiquis ,  &  ex  Ovidio,  Apulejo , 
aliifqueiatis  poteft  colligi.     Plura  de  his  infra  dicemus,  Quod  autem 
tympanaattinetquibusprsecipuetubce  Ioco  utebantur  magnse  matris 
miniftri ,  eorum  non  eadem  femper  erat  ratio.  Specie  quidem  &  con- 
ftructione  non  multum,  magnitudine  vero  plurimum  difcrepabant. 
Minoratympanapaflimin  antiquis  vifuntur  marmoribus  ejufdemque 

X  pror- 


i6i  I.  Vossl    Observationes, 

prorfus  erant  gcneris  ac  fint  Atabalar  Hifpanorum.  Sed  &  majorts 
tympani  fbrmam  vide  in  tabellts  marmoreis  Fr.  Perier  figura  poftre- 
ma.  Omnium  vero  maximum  erat  iftud  tympanum  quod  Suidas  de- 
fcribit.  Sola  vero ,  ut  dixi ,  magnitudine  difcrepabant  pleraque  anti- 
quorum  tympana,  nam  compotitionis  eadem  erat  ratio.  Conftrue- 
bantur  quippe  ex  circulo  feu  potius  cylindro  concavo  ligneo ,  ex  pelle 
qua?  inducebatur,  &  infuper  e  circulis  feutintinnabulis  arreis  oram 
undiqueambientibus.Quod  autem  primam  in  rympano  Catullus  corri- 
piat,  id  ipfum  facit  more  antiquo,  de  quo  multa  alib:  diximiis.  Eadem 
quoque  fyllaba  corripitur  in  verfibus  Marcenatis,  qui  reperiuntur  apud 
Fortunatianum  Grammaticum ,  quos  opersepretium  fuerit  adfcribere.. 

Ades ,  inquit ,  o  Cybelefera  montium  Dea , 
Ades  &  fonante  tympano  quate  flexibile  caput , 
Latus  Imreat  flagello  t  comitum  cborus  ululet. 

Recentibus  vero  GalHs  &  necdum  mufica»  gnaris,  tympanumda- 
batur,  quia  id  fine  magno  etiam  pulfatur  artificio ,  &  ideo  vocat  Cy- 
bellesinitia,  utpote  quoprimum  initiabantur. 

Agite  ite  adalta  GalU  Cybeles  nemora  fimul~\  Sic  quoqueGrarcus 
poeta,  licet  non  ex  vetuftiflimis ,  apud  Hepha?ftionem;  Ta,7kcq. 
fMttfos.  opeitjs  <t>tXo%om  fycficlotf.  Infra  quoqueGalla»,  non 
Galli :  quia  enimunacum  virilibus ,  habitum  quoquevirilem  depo- 
nerent,  idcirco  paflimdeillis  tanquam  de  mulieribus  loquuntur  ve- 
teres.  Sic  quoque  Statius  Papinius  lib.  xn.Theb. 

Tinigeri  rapitur  Simoentis  ad  amnem 
Dux  vefana  chori. 

fruftra  enim  viri  dotftiharc  mutare  &  corrigereconantnr.  Decaufa 
&  origine  hujus  appelhtionis  apud  -antiquos  &  recentiores  fcripta 
invenias,  fed  qua?  nuiiam  omnino  verifimilirudinis  umbram  habere 
videantur.  Nam  quod  a  Gallo  Phrygia?  ftumine  fic  dictos  volunt , 
id  prorfus  eft  nugatorium.  PiifcisGrarcis  &  Romanis  ignotum  fuit 
hoc  vocabulum.  Apud  Hepha?ftionem  qui4em  ubi  de  Antifpaftico 
agit  metro  Jegas  hos  verfus ; 

Xcup 


A  d    C,  Vaiuium   Catullum.        163 

Xcup  u  ygvmKtpus  (3a>£ot,Km  rd&uv 
Tl&vmX&tryiv&v  £%y(&\y&<*\d!>tov. 

Sed  liber  Florentinus  refte  hocloco  habetfcjfAoiv»  nonTct)k.uv  > 
quod  ridiculum.  K»/A«v  vero  eft  afinus  feu  equus  h%djwiS'  Ipfe 
Hepha?ftion',  ubi  de  Galliambo  agit,  faris  teftatur  folos  recentio- 
res  hoc  carminis  genere  IufifTe.  Demum  poft  bellaPonticaGrajcis 
&  Romanis  tamiliare  eiTe  coepit  hoc  vocabulum.  Ego  ne  dubitan- 
dum  quidem  exiftimo ,  quin  appellatio  hxc  originem  fuam  traxerit 
a  Qallis  Afiaticis  feu  Gallogrxcis,  qui  poftquam  diu  vi&ores  fuif- 
fent  in  bellis  contra  gentes  Ponticas,  demum  &  ipfi  jugum  Roma- 
num  fubiere  fubacii  a  Manlio  Vulfone.  Quod  telluriexcolenda?  po- 
tiffimum  infudarent»  hinc  ipfi  a?que  ac  Phryges  Magna?matri  dicii 
funt  infervire.  Siquis  mores  iftorum  Gallograscorum  conferat  cum 
moribus  &  ceremoniis  Gallorum  Cybeles,  prorfus  gemellos  inve- 
niet.  A  Livio  lib.  xxxvni.  tribuuntur  illis  protnijfc  &  rutilatd  co- 
m&>  vajld  fcuta,  pr&hngi gladii ,  adboc  cantus  inchoantium  prdlium  & 
uluUtus  &  tripudta,  &  quatientium  fcutain  patrium quendam  morem 
borrendus  armorum  crepitus:  omnia  deindufiria  compofitaad  terrorem. 
Sed  ut  habet  ibidem  Livius,  in  uberrimo  agro ,  mitisfimo  c&lo ,  clemen- 
tibus  accolarum  ingemis ,  omnis  illa  ,  cum  qua  venerant ,  manjuefacia  eji 
feritas.  Pro  tubis  itaque  &  lituis  fuccerTere  tympana  &  tibia; ,  pro 
fcutis  cymbala  &  difci ,  pro  gladiis  flagella :  barbari  clamores  in- 
conditaque  tripudia,  concinnis  choreis  &  harmonicis  permutata 
fuere  concentibus  converfb  in  mufica  organa  univerfb  apparatu  bel- 
lico.  Caftrationem  vero  feu  ablationem  teftium  quod  atrinet ,  ne 
de  ea  quidem  vulgo  refte  fentiunt.  Nimis  eft  credulusquifibiper- 
fuaderi  patitur  in  honorem  Magna?  lit  vocant  matris  iftiufmodi  faci- 
nora  licita  aliquando  fuiffe.  Non  hodie  aut  heri ,  fed  prifcis  quoque 
temporibus  &  fere  femper  humana?  cupiditatis  &  avaritise  velum  fuit 
religio.  Proculdubio  qua?  nunc  ,  illa  ipfa  quoque  olim  fuit  caftrandi 
caufa,  parentum  nempe  &  mangonum  avaritia,  vel  cuftodia?  fexus 
fa?minei ,  vel  cantus  gratia  mares  in  tenera  pra?fertim  a»tate  exciden- 
tium ,  cum  experientia  docuerit  hac  ratione  voces  reddi  non  acutio- 
res  tantum ,  fed  &  magis  blandas  &  delicatas,  quseque  quam  diutiffi- 

X  2  me 


164  T.    V  o  $  s  1    Obshvatiosej, 

me  confervari  poffint ,  quou  nec  Ariftotelem  latuir,  ut  non  unolocc 
colligere  eft  e*  ejus  problematis.  Quamvis  autem  tam  fordidi  lucri 
gratia  multi  fibi  ipfis  violentas  manus  inferrent ,  multo  taraen  plures 
erant  qui  afterilibus  iftis  viris  excidebantur ,  fedreligionisfimulan- 
dx  gratia-y  fponte  fua,  ut  puto ,  huic  dea?  femetipfbs  devovifle  ja<5ta- 
bant.  Qnantis  artibus  femiviri  ifti  mutilanda*  puerorum  inte- 
gritatiinfidiarentur,  fatis  docet  puer  ille  apud  Martialem  lib,  i  n.  Ep.. 
xci.  qui  Mifitiumcomitabatur.  Adeonempe  impune  comatis  his 
facerdotibus  permittebatur  ea  quoque  facere,  qua?  Romanis  legibus  e- 
rant  vetita.  Quanta eorum  fuerit  poteftas  &  auctoritas  nemo  luculen- 
tiusexpreffit  Dione  Chryfoftomo,cujusverbaex  orat  x*xv.  de  Cela?- 
nisPhrygiseeolubentiusadfcribam,  quodnihil  lucis  illis  fc  adferre 
poffe  fateatur  Cafaubonus.  £'?&.%$  oztpxg  v/xh  "XmSetKvvxtnv- 
t$£s  v\rir]ci^g  X9^w  KcrffaLmo  t*c  hpictg  r  yru^'  v/juv'  txs- 
fAe&Kar^/ag  hiycdrxs  ci7ruv]oQV  cLpxovl&s  r  iepiuv ,  t&s  fzs-tavv- 
{AXS  r  ovo  y7r&pwv ,  r^kcwi^cs  oA*fC.  Alios  tres aut  quatuor  vobis 
oftendunt  faptentes  comatos ,  quemadmodum  hic  funt  ficerdotes  hoflri : 
beatinempe  illt ,  qui  omnibus  prtfunt  facerdotibus ,  qui  nomenhabentk- 
duabui  continemibus  &  occidente  uritverfo.  Manifefte  de  Gallis  &  Ar- 
chigallisloquitur,  quinonerant  calvi  ut  ^Egyptii  &  aliifacerdotes, 
fed  comari.  Ideo  vero  dicit  facerdotes  iftos  nomen  haberea  duabus 
continentibus,quia&inEuropa&in  Afia  fint  Galli.  Ab  univerfo 
autem  occidente  addit  propterea,  quod  utantiquiores  Grarci  Celtas  9 
ita  pofteriores  quidqird  ad  occidentem  eft  terrarumGallosappella- 
runt.  Iftum  Archigallum  Tertullianus  in  Apologetico  vocat  San- 
<ffciilimum ,  ironiee  quidem  ,  ied  tamen  ex  more  gentilium.  Juvenali 
Sat.  vi.  dieituringensfemivir,  ad  difTerentiam  aliorum  Gallorum,, 
quos  vocat  obfcenos/minores ; 

— —  matnsque  deum  chorm  intrat  &  ingens 
Semivir ,  obfcenofacies  reverenda  minori. 

£x  hoc  porroDionis  Ioco  patet  non  effe  follicitandum  Arnobii  Iocum 
libro  v.  cum  fcribit ;  Agdeftim  confecraffe  corpus  in  Pesfwunte ;  cerema-* 
rimannuis,  &  facerdotum  antifiitibus  honorajfe.  Quosenim  Diovocat 
«Wfl&iv  *£/fc«v&,ff  itptuv-9  Arnobius nominat facerdotum antifti- 

tes. 


AdC.  Valerium  Catullum.         165 

tcs.  Fruftra  eft  itaque  vir  magnusad  Tertulliani  Pallium,  cum  pro 
antiftitibus ,   legit  inteftibus. 

Dtndymen&  domuu  vagapecora  J  Et  ha?c  quoque  peffime  vulgo  ac- 
cipiuntur.  Equos  &  afinos  pecoribus  adfcribi  patet  ex  Columella  & 
aliis.  QuiaveroGallicogerentur  magna?  matris  fellam  geftare,  fi 
deefletafinus  ,  ideoillos  vocat  Dindymena?  domina»  pecora.  Verum 
hoc  efTe  patet  non  tantum  ex  antiquis  marmoribus  ,  in  quibus  Cybele 
geftatura  Gallis  bajulis  ,  fed&c  ex  Apulejo  lib.  vi  11.  apud  quem  mi- 
niftrihujus  dea?  gratulanturfibide  afino,  tanquam  miferrimi  laboris 
fuccedaneo,  quidefe&isipforumfuccurratlateribus.  Harc,  ut  puto, 
vera  eft  caufa ,  quamobrem  afinus  magna?  matris  &  miniftrorum  e- 
jusdeliciumpaflimappelletur..  SicPhsedrus,  iic  quoque  Virgilius  in 
Copa; 

Veft<s.  delicium  eft  aftnm. 

Otvero  CatuIIus  hornines ,  ita  Ovidius  fcripto  in  lbin  leones,  qucxl 
Cybeles  currum  trahant  ,••  pecora  vocat , 

Inque  pecmmagna  fubito  vertareparentis.  ■ 

Alienaque  petentes  velut  exules  loca  celeri  ]  Ha»c  eft  leclio,  quam  & 
Achilles  Statius  in  fuis ,  &  nos  in  noftris  invcnimus  libris.     Varirs 
modis  hanc  deformarunt  viri  do&i,cum  tamen  omnia  re&e  fe  habeanr, 
fi  pro  celeri ,  fcribas  celere.     Exterirur  enim  &  abforbetur  media  in  • 
exules  fyllaba ,  ut  in  Aurunculeja  &fwgulum. 

Hilarateexcitatis  trroribus  animum~\  Quod  A.  Statius  in  fuo ,  rros 
quoqueinoptimonoftroinvenimuslibro,  Hilarate crocitatis.  Inde 
ipfe  non  male faciehat  concitaiis.  Vide  tamen  num  melkis ; 

•   Hilarate  hero  citatis  erroribtts  animum. 

Herus eftipfe  Attis ,  qui monet famulos fibi comites ,  & jam  fectam 
fuam  executos,  utpotequi  &  ipfi  jamvirum  depofueranr ,  utexhila- 
rent  herum  fuum  ,  faciendo  eadem  <]ua?  ipfe  faciat. 

Ubi  cymbalum  fonat  vox]  Quidam  legunt  nox*  acdpiuntque  pro 
no<5tu.  Atqui  tum  quiefcebant  cymbala  c^teraque  Gallorum  inftrn- 
menta.    Juvenalis  Sat.  viii, 

Et  refupinati  cejfantia  tympanagaUt. 

X  3-  N€H- 


itftf  I.    Vossl    Observationesi 

Notura  quoque  epigramma  in  infcriptionibus  antiquis ; 

Quicolitis  Cybelen&qui  Phryga plangitis  Attin , 
Dum  vacat  &  tacita  Dyndima  nocle  filenu 

Sed contrarium  habet Statius Iib.xir. 

Nofte  velut  Pbrygia  cum  lamentata  refultant 
Dindyma ,  pinigeri  rapitur  Simoentu  ad  amnem 
Dux  vefana  cbori. 

NihilofeliciusGiftaniusIegebat  Ubicymbaloinfonatvox ,  ac  ficym- 
bala,  a?queactibia?,  infpirari  poflint.  Vulgata  lecliio  bene  fe  habet: 
■cymbalum  enim  ponitur  pro  cymbalorum. 

Tibicen  ubi  canit  Pbryx  curvogravecalamo  ]  Non  recte  Achilles  Sta- 
tiusaliiqueinterpretes  hsec  accipiunt ,  eum  grave  hic  poni  volunt  pro 
trifti ,  aut  magno  &  vehementi  fono ;  grave  enim  hic  opponitur  acu- 
to.  Calami  feu  tibiaj  Phrygia;  quamvis  tenues  admodum  effent ,  gra- 
vem  nihilominus  edebant  fonum.  Quahocfieripoflitrationemulti 
non  intelligent ,  fed  fi  qui  tibiarum  explorentnaturam ,  nihil  eo  verius 
efledeprehendent.  Quod  enim  vulgo  putant  tibias  majores  gravio- 
rem  femper  edere  fonum ,  id  aliter  fefe  habere ,  fufe  alibi  docemus* 
Curvum  vero  calamum  cum  dicit  CatuIIus ,  id  non  ita  intelligendum, 
ac  fi  ipfe  calamus  curvus  fuiffet ,  fed  quod  calamo  affixum  eflet  cornu 
2ut  Kuooov  sereus ,  qui  effet  curvus ,  idque  eo  quo  graviorem  ederet 
fonum.  Ha»c  cum  ita  fint ,  miror  Euftathium  fcribere  codonis  appo- 
fitione fonum  a  tubis  edi  valde  acutum ,  Kioui  ofcvQoovoVi  longe  e- 
«im  aliter  id  fe  habere ,  non  tantum  plerique  veteres  Mufici  ,•&  Athe- 
nxus  in  fine  lib.  iv.  fed  &  ipfa  etiam  docet  experientia.  Ecquis  e- 
nimtubarumvehibiarum  Ieviter  gnarus  nefciat,  quanto  illa?  longio- 
xes  fint ,  five  illa  longitudo  ex  continua  conftet  materia,  five  ex  diver- 
fis  partibus  coagmentata  fit ,  tantoquoquegrauiorem  edere  fonum  ? 
Euftathium  errantem  dum  fequitur  Salmafius  multos  quoque  alios 
coramittit  errores,  utcum  tibiam  curvam,  &  prsterea  plagiaulum  feu 
tibiam  obliquam ,  qua;  vulgo  Germanica  dicitur,  confundit.  Plagi- 
auli  enira  funt  refli ,  fed  quia  oblique  infpirantur ,  ideo  fic  dict-i.    At 

vero 


Ad  C.  Valerium  Catulluai.  \6j 
verotibia?  Phrygia»  curva;  dicuntur  ,  cjuia  illis affigebatur  xu$av  %e~ 
»Aa,ir/Aev(&> ,  quod  non  id  ,  quod  Salmafius  vult ,  fed  codonem  cor- 
nuinftarcurvatum  notat,  quemadmodum  paffim  in  antiquis  depingi- 
tur  marmoribus.  PafTim  etiam  in  iifdem  comparent  plagiauli,  ied 
femper  folitarii,  &  fane  fieri  nequit  ut  tibia?  refta?  cum  plagiaulo  fimul 
infpirentur.  Vel  ipfe  capitis  fitus  id  non  permittat;  Phrygias  enim  in- 
flantibus  tibias,  five  fingulas ,  fiveduas  fimul,  iiscaputmanebatinfta- 
tu  naturali.  At  vero  qui  obliquis  utuntur  tibiis  ,  illis  necefle  eft  ut  ca- 
put  in  larvum  declinent  humerum ,  alias  enim  finiftra  fuo  non  poffit 
f iingi  officio,  prarfertim  fi  aliquanto  Iongiores  fuerint  pjagiauli.  Hinc 
explicandus  Juvenalis  Sat.  iii. 

*—    Et  cum  tibicine  cbordat 
Obliquas. 

Manifefteenim  plagiaulum  feu  obliquam  intelligit  tibiam  ,  qaam  cum 
inflant  tibicines ,  &  ipfis  quoque  obliquum  eft  caput.  Inepte  admo- 
dum  ha?c  vulgo  interpretantur.  Chordas  vero  vocat  tibias ,  uti  quo- 
quefacit  Plato&  compluresalii.  Sed  &  Lucretius  cum  Satyris  lib.  iv. 
tribuitchordas  ,  omninointelligittibias.  Idem  quoque  lib.  v.  curo 
defcribir  vitam  primorum  hominum  &  quomodo  artes  fint  propagata?.» 
&  denique  qua  ratione  tibia  fit  reperta ,  demum  addit"; 

H&c  animos  ollis  mulcebant  atque  juvabant 
Cum  fatiate  cibi.  nam  tum  funt  omnia  cordi. 
Manifefte  &  hic  legendum  chorda.     Poft  fatietatem  cibi,  nihil,  in- 
quit,  hominibus  a»que  placetac  mufica,  utpotequa*  tuncfit  iu.  ttuvQ.. 
Nec  eft  ut  quifquam  miretur  chordas  dici  tibias,cum  vice  verfa  cithara? 
accipianturquoquepro  tibiis,    &  dvAi<rfA0£  pro  KifapuJicccujus 
appellatiohisplura  pofTimus  dareexempla,  fedqua;  libenteralterire- 
fervamus  loco ,  quo  artem  tibicinum  hoc  feculo  deperditam ,  plenius ■- 
perfequemur. 

Ubi  capita  manades  vijaciunt  hcdcrigzra  ]  In  facris  Bacchicis  mar- 
nades  funt  mulieres ,  in  pompa  vero  Cybeles  ipG  Galli  dicnntnr  ma?- 
nades.  Sic  infra  Attis  de  feipfo,  Egomanas,  ego  mei  pars.  Ut  \vk 
carteris ,  ita  quoque  in  habitu  utrique  conveniebant.  In  anriquis-mar* 
rooribus  paflim  Galli  vifuntur  in-ftola  rouliebri. .  Vulgo  taraen  exifti- 

mant 


i68  I.    V  o  s  s  I    Observationes, 

mant  mulieres  efle  qua»  iftoc  habitu  in  lapidibus  fpeclantur,  in  quo 
plurimum  falluntur.  Nam  fane  Galli  matris  magna? ,  a?que ac  illi  dez 
Syria?,  ftatim  ac  viri  efle  definerent,  veftem  afTumebant  mulie- 
brem.  Ut  autem  cantus  &  reliquus  apparatus,  ita  quoque  habitus 
gallantium  erat  lugubris.  Pullis  quippe  veftibus  utebantur,  ut  ex 
Juvenale  Sat.  vi.  colligere  eft.,  ubi  agit  de  Archigalloi 

Grande  fonat,  metuique  jubet  Septembris  j&  Auflri 
Adventttm  ,  nifi  fe  centum  luflraverit  ovis , 
'  Et  xerampelinas  veteres  donaverit  ipfi , 
Et  quidquid  fubiti  &  magni  difcriminU  injlat ., 
In  tunicas  eat>  &tstnm  femelexpiet  annum. 

Male  ha?c  vulgo  &corrigunt  &  interpretantur  ac  fi  moris  fuiflet  iftk 
Cybeles  facerdotibus  veites  matronarum  igni  cremare  autin  compi- 
tatibus  luftrationis  gratia  fufpendere.  Qiiin  potius  ipfimet  Galli  eas 
induebant,  utpote  qui  exfedtis  virilibus  illico  habitum  virilem  mu- 
Hebri  permutarent.   Eadem  fereerat  ratio  Gallorum  dea?  Syria?  ,  quos 
Lucianus  fcribit  ftatim  ac  caftrati  eflent  folitos  fuifle  per  urbes  di£- 
currere  manibus  geftantes  genitalia  fua :  in  quamcunque  vero  do- 
mum  ea  projeciflent ,  inde  licitumipfis  fuifle  rapere  veftes&mun- 
dum  muliebrem.  Xerampelinus  vero  color  quifham  fit ,  ipfum  indi- 
cat  nomen.  Re£te  vetus  Scholiaftes  colorem  eum  dicit  eflemedium 
inter  coccinum  &  muricem.  Plinius  pullum  interpretatur  &  recte 
omnino ,   (ed  non  recte  illi  qui  pullum  &  nigrum  confundunt.   Quia 
nempe  pulla  vocatur  terra ,   &  quod  pullus  iit  lugentium  color ,   ideo 
putant  efle  nigrum.  Sed  vero  in  utroquefalluntur.   Lugentium  ha- 
biturw  non  femper  nigrum  fuifle  infra  docebimus.   PuIIa  vero  terra 
non  dicitur  ea  qua?  nigra  eft,  Iicet  fic  olim  loquerentur  Campani, 
tefte  Columella,  qui  pullum  alibi  nigrum ,  alibi  vero  putre  inter- 
pretatur  j  fed  vero  qua?  omnium  optima  erat  terra ,  ea  demum  pulla 
vocabatur.     Talis  vero  omnium  fere  gentium  confenfu  exiftimatur 
effe  terra  virgo  ,   id  eft  terra  pura ,  yvj  ce'A?-Sbvg  ,   fi  qua;  nempe 
optima  fit ,  &  tamen  niliil  gennerit.   Pari  ratione  in  infcriptione  anti- 
mia  apud Gruterum  pag.  ciacxxxix  ,  locus purus  &  intactus  appel- 

Jatur 


A»  C.  VaiuiiimCatdllum.'        169 

Jatur  Iqcus  virgo.  Plinius  Jib.  xvn.  cap.  v»  terra?  anui  feu  efToetas 
opponit  terram  pullam.  Pullum  Grammatici  interpretantur  quod 
setate  novellum  fit.  PuIIaitaqueterraeftterrapuella.  Opusveronon 
eft  a  Graco  ttwA^  hanc  vocem  arcelTere,  cumutraque  ejufdem 
fitoriginis.  Ut  enim  a  puer  fit  puellus  &  contracTe  pullus ,  itaaGra:- 
co  7rxis  pro  quo  mip  dicant  Aeoles  ,  formaturTTzuA©^  &  contracTe 
?ru\@*.  RecTius  tamen  pullum  formes  a  Grarco  7n?k.og  de  quo 
infra.  Quod  vero  colorem  terrae  virginis  feu  pulla?  attinet,  illam 
Cato  rubricofam  ,  Plinius  ex  teftimonio  Homeri"  nigrefcentem  ex 
auro,  aliirutilamappellant.  Necaliterfenfitjofepus,  quiqxiftius- 
modi  terra  Adamum  formatumeffefcribit;  o  3  cLvS-P607r(&  xt®* 
J^octfj,^  cnXyfyi.  ovif4CHv{  q  txto  ^  yXoorlcuf  rlv)  E&(>ot4O0v 
7Tvppos,  kireiQij  7itp  t&ro  7rvppag  yqg  <pvpajHlov\g  \yiyiv{.  Tc 
,nu>Tt}  yxp  k&v  ij  7mp($iv<&>  y%  £  d\ii$ivq.  Terra?  virginis  me- 
minit  quoque  Plinius  lib.  xxxiii.  cap.  iii.  Jam  regnaverat  itt 
Colcbis  SaUuces&Ebufopes ,  qiri  terram  virginemnaitm  plurimum  ar- 
genii  aiirique  eruijfe  dicnurin  Suanorum  gente  y  &  alwquin  velleribus 
aureii  inclyto  regno.  In  hac  IecTione  confpirant  plerique ,  nifi  fallor , 
veteres  libri,  manifefto  tamen  errore,  cum  fcribendum  fit  Salauces 
JEet£  fuboles.  Si  Clementem  Alexandrinumfequamur,  terravirgo 
eft  ea  qua?  Piatoni  viii.  de  Rep-  dicitur  terra  figularis.  PhiloBy- 
zantius  in  fcripto  de  feptem  fpecTaculis  terram  virginem  vocat  ter- 
ram  iinmotam,  qualis  eft  ea  qua?  profunde  erToditur.  Multa  dehac 
forfan  non  inutiliaalibia  nobis  dicentur ,  ha?cobiter  monuimus,  ut 
cognofcatur  pullum  colorem  non  effe  atrum  feu  nigrum ,  fed  velru- 
tilum  ,  vel  Jatiori  fignificatu  nigrefcentem  ex  auro,  ut  habet  Plinius , 
&  medium  quodammodo  inter  coccinum  &  muricem.  Tale  erat  vel- 
Ius  ovium  Ba?ticarum,  unde  eft  quod  a  Grammaticis  pulluscolor 
accipiatur  pro  HifpanofeuBa?tico,  quem  &  nativum  appellant. 

Hederiger<e  ]  Quemadmodum  bacchantes,  ita  quoque  ifti  Cybeles 
femiviri  hedera  olim  coronabantur  ,  teftaturque  id  ipfum  fcriptor 
Etymologici  magni,  cum  dicit  Ptoloma?um  Philopatorem  dicTum 
fuiffe  Gallum ,  quod  coronam  geftaret  hederaceam,  %\$l  to  QvYi^d, 
xic&ii  x.cbTt&ffiviJ  ug  ol  p&Tkoi.  Sic  Iege.  De  hoc  Ptolomaro 
vide  Juftinura  lib.  xxx.  InGallis  autem  Cybeles  non  stjue  erat  per- 

Y  petuura 


170  I.   Vossl    Observationes, 

petuum  ut  capillos  hedera  implexoshaberent  ac  in  Bacchis ,    quae 
nunquam  fine  coronis  hederaceis  orgia  celebrabant. 

Novamulier]  Perperam,  utputo,  ficcorrexere,  cum  veterunv 
librorum  lectio  ht  nota  pro  notba,  ut  jam  aliis  obfervatum.  Sic  fupra, 
uotbo  lumme  tuna. 

Linguis  trepidantibus']  Forfan  ftrepitantibm  aut  crepitantibus ,  nam 
fequitur  cava  cymbala  recrepaht.  Retineo  tamen  vulgatam  le&ionem , 
pro  qua  omnes  ftant  veteres  libru  Linguis  trepidantibus  quamvis 
accipi  poffit  pro  cantibus  tremulis ,  malo  tamen  communi  fenfu  in- 
telligere.  Trepidant  enim  comites  Attinis ,  utpote  nefcientes  etiam- 
num  cjiiid  agant. 

Rapida  ducem  fequuntur  Galld  pede  propera]  Cum  prsecedat  rapi- 
tU ,  ineptum  eft  addere  pede  propero.  In  melioribus  libris  fcribltur 
propere  pede ,  unde  feci  properepedem ,  id  eft  propeiipedem.  Sic  fole- 
bant  veteres  fcribere  &  ita  paffim  Lucretius  ut  confacere  pro  confi- 
cere,  voceferari  pro  vociferari,  confrangere  pro  confringere,  p/«- 
ramodo  &  multamodo ,  pro  plurimodo  &  multimodo ,  inftatutt  pro 
inftituit,  &  complura  alia,  qua*  omnia  viri  do&i  invitis  libris  anti- 
cjuis  e  Lucretio  fuftulerunt.  A  properepede  vel  properipede,  fit 
properipedare ,  quo  ufus  Accius  apud  Nonium  in  Nitidant.  Veruni 
quia  locus  ille  male  admodum  fe  habet,  &  infcliciter  illumemen- 
dare  aggrefli  funt  viri  eruditi,  totum  illum  adfcribam ,  proutinve- 
teribus  concipitur  meuibranis.  Nitidant ,  abluunt ,  diftum  a  nitore. 
JLnnim  Crefponte :  Opie  eam  fecum  advocant ,  eunt  adfontem ,  nitidant 
corpora.  Accius  Tbebaide ;  Qain  id  cireeofome  adveniunt  munduU  , .  ni- 
tidantur  vulgo  pripedantur  foni  pedum.  Primolege  Opicam  fecum  ad- 
vocant.  Qpicam  id  eft ,  ofcam  vel  fpurcamtk  immundam.  Locum 
vero  Accii  fic  conftitue; 

Quum  de  Dirceo  fonte  adveniunt  munduU 
Nitidanu  bijugo  propcripedantum  [onipedum. 

Tiger  bis  tabante  Unguore  ]  Meltus ,  Piger  his  labantes  langmre  ocu*- 
los  fopor  operit. 

Trepidantem  eum  recepit  dea  Tafubeafinu  ]  Bene  inducit  Pafitheam, 
«juoniam  Gratiae  curas  &  mokftias  fopire.  credebantur..    Et  hinc 

eft 


Ad  C  ValeriumCatuium.        tyt 

eft  quodapud  HefychiumXjratia?  dicantur  E' v^ttXtyivtg^  nondC- 
iaXtytvtg  ut  vnlgo,  quia  nimirum  faciunt  'ivietv ,  id  ettqov%cL 
?<xv  iu  dteyetva.  Hinc  quoque  eft  quod  nonullieas  Lethes  feuo- 
blivionis  fihas  effe  prodiderint,  ut  docet  Euftathius ;  quamvis  & 
hoc aliter poflit accipi ,  quia  nempe  £«'g/f  2^^'«  £ 'sr&disr  dht- 
cxtTtti ,  ut  loquitur  Sophocles.  Ea?dem  &  &&i>MH  quoque  di- 
cuntur  apud  Hefychium ,  ideo,  nififallor,  quod  gratiofi  effe  foleant 
primi  congreflus.  Porro  Pafithea;  nomen  ex  eo,  quod  omnibus, 
quafi  ex  arquo,  benigna  fit  hsc  dea,  ideoque  Somni  conjux ,  qui 
&  ipfe  curarum  fopitor.  Eadem  autem  ratione  compofitum  eft  hoc 
vocabulutn  ac  mtnmqvif »  quo  ufus  Hermippus  in  ^Tvrru^m 
apud  Pollucem  lib.  vii.  cap.xxxm.  us  nxmmfvi]  KjKcL^ouvd. 
Sic  enim  in  optimo  meo  Hbro  fcribitur  ifte  locus. 

Rapida  fine  rabie  ]  Utramquc  Ie&ionem  vetera  exhibent  exem- 
plaria  rabida  &  rapida,  &  fane  utrumque  fxqifocw&s  convenit. 
Rabies  &  furor  eft  in  feipfum  fa»vire ,  rapiditas  vero  notat  73  ouxf-. 
ttvov  5*  7ra3-as  feu  ajftum&ceIerkatemafFe6tus,quoadiftiu{modi 
furorem  concitabantur,  qui  tantus  erat ,  ut  ipfi  quid  facerent  nefci- 
rent.  Fcrvorem  vocat  Papinius  Statius  Thebaid.  x. 

Sic  fhryga  terrificis  genitrix  idaa  cruentum 
Elicit  ex  adytis ,  confumtaque  brachia  fervor 
Scire  vetat. 

Sic  fere  libri  veteres.  Qu*  autem  hic  Statius  confumta  vocat  brachia  > 
illa  Martialis  lib.xi.  Epigr.  de  Antiochotonfore*  vocatorba; 

Orba  minus  favis  lacerantur  bracbia  cultris, 
Cum  furit  ad  T-brygios  entbea  mba  modos* 

Sic  re&ius  in  veteri  meo  libro  fcriptum  inveni ,  quam  quod  vnlgo  le- 
gitur  Alba.  Cum  vero  hoc  Ioco  defcribat  Attina>ftuantemquidem, 
fed  tamen  fine  rabie  utpote  quse  jam  ceiTabat ,  ideomaluimus  rapida 
fme  rabie. 
Vamam  aUocuta  mafa  efi  ita  voce  miferiter']  Majejtas  &  ajejfas> 

Y  2  quo- 


ijz  I.   Vossl    Objhvatiohes, 

quomodo  habet  liber  meus,  c  fuo  loco  ad  tnarginem  migrarat,  ut 
ixpe  lolentnonintclledx  voces,  quianempe/«4//Li/rantiquomore 
fcriptum  erat  promttjia  ejl.  Marftitiam  vero  Attinis,  feu  adolefcen- 
tis  iftius,  qui  mufica  magna?  marris  in  rabiem  a&us  femecipfum  ca- 
ftraifet  ,  multis  hic  piofequitur  Catullus  >  ncc  dubitari  poteftquiit 
mxror  &  triftrtia,  qui  tale  fa<ftum  fequebatur,  immenfus  omnino 
fuerit.  Hinc  explicandus,  ut  puto,  Martralis  lib.  vu..  Epigr.  ad. 
Linum  j. 

Et  Gallum  timeo  mirtus  recentenu. 

Nempe  propter  gravem  halitum,  qui  tantum  comitatur  mxrorem. 
Non  affecutus  eft  mentem  hujus  loci  Turnebus  &  alii  interpretes». 
Ipfe  feipfum  interpretatur  Martialis  cum  alibi  fcribit ; 

Non  puer  avari  feclus  arte  mangonis 
Virilitatis  Lxmna  maret  erept£. 
Marrentfum  vero  anima  quam  firgravis,  idem  fatis  declarat  eum  dicit- 
Mtftorum  quod  anhelitwreorunu 

Vt  apud  nivem  &ferarum  ]  Sic  in  plerifque  inveni  libris ,  qua?  per- 
peram  mutata  eranta  viris  doclis.  Notum  IdcE  verticem  ab  Homero 
vocari  Tctpyctf  dyoivviQcn,. 

Egomuher,  ego adolefcens~]  Subintelligitur  fim ,  ut  fa?pe.  Itaque 
non  probo  lectionem  Scaligeri ,  refcribentis ,  Ego  puber ,  ego  ado- 
lefcens. 

Sub  altis  Ebrygu  columinibus']  Golumina  arbores  interpretatur 
Turnebus,  &  reprehenditur  hoc  nomine  a  Scaligero.  Sedipfefalli- 
tur,  neque  enim  Latihumeftfubculmine,  pro  in  culmine.  Sico- 
lumina  Phrygia?  pro  ipfls  Phrygia»  accipias  montibus ,  jam  vivere 
fub  montibus ,  eft  vivere  ad  pedes  montium.  Atqui  hoc  contrariutn 
fenfui  CatuIIi,  eum  nulla?  ibi  nives.  Rectius  itaque  Turnebus». 
Sic  vertices  ldx  pro  arboribus  dixit  Petronius  jn  halofiTrojar. 

— —  Cafi  yertices, 

Jd4.tr Ahuniuti. 

fi* 


Ad  C.  Valerium  Catullum.  ij$ 
Jta  quoque  mlig  l'^g  ,  quamvis  nonnuiii  interpretati  fint  rae  i<V*~ 
tu  v^jf  Ka,TUTtt.Tit  [Aiptj ,  alios  tamen  maluifle  id  accipere  de  ar- 
boribus ,   teftis  eft  Helychius. 

Ubi  cerva  fdvicultrix  ubi  aper  nemorivagus  ]  In  vertice  nempe , 
non  ad  peciem  Ida;.  Ideo  Homerus  moutem  Imnc  vocat  pyj-nptx, 
fyouvy  id  eft  sraTkct  fygj*  i%x<mv  ut  explicat  Hefychius.  Ad 
pedem  vero  verfabantur  greges ,  unde  fjittTh.oiThu  io!w  diclum  fuifle 
hunc  montem   %l$.  to  •mXwzsQ&ctTvv  ,  idem  teftatiuv 

Rofeis  ut  hinc  labellis  palam  fenitus  abiit.  ]  Palam  abeft  a  libris ,  ev  - 
cepto  Mediolanenfi;  pro  abtit  vero,  pleraque  vetera  exemplaria 
habent  adtit ,  quod  rectius  altero,  cum  adire  adaliquem  Latinum 
efle  etiam  pueri  norint.  Conjungendusitaquecumfequentihic  ver- 
fus  &  lic  conftituendus ;. 

Rofeis  ut  binc  palam  labellis  fonitus  adtt 
Geminas  deorumad  aures  nova  nuntiareferens. 

Geminaf  vero  recTre  fe  haber.  Sonitus  nonunammodo,  fed  utran> 
que  Cybelesauremperculiu  Notaparcemia     Ei?  ^icSv-  a>7&  jjA^ 

Geminas  deorum  ad  attresnova  nuntia  refcnns  ]  Geminas  aures  di- 
xit  quoque  Virgilius,  ut  recle  monitum  Scaligero,  fed  idem  non 
reclre  mutat  fequentia.  Nam  quod  &  ipfe  &  alii  exiftimant  nuntiunr 
in  neutro  pro  re  nuntiata  non  elTe  Latinum  ,  in  eo  omnino  falluntur-, 
Adeo  manifefta  funt  Ioca  antiquorum,  ut  quieaeludere  conentury 
operam  mihi  videantur  perdere.  Verfus  Lucretii  fic  leguntur  in 
omnibus  vetuftis  exemplaribus ; 

Refrigefcit  enim  cunclando  plaga  per  auras 
Nec  talida  ad \  fenfam  decurrunt  nuntia  rerum. 

Recedes  a  fenfu  Lucretii & rei  veritare Cinuntia conftruas  cumplaga. 
Clarus  eft  etiam  Varronis locus  de  LL.lib.  v.  Ubi  noclu  bttemplum 
c-cnfura  aufpicaveriu  atque  de  calo  nuntium  erit.  Perpeiam  &  hsec  muta- 
jtwtiiwitis  antiquis  exemplaribus  &vetuftis  Grammaticis  »  Vuka- 

T  %  tlo 


«74        *•  Vossl   Observationbsi 

tio  Gallicano,  Servio  aliifque,  qui  nuntium  in  cafu  rec"to  ficaccipi 
affirmant.  Efto  ut  hoc  vocabulum  non  occurrat  apud  Ciceronem , 
Virgilium&Horatium;  fedNoniotefteoccurritapuddoc~tos.  Ta- 
Ies  nempe  inter  Romanos  habitifuereprjecipue  Varro,  Lucretius, 
&  hic  nofter  CatuIIus.  Quodautem  Nonius  ibidem  iftos  doc~tos  ne- 
get  recepta?  efle  aucltoritatis ,  id  facit  morefuo,  utpote  qui  in  voce 
cinis ,  non  Ca?faris  tantum  &  Calvi ,  fed  &  Catulli  au&oritatem  va- 
cillare  fcribat.  Quarrtum  vero  hac  in  parte  faciendum  fit  iftud  Nonii 
judicium  ,  alii  expendant,  mihi  monuiffe  firfficiat,  cjuinam  illi 
fuerint,  quos  do&os  appellaritille  Grammaticus. 

lbi  junkajuga  refolvens  Cj/bele  leonibus']  Laborantnumeri,  &ln 
hoc  &  in  fequentibus ,  <juod  an  librariorum  factum  lit  culpa,  an  ve- 
ro  Catullus  in  concitatis  adeo  exprimendisaffe&ibus,  ftudio  quo- 
que  turbarit  numeros ,  dictu  difficile. 

Lavumque  pecoris  hoftem  ]  Siniftrum  currus  fui  leonem.  Nefcio 
quamobrem  hxc  mutarint  nonnulli. 

Agedum  inquit  age  ferox  fac  ut  hunc  furor  ]  Sic  ferelibri  veteres-, 
nifi  quod  in  cjuibufdam  furoribus  legatur.  Proculdubio  periit  hemi- 
ftichium ,  in  cujus  locum  migravit  hemiftichium  fequentis  verfus. 
Velle  vero  ulcus  hoc  ex  ingenio  fanare ,  id  demum  fuerit  in  tenebris 
micare. 

Mea  libere  nimis]  Sic  e  libris  tepofuimus.  Moxiidemlibri  Tace 
<€ontra  mugienti. 

Ferus  ipfefefe  adhortans  ]  In  libris  fere  omnibus  eft  adortalis.  Me- 
diolanenfe  exemplar  habet  ad  ora  talis.  Quirfdfoerr/wlegendumcre- 
didere ,  illi  proculdubio  addiderunt  fefe.  Sed  vera ,  ut  puto ,  lectio 
eft  illa  quam  dedimus ; 

Fcrus  ipfe  ardore  talis  rapidum  incitat  animum. 

Currum  Cybeles  a  leonibus  trahi  noturo.  Qua  vero  «tione  Galli 
adeo  manfuetos  redderent  iftos  leones,  docet  Varroapud  Nonium 
in  Manfuete^  Nam  vidi  fimulacrum  leonis  ad  ld&  lucum  ,  ubiquondam 
fubito  eum  quum  vidiffent  quadrupedem  GaUi^  tympatm  adeo  fecerunt 
manfuem  ,  ut  traSkarent  manibm.  Et  profecto  ubique  iere  gen- 
tium  hac  ratione  domantur  bellua»  t  nec  inbelluistantum-,  fed&in 
ihominibus  fete  femper  comingit  ut  major  &  akior  clamor  feu  forritus 

obtun- 


Ad  C.  Valerium  Catullum.       175 

obtundat  minorem ,  &  ut  qui  exili  fint  voce ,  velint  nolintobtem- 
perent  vocalioribus.  Ut  vero  ad  le&ionem  Gatulli  revertamur ,. 
licet  fenfum  dederimus,  an  tamen  ipfa  alTecuti  fimus  verba,  ideo 
dubito,  quodcum  in  plerifque  fere  quos  vidimuslibris  ficfcriptum' 
invenerimus, 

Ferus  ipfe  fefe  adortalis  rapidum  incitat  animum 
In  uno  vero  quiolim  Palatina?  fuit  Bibliotheca?  , 

Ferus  ipfe  adertalis  rapidum  ineitat  animum 
Unde  facimus ,. 

Ferus  ipfe ,  arde  talis,  rapidum  ineitat  animum. 

Arde>  id  eft,  ardore.     Aliquis  forfan  malit.     Ferusipfusardetalk' 
quod  tamen  non  opus,  cum  Catullus  paffim  iftos  vocalium  amet 
hiatus.     Utitur  hac  voce  etiam  Varro  ad  finem  librorum  quos  de  re 
rulHca  fcripfit,  ubi  depifcina  Lucullific  loquitur;  InBajanoautem 
ardis  tanta ,  ut  architeclo  permiferit  utfuam  pecuniam  confumeret ,  dum~ 
modoperduceretfpecusepfcinamtnare.  Idemin  yyuStmwivv  apud 
Nonium  in  Fetum.     Amor  arde  feta  lampade.  Sic  turges  &turgor, 
fqualles  &  fquallor  &  complura  alia  ,    a  quibus  verba  m  eo  &  efco- 
definentia  formantur.     Sic  quoque  terres  pro  terrojreapud  Florum.- 
Nam  quo  loco  lib.  111.  cap.  n.   Vulgo  legitur;    Sic  ad  meridiem 
populus  Romanusi  Multo  atrocius  &  multipliciter  magis  &  a  feptentrione 
fzvitum.  Sic  habent  pleraque  vetera  exemplaria;dr  multipliciter&  magis 
afeptentrione  veniente.  Nempe  fcripferat  Florus;  Multo  atrocius&multi~ 
plici  terre  magis  a  feptentrione  venieme.  Reddendaquoqueeadem  vox 
cum  alibi  tum  quoquelib. iv.capix.  Ubi  fic  de  Antonio;  N-ec  ille  defuit 
vitiiSy  quin periret.  Imo  omnia  expertus  ambitu  &luxuria,  primum  bofies,  ■ 
tieinde cives,tandem etiam  terre feculumliberavh.Virtgo  terra,  nonbene, - 
Si  non  affe&at,  utitur  faltem  obfoletrs  &  inufitatis  iftiufmodi  vo- 
cibus  fcriptor  ifte,  cui  ne  difplicuit  quidem  impes  pro  imperu.  Qiiod 
frquis  mendofum  elTe  exiftimet,  habeat  is  &  alterum  Iocnm  unde 
certo  colligi  poffit  illum  ab-hoc  non  abftinuifle  vocabulo.    Capite< 
enim  quarto  Iibri  fecundi,  ubi  vulgo  fie  legitur;   Gallis  Infubribw  & 
bis  accolk  Alpium  > .  animi  ferarum  ,  corpora  plufquam  humana  erant  1 

fed 


i-jS  LVossIObservationes, 

fcd  experimento  deprehenfum  e(i,  quippe  ficut  primw  impetus  eismajori 
quam  virorum  efi  ,  ita  fequens  minor  quam  feminarum ,  ecquis  neget 
iic  reformanda  efle  hsec  verba  *,  Sed  experimento  deprchenfum  efi  > 
quod  impes  ficut  primus  eis  major  quam  virorum  efi ,  &c.  Sed  &  lib.  iv. 
cap.  ii.  ubi  vulgo  legitur ,  nifi  quod  amplior ,  eoque  acrior  Cafaria- 
v.orum  impetus  fuit ,  eurn  optimus  iiber  habeat  impos ,  non  dubito, 
fjuin  reducendum  (it  hoc  vocabulum. 

Vadit  fremit  &refringit~]  Sichabetliberoptimus.  Mox  dein  libri 
habent.  Atubihumida  albicantis,  cjuod  nefcio  quade  caufa  mutarint 
viri  doffci. 

Cybele ,  Didymi  dea ,  domina  ]  Varro  apud  Servium  docet  domi- 
nam  proprie  matremDeorum  dici. 

EPITHALAMIUM  THETIDIS   ET  PELEL 

Peliaco   quondam  prognataz  vertice  pinus 
Dicuntur  liquidas  Neptuni  naiTe  per  undas 
Phafidos  ad  flu&us,  &  finis  Mzixos: 
Quum  le&i  juvenes  Argivserobora  pubis, 
Auratam  optantes  Colchis  avertere  pellem, 
Aufi  funt  vada  falfa  cita  decurrere.pnppi , 
Cserula  verrentes  abiegnis  sequora  palmis : 
Diva  quibus  retinens  in  fummis  urbibus  arces 
Ip(a  levi  fecit  volitantem  flamine  currum , 
Pinea  conjungens  inflexa?  texta  carina?. 
Jlla  rudem  curfu  prora  imbuit  Amphitriten. 
Qux  fimuiac  roftro  ventofum  profcidit  aequor , 
Totaque  remigio  fpumis  incanuit  unda , 
Emerfere  feri  candenti  e  gurgite  vultus 
JEquovcx  monftrum  Nereides  admirantes, 
Illaque  hautquealia  videruntlucemarinas 
Mortales  oculi  nudato  corpore  Nymphas 
Nutricum  tenus  extantis  e  gurgitecano. 
Tum  Thetidis  Peleus  incenfus  fertur  amore , 

Tum 


A  D     C.    V  A  L  E   R   I  U  Al    C  A  T   U  L  L  U  M.  tjj 

Tum  Thecis  humanosnondefpexithymensos, 
Tum  Thetidi  pateripfejugandumPeleafanxit, 
O  nimis  optato  fasclorum  tempore  nati 
Heroes  faluete,  deum  genus,  obonamater: 
Vos  ego  fkpe  meo  vos  carminecompellabo , 
Teque  adeoeximiae  tedis  felicibusau&e 
ThefTaliae  columcn  Peleu,  quoijuppiteripfe, 
Ipfe  fuos  divum  genitor  conceflitamores. 
Tene  Thetis  tenuit  pulcherrima  Neptunine? 
Tene  fuam  Tethys  conceflit  ducere  neptem  ? 
Oceanufque,  maritotum  qui  amplectiturorbemi 
Qua?  flmul  optatas  finito  tempore  luces 
Ucvenere,  domum  conventu  tota  frequentat 
Theflalia.  oppletur  lsetanti  regiaccetu. 
Dona  ferunt:  pra  fe  declarant  gaudia  voltu. 
Deferitur  Scyros :  linquunt Phthiotica Tempe , 
Cranonifque  domos ,  ac  mcenia  Larifliea. 
Pharfaliam  coeunt ,  Pharfalia  tecta  frequentant. 
Rura  colit  nemo,  mollefcuntcollajuvencis. 
Non  humiliscurvis  purgatur  vinea  raftris. 
Non  glebam  prono  convellitvomeretaurus. 
Non  falx  attenuatfrondatorum  arboris  umbram. 
Squalida  defertis  robigo  infertur  aratris. 
Tpfius  at  fedes ,  quacunque  opulenta  receffit 
Regia ,  fulgenti  fplendent  auro ,  atque  argento. 
Candet  ebur  fbliis ,  collucent  pocula  menfie. 
Tota  domus  gaudetregali  fplendida  gaza. 
Polvinar  vero  divx  geniale  locatur 
Sedibus  in  mediis ,  Indo  quod  dente  politum 
Tin&a  tegit  rofeo  conchylii  purpurafuco. 
Haec  veftis  prifcis  hominum  variata  figuris , 

Z  He- 


»7#         I.  Vossl    Observationes, 

Heroum  miravirtutes  indicatarte. 
Nanque  fluentifono  profpe&ans  litore  Diar 
Thefea  cedentem  celeri  cum  claflTe  tuetur 
Indomitos  in  corde  gerens  Ariadha  furores, 
Necdum  etiam  ,  fefequa?  vifit  vifere  credit 
Utpote  fallaci  quae  tum  primum  excitafomno 
Defertam  in  fola  miferam  fe  cernit  arena. 
Immemor  at  juvenis  fugienspellit  vadaremis, 
Inrita  ventofa?  linquens  promifla  procella?. 
Quem  procul  exalga  mceftis  Minois  ocellis* 
Saxea  ut  effigies  bacchantis  profpicitEvce, 
Profpicit ,  &  magnis  curarum  fluclruat  undis ,. 
Non  flavo  retinens  fubtilem  verticemitram, 
Non  contecTa  levi  velatumpedhisami&u, 
Non  tereti  fbrophio  lacTrantisvinctapapillas  : 
Omnia  qua?  toto  delapfa  e  corpore  paffim 
Ipfiusantepedes  fluclrusfalisalludebant. 
Sed  neque  tum  mitrae,  neque  tum  fl  uitantis  ami£tu$ 
Illa  vicem  curans ,  toto  ex  te  peclore ,  Thefeu  9 
Toto  animo ,  tota  pendebat  perdita  voce. 
Ah  miferam  affiduis  quam  luclibus  externavit 
Spinofas  Erycina  ferens  in  pectore  curas» 
Illa  tempeftate  ferox ,  &  tempore Thefeus 
EgrefTus  curvis  e  litoribus  Piraei 
Attigit  injufti  regis  Gortynia  tecta. 
Nam  perhibent  olim  crudeli  pefte  coaclam. 
Androgeoneae  pcenas  exoluere  c&dis , 
Eleftos  juvenes  fimul  &  decus  innuptarum 
Cecropiam  folitam  efte  dapem  dare  Minotauro; 
Queisangufta  malis  quum  mcenia  vexarentur , 
Ipfe  fuum  Thefeus  pro  caris  corpus  Athenis 

Pro- 


Ad    C.    Valeriua^Catullum.         179 

Projicere  optavit  potius,  quam  talia  Cretara 
Funera  Cecropia?  ne  funera  portarentur. 
Atque  ita  nave  levinitens,  aclenibusauris» 
Magnanimum  ad  Minoa  venit ,  fedefque  fuperbas 
Hunc  fimulaccupido  confpexit  lumine  virgo 
Regia ,  quam  fuavis  expirans  caftus  odores 
Le£tulus ,  m  molli  complexu  matrisalebat : 
Qualis  Eurota?  progignunt  flumina  myrtus» 
Auravediftinclos  educit  vernacolores: 
Non  prius  ex  illo  flagrantia  declinavit 
Lumina,  quamcundtoconcepit  pe&ore  flammam 
Funditus,  atque  imis  exarfit  tota  medullis, 
Heu  mifere  exagitans  immiti  corde  furores. 
San&e  puer,  curishominumquigaudiamifces. 
Quaeque  regis  Golgos,  quaeque  Idalium  frondofams 
Qualibusincenfam  ja&aftis  mente  puellara 
Flu&ibus,  in  flavo  Cxpe  hofpite  fufpirantem? 
Quantos  illa  tulit  languenti  corde  timores? 
Quantum  faepe  magis  fulgore  expalluit  auri  ? 
Qijum  fkvum  cupienscontra  contederemonftrum, 
Aut  mortem  oppeteret  Thefeus,  aut  prasmia  laudis. 
Non  ingrata,  tamen  fruflra,  munufcula  divis 
Promittens ,  tacito  fufcepit  vota  labello. 
Nam  velut  in  fummoquatientembrachiatauro 
Quercum  ,  aut  congeftam  fudanti corpore  pinum , 
Indomitus  turbo  contorquens  flamine  robur 
Eruit :  illa  procul  radicitus  exturbata 
Prona  cadit,  latequascumvisobviafrangens: 
Sic  domito  (kvum  proftravit  corpore  Thefeus 
Nequicquam  vanis  jactantem  cornua  ventis. 
Inde  pedem  vi&or  multa  cum  laude  reflexit , 

Z  %  Erra- 


\  I.    V    O    S    S  I    O^SERVATIONE    S-r 

.  '     Errabunda regens  tenui  veftigia  filo. 
Ne  labyrintheiseflexibus  egredientem 
Te£ti  fruftraretur  inobfervabilis  error. 
Sed  quorfum  primo  digreftuscarminc,  plura 
Commemorem  ?  ut  linquens  genitoris  filia  voltum» 
Ut  confanguineae  eomplexum ,  ut denique  matris » 
Quae  mifera  gnati  miferodeperditaletho, 
Oranibus  his  Thefeidulcemprseferretamorem? 
Aut  u£  vefta  ratis  fpumofaad  htora  Dia? 
Aut  uteam  triftidevinclramiuminafomno 
Liquerit  immemori  difcedens  peclore  con junx  r 
Saspe^illam  perhibent  ardenticorde  furentem 
Clarifonas  imo  fudifieepe&ore  voces. 
Ac  tum  praeruptos  triftern  confcendere  montes  9 
Unde  aciem  in  pelagi  vaftos  protenderetaeftus: 
Tum  tremuli  falis  adverfas  procurrereinundas 
Mollia  nudatae  tollentem  tegmina  furas : 
Atque  hsec  extremis  meeftam  dixifte querelis  * 
Frigidulos  udo  iingultusorecientem: 
Siccine  me  patriis  aveclam.,  perfide,  abaris5 
Perfidedefertoliquifti  inlitore  Thefeu  ? 
Siccine  difcedens  neglecTonuminedivum 
Immemorah  devota  domum  perjuriaportas  ? 
Nullanerespotuit  crudelis  fle&ere  raentis 
Confilium?  tibi  nulla  fuit  clementia  prsefto, 
Immite  ut  noftri  vellet  mitefcere  pe&us ? 
At  non  hasc  quondam  nobis  promifta  dedifti 
Voce:  mihi  nechsec  miferae  fperare  jubebass 
Sed  connubiabeta,  fed  optatos  hymenacos, 
Quae  cun&aaeriidifcerpunt  irrita  venti. 
Jam  jam  nulla  viro  jurantifoeminacredaty 


A  D    C.    V    A   L   E   R    I    11  M    C   A    T  U   L    L    11   M.  1$X- 

Nulla  viri  fperec  fermones  eflefidelis: 
Quis  dum  aliquid  cupiensanimuspraegeftkapifci», 
Nil  mecuunc  jurare,  nihil  proraiccere  parcunt. 
Sed  fimulac  cupidas  me^ncis  faciacahbidoeft, 
Di£ca  nihil  mecuere ,-  nihil  perjuria  curant. 
Cerce  ego  ce  in  medio  verfancem  curbine  leti 
Eripus,  &  pocius  germanum  amiccerecrevi, 
Quam  cibi  fallaci  fupremo  in  cempore  deefleim 
Pro  quo  dilaceranda  feris  dabor ,  alicibufque 
Prasda,  neque  injecTra  rumulabor  morcuacerra» 
Quaznam  regenuic  fola  fub  rupe  leaena  ? 
Quod  mareconceprum  fpumancibus  expuitundis? 
Quas  Syrcis.quas  Scylla  rapax,qu32  vafta  Charybdisjir 
Taliaqui  reddis  pro  dulcipraemia  vica  ?- 
Si  cibi  noncordifuerancconnubianoftra, 
Sxva  quod  horrebas  prifci  praecepra  parencis> 
Accamen  in  voftras  pocuiftiducerefedes, 
Qux  cibi  jucundo  famularer  fervalabore, 
Candida  permulcens  liquidis  veftigialymphis3 
Purpureave  cuum  confternens  vefte  cubile. 
Sed  quid  ego  ignaris  nequicquam conquerorauri% 
Excernaca  malo ,  quas  nullis  feniibus  au£tee 
Nec  miftas  audire  queunc ,  nec  reddere  voces  ?' 
Illeaurem  prope  jam  mediis  verfacurin  undis, 
Nec  quifquam  apparec  vacua  morcalis  in  alga. 
Sic  nimis  infulcans  excremo  cempore  ikva 
Fors  eriam  noftris  invidic  queftubus  auris, 
Juppirer  omnipocens  ucinam  ne  cemporeprimo* 
Gncfia  Gecropia?  recigiflenc  licora  puppes : 
Indomico  nec  dira  ferens  ftipendia^auro 
Ferfidus  ixx  Cret&m;  religaflec  navka  funem : 

%.  3:: 


Ib2 


I.    Vossl     Observationes, 

Nec  malushiccelans  dulci  crudelia  forma 
Confilia  in  noftris  requielTet  fedibus  hofpes. 
Nam  quo  me  referam  ?  quali  fpe  perdita  nitar  ? 
Idomeniofne  petam  montis,  ahgurgitelato 
Difcernens  Ponti  truculentum  ubi  dividitsequor? 
An  parris  auxilium  fperem  ,  quemne  ipfareliqui 
Refperfum  juvenem  fraternacsedeiecuta? 
Conjugis  an  fido  confoler  memet  amore, 
Quine  fugit  lentos  incurvans  gurgiteremos? 
Pmerea  nullo(litus  folum^  infula  tedto. 
Ncc  patet  egrelTus  pelagi  cingentibus  undis. 
Nulla  fugce  ratio,  nulla  fpes,  omnia  muta, 
Omnia  funt  deferta,  oftentant  omnia  letum. 
Non  tamen  ante  mihi  languefcentluminamorte, 
Nec  prius  a  feilb  fecedentcorporefenfus, 
Quam  juftam  a  divis  expofcam  prodita  multam  , 
Ca?leftumque  fidem  poftrema  comprecer  hora. 
Quare  faclra  virum  multantes  vindice  pcena 
Eumenides,  quibus  anguineo  redimita  capillo 
Frons  expirantis  praeportat  pe&oris  iras , 
Huc  huc  adventate,  measaudite  querelas 
Quasego ,  ve  miferas ,  extremis  proferre  medullis, 
Cogor  inops ,  ardens ,  amenti  cxca.  furore. 
Qutfquoniam  vere  nafcunturpe&oreabimo, 
Vos  nolitepatinoftrura  vanefcere  lu&um : 
Sed  quali  folam  Thefeus  me  mente  reliquit, 
Tali  mente,  dex,  funeftet  feque fuofque. 
Has  poftquam  mcefto  profudit  pe&ore  voces, 
Suppiicium  fasvis  expofcens  anxia  factis : 
Annuitinvicto  cadeftumnumineredtor, 
Quo  tunc  &  tellus  i  atque  horrida  contremuerunt 


A  d    C.  Vaieri   um  Catuilum.        iSr 

^Equora ,  concuflitque  micantia  fidera  mundus. 
Ipfe  aurem  ca?ca  menremcaligineTheleus 
Confirus  obliro  dimifir  pectore  cun&a , 
Quce  mandara  prius  conftanti  menre  renebat : 
Dulcia  nec  mcefto  fuftollens  figna  parenri , 
Sofpirem  Erechrheum  feoftendit  vifere  portum. 
Nanque  ferunt ,  olim  claffi  quum  mcenia  diva: 
Linquentem  gnatum ,  ventis  concrederet  ^geus , 
Talia  complexum  juveni  mandata  dedifle : 
Gnate  mihi  longajucundiorunice  vita, 
Gnate ,  ego  quem  tn  dubios  cogor  dimittere  cafus, 
Redditeinextremse  nupermihifine  fenedhs: 
Quandoquidem  foreuna  mea ,  ac  tua  fervida  virtus 
Enpit  invito  mihi  te,  quoi  languida  nondum 
Lumina  funt gnati  cara  faturata  figura: 
Non  ego  te  gaudens  teanti  pe&ore  mittam , 
Nec  te  ferre  finam  Fortunse  figna  fecunda^ 
Sedprimum  multasexpromam  mentequerelas* 
Canitiem  terra ,  atque  infufb  poluerefcedans , 
Inde  infe£ta  vago  iufpendamlinteamalo, 
Noftros  ut  lucTrus ,  noftrasque  incendia  mentis ,-. 
Carbafus  obfcurata  dicet  ferrugine  Hibera. 
Quod  tibi  fi  fancti  concefTerit  incola  Itoni , 
Quasnoftrumgenus,  acfedes defendere Erechthei 
Annuit,  ut  tauri  refpergas  fanguine  dextram: 
Tum  veco  facito,  utmemoritibicondiracorde 
Hxc  vigeant  mandata ,  nec  ulla  oblirerer  aztas : 
Ut  fimulac  noftros  irfVifentluminacollis, 
Funeftam  anrennas  deponant  undique  veftem  3 
Gandidaque  tntortt  fuftollant  velarudentes: 
Quamprimum  cernens  ut  l«ta  gaudia  mente 

Agno- 


i8$  I.    V  o  s  s  I    Observa.tiones> 

Agnofcam  ,  quum  te  reducem  cetas  profpera  fiftct* 
Harc  mandara  priusconftanti  mente  tenentem 
Thefea,  ceu  puliae  ventorum  flamine  nubes 
Aerium  niveimontis,  liquere,  cacumen. 
At  pater ,  ut  fumma  profpectum  ex  arce  petebat  „ 
Anxia  in  afliduosabfumens  luminafletus : 
Quum  primum  inflati  confpexit  linteaveli, 
Pra?cipitem  fefe  fcopulorum  e  vertice  jecit , 
AmifTum  credens  immiti  Thefeafato. 
Sic  fimefta  domus  ingreffus  tecta  paterna 
Morte,  ferox  Thefeus,  qualem  Minoidilu&um 
Obtuierat  mente  immemori,  talem  ipfe  recepit. 
Quas  tamen  adfpeclans  cedentem  mcefta  cannam 
Mulriphcis  animo  volvebat  faucia  curas. 
At  pater  ex  alia  fiorens  volitabat  iacchus , 
Cum  thiafo Satyrorum  ,  &  Nyiigems  Silenis , 
Tequcerens,  Ariadna,  tuoque  mcenfus  amore: 
Qui  tura  alacres  paflim  lymphatamentefurebant , 
Evoe  baehantes ,  evoe  capita  inflectentes. 
Horum  pars  re&a  quatiebant  cufpide  thyribs. 
Pars  e  divolfo  raprabant  membrajuvenco. 
Pars  Ccfe  tortis  ferpentibusincingebant. 
Pars  obfcura  caviscelebrabantorgiaciftis, 
Orgia-qua?  fruftra  cupiunt  audire  profani. 
Plangebant  alias  proceris  tympanapalmis» 
Aut  tereti  tenuis  tinnitusazreciebant. 
Multi  raucifonos  efflebant  cornua  bombos  s 
Barbaraque  horribili  ftridebat  tibia  cantu. 
Talibus  amplifice  veftis  decorata  figuris 
Pol vinar  complexa  fuo  velabat  amiciu. 
Qua:  poftquam  cupide  fpeclando  Theffala  pubes 

Ex- 


A  d   C.  ValeriumCatullum.        185 

Expletaeft,  fan&isccepicdecedercdivis, 
Ac  quali  flacu  placidinn  mare  macucino 
Horrificans  Zephyrus  proclivas  incitat  undas 
Aurora  exorience  vagi  fub  lumina  folis : 
Quaetardepnmum  clementiflaminepulfa2   ' 
Procedunc ,  leni  &  refbnanc  plangore  cachinni : 
Poft  vento  crefcence ,  magismagis  increbrefcunt, 
Purpureaque  procul  nances  a  lucerefulgent: 
Sic  tum  veftibuli  linquentes  regia  tecta 
Ad  fequifque  vago  paflim  pede  difcedebant. 
Quorum  poft  abitum ,  princeps  e  vertice Pelii 
Advenit  Chiron  portans  filveftria  dona. 
Nam  quotcunqjfcrunt  carapi,quosTheflala  magnis 
Montibus  ora  creat,  quospropterfluminisundas 
Aura  parit  floris  tepidifcecunda  Favoni, 
Hos  indiftinclis  plexos  tulit  ipfe  corollis , 
Queis  permulfa  domus  iucundo  rifit  odore. 
Confeftim  Peneos  adeft.  viridanciaTempe, 
Tempe,  quas  filvsecinguncfuperimpendences, 
Xyniafi  &  linquens  Doris  celebrandachoreis 
Bcebiados.  Namque  ille  culic  radicicus  altas 
Fagos  ,  ac  reclro  proceras  ftipite  laurus  , 
Non  fine  ketanti  platano ,  lentaqueforore 
Flammati  Phaetoncis ,  &  aeria  cupreftu. 
Hxc  circum  fedes  latecontexta  locavit, 
Veftibulum  ut  molli  velatum  fronde  vireret. 
Poft  hunc  confequitur  folerticorde  Prometheus, 
Extenuata  gerens  veteris  veftigia  pcenar. 
Quam  quondam  filici  reftri&us  membracatena 
Perlblvit,   pendens  e  verticibus  prasruptis. 
Inde  pater  divum  fancla  cum  conjuge,  natifque 

A  a  '  Ad- 


J.  Vossl    Observationb  s , 

Advenit  caslo,  te  fblum  Phoebe  relinquens». 
Unigenamque  fimul  cultricem  montibus  Idri. 
Pelea  nam  tecum  pariter  foror  afpernata  eft » 
Nec  Thetidis  tedas  voluitcelebrare  jugalis. 
Quipoftquam  niveis  flexeruntfedibusartus, 
Large  multiplici  conftru£tee  funt  dape  menfa?. 
Quum  intereainfirmo  quatientes  corpora  motu, 
Veridicos  Parca?  cceperunt  edere  cantus. 
Hiscorpus  tremulum  comple£tensundiq;quercu& 
Candida  purpurea  quam  Tyro  incinxerat  ora. 
At  rofeo  niveas  refidebant  vertice  vittae , 
^Eternumque  manus  carpebant  rite  laborem» 
Larva  colum  mollilana  retinebat  amictum , 
Dextera  tum  leviter  deducens  fila  fupinis 
Formabat  digitis :  tum  prono  in  pollice  torquens 
Libratumteretiverfabat  turbine  fufum: 
Atque  itadecerpensaequabatfemperopusdens>  . 
Laneaque  aridulis  hasrebant  morfa  labellis ,. 
Qux  prius  in  leni  fuerant  extantia  filo. 
Ante  pedes  autem  candentis  mollia  lana? 
Vellera  virgati  cuftodibant  calathifci. 
Ha*  tum  clanfona  pellentes  vellera  voce 
Talia  divifo  fuderunt  carmine  fata , 
Carmine ,  perfidis  quod  poft  nulla  arguet  astas : 
O  Decus  eximium,  magnis  virtutibus  angens, 
Emathias  tutamen  opis,  clanftime  nato : 
Accipe,  qiiod  laeta  tibi  pandunt  luce  forores, 
Vendicum  oraclum  ,  ferves  quae  fata  fequuntur ,. 
Currite  ducenreb  fubtemina,  currite  fufi. 
Adveniet  tibi  jam  portans  optata  maritis 
Hefperus.  adyeniet  feufto  cumfidereconiunx, 

Qu# 


Ad  C.  Valeribm  Catullum.        187 

Quas  tibi  flexanimo  mentem  perfundat  amore , 
Languidulofque  paret  tecum  conjungere  fomnos* 
Lasvia  fubfternens  robufto  brachia  collo. 
Currite  ducentes  fubcemina ,  currite  fu(i. 
Nulla  domus  tales  unquam  contexit  amores : 
Nullus  amor  tali  conjunxit  fcedere  amantes : 
Qualis  adeft  Thetidi ,  qualis  concordia  Peleo. 
Curriteducentesfubtemina,  curritefufi. 
Nafcetur  vobis  expersterrcris  Achilles , 
Holtibus  haud  tergo ,  fed  forti  pedlore  notus : 
Qui  perfaepe  vago  viclror  certamine  curfus 
Flammea  praevortetceleris  veftigia  cervae. 
Curnte  ducentes  fubtemina ,  currite  fufi. 
Non  llliquifquam  bello  feconferet  heros', 
Quum  Phrygii  Teucro  manabunt  fanguine Teucri 
Troicaque  obiidens  longinquo  mcenia  bello 
Periun  Pelopis  vaftabir  tertius  heres. 
Currite  ducentes  fubtemina,  currite fufi. 
Illius  egregias  virtutes »  claraque  fa&a 
Sazpe  fatebuntur  gnatorum  in  funere  matres : 
Quum  in  cinerem  canos  folverit  a  vertice  crinis , 
Putridaque  infirmis  variabunt  pectora  palmis. 
Curnte  ducentes  lubtemina ,  currite  fufi. 
Nanque  velut  denfas  profternenscultor  ariftas  > 
Sole  fubardenti  rlaventia  demetitarva: 
Trojugenum  infefto  profternet  corpora  ferro. 
Currite  ducentes  fubtemina ,  currite  fufi. 
Teftis  erit  roagnis  virtutibus  unda  Scamandri , 
Quae  pallim  rapidodifFunditur  Hellefponto : 
Quoius  itercavfis  anguftans  corpOrum  acervis, 
Alta  tepefaciet  permifta  rlumina  csde. 

Aa  2  Cur- 


*S8  I.    Vossl    Observatiokes» 

Currire  ducentes  fubtemina,  currite  fufi. 
Denique  teftis  erit  morti  quoque  reddita  praeda : 
Quum  teres  excel  fo  coacervatum  aggere  buftum 
Exapietniveos  perculfa?  virginisartus. 
Curnteducentesfubtemma,  curritefufi. 
Nam  fimulac  fefiisdederitforscopiam  Achivis, 
Urbis  Dardaniae  Neptuniafolvere  vincla : 
Alta  Polyxenia  madefcent  casde  fepulchra. 
Qiia?  velut  ancipiti  fuccumbens  yiclima  ferro> 
Projiciet  truncum  fubmiflb  poplite  corpus. 
Currite  ducentes  fubtemina ,  currite  fufi. 
Quare  agite  optatos  animi  conjungite  amores  3 
Accipiat  conjunx  fehci  fcedere  divam. 
Dedatur  cupido  jamdudumnuptamarito. 
Curnte  ducentes  fubtemina ,  currite  fuii. 
Non  illam  nutrix  orienti  luce  rev-ifens  r 
Hefterno  collum  poterit  cjrcundare  filo. 
Currite  ducentesfubtemina,  curritefufi. 
Anxia  nec  mater  difcordis  mcefta  puelta 
Secubitu ,  caros  mittet  fperare  nepotes. 
Currite  ducentes  fubtemina ,  currite  fufi. 
Talia  prazfantes  quondam  fehcia  Pelei 
Carmina  di  vifo  cecinerunr  pe&ine  Parca?. 
Prarfentes  nanqueantedomos  inviferecaftas 
Heroum ,  &  (eih  mortali  oltendere  ccetu 
Cadicola?  nondum  fpreta  pierate  folebant. 
Sxpe  paterdivum  templo  in  fulgente  revifens , 
Annua  cum  feftis  veniflent  facra  diebus , 
Conipexit  terracentum  procurrere  currus. 
•    Sarpe  vagus  Liber  Pamafi  verrtce  fummo 
Thyadas  effufis  evancis  crinibusegit : 

Qijum 


'A  d  C.  Valiriuh  C  a  t  u.l  l  u  m.         iiv 

Quum  Delphi  tota  tertatim  ex  urbe  ruentes 
Accipertnt  lu&i  divum  (pumantibus  aris. 
Sazpe  in  lctifero  belh  certamine  Mavors , 
Aut  rapidi  TritonisHera,  autRhacinufia  virgo 
Armafas  hominum  eft  praefens  hortatu  catervas. 
Sed  poftquam  tellus  fcelere  eft  imbuta  refando , 
Juftitiamcjue  omnes  cupida  dementefemmt : 
PerfudeYe  manjjs  fraterno  fanguine  fratr 
Deftiutextinclos  natus  lugere  parenteis : 
Optavit  genitor  j5rima?vi  funera  nati , 
Liber  ut  mnuptae  poteretur  flore  novercce : 
Ignaro  mater  fubfternens  fe  impia  nato 
Impia  non  verita  eft  di vos  (celerare  parentes. 
Omnia  fanda ,  nefanda  malo  permifta  fu rors 
Juftificam  nobis  mentemaverteredeorurn. 
Quare  nec  tales  dignantur  vifere  ccetus , 
3Nec  fe  contingi  patiuntur  iumine  claro* 

Recte  yiri  do<fH  mutarunt  in^criptionem.  Sed  quod  iidem  putant 
Gatullum  in  hoc  carmineimitatumefTeHefiodum  ,aut  Agameftora 
Pharfalium ,  qui  utrique  Epithalamium  Thetidis  &  Peiei  fcripferunt, 
id  mihi  non  Ht  verilimile.  Ut  alibi  paflim  ,  ita  quoque  in  hoc  Epitha- 
lamiorum  libejlo,  credo  imitatum  effe  ^apphonem.  Qiiantushujus 
mulieris  fuerit  amator ,  vel  exindecolligereiicet,  qiiodLjfsbia^quo- 
vis  alio  potius  nomine  fuam  ornaverit  amicam.  Epithalamium  de 
Hefpero,  quin  ex  Sapphoneredditumfit,  minimeeftdulmandum. 
ScripfifTe  autem  Sapphonem  epithahmiorum  Iibellum  ,  docet  nos 
praster  Servium  &  Dionyfius  HalicarnaiTeniis,ubi  deepithalamiisa^ir, 
cujus  verbaefcriptislibrisitafunt  refonrnnda;  HV  /wgv  %'v  xLtZr^' 
^oi-zr^oi  1%$  io$ot$  tzw%$  <o$£q.d 'etfy>o>Jfa  i7n8ot,Aa,y/ioi6  VT6>§  km~ 
yZp.tQo/ubkvcusleus  Jocus. 

Auratam  optantes  Colchif  avertaevellem]  Licet  veilereaureonihil 
fit  notius,  cuun  in  veterum  Scriptoruai  &  prajcipuePoetarumhbris 

Aa  3.  utram- 


<T£0  I.     VOSSI      O  B  S  E  R  VA  T   I  0  N  E  S, 

utramque  faciat  paginam ;  neminem  tamen  hactenus  inveni,  qui  cau- 
fam  &  originem  hujus  fabula: ,  quse ,  ut  czterx ,  non  ex  nihilo  efl  or~ 
ta,  folide  fatis  tradiderit.  Chymiciauriconficiendirationem  Col- 
chis  notam  fuiffe  volunt.  Verum  ut  nugas  mittamus  ,  hsec  omnino» 
fabuls  deaureovellereveriffimaeftratio,  quodutnunc,  itaquoque 
olim  &  omnibus  fecults  ,  non  pra»cipua:  tantum ,  fed  &  fola?  Col- 
chorum  opes  in  pretiofarum  pellium ,  &  pra?fertim  Zibellinarum  9 
ut  vulgo  vocantur,  fita:  ruerint  commercio.  Pelles ifta?  ex  vicina  Col- 
chis  Iberia  derei ebantur ,  nec  tamen  ibi  proveniebaht ,  (ed  in  regione 
inagis^Septentrionali,  qua;  hoc  quoque  tempore ,  adje&a  pro  morc 
fibilante  Iitera,  nomen  fervat  ,  Siberia.  quippe  dicitur.  Nufquam 
toto  terrarum  orbe  major  harum  pellium  proventus ,  quam  in  iftac 
•regione.  Quidquidad  Sinas,  Perfas  &  Europa?  gentes  preriofa;  hujus 
mercis  defertur ,  inde  fere  petitur.  Ipfum  veroanimal,  uthoctem- 
pore  non  uno  appellaturnomine,  fiquidem  Sibel ,  Sabel,  &  Sim- 
mer  dicitur ;  ita  quoque  olim  variis  modis  detortum  hoc  fuit  vocabu- 
Jum.  Et  Parthis  feu  Perfis  appellatum  fuifle  s/^&ip  conftat  ex  Hefy- 
chio.  Sed  &eidemdiciturlbcr,  addens  inde  dictos  Iberes ,  nempe 
Afiaticos.  f&tjf)  %iaozciov  n  Qtjgjiov  »  d^  £  fGtjges.  E,t  fane 
multo  verifimilius  ab  hoc  animali  nomen  accepiffe  Iberes ,  quam  ab. 
Europseis  lberis  a  Nabuchodonofore  eo  efTe  tranflatos.  Jornandes  Sa- 
pherinas  vocat  pelles,  qua>aSuionibusad  Romanosdeportabantur, 
ramofas  decora  nigredine.  Siquidem  &  nunc  quanto nigriores ,  tanto 
majoris  funt  pretii.  Romani  pofteriores  pelles iftiufmodi  appellarunt 
Parthicas,  quod  ex  Parthorum  deferebantur  ditione ,  &negotiato- 
res  harum  Parthicarios  ,  utex  Jurecognofcimus.  Satisexhisplane, 
nifallor,  poflit  confici ,  quare  ab  antiquioribus  Graecis  Colchi  aurei 
velleris  poffefTores  fuifTe  dicantur.  Aureum  vero  ideo  quod  auro  con- 
tra  carum  eflet  ,  &  infinities  ipfa  pretiofius  purpura .  Gra?cis  cum 
ignotum  id  effet  animal ,  nec  aliud  vellus  quam  ovium  noflent,  agno- 
rum  Scythicorum  pelles  effe  credebant ,  nihilomaiorirarionequam 
qui  poftea  muftelarum  feu  murium  Ponticarum  genus  effedixere, 
cum  fit  fui  generis  animal ,  &  nihil  cum  aliis  habeat  commune.  Cum 
intei  Suedos  verfaremur ,  non  femel  viva  e»iam  confpeximusha?c  ani- 
malia,  a  Mofcovitis  ex  Siberia  eo  deportata ,  &  mirorillosquiani- 
malium  fcripfere  hiftoriam ,  eorum  non  appofuiffe  imaginem. 

ipjk 


AdC.Valerium   Catullum.         2552- 

Ipfa  levi  fecit  volitantemflamine  currum]  Nihil  in  hac  lectione  eft , 
ouod  difplicere  cuiquam  debeat  :  aliam  tamen  exhibet  liber  meus 
membranaceus  emendatifEme  fcriptus.  Sic  nempe  ille ; 

Ipfa  fui  facie  volitantem  flamine  currum 
Fitiea  conjungens  wflextt  texta  cartna. 

Si  hanc  fequamur  lec"tionem  verfus  fiet  magis  Ttn^v^xss >  utpotee 
folis  conftans  dactylis.  Minervam  vero  conftruxifte  hanc  navem , 
cumexaliis,  tum  prsecipueex  ApoIlonio&  Claudianoronftat,  qui 
addit  in  hacfabricanda  deam  iftam  fudafle.  Suifacie ,  id  eft  ad  morem 
&  rormam  fui  currus ,  quo  in  caslo  utitur,  quoque  nubes  atque  aethera 
tranat.  Currum  vero  accipi  pro  navi ,  licet  notius  fit ,  quam  ut  mone- 
ri  debeat,  cum  non  Latini  tantum ,  fed  &  Gra?ci  paflim  fic  Ioquantur,, 
ut  cumEuripidesv«Voyo^|U1A'&alibiy<*'i;rt,v*7^v>}»/  dixerit,  quod. 
ab  Homero  fumfifle  putat  Euftathius ;  attamen  hujus  rei  ignoratione 
faclum  efle  ut  compluralocaapudoptimoslinguajLatinarfcriptbres 
depravata  vulgo  legantur,  alibi  quoque monuimus.  Addam  nunc  Io- 
cum  Lucretii ,  qui  multos  hacbenus  exercuit.  Sic  itaque  iHe  m  proce* 
roiolib.vi. 

Quandoquidemfemel  infignm  confcendere  currum 
Ventorum  exirtant  pUcentur  omnia  rurfum 
Qua  fueranty  funt  placato  convtrfa  favore. 

Harc  lectio  in  plerifquecodicibus  vetuftiscomparet,  quam  mirifke 
contaminarunt  quotquot  Lucretium  hacftenus  tra&arun?.  Utiqueille 
iSc  fcriptum  reliquerat ; 

Quandoquidem  femel  htfjgnem  confcendere  currum 
Ventorum  exbortat  pellacia,  &  cmnia  rurfum 
Qua  fuerant ,  funt  placato  convnfafavorc. 

• 

lUa  rudtm  curfu  prima  imbuit  Ampbitriten]  SoIentvereresdeAr- 
gp  ficloqui  acfteaprimafuifTetnavis,  quamvisnondeeflentquiali- 

ter 


lCl  I.    V   O    S   S  I       ObSERVATIONES, 

ter  crederent ,  unde  elegans  apud  Pha?drum  de  morofo  Gramraatico 
fabella.  Catullus  vero  quid  fenferit ,  ipfe  fatis  declarat ,  cum  eodem 
'hoc  carmine  defcribat  claffem  Thefei ,  quem  Argonantis  vetuflio- 
rem  facit.  Refte  itaque  hic  dicit  rudem  curfu ,  fgnificans  hanc  na- 
vem  velut  a  Palladefabricatam,  majoriacprioresartefuiffeconftru- 
cftam  ac  propterea  aptiorem  fulcandis  maribusr  Notandum  quoque 
cum  antiqui  fcribunt  Argo  primam  navium  marifecommififfe,  id 
non  de  quovis  mari  accipidebere,  feddePonto  Euxino,  quiante 
Arqonautas  impervius  ^c  propterea  facer  habebatur.  -Notuu,  enim 
quarlibet  ignota  autinexplorata ,  loca  ut  funt  montium  invii  vertices , 
lilvarum  inacceiTi  receffus,  &  nondum  navigata  maria,  diis  olim  con- 
fecraii  folita.  Liber  vetuftus  Mediolanenhs  hunc  verfurti  CatuIIi 
ficlegit, 

lllt  rudem  curfu  prora  imbuit  Ampbitriten. 

Recte  omnino ,  dum  modo  prora  in  auferendi  accipias  cafu.  Nec  ta- 
mcn  fic  accipiendum  ,  ac  fiantiquioresnaves  prora  caruiffent,  ve- 
teres  enim  Grammatici  affirmant  vcvuo  Jl-zroupov  a  Minerva  fuifTe 
conftructam  etiam  ante  tempora  Argonautarum  :  Sed  vero.fmgulare 
fuit  iri  Argo  navi ,  cjuod  illam  fabulentur  habuiffe  proram  vocalem  & 
fatidicam,  utpote  cui  a  Minervatrabseffetinfertafagina,  efacroDo- 
dona;0  nemore,  ut  habet  Apollodorus.  Idem  fere  fcribunt  Lyco- 
phron  ,  Apollonius,  VaIeriusFIaccus&  compluresalii. 

Totaqueremigiojpumisincanduitunda']  Sic  libri.  Non  male  Achil- 
Ies  Statius  tortaque  Iegebat ,  pro  totaque.  Incanduit  vero  remigio , 
quia  remorum  pulfu  fpuma  excitatur.  Ethinccftquod  Xtvx,cuvetv 
Grxcis  accipiatur  etiam  pro  iqtosetv ,  &  XivKcuvov  v^ooo  ,  He- 
fych;us  exponat  <rwj]ovoi>$  rjpterdV.  Unde  Virgilius  ;  fugimus  jpu- 
nuntibus  undis.  Quamvis  hoc  &  de  prora  poflit  intelligi  ,  utpote 
qua»  &  ipfa  fpumam  moveat.  Non  tamen  femper  hoc  iit^vsyKcioef 
fignum  ;  cum  quod  accidat  fagittis  ,  &  globis  qui  e  tormentis  explo- 
duntur  bellicis,  ut  nempe  quanto  minorem  faciant  ftrepitum  ,  tan- 
to  fa»pe  ferantur  longius ;  idem  quoque  contingat  navibus ,  quaium  fi 
prora?  ita  fint  conftru&a? ,  ut*per  mariapacate  labantur ,  longetum 
celerius   moventur ,  quam  alias  naves  ,  quae  tumenti  &  undis  adver- 

fo 


A  D    C.    V  A  L  £  R  Z»U  M    C  A  T  U  L  L  U  M.         io^>  ' 

fo  prora?  alveo  ,  multumconcitantfpuma»,  ac  propterea  lentius  pro- 
cedunt.  Aliter  tamen  putabat  Vitruvius ,  qui  exiitimabat  per  fpumse 
raritatem  celerius  progredi  naves.  Verba  ejusexlibrox.  cap.  vui, 
prout  emendanda  funt  adfcribam.  Etiam  remicircafcalmosfiropisre- 
ligati,  cum  mambus  impelluntur  &  reducuntur ,  extremis  progredientU 
bus  a  centropalmis ,  marisundisffnmjantibttsimpulfuvcbementi',  protru- 
durii  porreciam  navem  ,  fecante  prora  li.juorisrarttatem.  In  libris  fcri- 
ptis  invtnimns Jpumam ,  quod  in  fummam  vulgo  mutarunt.  Nos  feci- 
mus  jpumumbus.  Sic  fenfus  poftulat ,  licet  ratio  ex  parte  tantum 
fuccedat,  ut  in  fcripto  peculiari  de  l&wzfr.ola,  oflendimus. 

Emerfcre  fert]  Perperam  hxc  de  Nymphis  &  diis  marinis  accipiunt 
interpretes ,  ac  fi  illis  feros  vultus  tribuiflet  Catullus.  Longe  ille  ali- 
ter  fenfit,  ita  quippe  conftrui  debent  ejus  verba;  Emerfere  aqucrea 
Nereides  e  canenti  gurgite  admirantes  monftrum  feri  vultus.  Argo  na- 
vem  vocat  monftrum  feri  vultus. 

Illaque  atque  alin  viderunt  luce]  Immo  hoc  folum  die ,  non  autcm 
alia,  y\(J^Ti  Kstvo) ,  uthabet  Apollonius.  Itaquelegendum;  lUaque 
bautqtte  alta.  Hoc  nempe  folo  die  mortales  videruntnymphasnudas 
novitate  navigii  e  mari  emergentes ,  quod  nunquam  alias  contigiflTe 
dicjt- 

Ntttricum  tenus]  Scaliger  in  veteri  libro  reperiffe  fe  teftatur,  jam 
aurum  tenus.  Ego  in  cjuibufdam  exemplaribusfcriptuminveniC/w- 
blicum  tcnus.  Mera  ha?c  funt  commentaimperitorumhominum  ne- 
fcientium  nutrices  eleganter  hic  appellari  ubera  Nereidum.  Sic  quo- 
que  rfjQoi  &  ifotpoi  a  Grarcis  dicuntur  ubera  &  nutrices.  Huic  con- 
trarium  eft  cum  mamma  ponitur  pro nutrice ,  ut  fspecum  alibi ,  tuin 
prxcipue  in  vetuftis  infcriptionibus. 

Tum  Tbetis  bumanos  non  defpexit  bymemos~\  H#c  non  confentiunt 
cuir.  iisqua*  aliimythographitradiderunt ,  quiunanimifereconfenfu 
affinnant,  Thetidem  invitam  humanum  adiifTe  conjugium.  Porro 
quod  dicit  Nereum  feu  potius  Jovem  ipfum  tunc  fanxifTe  Theti<Jis  & 
Pelei  nuptias,  id  non  fic  debet  intelligi,  acfi  nuptise  ilia?  celebratje 
forent  eo  ipfo  tempore  quo  Argonautarmarifecommifere,  fed  de- 
mum  pera&a  navigatione  cui  interfuiffe  Peleum  conftat  ex  omnibus 
ejui  Argonautica  fcripfere.   Cum  itaque  infra  dicit 

Bb  Qua 


«. 


194  I.  Vossl  Obsjervationes, 

Quaftmul  optata  fnito  temporc  luces 

Ac  venere, 

intellige  quadrimeftri  elapfo  fpatio ,  tanto  quippe  tempore  domo  ab- 
fuere  Argonauta?.  Alii  tamen  ante  Argonautaruin  tempora  deam 
hanc  PeleonupfifTefcribunt ,  inter  quosttiam  ValeriusFIaccus,  qui 
in  Argo  navi  depictos  fuifledicit  Thetidis  &  Pelei  thalamos  ,  Achil- 
lemque  jam  grandem  puerum  inducit.  Hzc  difcrepantiaindepro- 
culdubio  nata,  quod  de  tempore  expeditionis  Argonautarum  non 
confentiantantiqui  fcriptores.  Verfufequenti  profenfit ,  repofuip»- 
xtt ,  quomodo  in  duobus  vetuftis  exemplaribus  fcriptum  inveni,  unde 
liquet  eam  lectionein  non  prodiifleexofficinaPontani,  utcredidere 
viri  do&i. 

Qu<£  fimul  aptata  finito  tempore  luccs  Advenere  ]  Simul  re<fte  po- 
nitur  piofimul  ac.  Libri  tamen  veteres  habent ;  Ut  vencu. 

Deferitur  Scyros\  Dicit  totamTheflaliam  irequentaffe  domum  nu- 
ptialem  Thetidis  &  Pelei,  &  fubjungitScyroninfulam,  acfieafita 
effet  in  Theflalia,  a  quatamenabeltlongiflime.  Sed  verolciendum 
licet  Scyros  non  fit  pars  Theflalia? ,  a  Theffahs  ramen  pofleflam  fuifle, 
utpote  cujus  incolae  eflent  Dolopes  ,  ut  e  Thucydide&  aliiscoJIi- 
gere  eft.  Paulo  poft  pioeoquodeftinomnibus  antiquisexempiari- 
bus gravinonifque  domus  ,  repofuimus  Cranomfque  domus ,  qi;od  cx  aJii 
notarunt »  frultra  reclamante  Scaligero. 

Ac  moenia  Larifftta  ]  Sic  refcripfere  viri  doctf  pro  eo  quod  conftan- 
ter  in  plerifque  comparet  libris  acnicenisalacrtfea,  aut  Larijtta,  uti 
in  meo  eft  libro.  Per  fimplex  quoque  figma  ex-primiturin  vetenbus 
Larifa?orum  nummis  apud  Goltziurn.  ln  iilis  autem  notandus  mos 
Theffalorum  ,  qui  uthabet  Suetoniusin  Claudio  ;  feros  tuttrosper  fpa~ 
tia  circi  agunt ,  infxhuntque  dcfeffos,  &  ad  terram  cornibus  detrabunt. 
Qui  in  iftosnummoscommentariosfcripfereperperamexponunt  de 
Jucta  Herculis  eum  Acheloo.  Sed  nequerecte  vir  magnusad  hifto- 
riam  Auguftam,  corr  gitverbaPIinii.  Theffalorum gentts  inventum  eft 
equo  juxta  quadrupedante ,  cornu  intorta  cervtcetamosntcare.  Opti- 
me  fe  habent  hajc  verba.  Primo  enim  adequitantes  infiliebant  tauros, 
deindeprcv.enfis  manu  extremiscorn  bus  &  fic  intorta  cervicein  ter- 
jam. defcendebant ,  &  hac  ratione  porro  infiexa cervke  tauros  profter- 

nebant  „ 


AdC.    Valerium   Catullum.         195 

nebant  ,  uti  etiamntim  apud  Mauros ,  Hifpanos  &  alias  gentes  fieri 
folet.  InEpigrammateGrajco-sjAfcy/^ct  &  ci^\xcL  de  vinculo  ma- 
nuum  accipiendum  eft.  Nummi  planeremexplkant.  Lariflaeisvero 
peculiarem  hunc  fuifle  morem ,  patet  ex  verbis  Artemidori.  Si  re- 
tibus  aut  reftibus  pugna  ha»c  pera&a  fuiflet  ,  minus  fuiifet  miran- 
da. 

Pbarfaliam  coeunt~]  Retinuimus  hanc  lectionem,  nam  fecunda  fylla- 
ba  elt  ambigua.  Corripit  quoque  eam  Calpurniusinbucolicis.  Ell 
autem  hoc  loco  regionis ,  non  oppidi  nomen ,  cjuod  viros  doctos  fe- 
felltt.  Magna  TheuYia;  pars  fic  antiquitusdicebatur,  eftquePhar- 
falia;  nomen  antiquius  quam  lit  Theflulia?.  Prafter  Pharfalum  alias 
quoque  uibes  in  ea  fuifle  ,  patet  ex  Hefychio  ,  apud  quem  legas 
(ZitX9AoOi(pd,f>auh't3C4  TroAtf,  i\  &^siKtjg.  Recfce  verodicit»j  ®pct)t*\g. 
Njiu  aiitiquilfimistempotibus  rheflaliam&  Bceotiam  a  Thracibus. 
pofleflam  &  Thraciaj  accenfitam  ruifle  jam  alibi  a  nobis  often- 
fum. 

Tinfia  tegit  rofeo  conchj/lU  purpura  fuco~\  Conchylis  purpura  nuf  • 
quam ,  ut  puto ,  alibi  legitur.  Qtiapropter  fecutus  fum  aliorum  li- 
brorum  le&ionem,  in  quibus  erat  conchjli  pro  conchylii.  Purpura  nem- 
pe  ilJa  qtia?  tegebat  torum  genialem  tinCta  erat  ruco  conchylii.  Sic 
quoque  locutus  berenus  Samonicus  cap.  xliv. 

Purpura  torretur  conchylii  perlhafuco. 

Sed&  Lucretiusvi. 

Purpureufque  cohs  conchjlii  mergttur  nna 

Corpore  cum  lana. 

Ciceroni  in  fecunda  Philippica  iftiufmodi  veftes  dicuntur  conchylia- 
ta? ;  Conchyliatis  Cn.  Pompeiiperiftromatis  fervorum  in  celiis  hclos  (iratos 
yideres.  Plautus  Pcenuloconchyliatatapetiavocat; 

Ut  ne  perifiromata  quidem  aque  pifta  ftnt  Campanica , 

Neque  Alexandrina  belluata  conchyliata  tapetia. 

Hoc  tamen  Ioco  cum  in  manu  exaratis  libris  fcriptum  invenerim  con- 
filia  tapetia ,  adducor  ut  exiftimem  Plautum  fcripfifle  confiliata  tapetia. 
Quid  fit  confiliaredocet  Varro  V  deLL.  VeftimenutmapudfuUonem 

Bb  z  cum 


i<>6         T.    Vossl    Observationes, 

cum  cognur  confxliari  dicirnus.  Non  probo  eorum  fententiam  ,  qui  con- 
ciliari  per  c  fcnbi  debcre  exiftimant.  Fullones  a  faliendo  olim  faliares 
diftos  fuifTe  notat  Sencca  Epift.xv,  &  hincfaltusfullonius.  Sed& 
alibi  quoque  apudPIautum  inSticho,  annuentibusferelibrisantiquifr 
fcribendum  videtur  j 

Tum  Babjlonica  pcriflromata  conftliata  tapetia. 
Non  confutaque  ut  vulgo.  Quxrunt  viridocti  qualia  fuerintbelluata^ 
iftarc  Alexandrinorum  tapetia,  qua*  Gra»civocant  ^uiwTse ,  &<r^«- 
§cjdTukkifytt{&'i  fed  qui  rei  veritatem  adfecutus  fithactcnusinveni 
neminem.   Salmafius  ad  Hiftoriam  Auguftam  &  alibiputatin  vefti- 
bus  feu  periftromatis  Alexandrinis ,  non  belluarum  tantum  &  avium, 
fed  &  hominum  imagines  expreflas  fuiffe ,  ac  propter  figurarum  va- 
rictatem,  impenfius  placuifle,  quam  vel  Phrygiavel  Babylonica  pe- 
riftromata.  Sed  vero  longe  id  fefe  aliter  habet.  Tantum  abeft  ut 
hominum  effigies  in  Alexandrinis  velis  depicla:  eflent ,  ut  ne  quidem 
alicujus  animalis  vera  in  iis  confpiceretur  imago.  Fabuloforumani- 
malium  &  immanium  monftrorum  ,  qualia  in  India  nafci  mentiuntur 
Gneci,  tantum  in  his  continebantur  imagines.  Et  fane  aliterfieri 
non  poterat ,  cum  ab  Alexandrinis  Jud«eis  texerentur ,  quos  lex  di- 
vina  vetabat  fimilitudines  hominum  autanimaliumexprimere.  Sed 
vero  iifdem  licitum  erat  monftra  &  fabulofa  pingere  animalia ,  cujuf- 
modi  erant  Cherubini  &  Seraphini,  dequibus  multitam  multanu- 
gantur,  ac  fiillaarcani&  fancti  quidcontinuiflent,  cum  foliusorna- 
tus  gratia  mcnftra  ifta»c  a  Iudadsconftruerentur ,  pari  rationeacab  &- 
gyptiis  fphingcs,  cynocephali ,  firenes  ,fimiliaqueidgenus.  Porro 
quam  Judajorum  plena  fuerit  Alexandria  fatis  docet  Philo.  Eandem 
everfis  Hierofolymis  pra?cipuam&  unicam  propemodum  Jud^orum. 
fedem  fuifle  paffim  antiqui  teftantur  fcriptores,  &  adcoquidemut 
affinnare  audeam  in  hac  lola,  pluresquam  in  tota  SyriahabitafTeJu- 
dxos.  Velis  autem  &  aulajis  tex-rndis  femper  addictos  fuifTe  Juda»os  e 
facris  conftat  Iiteris.   Magnifica  &  artificiofa  periftromata qua?  in  de- 
ferto  ab  illis  fa<5h  fuifTe  fcribit  Mofes  ,  fatisoftendunteandemeosar- 
iem  olim  quoque  in  ^gypto  exercuifle,  ut  merito  ridendi  fint  illi 
grammatici ,  qui  fero  admodum  ab  Alexandrinis  aut  aliis  populis  flo- 
rente  Romana  Republica  aitespolymitariasdemumrepertasefletra- 

didere. 


Ad   C.   Valerium  Catullum.       197 

didere.  Ut  vcro  clarius  ea  qua?  diximuspatefcant ,  &  cognofcamus 
Alexandrinos  iftos  polymitarios  Judseos  fuiife,  &  cjualia  diximus 
monftra  velis  fuis  intexuiiTe  ,  fufficiat  teftimonium  Ale.xandrini 
poeta? ,  Claudiani  incjuam,  qui  lib.  ir.  inEutiopium  poftquam  re- 
cenfuit  teftudines  volantes  ,  cornutos  vultures ,  arquora  f  rugibus  con - 
fita  ,  delphines  filveftres  &  homines  jun&os  cochleis  ,.  demum 
addic 

—  &  quidqttid  inane 
Ntttrit  Judaicis  qua  pngitur  Ir.du  velii. 

Manifefte  hoc  loco  fignantur  Judtfi  Alexandrini ,  qui  periftromata 
fua  fabulofis  iftiufmodi  ornabant  monftris ,  qualia  in  Indis  defcripfere 
Gra?ci ,  cjui  Alexandri  prseceflere  tempora ,  &  pra?cipue  Ctefias  j  ut 
videri  poflit  ,  non  aliunde  quam  ex  Juda?orum  Babylone  &  inter 
Perfas  viventium  tapetibus ,  iftum  pleraque  ifta?c  Indica  haufifTe  por- 
tenta.  Qtiod  autem  veftes  &  periftromata  attinet  Babylonica  ,  licet 
ha?c  in  eo  difcreparent ,  quod  non  pectineut  Alexandrina,  fedacu 
perficerentur ,  horum  tamen  eadem  eratratio,  quippe  non  veras, 
fed  fabulofas  tantum  animalium  continebant  figuras  ,  cujufmodi 
funtgrypes,  hippalectryones  timiliaquemonitra.  Hefychius  iWjw- 
XtKifuuv.  t  f£>iyx>v dAe>LTgvova, ,  rj  r  %&$ 6 [MVOVCV  79tS  UiP- 
3iv£is  x.a,tcf.<rpcii[^a,<n.  In  Babylonia  nempe  aliifque  Perfica?  feu  Par— 
thicse  ditionis  locis  complures  vivebant  Judari,  equorum  proculdu- 
bio  textrino  iftiufmodi  prodibanttapetia,  undenon  mirum  picJhiris 
infigr.itas  fuiife  Judaicis.  Ariftophanes  autem  ,  unde  harc  haufere 
Grammatici ,  Medicos  vocat  iftiufmodi  tapetcs.  VerbaejusinRa-- 
nis ,  qua;  Scholiafts-  non  intellexere  ha?c  funt  j 

Ov%  i'5r7M,Xlx.T%VQVctz pct  <ft'  ijdi  Tfet^sXclpas  amp  ov 
II  \  nfiat  >mpa,7rsjao-fJ.a,ji  tsis  Mrjchxslg  ^atpxaiv. 

Cum  itaque  eadem  apud  ^Cgyptios  &  Judaros  fuerit  hieroglyphico- 
rum  ratio,  nemini  mirum  debet  videri ,  fiutapudhos,  itaquoque 
apucl  illos  caput  afini  aliorum  animalium  conjunctum  &  permixtum 
membris ,  inter .  ornamenta  templi  comparuerit ,  &  occafionem  ca- 

Bb  3  villandi 


l$8  L      VOSSI      OBSE   R   V    A  T    I   O  N   E  S, 

villandi  dederitethnicis,  ac  fiilludpro  deo  coluiffcnt  Jud£i.  Si<jui$ 

Judaicas  apud  Ezechielem  fculpturas  cum  /Egyptiacis  comparet,nihil 

omnino  difcriminis  inveniet.  Qiiod  (j  quis  qua?rat ,  quare  Jofephus  in 

fcripto    contra  Appionem  non  pluribus  verbis  iftam  diluat  calu- 

mniam  ,   huic  fufficere  debet ,  quod  iftaec  calumnia  minus  etiamnutn 

Jud«eos  ,  quam  y€gyptios  tangeret ,  utpote  quorum  templa  porten- 

tofis  ifiiufmodi  figuris  plena ,  caufam  gentibus  dederint,  palam  & 

fajfe  fitis  inillorum  deos  declamandi.   Attarrwen  ut  rieiifdem  rebus 

non  eadem  omnes  judicant  s   ita  quoque  &  olim  reperti  funt ,  quibus 

monftrofarum  iftiusmoui  figurarum  confpectus  impenfeadeo  placue- 

rit,   ut  fine  mora  earum  ufus  tranfierir  quoqueadarchke&os,  pul- 

chrioraque  viderentur  mufea  &  tectoria  ,   fi  fabuionsimaginibus* 

<juam  verorum  animalium  formis  ornarentur,    quod  tamen  damnat 

Vitruvius  lib.  vn,cap.  v.  Verbaejusoperajpretiumfueritadfcr.bere; 

Scd  hac  qi/£  aveteribus  exveris  rebus  exempia  fumebantur ,  nnnciniquis 

moribus  improbantur.  Nam  ptnguntur  tecloriis  monftrapotius ,  quam  ex 

rebus  fmitis  imagines  ceru.  Pro  columnis  enim  ftatuumur  caiami?  pro 

faftigiis  harpaginetuli  ftriati  cum  crifpis foliis  &  volutis.  Item  candelabra 

&dicuUrumfuftinentiafiguras  ^fuprafaftigia  earum  furgentes  ex  radictbus 

cum  volutis  coliculi  tenenplures-,  habentes  in  fe fim  ratione  fedentia  figil- 

la,  non  minm  etiam  ex  colicuiisfloresdimididtahzbentesexfeexeuntia 

ftgiUa ,  alia  humants ,  alia  beftiarum  capitibus  fimilia.  H&c  auiemnec 

funtt  nec fieri poffunt ,  necfuerunt.  Deharp3ginetulismirifica  viri  do- 

<fr,i  fingunt ,  non  minus  monftroia ,  quam  lpfum  fit  vocabulum.   Cum 

&  Turnebus  in  fuis,   &  nos  in  nortris  libris  fcriptum  invenerimus 

appagine  oculi^  quomodo  etiam  habetcodexoptimuseruditi&nobi- 

Jis  viri  Joannis  Cottoni,  non  dubitamus  veram  reddere  lectionem ; 

pro  faftigiis  a  propagine  oculi  ftriati  cum  crifpis  foliis9  Notum  qui  fint 

propaginum  oculi.     Re&e  vero  caufam ,  quamobremiftiufmodipi- 

&mx  iiaprimis  placuerint,  explicat  idem  Vitruvius  eodem  capite  5 

Quod  enim  antiqui  mfumentes  laborem  &  tnduftriam ,  probare  conten- 

debant  artibus ,  id  nutic  coloribus ,  &  eorum  eleganti  fpecie  confequuntur  : 

&  quam  fubtiUtai  artif.cis  adjickbat  operibus  autloritatem ,  nunc  domini- 

ms  fumtus  efficit  ne  deftderetur.   Videquoque  reliqua.  Hinc  explican- 

dus  Petronii  locus ,  qui  rn&enus  interpretem  non  invenit ,  cum  haud 

procul  initio  fic  fcribit ;  PiQura  quoque  non  alium  exitumfecit ,  poft- 

quam 


Ad  C.   Valerium  Catullum.        199 

quam  /Egyptiorum  audaciatam  magna  artis  compendiariayn  invcnit.  Qui 
enim  monftra  pingunr ,  non  egent  graphidis  peritia;  etiamfiartem 
delineandi  non  inrelligant,  pingunt  tamen,  &  aitis  defcclxim  ele- 
gantibus  compenfantcoloribus  ,  efficiuntquehacratione,  ut  quanto 
abiurdiores  &  magis  deformes  fint  imagines ,  tanto  majori  fint  ad- 
mirationi.  FeliciiTimos  pi&orum  meiito  dixeris ,  cum  ipfa  iilis  profit 
infcitia,  utpote  quibusimpunepeccareliceat,  cum  ea  tantumdepin- 
gant ,  qii£  fola  placent  deformitate.  Recie  itaque  Petronius  hanc 
^gyptiam  feu  Judaicam  artem  vocat  compendiariam  ,  cum  opus  non 
habeat  graphiccs  fcientia  ,  cui  boni  pi£fcores  totam  fuam  addicunt 
aetatem.  Hoc  quoque  feculo  non  def unt  complutes  pictores ,fi  tamen 
ifloc  digni  titulo ,  qui  hanc  diligentiflime  frequentant  artem ,  &  hac 
fola  victitent.Infignes  in  hoc  picl:ur«e  genere  cenfentur  Antverpienfes 
aliquot ,  quorum  tabula?  magna  habentur  in  veneratione ,  apud  fatuos 
prcefertim.  Haec  licet  forfan  fufficiant,  unde  cognofeere  poffimus 
qualis  apud  Judaeos  picturarum  &  imaginum  fuit  ratio ,  nequis  tamen 
objiciat  vitemaurcam,  qua;  Sanctum  Sandorum  obumbrabat,  velut 
vene  alicujus  rei  imaginem ,  hoc  quoque  jam  addimus  ,  illam  veram 
non  repnrfentafTe  vitem ,  kd  multarum  rerurn  monftrofam  conge- 
riem.  Teftem  fi  qusris,  accedat  Plinius ,  qui  lib.  37.  c.  2.  dicit 
illam  fuifle  montemaureum  quadraxum ,  cum  cervis  &  leonibus  & pomis 
omms  gcneris,  circumdata  vite  aurea.  £  vitium  enim  propaginibus 
prodibant  non  racemi ,  fed  poma,  cervi  &  leones  dimidiati  ,  & 
forfan  etiam  afinina  capita,  &  porcorum  ^olo^cv.»  talia  denique 
omnia ,  qu.ilia  in  fupra  memorato  defcribit  loco  Vitruvius  ,  &  qualia 
Judaris  Iicitum  effet  effingere.  Vitem  hanc  hortum  ,  Tip^ca^v 
feu  para.iilum  idem  fignificante  vocabulo  appellabant  Jud<ei ,  quod 
omnis  generis  fructus  &  animalia ,  fed  monftrofe  provenientia  conti- 
neret.  Forma  hujus  tecli,  fi  tamen  tectum  dicendum  fit,  quod  ka  eflet 
pervium  &  perfbratum ,  utundiqueccelum  oftcnderet ,  fimiliserat 
pyramidi  cui  ablatus  fit  apex.  Hinc  facileinteili^as  locum  Flori  cum 
de  Pompeio  fcribit :  Jncfolyma  defendvre  temavne  Judxi ;  verum 
hac  quoqut  &  intvavit>  &viditilludgrandeimpugenusarcanum,  pa- 
tens  fub  aureo  u  i  c<do.  Fruftrahsc  vcrba  vexant  viri  eruditi ,  quas  jam 
impofterum  nullo  vel  correctore  vel  interpreteopus  habent.  Cum 
Pompeius-  ingredeietur  teri)|>lum3  vidit  Sanclum  Sanctorum  >  fed/ 

pen^ 


200  I.     V  0   S  S   I      O  B   S  E   R   V    A   T    I   O   N  E   S  , 

pene  patefts  »  quod  aureum  iftud  tectum  undique  perforatum  eflet  & 
lumini  pervium.  At  vero  poftquam  vitem  feucadumhccaureumad 
aedem  Jovis  Capitolini  tranftulit  Pompeius,  jam  plane  patebat  abf- 
que  ullo  teclo.  Teftem  tibi  dabo  Dionem ,  &  ex  illo  Xiphilinum, 
cui  affirmanttemplum  Jerofo  ymitanum  fuiflt  dxcung  &  rivopoQoVi 
id  ei"fc  apertum  &  fine  te&o.  Sed  &  h*ec  quoqueaddo  ,  cumpliira 
Jovis  in  Capitolio  fuerint  ternpla  ,  illud  in  quo  Pompeiu<.  auream 
Iianc  dedicavit  vitem  Jovis  fmfle  Fidii.  Hic  vei  6  lic.  t  &  in  Quiri- 
nali  &  alibi  cultusfuerit,  attamen  etiamin  Capitoliohabuiflexdem 
docent  Cicero&  alii.  At  vero  omnia  in  Capitoliotempla  confecrata 
Jovi  Capitolino  bello  Marfico  conflagrafleconftat,  verum  eadem 
mox  inftaurata  fuifle  .&  hoc  quoque  conftat ,  quamvis  Romani  fcri- 
ptores  ita  de  ii.s  loquantur  ac  fi  eadem  eflent  qua?  a  Numa  &  aliis'Re- 
gibus  fuiflent  exftrucT:a ,  &  nunquam  incendio  periiflent :  quemad- 
modum  &  Hebrseos  veteres  feciflealibi  monuimus,  cum  relicionis 
antiquioris  gratia  de  temploZorobabelis  lta  loquuntur  ac  fi  illud  ipfum 
fuiflet  quod  asdificaiTet  Salomon.  Jam  vero  cum  inftauraretur  hoc 
Jovis  Fidii  in  Capitolio  templum  ,  a  Pompeio  eo  tranilatam  fuifle 
vitem  auream  feu  tectum  templi  Jerofolymitani  ,  ut  credam  facit 
Varro ,  qui  lib.  4.  de  ll.  docet  tedum  Jovis  Fidii  peiforatum  fuifle. 
Sed  quia  verba  ejus  digna  prorfus  funt ,  ut  non  uno  iegantur  in  loco  , 
non  pigebit  ea  adfcribere.  Sic  itaque  ille  lib.  4.  de  ll.  Namelim 
Diovis  &  Diefpiter  diclus  b.  e.  aer ;  &  dies pater  a  quo  dei  dicli  qui  tnde 
,&  dies ,  &  dius&divus.  Undefub  dio&  DiusFidius.  ltaqueindeejus 
perforatum  tettum,  ut  ea  vidcatur  divumidejl  calum.  Quidamnegant 
fub  teclo  per  hunc  dejerare  oportere.  Dehac viteaccipienJuseft etiam 
Juvenalis  locus  Sat.  6.  a  nemine  hactenus  mtelle&us ,  cum  arboris 
Sacerdotes  facit  Judaros: 

*— —  Copbino  fenoque  relicio 
Arcanam  Judda  tremens  mendicat  in  aurem 
Imerpres  legum  Solimarum  &  magna  Sacerdos 
Arbotis  ,  &  fummi  fida  inurnuncia  cdi. 

tlt  vero  ad  CatuIIum  redeamus,  longc  aliaeratratioPhrygionico- 
•rum ,  Lydiacorum  &  Attalicorum  periftromatum  (eu  veftium ,  quas 
•v.eras  &  naturales  hominum  animaliumqueexhibebant  effigies ,  -qua- 

lis 


A  D    C.    V  A  L   E  R  I  U  M    C  A  T  U  L  L  U  M.  201 

lis  etiam  erat  h#c,  quam  hoc  loco  nofter  defcribit  poeta.  Multa 
de  harum  textura  &  artificio  vulgo ignota ,  autmale ab aliis tradita 
addere  poffimus ,  fed  commodior  de  his  alibi  forfan  dabitur  dicendi 
locus.  Cum  enim  Catullus  non  effugerit  multorum  nefcio  an  dicaci- 
tatem,  an  vero  juftam  cenfuram,  quod  in  defcriptioneveli  hujus 
ThefTalici  modum  exceffifTe  videatur ,  utique  nec  nos  culpa  vacemus/ 
fi  laboranti  fua  magnitudine  vefti ,   Iongius  attexamus  fyrma. 

Numque  -fluemifono  profpettans  litore  Diaj  Ha?c  de  Naxo  accipiunt 
interpretes ,  utpote  qu£  &  Dia  appellata ,  &  vini  optimi  ferax  & 
propterea  Bacchofueritfacra.  §ed  vero  fi  fic  fentiamus ,  rmgna  ori- 
tur  difficultas.  NainfiNaxon,  qua;  efl  una  ex  Cydadibus,  adierit 
Thefeus,  longe  nimis  a  via  aberrarit.  Quapropter  reclius  videntur 
interpretati  illi ,  qui  hajc  de  Dia  Cretenfmmaccipiuntinfuia,  qua? 
vulgo  Standia  appellatur,  ojflfec  e  Creta  Athenasfolventibusoc- 
currit.  At  veroilla  quomodo^p^io  facra  efTe  potuit ,  cum  nec  vini, 
nec  aliarum  rerum  fit  ferax  ?  Huic  fane  convenit ,  de  quo  infra  con- 
queritur  Ariadna,  Pr&terea  nullo  (littus  folum)  infulatecto,  quodde 
Naxo  minime  dici  poterat.  Non  fugit  difEcultas  harc  veteres  fcripto- 
res  ,  itaque  hanc  feu  fabulam  ,  feu  hiftoriam  varie  conati  fuere  expo- 
nere,  alii  quippe  fcripfere  Thefeum  adiiffe  quoque  Cypruminfu- 
Iam,  &  inde  petiifTe  Naxum,  alii  alia  prodidere,  de  quibus  vide 
Plutarchum  in  vita  Thefei.  Diodorus  quoque  Siculus  &  complures 
alii  in  Naxo  expofitam  fuiffe  Ariadnamfcribunt,  quibus  eontrarius 
Catullus,  quide  Dia  Cretenfium  hxc  intellexiflevidetur.  Utramque 
opinionem  confundunt,  qui  Naxum  in  Creta  collocant ,  &  Diam 
Creticam  ,  duffcam  quoque  Naxon  fuiffe  volunt,  ut  Pindari  Scho- 
liaftes,  Suidas,  alii.  Sic  qiwque  Euftathius  ad  A.  ol.  Aia,  vn<r(§<> 
<zsO  7t}$  Kpyjiyg ,  vj  j£  Ncl£@»cxht}Qi>] ,  hpct  Aiovv<rco.  Sane  fl 
vera  funt  ha?c  qua:  de  Baccho ,  Thefeo  &  Ariadna  memorantur ,  al  - 
rerutrum  neceffe  eft ,  aut  plurimum  in  mari  erraffe  Thefeum  ,  aut 
Bacchum  qua?rendaj  Ariadna?  gfatia  accefliffe  hanc  defertam  Creten- 
fium  infulam ,  uti  fenfiffe  videtur  Catullus.  VideSchoI.TheocMti 
ad  Pharmaceutrias  ,  qui  quinque  infulas  Dise  vocabulo  infignitas  enu- 
merat. 

Nec  dum  etiamfefe  qu&fui  tui  fe  credit]  Hsec  eft  veterum  Iibrorum 
leccio ,  quam  in  fuis  quoque  exernplaribus  invenere  Scaliger  &  Achil- 

C  c  les 


202  I.  Vossl   Obseryationes, 

lcs  Statius.   Qux  ipfi  repofuere ,  ea  ut  opinor ,  nollet  Catullus  pro  fufs 
agnofcere.   Idem  vero  noftram  agnofcat  lc&ionem  , 
Nec  dum  etiamfefe  qua  vifit  vifere  credit. 

Fluttrn  falis  aUudebat]  Nefcio  quare  Scaliger  maluerit  allidebat , 
cuma!terum&  ufitatius  &elegantius(it,  paflimque  fic  loquantur  o- 
ptimilingua;  Latina?  auctoresut  jam  aliisobfervatum.  Quin&  Grjcci 
quoque  irequenter  hac  phrafi  utuntur.  Mofchopulus  j  Houloi  A 
{iiQ.GKATix.otig  tu  <7r£  afcia/cc  'sr&g  cctTiccU&yv  ,  fi  ooTiK.y,  oiov  <zs&- 
carcci^oti  ffvtf  £'Zv&02rcCi£>etT9>tij[AcL  ra  cclyiuXct,  o  Xiyf]ct\  vtjvi- 
fxtccg  ovong. 

Toto  te  ex  peclore  Thefeu]   Sic  quidem  vulgo,  fed  nosreduximus  • 
prifcam  jf ctionem  qux  in  plerifque  annquis  comparet  Kbris  3 

— *  Toto  ex  te  *  P^  Thcfeu  > 
Toto  animo ,  tota  pendebat  perdita  voce. 
Illa  perdita  toto  pe&ore ,  toto  animo  &  tota  voce,  ex  te  pendebat 
Tliefeu.  Reclrum  vero  pendere  ex  aliquo.  Sic  Manilius  lib.  v.defu- 
nambulo  j 

Et  cali  meditatus  her  vefiioia  perdet , 

Et  perna  pendens  populum  fufpendit  ab  ipfa* 
Sic  enim  conftituendus  ifte  Maniliilocus.    - 

Illa  tempefiate  ferox  quo  ttmpore  Thefeus]  Ha?c  eft  leclio  Iibrorum 
vcterum  &  refte  omnino,  cum  ut  alios  fnittam  >  fic  quoqueapu-d 
Ciceronem  legamus  ej,m  temporu ,  quo  dis.  Liber  tamen  meus  opti- 
rirus  >  • 

lUa  tempefiate  ferox  &  tempore  Thefeus  , 
non  male. 

Attigit  injufii  regis  Gortynia  tecia]  Reduximus  vetercm  fcripturam 
Cortjnia  vel  Gortynia  templa,  cum  ttotumfitnonampliora  tantum  , 
fed  &  qua»vis  teffca  &  domicilia  dici  quoque  templa.  Cortjna  vero ,  ut 
eft  in  plerifque  libris,  moreLatinorum ,  qui  promifcue  iftis utuntur 
literis,  ut  contra  Cnofons  vocant  Gnoium.  Nec  ipfishocinfclens 
Grsecis,  uti  in  mukis  videre  eft  vocibus.  Et  fanevideturGortynje 
nomen  fa&um  ex  K'ctoJgvveL  >  {euKct^ji.fA.yccYdKcc^jijjjVicc.   Gor- 

tynii 


AdC.  Valerium  Catullum.  -203 
tynii  enim  piius  dicebantur  Ka^\iy>vioig  ,  ut  docet  Hefychius.  Per- 
peram  apud  Stephanum  legas  K^/>6v/flJ«  pro  Ku^Ti^victi  neque 
enim  in  loco  excelfo  fed  incampolitaeratGortyna,  utdocetStra- 
bo.  Nomen  ex  eo,  quod  Kot^  Cretenfibus  bovem  notet,ut  idein 
docet  Hefychius.  Hinc  eft  proculdubio  quod  in  antiquis  Gortynio- 
rum  numifimtis  bosexpreflus  compareat. 

Cecropiam  folnam  ejfe  dapem-dare  Minotauro]  Nihil  hic  mutandum, 
cum  fc  infra  dapem  dixerit  in  firsgulari,&  pleriquequos  vidi  libri  con- 
veniant^  uno  excepto.  Accipitur  autem  daps,  utalibi,  itaquoque 
hoc  loco  pro  facro  &  religiofo  epulo ,  utpote  quod  averruncanda?  pe- 
ftis  ?ratiamitteretur.  Re&emonet  Feftus  fimiiiterapudGra»cosac- 
cipi  lcvig  >  c  quo  formeturdaps ,  cum  notum  fit  ALoles  dixifTe  oeeFis-, 
&  contracte  octFs ,  feudct^/,  unde  odvrlct)  ,  daipihtjs  &  alia 
complura.  Eadcm  derivationis  ratio  apud  Latinos.  Daps  enim 
in  gionendi  cafu  non  facit  tantum  dapis ,  fed  &  dapfis  &  daptis. 
Unde  daptice  excipipro  magnifice,  &  dapticum  negotiurn  proam- 
plo,  apud  eundem  Feftum.  A  genitivodapfis,  flt  dapfiiis  &  dapfi- 
fker. 

Queii  augujla  maiis  cum  mcenia  vexarentur~]  Athenienfiummcenia 
augufta  dici  putant  Scaliger  &  caeteri  interpretes  vel  propter  anplitu- 
dinem ,  vel  quod  a  Minerva  &  Neptuno  fint  conftru&a.  Pofterius 
verum  quidem  fi  Gra?culos  fequamur :  fed  quotacjusequedemumeft 
civitas  qu#  deos  conditores  fibi  non  adfcripferit  ?  Et  tamen  non 
omnia  mcenia  augufta  appellantur.  Alterum  autem  falfum  eft  omni- 
no  ,  cum  Athenarum  oppidum  minimum  fueritante  hanc  Thefei  ex- 
peditionem.  Poft  Minotauri  demum  ftragem  regnurn  adeptus  mcenia 
ampliavit  Thefeus ,  difperfofque  Attica?  populos  in  unam  urbem  coe- 
git,  cum  antea  wBA/^y«ov  fuifle  plerique  teftentur  fcriptores.  Re- 
duximus  itaque  veterem  fcripturam,  quse  huic  loco  longeeft  con- 
venientior.  Nam  fane  fi  florentes  iftoc  tempore  fuiffent  Athenarum 
fortuna?,  utique  tam  iniquse  legi  non  paruiflent.  Nunc  vero  ipfa  ci  - 
vium  paucitas  auget  atrocitatem  fa<5ii. 

Tacito  fufpcndit  vota  labello  ]    In  plerifque  antiquis  Iibris  legitur 
Succedit  pro  fnccepit ,  id  eft  ,  fufcepit.  Sic  itaque  reponito. 

Ndtn  velut  in  fummo  quattentem  hrachia  Tauro']  Imitatus  Virgilius 

Cc   i  /En 


204-  I.VossI    Observationbs, 

•  ^En.  lib.  11.  a  quotameninhacfimilitudinenon  fuperatur  Catullus. 
Majeftatem  verlibus  addit  vel  ipfum  Tauri  nomen ,  quo  nullus  mons 
^que  formidabili  jugo  exitin  mareMediterraneum.  HincManilius 
Iib.  iv.  Taurumque  minantemFlucltbtu.  Sicenim  legendum  proeo,, 
quod  eft  in  libris  fcriptis ,  aurumque.  Male  vulgo  arcumque  mmantem 
Iluclibus ,  quod  fruftra  interpretaii  conatur  vir  magnus. 

Quercum  aut  conigeram  fudanti  cortjce  pinuni\  Eft  quidem  notum ' 
fru&us  pini  kuvxs  appellari ,  &  inde  recte  dici  pinum  conigeram  feu. 
coniferam;  attamen ,  cum  in  omnium  quos  vidilibrorum  vetuftifli- 
mo  Mediolanenfi  invenerim,  congejiam  fudanti.corpore  pinum  ,  non. 
dubitavi  hanc  lectionem  ca?teris -praeferre..  Congeftam  id  eft  denfam, 
compaAam  feu  robuftam.  Gloffe  Philoxeni ;  Congefta  ,  7WKva  , 
plena.  Convenientior  fane  huic  loco  fpondeus  quam  dactylus ,  utpote 
qui  magis exprjmat  firmitatem  &  ftabilitatem-arboris  e.Judantis  efuo 
corporerefinam.SenecadeProvidentiacap.lv.  Non  ejl arbor  folida,  nec 
fortiiy  nifi  in  qttam  frequens  ventus  incurfat :  ipfa  enim  vexatione  con  > 
ftringitur ,  &  radices  ccrtiusfigit. 

Indomitm  turbo  contorquens  flamine']  Nufcjuam  in  toto  mari  Medi- 
terraneo  magis  formidandi  regnant  turbines ,  quamad  Chelidonias, 
ubi  nempe  Taurus mons  vafto  &  immenfo in  mare  Pamphylium  exit 
jugo,  ut  necefTum  fitintamprocellofolocovarbores  gigni  validifli- 
mas,  cjuod  ipfum  inventofislocispaflimobfervareeft.  Noninfcite 
veteres  Gamrnatici  dvejuoTtfiQig  fcfo^apudHomeruminterpre- 
tati funt , 73 \jssr' dvifxoov &,piu>&ivoT  rjv Sivfyov.  Laconibus iftiufl 
modi  terra  alendis  apta  arboribus ,  faxofa  quidem ,  fed  tamen  fragilis 
in  admittendis  earum  radicibus  ,  dicebatur  livfyH  [*(&"$  3  vel  ut 
ipfi  Ioquebantur  oivJpiftoQ  ,  quod  ab  Hefychio  exponitur  yv\Ti$  tte- 
Ttftdotis  dy^wsf\@o ,  <sr^y  a'clkoooi. .  Sic  enim  ipfum  fcripfifTe, . 
docet  ordo  literarum. 

Eruit :  iUa  procul  radicibus  exturbata  ]   Libri  meliores  radicitw ,  ut  - 
infra  namque  ille  tulit  radicitus  altas  Fagos. 

Vrona  cadit,  lateque  &  cotnminus  obvia  frangWj  Putida  lectio-  & 
prorfus  CatuIIo  indigna.  Veterum  exemplarium  ha?c.eft  fcriptu- 
tz, 


frona 


Ad  C.  ValeriumCatullum.         205 

Frona  cadit  lateque  &  cum  ejus  obvia  frangens. 

Unde  nos  fecimus, 

Prona-cadit  late  qu&cumvti  obvia  frangens,- 

Sk  domito  fevum  propernit  corpore  Thefetts~\  In  quibufdam  libris 
proftravit  &  meliusutputo.  Re<5fce  vero  cornua  tribuit  huic  monftro, 
nam  corpore  tantum  humano ,  capite  vero  taurino  fuiffe  Minotaurum 
fcribunt  Diodorus  Siculus,  Hyginus  &  aiii.  Attamen  in  nummis  Ge- 
lenlium,  qui  Cretenfes  erant  origine*,  corporetauiino,  capitevero 
humano  ,    &  ipfo  nihilominus  cornuto  ,    exprimitur  Minotaurus. 
Simili  facie  f  pe&atur  in  vetuftis  Neapolitanorum ,  aliarumque  magna? 
Grxcix  urbium ,  numifmatis.    Quamvis  compjuresexiftimentiftas 
imagines  non  ad  Minotaurum  ,  fed  potius -ad  Hebonem  aut  Bac- 
chum  efle  referendas,  quod&  hicqaoque  TcwpoKipug  fuiflefinga- 
tur.  Attamen  cum  temporibus  heroicis  adeo  decantata  fuerit  magna 
Miaois- pT)tentia  ;    libentius  credo  Minotaurum  potius  quam  Bac- 
chum  in  plerifqueJftis  fignari  nummis,  fuifleque  hoc  infigne  aut 
Minois,  aut  Cretenfium  ,  cjuos primos conftat obtinuifle maris im- 
perium.  Quam  late  illi  regnarint  vel  ex  eo  colligi  poteft  ,  qtiod  non 
Cycladas  tantum  ,  fed&  multas  Afia?  urbes  tenuifledicantur.   Occu. 
pafle  quoque  oram  Macedonia?>  Jitoralem  infra  videbimus.    Siciliar 
etiam  &  magua?  Graecia?  partem  fub  Cretenfium  fuiffe  ditione ,  eom- 
plures  meporant  Hiftorici.  Itaquefacileadducor,ut  credam,pleraque 
loca  fignajta  in  nummis ,  qui  Minotauricontinentimaginem ,   Cre- 
tenfibus  aliquando paruifle ,  &  pra?ter  Ambraciam  ,  tenuiffe quoque 
Epiri  &  ^tolia?  Iitora ,  &  infupercompluraCarnpania?oppida.   Nec 
mirandum  deficere hiftorias ,  cum  Minois  &  Cretenfium  OaAaos-o  • 
KPccjeia>  aliquot  etiam  feculis  Trojana  prarceflerittempora ,  dubiaque . 
propterea  fit  Minois  a?tas,  quem  aliqui  vicinumfeculoMofis,  alii; 
vix  uno  feculo  bello  antiquiorem  Trojano  ftatuunt ,  tmde  non  fine 
caufa  factum  ,•  ut  duos ,   aut  etiam  plures  aliqui  Minoas  fuiffe  exifti- 
marint.  Cumtamincertafint,  qua*  de  Minoe  traduntur ,  profabu- 
lofis  a.multis  fuerehabita,  &  hinc  forfan  natum  Minoem  &fRhada- 
manthum  apud  inferos  feu  mortuos  tantum  regnare ,  utppte  quorum 

Cc  $,  vix 


* o6         I.    Vossl    Observationes, 

vix  fuperefTent  umbra? ,  &  quorumgeftar.oivfflriptis  libris  aut  certis 
fuffulta  eflent  teiHmoniis  ,  fed  folis  continerentur  hominum  fermo- 
ilibus.  Sed  dericientibus  aliis  monumentis ,  licet  ex  nummis  indicium 
petcre.  Nec  tamen  etiam  alia  defunt  tefHmonia ,  fiquidem  &  Virgi- 
lius  &  Silius  templiCumaniin  CampaniaconditoremfaciuntDsda- 
luni.  Quod  ne  cui  rabulofum  videatur ,  adfcribam  verba  veteris  Scho- 
V.adx  ,  cjni  exflat  in  Bibliotheca  Regia  Londinenfi  ,  cujus  ad  hunc 
yerfum  Virgiiii, 

I 
Dadalus-,  ut  fhna  efi ,  fugiens  Mineia  regnat 

hxc  funt  verba.  lcarus  al-iorapetens,  pennis folU  calore folutis ,  tr.ar'% 
in  quod  cecidit  nomen  impofuit.  D&dalus  vero  primo  Sardintam  ,  ut  dicit 
Salluftnu ,  pofl  delatas  cfi  Cumas ,  &  templo  Apollinis  condtto ,  inforibus 
bac  univerfa  depinxit.  Dicendo  autem  Vtrgilius ,  utfamaeft,  ofieudit 
requirendam  effe  veritatem.  Sed  &  huc  taciunt  verba  SallufHi ,  qu#  oc- 
currunt  apud  Prifcianum  lib.vi.  Dadalumex  Stciliaprofeclum,  quo 
Minois  iram  atque  opes  fugeret.  Primo  fiquidem  e  Creta*in"SiciIiarn 
profugit  Dsedalus.  Scd  &  illuc  perfequente  Mincje,  primo  Sardiniam, 
deinceps  Campaniam  adiit ,  inqua  magna  Cretenfium  manu  fequen- 
te  Cumas  &  alia  condidit  loca.  Quod  autem  Minotaurum  attinet,  cu- 
jus  intot,  ut  diximus ,  nummisexprimiturimago,  ejus  utputora- 
tionem  non  aliunde  petendam  efle  exiftimo,  quamex  Minois& 
Tauri  concordia.  Taurus  fivedux  fueritMinois,  ut  multi  fcribunt , 
five  potius  fui  juris  in  alia  Cretarregnarit  parte ,  utique  vel  amicum , 
vcl  fcedere  Minoi  junctum  fuifTe,  extra  controverfiam  ponidebet. 
Nec  potuifTet  eorum  cpncordia  clariore  quam  Minotauri  exprimi 
fymboIo.Licet  plura  in  veteribus  numifmatis  exftcnt  exempla,vel  hoc 
folum ,  quod  apud  Triftanum  in  commentariisdeNumifmatisoc- 
currit ,  annotafle  fufficiat.  Inter  nummos  enim  Gordiani ,  unus  etiam 
ibi  exhibetur,  in  quo  Ephefiorum  &  Alexandrinorum  in  Troade 
concordh  e*primitur  perhippotaurum.  Siquisenimimaginemcon- 
fulat  protinus  fatebitur  non  clTe  taurum,  utTriftanusputabat,  fed 
ex  tauro&  equo compofitum  monfrrum.  Alexandrinorum  vero  fym- 
boknn  crat  ccjuus ,  uti  ex  nummis  quos  in  Caracalla  producit ,  liquet. 
Pcr  taurum  vero  fenari  Erhellos,  propter  D:anam  rcwpoiriAoVt 

fatis 


Ad  C.  Valerium  Catullum.  zj-/ 
fatfs  eft  manifeftum.  Ut  itaque  per  hippotaurum  in  hoc  nummo  dua 
rum  urbium  deciaratur  ofAovoia, ,  ita  in  Crctenfium  eorumque  qui  illis 
obnoxii  fuerenumifmatis  per  Minotaurum,  Minois  &  Tauri  fignifica- 
tur  concordia.Quamdiu  ifta  permanfit  integra,  tam  diu  etiam  Creten  - 
fium  conftitit  potentia.Poftquam  vero Thefeus ,  carde unius  viri Tauri 
nempe,  fimul  quoque  diflblvit  &  fuftulit  Minotaurum  ,  id  eft  concor- 
diam  &  potentiamCretenfium,idqueope  Aiiatlnes.vcl  nimium  infeflse 
magna?  Tauri  aucloritati ,  vel  potius  nimium  amantis  Thefeum  ;  jam 
quoquetota  ceflavit  Cret^nfium  gloria,  tumque  &  Athenienfes,  &  il- 
lorum  exemplo  alia?  quoquegentes  esculTere  iu^um  ;  &  hac  ratione 
magrft  ilh  Minois  ceflavit  aucioritas ;  qui  quum  prius  inter  Grxcos 
folus  regnare  videretur ,  unius  fubitopucHa»  imprudenria,  vekit  fo- 
lio  excuflus ,  ad  inferos  dejeftus  efl: ,  ubi  in  foiis  poctarum  rcgnaret 
fabulis.  Ut  vero  fciamus  quam  fiorentes  olim  rcs  fucrjnt  Cretenfium , 
&  ut  credamus  non  mentitum  efle  Homerum  cum  centum  in  ea  infula 
memorat  urbes,  operspretium  eft  perpendere  Iocu'm  Theophrafti 
in  fcripto  deventis  ubi  caufam  reddereconaturquainobremnon  ea- 
dem  ventorum  in  ea  infula  fit  ratio  atqueolim  fuerit.  Refert  itaque- 
plurimas  &  denfifTimas  illic  cadere  nives ,  nmimafque  exinde  coori- 
ri  tempeftates»  At  veroantiquistemporibus,  cumalios,  tumipfos 
quoque  Ida>os  montes ,  qui  nunc  perpetuis  obruuntur  nrviBus,  orti.nr- 
noque  incultifunt ,  illos  non  fterilibus  tantum  confitos  ftiiiTe  phntis, 
fed  &  frumentacei  &  arborei  generis  olim  tuliffe  frudfcus ;  737?  y.zv  u  - 
x>xto  7U  opy  k.  \<Q<fyi  aa,07rsy  iL  tttj  crijqpo^v  x,  tbv  oivfyiTyv. 
Sic  enim  fcribendum  ,  &  non  multo  poft  (nniliter ;  ^tjAcv  ouv  txtz 
t5tf\.r,v  h  [xvj  oii?ipov  Kctpmv  ol  q  Tr^OTioQtnv  ol  cf\^ct7mS-eig  eior, 
Illoitaque  tempore  plurimis  habitatoribus  rcrcrtam  hiifle  fcribir  Cre- 
taro,  &  imbribus  quidem  multis ,  non  autem  nivibus  &  tempeftatibus 
admodum  obnoxiam.  Jpfe  hoc  vel  Ariftxifaciificiis ,  vel  mutarae 
aerisconftitutionitribuere  videtur.  Ego  vcro  iicetfciam  Anglosnorr- 
nullos  Virgima?  incolas  fimilia  deiftisafrirmareterris,  utpote  quar 
afperrimis  olim  obnoxia  frigoribus ;  mlti-  res ,  ut  dicunt ,  nunc  fen- 
tiat  hyemes  ,  unde  immutatam  cseli  folique  in  ilia  regione  exifli- 
manteflerationem;  cgotamenhocipfum  frequentla?ma!oadfcribe:e 
oppidorum  &  focorum  arcentium  ventos  &  aerem  calefacientium ,  , 
&  fa?pe  nives  in  pluvias  permutantium.     Non  femel  obfervavimus 

iilo- 


208  I.     V   O  S  S   I     O  B  S   E  R  V   A  T    I  O  N  E  S  , 

ilJo  ipfo  quo  pluvise  irt  urbibus ,  eodem  nives  in  agris  decidifle  tem- 
pore.  V.el  ipli  fufficfunt  fenfus  ut  in  quibufvis  utbibus  mitiora  eiTe 
intelligamus  frigora ,  quam  in  vaftis  &  apertis  locis.  Tantam  nem- 
pe  ignis ,  qui  omnia  regit  &  omnia permeat etiam inhoc noftro aere 
habet  poteitatem ,  ut  ejusadiodicipoffitinfinita.  Vidi  qui  ad  quia- 
quaginta  paifus  vel  uniusgranipulveristormentariiaccenlionem  na- 
ribus  petfentiiet.  MeminitGarcilaffusa  VegaHifpani  cujiifdamqui 
ad  leucas  muitas  &  ad  intervallum  tliei  itineris  ignem  &  ibcos  Indo- 
rum  Horidenfium  olfaceret.  Nec  eft  ut  qujs  exiftimet  odorem  latius 
diftundi  quam  ignem :  ignis  enim  defert  odorem.  Quodautemfi- 
mul  cum  odore  non  fentiamus  calorem ,  ideofit,  quodcoipdYano- 
ftra  calidiora  imbecilliorem  non  fentiant  calorem  :  ubi  enim  major 
adeft.calor  ,  ibi  minor  eft  infenfilis. 

lnde  pedem  viftor  multa  cum  Uude  reflexit  ]  Sic  eft  in  libris  rne- 
lioribus ,  &  nefcio  quare/o/p^  malint  viri  docli. 

Sed  qmd  ego  a  primo  digreffu$'carmine~\  Difctepant  nonnihilex- 
emplaria ,  attamen  cum  Mediolanenfe  cseteris  vetuitius  habeat ;  Sed 
quompimo  digrejftu  carmine ,  exiftimo  CatuIIum  fic  fcripfiiTe  5 

Sed  quorfum  primo  digrejfus  carmhte. 

Qu&  mifera  in  gnata  deperdita  Uta~\  Ha?c  eft  fere le&io  ornnium 
veterum  librorum.  Aliialiter,  egofic  reformandumexiftimavij 

Qu&  mifera  gnati  mifero  deperdita  letfyo. 

Siccineme  patrih  aveciam  perfide  ab  arti~\  Vulgo  crw,  non arut 
quomodoeit  in  melioribus  libris. 

lmmite  ut  noftri  vellet  miferefcerepeclu$~]  Eth#cmutatainvitisli- 
bris  ,  in  quibus  conftanter  mitefcere.  Eft  enim  ellipfis  pro  noftri  ergo 
mitefcere.  Quod  vir  magnus  ex  mjlri  faciat  monftri ,  nemjni ,  ut  pu- 
to ,  perfuaferit. 

Qti£  syrtis  ,  .qu&  Scylla  vorax  ]  In  vetuftis  quibufdam  Kbris  rapax. 

Utrumque  bene&  Scylls  conveniens  ,  proptereaquodillarapere& 

devorare  naves  credebatur  ,    unde  &  Ioco  nomen  ,  &  ex  nomine  fa. 

bella.     Nam  o-KvTka,  idem  quod   <ntv7b.@->  feu   vxvActjr.    Idem 

•  ^uoque  &v7&&.   Hefychius  %v?ka.  ,  cncvhafc.   Siclege.  Hinc  xuA- 


Ad   C.  ValeeiumCatullum.        j©<> 

haavtav  dicuntur  canes  auiva^m  feu  (rouvxpihs*  Latini gannire quod 
&  ipfum  a  canibus  factum  videtur,  utpote  cpz  gannituvocvs  adulant. 
A  latratu  undaruu;  di&us  quoque  (inus  &  oppidum  Scylaceuin,  de  quo 
Virgilius ;  &  tuvifragum  Scjlaceum. 

Sava  quod  horrebas  prifct  praceptaparentis  ]  Prifci  id  eft  feveri ,  ut . 
recte  exponit  Turnebus.   Virgilius  in  Cop3 ; 

Ah  pereat  cui  fwt  prifca  fupercilia. 

Nam  quo  vie  referam?  quali  fpe  perditanitar  £]  Plane  fimilis  eft 
querela  Medea?  apud  Euripidem ; 

Ov$  ovi  tsooSett  >   Xj  TrUTgcw  ,    d  (p  ixs  (jlUu  ; 

Vide  caeten. 

ljlhmon  eofne  petam  montes']  Sic  quideraScaliger;fedprofect.oab 
elegantia  Catulli  abfunt  hsec  quam  longiflime.  Nam  fane  fi  hic  ifth- 
mus  aliquis  Cretae  intelligi  debeat ,  ut  ipfe  vuk ,  abfurde  fubjungeret 
An  patris  auxdmmfperem ,  cum  ipfe  Minos  efTet  in  Creta.  «Nihilo  me- 
liores  funt  aliorum  conje&ura; ,  quas  fi  quis  patienter  perpendat  & 
excutiat ,  na?  ille  injurius  fit  eximio  poeta;  fTquid  iis  folidi  fubeffe  exi- 
ftimaverit.  Cum  in  plerifque  vetuftis  exemplaribus  legatur  Idmoneof- 
que ,  aut  etiam  idomeneofqne ,  miror  hsefitafle  viros  doctos ,  &  non 
ftatim  agnovifle  veritatem  hujus  le<5tionis.  Idomene  nempe  eft  Ma» 
cedonia;  civitas  in  Bottiaris  memorataThucydidi ,  Ptolemseo&  aliis, 
in  qua  tunc  verfabatur  Idomeneus.  Iscjuippe  ad  vindicandam cardem 
Minois,  clafle  in  Siciliam  profectus  ,  &  inderepulfusin  Japygiam 
tranfiit ,  ubi ,  ut  canit  Virgilius  , 

Sallentinos  obfedit  milite  camyoi 
ljftius  Idomenem. 

Poftea  cum  parte  copiarum  fuarum  navigafle  in  Macedoniam  ac  Bot- 
tiaeos  condidifle  fatis  aperte  docet  Strabolib.  vi.  Plutarchus  quoque 
in  vita  Thefei ,  &  Conon  apud  Photium  narratione  xxw  hanc  Cre- 
tenfwm  expeditionem  cum  Idomeneo  fufe  fatis  explicant.  Magna 

D  d  tameh 


2io  I.  V  o  i  s  I  Objuvation.es, 

tamen  lis  eft  apudveteresfcriptoresdetemporequoinCretamnavi- 
garit  Thefeus  Clidemus  apud  Plutarchum  fcribit  Thefeum  iter  hoc 
fufcepifle  poft  mortem  Minois,  regnante  jam  apud  Cretas  hujus  fi- 
lio  Deucalione  fratre  Ariadnar.  Catullus  alios  fecutus  (cnpto.es  vi- 
vente  etiaranum  Minoe  Thefeum  in  Cretam  appulifle  dicit.  Amplius 
etiamnum  affirmat  Zenis  Chius  apud  Athenxum  lib.  x  1 1 1 .  cum  dicit 
TJxefeum  adamatum  fuiffe  a  Minoe,  quem  diu  adeo  vixifle  fcribit» 
donec  alteram  quoquefiliam,  Phsedramnempe,  Thefeoinmatri- 
monium  concederet.  Quancunquetamenex  his  fequare  fententiam» 
non  .efficies  uttempora  conftent ,  &  ut  fecum  conveniat  Catullus,  fi 
v^rba  ejus  ita  accipias ,  ac  fi  Thefeus  poft  cardem  Minotauri  ftatim 
ad  fuos  rediifTet.  Commode  vero  hanc  controverfiam  componemus» 
fi  audiamus  Strabonem,  qui  putavit  Thefeum  expeditioni  in  Sici- 
liam  interfuifle.  Eo  nempe  profe&us  eft  cum  Idomeneo ,  fed  pera<5U 
expeditione  in  Siciliaro  Japygiamque ,  Idomeneus  quidem  Macedo- 
niam  petiit,  Thefeus  vero  in  Cretam  rediit ,  undedemumaffumta 
Ariadna  Athenas  reverfus  eft.  Sic  proculdubio  fenfit  Catullus; 
nam  fane  eum  non  virapuifle  Ariadnam  ,  ut  quidam  voluere ,  fati* 
manifefte  declarat  cum  explicat  qua  ratione  parentibus  &  agnatis  va- 
ledixerit.  Attamen  &  ficquoqueha?c  difficultas  poffit  componi ,  fi 
ftatuamus  Idomeneum  jam  diu  ante  Bottia?os  &  Idomenem  condi- 
difle ,  quod  utique  necefle  videtur ,  l~\  verum  fit ,  id  quod  Pto!ema?us 
Hephzeftion  refert  apud  Photiumex  Athenodoro  Eretrienfe ,  con- 
tendentibus  Thetide  &  Medea  de  formar  prarftantia ,  m  ldomeneum 
Thetidi  palmam  concefltfle ,  Medeam  vero  indignatione  comnio- 
tam ,  di  ifle  K^rt^  dei  -^dj^ou.  Quin  &  diu  ante  Idomeneum  ,  ut 
puto ,  fiorentJDus  Cretenfium  rebus  totam  iftam  feu  Thracum  feu 
Macedonum  oram  pofTeflam  f uifle  a  Cretenfibus ,  es  eo  videtur  poffe 
colhgi ,  quod  Bottiaeos  Cretenfes  fuifle  conftet,  &  Bottiam  urbem  a 
Bottone  Cretenfe  conditam  fuiffe  teftetur  magni  Etymologici  au<5r,or0 
A  Bottia  autem  dieti  Bottiad ,  quorum  ditio  tam  late  patuit ,  ut  etiam 
Chalcidica  hoc  nomine  aliquando  fuerit  comprehenfa.  Additenim 
Etymologus  ii  BcfliK»;  j?  #d-A*^*>}  yj.Ineptum  enim  id  quod  vulgo 
legitur  %a,Mia,iK7i+  Sed  vero  antequam  definam ,  hocquoquemo- 
neo,  duas  ruifle  Idon  enas.  Utriufque  meminit  Thucydides.  Una  qui- 
dera  vicina  erat  Ambraciar ,  fitaque  in  duobus  excelfis  collibus.  Ver- 

haejus 


Ad   C.  Valerium  Catullum.       ni 

ba  ejus  funt  lib.  I II.  g$*V  q  Ivu  Ao<p6>  y  1'lofxtvn  vrJ/tiXu.  Alterius 
Jdomenes  fitse  in  confinio  Thracum  in  montibus  Bortiaris  mentionem 
facit  idem  Thucydides  lib.  n.  cui  efl  Eioof^tvtjj  quemadmodum 
eriam  habet  St  phanus;  Eioofxivfj  mXig  M.a,Ktoovictc ,  -n  kQvixsv 
Ei^oiw,6v*(§S'.  .Nempe  enam  Idomenci  herois  nomen  fa?pe  perdiph- 
thongum  ui  prima  fyllaba  fcriptum  occurrit .  Hinc  Idomenenfc&  Pli- 
nio  &  Idomenia  regio.  Hinc  quoque  Catullomontes  Idomenii.  Nec 
tamen  opus  ut  hoc  loco  montes  (eu  colies  intelligamus ,  in  quibus  (i- 
ta  e(Tet  Idomene;  cum  enimtorao.a  maritima  Macedonia?&  eriam 
Chalcidica  regio,  effet  in  ditione  ldomenei&  Crctenfium  ,  in  illa 
autem  (itus  (it  mons  Athos ;  n.alirn  de  excelfis  Iitoris  Macedonici  ju- 
gis  &  pra*fertim  de  Arho  hjr-c  accipi ,  monreadeo  vafto ,  ut  nontan- 
tumtoto  mari  /Egeo  ,  fed  &  ex  litore  Afiacicofitconfpicuus.  Perinde 
autcm  (]ve  legas  Idomeneos ,  five  Idomenios ;  fit  enim  fyniscfis ,  ut 
infrain  Verontnfium. 

Difcernens  Pontum  truculentum  ubi  dividit  aquor]  Scribe  Ponti  uti 
eft  in  vetufto  libro  MedioJmenfi.  /fiquor  Ponti  hoc  loco  accipien- 
dum  de  ea  maris  /€gei  parre  qua?  :nterjacet  Macedoniam  &  Diam  in- 
fulam  ubi  verfabutur  Ariadne.  Notandum  vero  quotiefcunque  fere 
apud  antiquos  occurrunt  iftiufmodj  locutiones ,  uti  funt  mare  Oceani, 
aut  mare  Ponti,  nec  non  flumen  Rhcni ,  Nili,  AIpha»i,  aliarque 
id  genus,  non  (impliciter  intelligideberedeipfismaribusautflumi- 
uibus ,  fed  de  nurrjjnibus  quorum  rutela?  &  pra;!idio  maria  &  flumina 
confecrata  fuere.  Minuta  cV  pardagogica  h#c  videbuntur  quibufdam, 
abfque  his  tamen  non  eft  ut  quis  bene  intelligat  &  interpretetur  fci  ipta 
poetarum,  qui  frequenter  fic  loquuntur.  Licet  plura  fuccurrant  cx- 
empla ,  vel  nnus  fufficiat  Manilii  locus  lib.  v.  ubi  de  urinarorrbus  agit, 
tjuern  perperam  mutavit  Scaliger ,  quod  nefciretquidfitPonrumin 
Ponto  qia?rere.  Nos  veroproximeadfcripturara veterumexempla- 
riuin  verfus  iftos  fic  emendamus. 

Pendebitque  fuper  totum  fine  remige  pontum. 
lllis  in  ponto  jucundum  eji  qutrere  Pontum , 
Corporaque  immergunt  undit ,  ipfumque  fub  antris 
tierea  &  aquoreas  conantur  vifete  njmpbas. 

Dd  z  Antra 


JB  I.     V  O  S    S  I      O  B  S  E  R  V   A  T   I    O   N  C  S  » 

Ai  rra&fedcsdeorumdearumquemari.scollocabantveteres  cv  /3gV 
6tcn  QaAcios-qg  &  in  ipfb  maris  fundo.  DicitiraqueManihusittos 
ui  inatores  aneo  profunde  maria  fubire ,  ac  fi  ipfum  Poutum  &  Nerea 
&  Nympharum  cubilia  vellentinvifere.  Pontum  Hefiodus  Terrae  fa- 
cit  filium.  Lu'ebiu>  verodePrsep.  Euang.nefcioquosfecutus  Nerei 
&  Neptuni  racit  Jobolem.  Porro  ut  hic  apud  Catullum  Ponti  a?quor, 
&  apud  Lucretium  cV  ahos  mare  Ponti;  iracontraapud  Homerum 
ttov}(&>  ci\b$  ,  ubi  man;fefrepontusaccipitur,  pro fundo feu  vado 
mari*  >  ut  ai  vcrbum  poflis  redderc  vadumfaltr.  Et fane ,  ut ejufdem 
erigmis,  ita  quoque  ejufiem  fignificationis  funt  hxc  voca titola, 
wov?©-,  @iv9(&h  j  @vQog  &  Latinum  fundtts.  A/3u0osefr  /Sw- 
6t[u,(Z?^  8i  contnt&e  (&v$fAQc  ,  undeGermanicum  bodem.  Vide  He- 
fychiumin  QvQpog.  Pio/3u0e;  veiOv.kereetiam  /3u<xrac&  @>vr- 
-t@-  &/3<'f](^'$  &  permutationemuta?Iirteroeinn  utdm,  urfa?pe, 
fJLVTJ^  vel  />tiT?(^  >  yttyaoc^ov  «4-do7ov.  Unde  Kcfm^vrj^  vel 
xcvmjMTJ®'' )  cataniitus,  dyfy6yvv(&>  7ru?b.t]fc.  bt>a  ho.c  fuutai* 
teriusJoci. 

Quinefugh  lentos  incurvansgurgite  remos  ]  In  alicjuirnis  libris  legitur 
Vfnfoi ,  unde  Achilles  Statius  faciebat  vemofo ,  fed  re<5tior  aiia Itctio. 
Sic  quoque  Virgilius ,. 

lentandus  reimts  in  unda. 

Qui  fint  lenti  remi,  &  quid  fit  lentare  remunn  facileintelligunt, 
c]ui  remtenenr.  Variashujus  vocabulifie;nificationes  profert  Nonius 
&  veras  ,  nififallor,  licetaliterfentiant  viri  erudiu  ,  q  ibus  folemne 
eft  multis  in  locis  farpe  non  intellectis ,  inf ultare  hu  c  (jrammatico , 
optime  fi  quifquam  de  Lingua  Latina  promerito.  Jure  quidem  miran* 
tur  vocem  hanc  tam  dfverfas  &  fibi  invicem  contrarias  continorefi- 
gnlficationes,  lentus  quippe  accipiturpio  mollicV  duro,  protenaci 
&  tenero  ,  pro  acri  &  placido,  pro  remifTo  &  concitato,  denique 
pro  trigido  &  calido.  Qui  remintelligunt,  vcrba  qu<jqueintelligunt0 
Atramen  fine  verbis  res  nuila  cognofcitur.  Utitaqueadinftitutum 
veniamus,  lentumlicetmuitismodisaccipiatur,  primaria  tamen  & 
maxime  pfopria  fignificatione,  quemadmodum  &  y\t%oov  apud 
Gracos,  refertur  ad  res  vifcofas,  cujufmodifuntglutcn,  nervi& 

iimilia, 


Ad  C.  Valerium  Catullum.  xif 
fimilia,  qua:  licet  extendantur,  fibi  invicem  tamen  adhserent,  &c 
a*gre  aveliuntur.  Sed  quandoquidem  compertum  pleraque  glutinofa 
non  mado  in  longitudinem ,  fed  in  latitudinem  etiain  (ine  rnptura 
multum  pofle  extendi ,  cujufmodi  funt  res  omncs  flexiles,  veluti 
ligna ,  utpote  qua?  &  ipla  e  nervis  conftent ,  cruda  praefertim  &  viri- 
dia  &  vifcofo  etiamnumhun.orediftenta  j  hincqucquefadtum,  utr 
fecundaria  fignificatione  j  ad  res  quae  fine  ruptura  multum  inflecti 
poffiut ,  ifta  tranfierit  appellatio.  Clarum  itaque  quare  remi  dicantur 
lenti ,  utpote qui  e  viridi  ut  plurimum  fiunt abiete,  ita ut  fint  maxime 
flexiles,  id  enim  fi  qou  fint,  praeterquam  quod  fxile  rumpantur, 
etiam  minuscruntaptiadpromovendamnavem.  Nonitaqueex  toto 
fatisfaciet  ,  fi  quis  lentos  interpretetur  iimpliciter  flexiles ,  cum 
multa?  res  fiot  flexiles,  qua?tamennonfuntlentse,  cujufmodi  funt 
cera,  plumbum,  aurum&  fimilia,qua?inflexanonredeuntadprio-- 
rem  fitum,  ideoque  uu&iliapotius  quamientadicimerentur.  Reli- 
quas  figi  jificationes quas  Nonius  &  alii  rocenfent ,  hinc  fere  trnnflata? 
nint ,  cum  ad  alias  res\  tum  pra»cipue  ad  mores ,  ut  cum  lentus  acci- 
pitur  pto  patientr  &  placido  ,  du&a  fimilitudine  a  flexilitate  viminisj, 
ut  inillo  Ioco  Ciceronis;  Qu  cum  publicas  injurias  leme  tulijfet ,  fuam 
mn  tulit.  Et  in  ifloc  Lucillii;  Magntbmcofuttnummarimy  folvere 
nuUilentm.  Sic  quoque  a\c!piendus  locus  Petronii  de  Quartiila; 
■Me  quoqueadidemjpeftaculumlencj  manu  traxit.  Quum  •vero  eadem 
vox  ufurpatur  promolli  &  duro,  pro  remiflb  &  intenfo  feu  acri ,  fi- 
militudinem  &  tum  qnoqoe  a  ligni  naturadu&amefleexiftimo,  _& 
prsefertim  ab  arcubus  &  baKftis,  quarum  brachia&  comnamoliiter 
&  leniter  adducuntur ,  eadem  vero  relaxata  &  ad  priorein  redeuntia- 
ftatum  fbrtiter  &  vehementer  percutiunt ;  hacenim  virtute  a  mecha- 
nicis  commendantur  prsecipue  hxc  organa,  fi  &  &i-nv&  &  fimul 
f^apvTova, fuerint.  Similiudine.h,.celegjnterutitur SapphoapudE— 
iymologici  magni  au&orem  in  voce  Aj3a.)CJjV  j  qua?  mitem&tr*i~ 
quillumfignificat.. 

— — — -  Z<*A«677£  \y    £k  ifAfM    7JU?ufx9T00V 

Q^yclvuv  ctTk'  d(3a>K^7UV  (p^eV  e^ft> — ••• 


Dkit.fe  non  effe  vindi&ae  cupidam,  ner  anmilamrepercutientium 

Dd  3  machi- 


214  I.     Vossl     OlSERUTIONESt 

machinarum  »  fed  pacato  cfle  femper  ingenio.  tlctXifi&w  o^yee," 
ya. ,  idem  quod  sjwAfVJjfe.  tb£c6.  Aliud  funt  vmAtvJovet,  7»£<*» 
quam  'vocem  vulgo  non  u  .teilectam  exponimus  in  belopoicis  noitris. 
Lentum  verocumfrigidum  reddidit  Noniusutin  illo  yirgilii; 

Noclis  lentu»  non  deftctt  bumor* 

id  accipiendum  de  iilo  humore .,  qui  fera  admodum  norjfce cadit ,  ifte 
enim  frigidus ,  cum  ,  quiftatim  poft  occafum  folem  cadir,  ht  tepi- 
dus.     Apud  Propertium  Ientuna  volunt  fignificare  durum » 

Qu&  tcllut  pt  lenta  geUt. 

Verum  id  omnino  infolens.  Malo  Ientam  hic  tnterpretari  luVricanu 
Nam  fane  quas  y\t%P soc  ,  eafdem  quoque  ientus  continet  figmfi<  a- 
tiones ,  cum  ejufdem  ,  quod mire  e  >  videantur  efTe  originis.  A  yX i& 
enim  y\i(&  Szytig  (undeglus,  glutis  ,  &  glutinum)  ef!  yXter^t* 
foc  &  yM<r%iioc.  Sed  vcro  neglecla  priore  litcra ,  ut  paflim ,  dixe- 
reetiamAff,  hxtt  6V  \i@* »  fcii  quod  urtatius  A«©-..  ProA/©* 
*£oles  dixere  AfF@-  unde  AiV©*.  A  Ki@*  feuA«©-  eft  Uvu  Qc 
Xetuflevio,  unde  Jetus  &  lentus  Xaaw\cc. 

Vr&terel  nullo  htus  folainfuUtefto]  Non  probale<£tfo.  Corrige; 
Praterea  nullo  (litusfolum)  infulautto. 

Notum  illud  Ciceronis;  Mctellus,  nenhonio,  fedltttus*  atquea'e'r> 
&  folitudo  mera. 

Quamjuflam  a  divis  expofcamprodita  multam']  Pacuvius  lliona; 

Di/  me  etfi  perdunt,  tamen  effe  adjutam  expctttnt , 
Cum  t  priufquam  intereo ,  jpattum  ulcifcendi  danunu 

Muha  manifefle  hocloconondepcenapecuniaria,  feddedivinaac- 
cinitur  vindicia.  Ideo  mox  fubjicit  multantes vindicepcena.  Suprata- 
men  dixit  multaritalento.  Srr  pius  pro  qualibet  jxtna pofkum  reperi- 
tur.  Varro  apud  Nfmium  in  fiu\iius\  Andromtda  vtttftj&propofit* 
ceto  non  debutt  patri  fuo  homimfupidisfimoin  os  fpueremultam.  Vulgo 
legitur  yitam ,  nujlo  omnino  fenfu.  Lucretius  lib.  v,  cum  dkitdilu- 

vio 


Ad  C.   Valirium  Catullum.       215 

yio  obruta  fuiflc  hominum  crimina ,  multas  pofuit  pro  culpa  >  feu  eo 
qucd  multa  dignum  fit ; 

Humor  item  quondam  ccepit  fuperarc  coortns , 

* 

Ut  fama  eft,  hominum  muUas  quando  obruit  undit. 

Perperam  in  vulgatis  exemplaribus  invitislibrisantiquisurbesrepo- 
fuere  pro  undis. 

Quarefafta  virum  multantesvindiccpcena  ]  Sic  quoque  apud  Arifto - 
phanem  Pluto  ir£dfoa!Q,  in  malam  partem  accipiuntur.  Sed&Me- 
nander  }fj»^yu  >  c#  ?r?  affxdaiv »   c#  fxei^cug. 

Eumemdesquibusanguineoredtmitacjtpitio  j  Legendum  anguinoy  ut 
libri  meliores.  Abanguis  enim  eft  anguinus,  non  anguineus.  IheptiiiH' 
eft  putare  ut  a  fanguine  eft  fanguineus ,  ita  quoque  ab  angue  formari 
pofle  anguineus.  Male  itaque  apud  Ovidium  triitium  lv.  El.  vu, 

Gorgonis  anguineu  cinftafuiffe  cornis, 

redamante  metro  &  analogia.  Perperam  quoque  apud  Tibullum  Iib, 
iii.  £1.  iv. 

Nec  canis  anguinea  ndimitm  terga  caterva, 

cum  proba  fit  vcterum  Iibrorum  i  criptura , 

Nec  confangmnea  redimitus  terga  caterva. 

Idem  error apud  Plautum ,  Coliimellam  &  alios, 

Erons  exfirantis  pwortat  peftoris  iias~]  Non  damno  hanc  IecHo- 
«em  ,  liber  ramen  VTediolanenfis ,  carteriscmendatior  &  vetuftiora 
aliam exhibet ,  ineoquippelegirar,p<^m*fp*#0rtf  »vmw.  Utenim 
poftponere,  poftvidere,  &  poftputare,  itaquoquepoftportarere- 
fte  poteft  dici.  Anguinum  enim  Furiarum  capillitiumafronteqai- 
dem  genninare  incipit ,  fed  tamen  divarifta?credebantur  capillos  fuos 
xct&v aftifjiv ,  feu  poftergare.  Et  fane  in  antiquis  marmoribus  ita  fz- 
pe  expreffajcomparentFurias,  apertafacie,  occipitioverohorrentc 
anguibus  retro  in  directum  tendentibus.  *  Hinc  Claudianus  de  A» 

-—  objlan? 


.2l6  I.    V  O  S  S  I      O  B  S  E  R  V   A  T  I   O  N  E  S  , 

—  obftantes  in  tcrgum  repulit  angues  B 

•  Vera\ue  humeras  errare  dedit. 

Annuit  inviclo  c&leftum  numine  reclor  ]  Invito  legirur  in  mclioribus 
libris ,  &  rectius ,  niil  fallor ;  Ikcov  dzK9vl<?e  QvfjLw  ,  ut  habet  Ho- 
inerus.  Numen  enim  hic  pro  nutu,  ut  paifim.  C«eterum  longea- 
Iiam  referunt  caufam  Diodorus  Siculus,  Plutarchus,  Paufanias  & 
alii,  quamobrem  mandatorum  /Egeiinexpandendoveloalbooblitus 
fuerit  Thefeus ,  illi quippe  vel  mcerore rapta?  a  Buccho  Ariadna? ,  vel 
Iseciria  ob»  partam  de  Minotauro  viftoriam  ,  hoc  contigifTe  fcribunt. 
Sed  fi  non  verior ,  at certe  elegantior  &  magis  poetica  eft  eaufa quam 
hic  redditCatuJIus,  cum  id  accidifTe  dicit ,  propter  iinmiflama  Jo- 
ve  tempeftatem  ,  'qaa  terras ,  maria  &  ipfum  quoque  commoverit 
cadum ,  fimulque  prseceptorum  /Egei  memoriam  Thefeo  excufTerit. 
Jovem  vero  nutu  fuo  tempeftates  mducere,  &  ipfa  quoque  fidera 
concutere,  notum  exHomero&  omnibus.  Idem  moto  throno  effi- 
cit  Juno :  cujus  contra  rifus  feu  yJet$ao-{Jt,a,  ferenitatem  &  malaciam 
inducit.  Hinc  E^xuA^^ZdOV  di6tus  poffit  videri,  utpotequi 
omnia  iuperciI;o  temperet.  Sed  verocum  apud  Hefychium  inveniam 
\7nKvx,Xi2l(&  ,  potius  exiftimo  legendum  effe kmKvMiciJi^ , 
velut  calicibus  prare&us.  Notum  enim&  primos&  ultimoscalices 
Jovi  fuifTe  dicatos  quamvis  hic  mos  a  bibonibusalrquandovariatus 
fuerit. 

Quomodo  tttnc  tellus  atque  horrida  contremuerunt  ]  Veterum  Iibro- 
rum  au&oritatem  fecuti  fic  refcripfimus ,  cum  prius  legeretur ;  Qup 
tttnc  &  tellus.  In  fequenti  verfu  ex  iifdem  Iibris  repofuimus ,  concujfuf- 
que  micantia  fidera  mundus,  non  concusfitque  \  nequeenimmundus, 
fed  nutus  Jovisconcuflitfidera. 

Sojpitem  &  ereptum  fe  ojiendit  vifereportum"]  Nehsecquidemefl 
fincera  Iectio.  Monet  Achilles  Statius  in  vetufto  libro  fcriptum  fe  re- 
periffe,  Sofpitem  ereclum ,  quomodo  &  noftrum  habet  exemplar.  Noli 
dubitare  quin  flc  fcripferit  Catullus ; 

Sofpitem  Erecbtheum  fe  oflendit  vifere  portum. 

Re&e  dicit  Erechtheum.  Thefei  enim  temporibus  portus  Pirareus 

nec  dum 


AdC.  ValeriumCatullum.         217 

aecdum  Pirseei  nomine  agnofcebatur.  Supraverocumdicit*//70)7&#j 
Pirti,  ex  fua  perfona  loquitur,  aut  eft  prolepfis  ;  nifi  exiftimare 
malimiis  litcribus  Attica?idnominis  adhajfifle,  antequam  portus  fic 
appellaretur.  Attamen  Plutarchus  &  aliiteftantur,  ncn  ex  Piraseo, 
kd  ex  Phaleroportu  Theleum  folvifle. 

Reddite  in  extremx  nttper  mibifnefenecla  ]  Unico  verbo  exprimitur 
a  Graccis  -njAu^^. 

Carbafus  obfcura  dicatferrugine  ibera  ]  Recte  habet  liber  Mediola- 
nenfis; 

Carbafus  obfcuratd  dhet  fcrrugir.e  ibcrt. 

Dicet  pro  indicet  ut  firpe  alii ,  &  ipfe  quoque  Catullus ,  Quesjttnclos 
Cameri  mibi  dicares.  Ferrugineum  autem  quod  attinet  colorern  ,  ille 
cjuidem  eft  funeftus ,  non  tamen  niger ,  iit  viilgo  exitlimant.  Recte 
Nonius  carruleum  interpretatur.  Si  ipfum  fpe-ftes  vocabulum ,  ahter 
fbrfan  fenties ,  cum  ferrugo  &  rubigo  idem  videatur  &  tamen  rubigo 
minime  fit  coerulea.  Sed  non  femper  ad  primam  naturam  aut  origi- 
nem  revocanda?  funt  vocabulorum  fignificationes.  Ferrugineum  o- 
mnino  pro.ferreo  pofuere  veteres.  Quia  enim  ferrum  optimum,  qua- 
le  eft  Hifpanicum,  cum  recens  eftcoloremhabeatcceruieum,  ideo 
ferrugineum  &  cceruleum  rro  eodem  accepere.  In  hac  fignificatione 
confpirant  plerique  antiqui ,  utcum  nonviolastantum  ,  &  hyacin- 
thos  ferrugineos ,  fed  &  ccelum  cum  nullis  tectum  eft  nubibus  ,  fi- 
militer  ferrugineum  appellant.  Recte  itaque  in  optimis  gloflis 
•mptpv^p  yjAcuva,,  fcrrugo.  Sed  vero  cum  in  iifdem  gloflis/wwg*- 
neum  exponitur  vdXivov  %p£p& ,  id  non  fatis  recte fe  habet ,  cum 
vitrum  Iicet  arte  aut  Ionga  co&ione  omnes  admittat  colores ,  natura  - 
liter  tamen  nullius  fit  coloris.  Itaque  proculdubio  vcLhtvov  in  vo-ytvov 
mutandum.  Porro  funeftum  hunc  colorem  Grareiplerunque  (pcuov 
&  xvclviov  vocant.  Sajpequoqueabiifdemdicitur  7reAi(^j  7rsA- 
Ao?  &  7rsAthog  feu  7niXt<>vog ,  vocabulis  ejufdem  criginis ,  fiqui- 
dem  ab  argilla  feu  terra  figulari  aqua  macerata  nomen  ti  axere.  Hinc 
eiy  iiiy^cu)  Theocritus  vocat  ovem ,  qu«  iftiufmodi  coloris  pellem 
haberet.  Recte  omnino  id  accipit  auctor  fcripti  de  dialectis ;  mfkav 

Ee  7^> 


2i8  I.  Vossl  Observationes, 

7&y  7Ti()(pv£pv  oiv  (putnv  tJjjj  piXcuvcw.   t!w  fi  %  srufActj^  lm~ 

(pdveiCM  yVlKA  ctv  %l&   XSZffvfyofArjV  £  CU/*Ct)@»  fJLi/\ctiVtJ7Uj  7T5- 

/\ia>y<a,  kcl\£oi.  S;c  legendus  locus  illevulgocorruptifflmus.  Hic 
ipfe  quoque  color  eftquemRomanipullum  vocaveredequofuperius 
egimus.  Illud  quidem  negarinondebet,  vocabulahajcaliteraliter- 
cjue  nonnunquam  accipi  &  pro  diverfa  &  inarquali  colorum  temperie 
&  mixtura  diverfimode  quoqueafflcereoculos :  in  eo  tampn  conve- 
niunt,  quod  plerajque  ifta;fpeciesexrubronigroquecomponantur. 
Cum  vero  plerique  Gra?ciRomaniquefcriptores  veftibus  lugubribus 
iftos  quos  diximus  affignentcolores ,  quitamenfpeciepotiusquam 
genere  inter  fe  difcrepant;  manifefte  fatisapparet  quantum  peccent 
illi  qui  veterum  lugubria  nigri  femper  coloris  fuifle  exiftimant.  Error 
tamen  hic  adeo  invaluit,  ut  ubicunque  apud  veteres  fcriptores  veftis 
(pcucl  aut  Kvavict ,  aut  denique  apud  Latinos  pulla  vel  ferruginea 
occurrat,  non  dubitarint  atramautnigraminrerpretari.  Eftquidem 
verum  atris  quoque  indutos  fuifTe  vereres  in  magnis  luclibus  •,  honora- 
tior  tamen,ut  nunc  ita  quoque  olim  erat  habitus  pullus  aut  fen ugineus,. 
qui  nec  purpureus,  nec  niger,  fed  mter  utrumque  medius  eflet.  Iftiuf- 
modi  colorem  vulgo  violaceum  aut  pavonaceum  appcllant,  quali  etiam 
hoc  noftro  feculo  nonnulli  reges  &  plerique  purpuratiRomani  in  Iu&u 
utuntur.  Morem  vero  hunc,ut  nempe  honoratiores  purpura^  nione  aut 
ferruginei  coloris  vefte  inlu&uutantur,  ab  antiquis  efTe  tranflatum  ,. 
colligo  etiam  ex  loco  Varronis  apud  Nonium  in  Anthracinm.  Propin- 
qtu  adolefcentuU  etiam  antbracinis ;  proxima  amiculo  nigetto ,  capillo 
dimijfo  fequerentur  lettum.  Sic  lege  ,  non  luttum.  Eft  autem  anthraci- 
nus  color ,  non  penitus  niger ,  ied  qualis  folet  efTe  carbonum  non  ex- 
tinctorum  ,  &  in  quibus  flamma»  &  ardoris  etiamnum  fuperfunt  ve- 
ftigia.  Licet  autem  Varro  anthracinum  a  nigro  diftinguat ,  Nonius 
tamen  fimpliciter  nigrum  interpretatur ,  more  tralativo ,  quo  &  pur- 
puram  nigram  &  byflum  fimiliter  vocant  nigrum.  Italis  fanecolor 
hjjfeus  eft  bigio,  uti  quoque  Galli  panem  nigrum  vocant  panem  bifum, 
&  ventum  Circium  ,  quem  Grseci  yL£/\ay,&of>tou> ,  feu  nigrum  vo- 
cant  boream  ,  pari  ratione  ventum  bifeum ,  feu  vent  dc  bife  appellant. 
Sic  quoque  aquilo  dicitur  niger ,  quoniam  illo  flante  atra  fiunt  maria. 
N.on  enim  at>  aquila  >  Ccd  ab  aquilo ,  id  eft  nigro  colore  >.  Cc  dictus* 

Hinc 


AdC.Valerium   Catullum.        2x9 

Hinc  Virgilius  --  fluclufque  atros  aquilone  fecabat. 

Quod  tibi  f\  fanctt  concejferit  incola  Itoni  ]  Recle  fe  habet  hic  iocus , 
nam  oppidum  hoc  dicebatur  &  Ivt#v  &  iWcavn  &  fYwv®*»  ,  eftque 
utriufque  generis,  ut  complura  alia  Theffalia?  oppida,  qu«e  & 
aJpczvH&oog  ck  0jjAujc&T s  proferuntur ,  uti  exStrabone,  Stephano& 
Euftathio  conftat ; '  itacjue  non  recle  iruva  in  iroov©*  mutant  viri 
docti.  Ab  Jtono  Ampnictyonisfilionomen  accepifle  fcribuntPaufa- 
nias ,  Scholialtes  Apollonii  &  alii.  Omnes  in  eoconveniunt  ex  hoc 
Theflalico  oppidocultum  Minerva?  Itonise  tranfiiffe  ad  Athenienfes. 
Plurimum  verofalluntur  viri  do&i,  cum  de  hoc  Itono  heroe  accipiunt 
locum  Lucani  lib.  vi. 

Primus  Tbejfilicd  reclor  teUurti  Itonus 
In  formam  calida  percufsit  pondera  maffa , 
Tudit  &  argentum  flammti ,  aurumque  moneta 
Tregit,  &  immenfis  ccxit  fornacibus  ara. 

Nihil  tale  de  Itono  fuo  prodidere  Gra?ci  fcriptores.  Omnesilliqui 
primi  nummorum  ufum  apud  Grarcosintroduxiffe  creduntur,  rne- 
morantur  a  Pollucelibro  ixcap.  vi.  Locumejus  infignem ,  iedmi- 
rifice  corruptum  ,  &  infeliciter  admodum  a  viromagno,  inlibrode 
ufuris  tentatum ,  ope  optimi  noftri  libri  integriorem  &  emendatiorem 
adfcribam.  Td%ct  0  ccv  Tig  (ptAoTtpov  eivccj  vofxi^ot  ^  73 v  nn  rca 
yojjcic^oclt  Aoyov  g7n^]«V)  «ts  4>«owv  ^cot^  0  A^yCt&i- 
ypaifyi  vofA,io-y,a  ,  «t?  AqfA,o$Kt]  *]  Kvfjjcua,  Q-wJotKriouQcLMilict, 
rco  <Qj>vj4  3  7nx,lg  0  tw  A^yxfJjijJjVov^  Kvfjjouoov  (ScioiAtoog  > 
«te  A$nvcuoig  E'g/%Qovt@»  Kj  Avk(&  ,  ern  Avoo\  ko,6 ]ci  tpqoi 
Zivotpdvqg ,  etTB  Ncl^tot  *}£  tIjj  A^yAcco&iVitg  oo^ocv.  Qtiam 
A>j|U.o<^(X7jv  hic  vocat  PoIIux,  illam  Heraclides  in  Politia  Cuma?o- 
rum  vocat  Ep{j,ochKiiv.  Lycus  vero  ifte  Athenienfis,  fuit  Pandionis 
filius.  Nullurn  autem  hic  vides  recenferi  Itonum-  Corruptus  eft  pro- 
fe&o  Lucani  locus.  In  veteribus  libris  fcriptum  invenias  lonas.  O- 
mnjno  Iegendum  Janos  vel  Jjnnos ,  utroque  enim  modo  fcribitur. 
Athenseus&exilloEuftathiusadE  OdyfT.  Aoy@*  i awvw  hvsti- 

E  e     2  ff-QOTTSV 


2  20  I.     V  O  S   S   I       O  B  S  E   R   VA   T    I  O  N   E   S, 

coottsv  yzyoviVcL\  >  xb  (M.V  07ri(ra},  tv  q  'ip^Q&iv  e^ov^.  'Zt&o-utjzv. 

Out(&>  dCfli    TT^UT^  &tyclVCV  Xj  %iJtX$   Kj   1Z%.0~ICL  KjVOfMCTfiOL 

XaXhswj  tt^ut^  g£<5t£$*£e-  &io  it  toov  kaQ'  E^clScl  k.  ^ttt- 
Kiccv  Xj  XiKiAtcu/  7n>?Kcq  7roX&tg  imTuvoy.icriAcLTicvixcigy.^cv 
<3?C$Q-U7niv  <hx,i(pa,Xov i  XjCK  Qajipx  (Aipyc;?j  c^iaiccv  ,  v\qi(pcLvov 
7}  T^Kolov  Abhocjano  Perfa*  1'otovoLg  ,  id  eft  Grn?cos  omnes ,  vo- 
cabant l^avvag }  ut  ex  Ariftophane  conftat  •  manetque  id  nomen 
etiamnum  apud  Perfas.  Sed&  Hefychius ;  Vavva,  ,  cv  [2iv  clI^llo,- 
Kttliai  HoQoxXixg  dmooowii  h'?kriviicy  ,  \7re1  ^cLvvdqr^q  €YKv\- 
volc  KiyaQi.  Vide  reiiqua.  Apud  eundem  Hefychium  alibi  legas  j 
Eio-H3vl*civvoi.,  quomododeEphefiislocutuseft  Antimachus.  Ro- 
mani  antiqui  qui  non  folebant  literas  geminare  vocavere  Janum.  II- 
lum  vero  primuni  a?ra  fignafte  docet  quoque  Macrobius.  Peregre  & 
mari  in  Italiam  adveniffe  fcribunt  complures  ,  &  diftinclius  Plutar  ■ 
chus  inqua?ftionibusRomanis,  quiJanumexPerrharbis,  iftiautem 
funt  ThefTalici  generis,  ad  Italos  pervenifie  teftatur.  Hincquoque 
eft  quod  in  nummis  ThefTalonicenfium  Janicaputappareat.  Quod 
vero  de  nummis  fcribunt  Athena?us  &Euftathius,  tales  complures 
hodie  quoque  occurrunt,  in  quibus  ex  una  partejanifacies,  altera 
vero  roftrum  navis  apparet.  Quam  autem  vetuftum  in  Lucano  hoc  fit 
mendum,  patet  ex  Caffiodoro  quilib.  11 1.  Epift.xx.vi,  fimiliter 
kgit  Jonas. 

Qua  noftrum  gemts  ac  fedes  defendere fretW]  Itaintempeftivepror- 
fus  repofuerunt  viri  docti ,  cum  plerique  libri  habeant  jm; ,  non  fretu, 
Utique  CatuIIus  fic  fcripferat  -, 

Qu£  nvftrum  genus  ae  fedes  defendere  Erechthei. 
Similem  errorem  pauloantefuftulimus.  Athenienfes  licet  &  Codri- 
dx,  &  Gecropida?  &  deniqueThefidsdicerentur,  nullotamen*- 
que  ac  ErechthidarumcognominegavifosfuifTe,  propterErechthei 
regis  fan&imoniam ,  monet  Euftathius  ad  B  lliad.  Hinc  eft  quod 
Athenienfium  populus  pius  vocetur  Lucretio,  hinc  quoque  paflim 
&ijiy->(@h  E^pi^y-^  y  aut  etiam  abfolute  0£]i6@»,Nptandimi  enim  ut 
q~7ToAig  de  Athenis,  ita  etiam  ^/^(t^accipi  de  Athenienfibus.  EfV 
7ero  enallage  defetidere,  pro  defendit,  vel  potius  ellipfis,  utfub- 

intelli- 


A  D    C.    V    A  L    E   R   1  U  M    C   A  T   U  L   L   U  M.  2ZT- 

intelligaturjo/ef  vel  p.iratacft.  Quialiquidin  litcris fapiunt ,  ncrunt" 
quam  id  familiare  fit  Latinis.  Sed  &  Gra?ci  paflim  fic  loquuntur.  Ho- 
merus  Iliad.  T.   Adc^t   a  kyoov  ooi  7rxvja,  ©^t^«y  ,    fupple 

Ferox  morte  Tbefetts  ]  Male  ha?c  exponit  Muretys ,  nec  mclius  al- 
ter,  qui  Marte  Iegendum  cenfet.  Sic  conftrue,  ferox  Thefeus  incref- 
fus  tecta  domus^  qua?  runelta  erant  morte  paterna. 

Qu&  tum  profpeclans  cedcntem  nwftacarinam]  Veterum  librorum 
leclionem  reduxi ; 

Qu£  tamen  afpetlans  cedentem  cunfta  carinam. 

Licet  procul  abeffet  Thefeus ,  utpote  jam  ad  fuos  reverfus  ,  illa  ni- 
hilominus ,  in  iram  &  rabiem  verfo  amore ,  tota  in  eo  erat ,  ut  maria 
profpeclaret ,  &  diras  imprecaretur  Thefeo. 

At  parte  ex  alia  florens  volitabat  Jaccbus  ]  Vetus  lectio  habet ,  At 
patergxaliay  quodnoneratmutandum.  Exalia,  ideft,  exaliapar- 
te  r  ut  paflim  optimi  quique  Ioquuntur  fcriptores. 

Cum  tyfgenis  Silenis  ]  Silenos  pntcipuos  effe  Nyfa^orum  teftatur 
Diodorus  Siculus  lib.  1 1 1.  Is  vero  Ny fam  coliocat  ad  Tritonem  flu- 
vium  in  Lybia :  plures  tamen  Nyfam  feu  montem ,  feu  oppidum  A- 
rabia?  aut  India»  adfcribunt.  Hinc  Nucra^utfV ,  feu  Nyfigena: ,  quo  •■ 
vocabulo  ufus  quoque  Ovidius  libri  x  ubi  de  Adoni  agit. 

Fer  juga  per  filvas  dumofaque  faxa  vagatur 
Nvfigenunti  veftemritu  fuccintta  Dian<e. 

Ita  enim  legendum  effe  hunc  locum  facile  perfpiciet ,  fi  quis  veterum  • 
librorum  fcripturam  confulat. 

Vars  e  divolfo  raptabant  membrajuvenco  ]  Scaliger  e  fuo  codice-fic- 
xepofuit ,  cum  alii  plerique  veteres  Iibri  habeant  iaclabant ,  &  re&ius  ■ 
omnino.    Spargebant  enim  &  jachbant  carnes  ifhe  mamades.  Euri- 
pides  in  Bacchis ,  feu  in  Pentheo,  fic  enim  in  libris  antiquis  ifta  in- 
fcribiturtragcedia. 

jflfocxj  ^  oafAotXcc^  chityopoua  caora>^yf*a,Q, 


2is  I.   Vossl    Observationes, 

Elhg  o   ctv  •zaAdG^V)  »jN  chxqhov  'ip&cunv 
Tinlo [Aiv  ctvu  Ti  ii  kcItu. 

Vide  ftatuam  Baccha?  apud  Cavallerium. 

Vars  fefe  tonis  ferpentibus  inctngebant']  In  facris  Bacchi&  Cybe- 
les  rrequentemolim  fuifleferpentiumufum  ,  folitafquefuiffemulieres 
bacchantes  iis  fe  coronare ,  fatis  nifi  fallor  jam  notum.  Modus  tamen 
&  ratio  qua  id  fieret,  vulgonon  fatisintelligitur.  Primum  quidem 
iftud  monendum ,  huic  ufui  non  quoslibet  ferpentes,  fedeostan- 
tummodo  delectos  fuifle,  quiquamvisamplasmaxillas&  ingentem 
haberent  ri&um  ,  non  tamen  mordaces ,  aut  certe  morfus  haberent 
innoxios.  Uctp^ca;  vocat  >Demofthenes  inorationedecorona,  ubi 
dicit  ^Efchinem  choros  bacchantum  &  [/,*)?$  uctxuv  frequentaflfe  ac 
fa?pe  fupracaputextulifleiftiufmodiferpentes,  t#V  otyeis  t*V  7rx~ 
peicc;  QAi&uv  %j  \We£  xe<pct,A>is  cdupuv.  Amagnitudineautem 
feu  tumore  maxillarum  anguis  hic  nomen  habet  fi  anticjuis  velimus 
credereGrammaticis.  Apollodorustamenapud  i£Iianum  jubet,  ut 
non  mzpeiotc;,  iedmtpiicitc  vocetur  hic  ferpens,  ac  fi  ex  eo  dictus 
efTet,  quod  collo  &  auribus  circumligaretur ,  cum  tamen  hoc  voca- 
bulum  a  Pario  oppido  Hellefpontiaco  ,  mutatout  fa?pe  fyllaba?  mo- 
dulo,  fuam  videaturtraxifleoriginem.  Ulicc|uippe  ocpfo^wc-??  tuifle, 
qui  pari  ac  Pfylli  &  Marfi  in  tractandis  impune  ferpennbus  virtute  pol- 
lerent ,  tradunt  Varro ,  Strabo,  Plinius  &  aiii :  Cebeti  in  tabula iftiuf- 
modi  homjnes  vocantur  i%iochux).  Sicenimlegendumnon  e^o- 
^jjcjet ,  ut  vulgo.  Cxterum  quamvis  de  iftis  ferpentibus  intelligi  pofEt 
hic  Catulli  locus ,  notandum  tamen  in  facris  Bacchi  &  Cybeles ,  non 
femper  vivos  adhibitos  fuifle  ferpentes ,  fed  flagella  ,  qua?  &  manibus 
tenebant  &  quibus  corpora  fua  incingebant ,  quod  anguino  ritu  e  loro 
crinibufque  eflent  comexta,  &  ipfa  quoqueanguesappellata  fuifle. 
Manifefte  hoc  colligi  poteft  ex  antiquis  marmoribus ,  inquibusgal- 
lantum  &  bacchantium  chori  tali  exprimuntur  habitu.  Et  fane  nuf- 
quam  adeo  mites  invenias  angues,  utfeflagellafieri  patiantur.  De 
his  Porphyrio  ad  illud  Horatii  j  nodo  coerces  vtperino  Btflomdum fine 
ftjude  crines  j  hzc  habet ;  Bifto?iides  Threff<z  funt ,  qu£  cum  infacris  Li- 

beri 


Ad   C.  ValeriumCatullum.        225 

beripatris  crinibus  folutis  verfantur ,  angues  &  in  manibus  &  in  capitege- 
fiant.  Eadem  ratione  poeta?  fingunt  Furias  exemtos  capite  ferpentes 
pro  flagellis  uti.   Seneca  Medea  j 

Ingens  anguis  excujfofonat  tortus  flagello. 
Idem  alibi  viperea  verbera  &  tortos  angues  appellat  Furiarum  flagella, 
Sic  quoque  Ovidius  Ibide  j  Tartareisfeclos  dabit  anguibus  artm.  Scd 
&  Virgilius  /En.  vi. 

Continuo  fontes  ultrix  accincia  flagello 
Ttfiphone  quatit  infultans ,  tortofque  finiflra 
Intentans  angues. 

Vulgo  perperam  legitur  torvofque.  Sed  &  Coluthus  haud  longe  ab  ini- 
tio ,  ubi  de  Furia  Ioquitur  j 

UoT^AKi  0   &Acl'ify&>  d7ro  KXiffJboltf  &op2o&, 
ifct&T9  Xj  7mXivo£<r<&>\(p£ZiTo*  %,&{/'§ youvif 
Ovhrs  X2A7rov  e/m|g  Xj  xx,  tp^orctl*  Tritqlur'. 
Itavulgo,  fed  nuUo  fenfu.  Sic  fcribej 

—  X&U-  3  ***?' 
O^vdiTS  xa?kQ7r    ipvfce  Kj  %v  \(pvgp<xs-ctjo  7rEtfb/.. 

Vel  x.  kv  \pv^.arctro  7rs?%0Vi  ut  Attici  folent.  Eumenidumtha- 
lamos ,  quos  Virgilius  ferreos  fingit ,  ifrepoetafacitfaxeos.  Dicir 
vero  Furiam  ira  concitatam  unum  de  fuis  capillis ,  id  eft  anguibus ,  ex- 
emtum  illififle  faxo ,  &  hac  ratione  fuum  cruenraffe  cubile ,  hoc  enim: 
notat  (po^rufve\(pv^i<mj.  Ko}&o\p  vero  eft  flagellum  ,  feuner- 
vus  ,  idem  quod  axo/^vg  &  aliquando  <rx&M^ ,  cumomniaha?e 
vocabula  ejufdem  fintpriginis ,  a  xs^-^rjempe,  id  eft  taurea  feu  co- 
riobubulo.  Harum  vocum  ignoratio  fecit  ut  cum  alialoca ,  tum  etiam 
verba  D.  Pauli  in  11  ad  Corinthios  cap.xn.  non  rec"te interpretes 
reddiderint.  Quoenimlocolegitur;  E^lOtj.fAoi  arxsho^  r% cmpKi 
«fcj^fA^»  SctTOV  j-  ineptevertunt,  acukumcarniinfertunij  fic  enim- 

redden* 


2.14  I.  Vossl     Observati  ones, 

•reddendum  iuerat ,  datus  efi  cami  me&  angelus  fatan  qui  vicefiagelli  ca~ 
fiiget  me.  Ut  autem  apud  Grajcos,  ita  quoqueapud  Latinospro- 
inifcue  futrmnturpleraqueiftafhgellorumnomina,  fiveeloris,  five 
ex  anguinis  exuviis ,  live  etiam  e  crinibus  eflent  conte*ta.  Itaque 
cirrus  accipitur  etiam  proflagello  apud  Suetonium  in  Nerone;  Staitat 
ejus  a  vertice cirrus appofttus efi ,  cummfctiptione  Gr&ca,  Nunc  demum 
agona  cjfe ,  &,  Raderet  tandem.  Non  intellexerc  viri  docti  hunc  lo- 
cum ,  cum  quarrunt,  quid  agoni  cum  cirro?  Utique  hoc  illisnon 
excidiffet ,  fi  noviflent  cirrum  etiam  accipi  pro  flogello.  Martialis  cir- 
ratampellemvocatlib.  x.Ep.  lxii.  adludimagiltrum. 

Cirrata  loris  horridis  Scjtha  peUU 
Qua  vapulavit  Marfjas  CeUtieus. 

Scytbs.  ,  id  eft ,  H&oris.  Olim  enim  Grsci  Scythis  utebantur  carni- 
ficibus  &  lictoribus ,  ut  nos  clare  docet  Ariftophanes  in  Concionan- 
tibus ,  Pollux  &  complures  alii.  Theognis  in  Gnomis. 

A'y&.'  ayt  ^tj  'ZxvQa  ,  neipi  ns^la/ ,   aVoozm  3  xupov. 

Ipfum  hoc  eonfirmat  in  mythologicis  Hyginus ,  cum  Marfyamab 
Apolline  Scythse  traditum  fcribit,  quieum  flagellaretpellelonscir- 
rata.  Quod  autem  aliiMarfyamexcoriatum,  alii,  utMartialis,  fla- 
gellis  ca;fum  prodiderint ,  id  inde  factum ,  quod  deipom  ck  ctcoetpcqt 
utramquehabeatfignificationem  ,  licet  PoIIux  pofteriorem  hu^us  vq- 
cabuli  acceptionem  non  probet,  quse  tamen  multis  adftrui  poteft  ex- 
emplis.  Grasci  t^oxu^hs  &  tzXoKay/iocct  vocant  ,  &  qui  his 
ca^debantur ,  ?3KG>ta,fj<,i£zc&aa  &  T$i%i£e&cq  dicebantur.  Hinc  in- 
tclligendus  alius  quoque  Martialis  Jocus ,  lib.  u,deLalage,  cujus 
dum  capillos  ftruit  Plecufa  comotria,  ]uod  in  unocomarumpec- 
calTet  annulo ,  iftiufmodi  flagello  ad  ar;ima»  pene  deliquium  c«cdii 


tur. 


Eoc  facinus  Lalage ,  fpeculo  qttod  viderat ,  ulta  efi , 
Et  cecidit  Uvis  icla Tlecufa  comis. 


Ita 


A  D    C.   V  A  L  E  R  I  U  M   C  A  T  U  L  LU  M;  22J 

Ita  habent  vetuftiflimae  Thuanea?  meiijbrana»  ,  non /<?##,  quodper- 
peram  ,  ex  maje  iptellecto  Juvenalis  loco,  delaceratisaccipiuntco- 
mis.  Sxvas  comas  manifefle  vocat  flagellum  e  crinibus.     Eodem 
iupplicio  in  fimili  criirine  multatur  Pfecas  ancilla  apud  Juvenalcm  Sat. 
vi,  diverfo  tamen  flagelli  genere,  taarea  nempe.   Hax  deflagellis 
difta  fufficiant ,   unde  co.uplura  veterum  fcriptorum  loca ,  haud  con- 
temnendam  ,  nififallor,  Iucem  accipiant.  Unum  tamen  antcquam 
definoaddam  ,   hoc  nempe,  in  thy^fis  Bacchi  &  Cybeles  cantui  & 
harmonia:  infervrffe 'iftiufmodi  flaqellorum  ftrepitus.    Adeo  vero 
grandbus  utebantur  flagellis,  ut  tub:e  infiarfonarent ,  quemadmo- 
duni  fuperius  monuimus.  Mirum  autem  videri  nondebetolim  hoc 
factum ,  cum  ctiam  hoc  noftro  feculo  Tartari  Orientales  ,  qui  Seras 
invafere ,  tuba»  loco  ingentibus  utantur  fkgellis,  qux  in  complures 
norunt  explicare  fpiras ,  quas  demmn  ita  artificiofe  adducunt  &  evol- 
vunt,  ut  uno  eodemque  tractu  tres  fucceflivc  exaudiantur  ingentes 
fonitus.     Hoc  efHcere  nequeunt  Europsei   auriga»5  &    rie   qui- 
dem  ipfi  ,  ut  puto,  Hj/panici,  qui  tamen  fortius  quam  cseteri  fla- 
gellis  inforiare  creduntur,  utp.ote  qui  &   flagellis  utantur  longio- 
ribus  ,    &    apud  quos  principes  &  nobiles  viri  artem  aurigandi 
exerceant.     Longa  iftiufmodi  fiagra  Gvzci  yJa.gftyvot{  (eu  <rju,ct,~ 
^.yvou;  a,7ro  t£ <r/j,a,£p.feiv ,   a  gravi  nempe  quem  edunt  fono ,  ap- 
pellarunt.     Qiiamvis  autem  mirum  hoc  viden  poffit ,  efttamenve- 
rum,.quo  longiora  &  magis  tenuia  funt  flagella,  tanto  graviorem 
edere  fonum.  Sed  utnon  cujufviseft  tra&arelongas  tibias,  iraneque 
Jonga  flagclla ,  quod  in  regcndis  ifiis  magna  opus  iit  arte.  Porro licet 
ridiculum  poflit  videri  flagellorum  facere  harmoniam,  noruntatta- 
men  mufica»  periti,  nullumpofTefingifonum  ,  qui  concentui  aptari 
non  poflit.  Denique  quanta  artc  etiamfbgellaregi&gubernaripof- 
fint,  vel  unus  teftabitur  auriga  Trajedli  ad  Mofam  etiamnum  ut  puto 
vivens  ,  qui  quajcunque  cantica  flagello  fuoexprimitquamfeliciffi- 
me.  Talis etiam  ante pauccs  annos  appulit in  Angliam  ,  qui  id ipfum 
fcite  admodum  prasftabat;  • 

Tlangcbant  alu  proceris  tympana  palmis  ] '  Proceris  hic  accipe  pro 
longe  extenlis ,  ut  apud  Ciceronem ,  bracbitwi  ptoccriusprcjecluw , 
qitafi  quoddam  telum  orationis.  In  antiquis  marmoribusfa»pecompa- 
rent  efiigies  &habitusbacchantium&galIorummagna»matris,  pul- 

Ff  hn- 


ii6         I.   Vossl   Observationes, 

fantium  tympana,  qua?  etiam  fupra  capira  crigcbant  ,  unde  liquet 
quare  Catullus  dixerit  proccris  palmif.  Notanduni  quoque  quod  ex 
iifdem  Iiquetmarmoribus,  non  ple&ris ,  uthoctempore,  feddigi- 
tis  percufla  olim  fuitfe  tympana.   Alterum  femper  fuit  barbarorum. 

Aut  tereti  tenues  mmitus  <zre  ciebant  ]  .  Crotala intelligit.  De  horum 
variis  formis,  rotundis  nempe,  longis  &  quadratis ,  aliquando  li- 
gneis,  nonnnnquam  tefleis,  ut  plurimum  vero  sreis ,  alibi  dixi- 
mus ,  qu#  hic  non  repetimus. 

Mttln  raucifoms  ejflabam  cornua  bombos~\  Mediolanenfe  exempJar 
habet  ejflebant  cornua  bombos.  Cornua  ,  ideft-,  percornm.  Efflere 
vero  re&um.  Utitur  hoc  vocabuIo'efiam  Quintilianus.  Eft  autem 
imprimis  trirtis  feu  flebilis  cornuum  fonus  ,  utpote  cjui  non  homines 
tantum  male  afficiat ,  fed  &  brutorum  animalium  ululatum  provo- 
cet.  Id  non  tantum  invenaticis,  fed  &  in  quibufvis  experireeftca- 
nibus,  qui  ficubi  cornu  infletur,  folent  concurrere  &  tongas  in  fle- 
tum  ducere  voces ,  ut  velhocfoloexemploexplodendifmtilli,  qui 
putant  bruta  non  affici  mufica.  Idem  vocabylum  reddendum  Proper- 
tiolib.  iii.  EI.  m. 

Nihil  tibi  fit  rauco  yratoria  cUsfica  corntt 
Flere. 

Perperam  enim  ha?c  mutarunt  viri  docli. 

Barbaraque  horribiliftridebat  tibiacantu  ]  Barbara  ,  id  eft  Phrygia. 
Non  a  Latinis  tantum,  fed  &  a  Gracis  Phryges  pafTim  barbari  8c 
fiap&ctpotpuvot  appellantur.  Hipponax  illos  SoAoixgf  vocat. 

Ko/  rxg  HoXoUxg  tjv  Xa&UfQ  7n^vcaQ' 
^Qvyoog  ykv  eig  MiAqTov  <L\QtT4lov(&g. 

^oMinag  recte  barbaros  interpretatur  Diomedes  nefcio  anatiusin- 
Scholiis  ad  Dionyfium  Thracem.  Sic  qucjcpe  Anacreon;  wfMovv  oi- 
h%X3V  4>  Qofyov.  Tibias  vero  Phrygum  effe  inventum  credidere.plu- 
rimi  e  veteribiis ,  &  fane  ipfum  id  confirmare  videtur  vocabulum. 
Non  enim  probo  eorum  opinionem,  qui  a  tibiisgruumaut  aliorum 
animalium  di&am  putant ;  proculdubio  tibia  dicla  a  Tibiis ,  id  effc 

'  Phry- 


A  d  C.  Valerium  C  a  t'  u  l  l  u  m.  227 
Phrygibus  3  nam  Tibia  olim  di&a  Phrygia ,  &  Tibii  iidem  qui  Phry- 
ges.  Minc  Tibii  feu  Tibini  motfi  pro  Phrygiis  >  &  Tibini  fonitus 
apud  Nonium  ex  Varrone  j 

—  fonitus  matris  deum  tonimta 
Tibinos  tibi  nunc  ferniviri  — — 

Teleftes  apud  Athenasum  lib.  x  iv  a  Phryge  gentis  conditore  repertas 
fuifle  tibias  fignificare  videtur,  jj  (p^v^ccTiKtKa)^i7rvocovcwAuiv 
hp&v  QaaiAiia  A'ij$ov  og  fypoffs  kz£t@*  AafyO®*dvU7n&Aoy' 
lAXmg  vouocuoXm  oy^dv >  7rvdjpa\(&>  dCVJegiv  avytv  dfAtpt- 
VfhtKuv  KaAapoig.  Male  hajc  vulgoconcipiuntur.  AtjOova  vocat 
tibiam,  itaque&apud  Hefychium  ubivulgoeft  @>otA&oi<Aaoovag> 
cvuwlxg  t  meo licet  periculo  Iegas  @o[j,&vAatto*cvag ,  hioi  auAxf. 
Eleganter  vero  dicit  Phrygem  wdj^a[(^>  cwoav  alligafTe  tfbi«e.  Ita 
quoque  locutus  eft  Manilius  Iib.  v. 

Hinc'venient  vocis  dotes  auraque  fonantii 
Garrulaque  in  modulos  diverfa  tibia  forma. 

Sic  emendavimus  hos  verfus  velligiaiecuti  optimi  noftri  exemplarfs, 
qui  habet  boraque fonantis.  Inepte  vulgolegitur  Bojeaquefonantis.  Sed 
&  lib.*n.  apudeundem,  ubideTheocritoadt,  reducenda*eft  ve- 
tus  fcriptura ,  quam  temere  mutarunt  viri  dofti ; 

Nec  filvis  filveftre  canit ,  ferque  bofrida  motus 
Rura  ferit  dulces  mufafque  induCit  in  auras. 


Porro  ut  CatuIIus,  ita  quoqae  Lucretlus  tibiam  Phrygiam  voCat  barba- 
ram  lib.  iv.  quo  loco  quaerit  "juare  aliter  fonet  vox  cycni,  quam  vel  tu- 
ba,  vel barbara fonent retrocita ,  fic  enimvuIgoineptelegitur.Cutn 
in  toto  Lucretio  vix  difficilior  occurrat  loCus ,  opera*pretium  fuerit 
verfus  ejus  adfcribere. 


Nec  fimili  pnetfant  anris primordiaforma  % 


Ff  2  Cum 


2lS  I.     VoSSl     OBSERVATroNES, 

Cum  tttba  depreffo  gravher  fub  mmmure  mugit , 
Et  rcboat  raucum  retrocita  barbara  bombum , 
Vallibus  &  cycrix  nece  terti  ex-Heliconvs 
Cttm  liquidam  toUunt  lugubri  voce  querelam. 

Viri  docli  e  fuis  Iibris  complures  producuntlectiones,  qua?tamen 
in  antiquis  non  rcperiuntur  codicibus ,  qui  in  hac  penultimi  verfus  con- 
fpirant  iectione.. 

Et  validis  nccli  iortis  ex  Helicotiis. 
Itaque  non  dubitamus ,  quin  fic  fcripferit  Lucretius  j 

,Et  reboat  raucum  .Berecymbia  barbara  bombumy 
•Et  validis  cycni-tornntibits  ex  Heliconts ,  &c. 

Ex  Heliconenempecum  alii  torrcntes ,  tum  quoqueipfe  Helicon  a- 
mnis  profluit.  Berecymbta  barbara,  id  eft,  tibiaPhrygia^efcJAoj  Bs^s- 
xiwlt®* ,  ut  habet  Hefychius  in  BipiKWJiuj.  Hinc  BiputwjQ. 
ficoy,ov  apud  Sophoclem.  Quareautem  PhrygesBerecyhtesdican- 
tur,  Ci  caufam  quaeras ,  &  illarrrquoqueexpediam.  Phryges  e  .  llly- 
rico  in.  Macedoniam  &  Tlwaciam  &  exinin  Afiam  tranfiere.  #Prius 
dicebantur  Bovyot^  ut  ex  Herodoto,  &  aliis  conftat.  Sedvcroii- 
dem  dicebantur  Bavyisi  Bovx.es,  B£/ye$,  B^/tas,  Boiv^s-^ipi-Ais^ 
Byiycivlts^iQiKWJiTSiUtzx  Strabone,  Hefyciiio,  Stephano,  Eu- 
ftathio  &  aliis  compluribus.cognofcereeft.  Hinc  Bg/*@»,  Phryx, 
ftultus,  barbarus.Hi^c  quoque  B^ih,wj2ov\  &  Btf>Z%iQct.  Hefychius,' 
Bifoi%iQtiV  y  avoqTUV.  Ita  legendum  efredocetliteiarumordo& 
Ariftophanis  Scholiaftes ,  &  Suidas. 

Hic  qtialis  flatu  placidum  ]  Manu  exaratihabentN^»*//*  vel.<£- 
qualis ,  unde fecimus  Acquali. 

Horriflcans  ^epbyrus  proclivas  incitat  undas  ]  Homerus  ,  ex  quo  hxc. 
habet,  vocat  (pg/xa,  QaXaos-yis,  Euftathiusinterpretatur  toXokw 
u,ct>  KtiQQV  &€[**  JCft7nitci,%?i.et£pv.  Sedre&iuspit^ttrf^Art- 


Ad   C,   Vaierium  Catulldki.         229: 

<?ov.  Ariftophanis  Scholiaftes;  T&XoKvya,  to  H9A0Q0V  Kvyai^  0- 
mo  tuQXov  2*1$  tb  fxvj  Kcf^xdF&tv.  Idem  veroeftfurdus&  caecus 
flu&us,.  &  indeexponendus  Hefychius,  cum  dicit  «ry^pAflV  feurae- 
cum  ,  etiam  accipi  profurdo.  Surdiverofeuca?ci  fluctusfiuntinaltis 
maribus,  antcquam  tempefhs  oritur ,  &  priufcjuam  undarrumpun- 
tur.  Nam  in  litorfcus,  etiam  cum  efr  malacia,  fluctus  f*epe  non  fi- 
lent,  quod  in  vadofis  locis  aqtKe  fubinde  frangantur.  Jtacjue  recte 
Hefychius  KvyctU  x&xpoTinterpretafur  ru  yq  ^oiwrt »  ciTis.*  a^>x°' 
yivco  jxiyidii&oq.  Gra?ci  quoque  vocarunt  o-xodXqKac  lftiufmodi 
fluctus ,  cjuod tanquam  vermes leniter  &  (ine  fhepitu  procedant.  He - 
fychius  x9KoKvyov ,  %*ipw.  KoXoKvya)  totvQXov  Kvya.)  oiy 
TJV  cncuAjjKct,Ka,\iiyiVov i  to  yiKoov  Kvya,.  Sic  lege.  Videeun- 
dem  in  'ZkuKtj^.  KoXoKvyav  eft  locus  vadofus  &  aqua  deftitutus , 
cujufmodi  fiint  Syrtes.  Notandum  ertim  nomirfa  quibus  X9A(3S»  acce- 
dir ,  notare  res  aut  aliqua  fuipartetruncatas,  auttruncas&  mutilas 
toto  corpore,  quales  fiint  nani&  pumiliones,  fimiliaque  hominum 
&  animalium  &  plantarum  compendia.  -SicBruti  pufionem  H^Aofftfj- 
Jiov  vocavit  Martiaiis.  Nam  quolocoin  ApophoretisIegitiiF  Boxtx 
ttbjjJW,  in  optimis  Thuaneis  membranis*  fcriptum  invenimus 
BPOVTOUICVLOPEDIONFICHILE  ,  proculdubio  f>ro 
Bpxtx  v9Ko7rcuoHov  ficlile.  Aliquando  tamen  etiam  contrarium  fit  ,• 
ut  vaKov  pro  rnagno  accipiatur ,  ut  in  jgXokJovuv  ,  &  inde  eft  quod 
X9\oKvyov  nonnunquam  interpretati  fint  magnam  maris  agitatio- 
nem  ,  iliam  nempe  qitae  fit  fine  ventis,  quam  veriorein.efie  puto  ex- 
pofitionem.  Latini  fiuftrum  appellarunt,  quod  Terfrullianusin.Pallio 
interpretatur  temperatum  marismotum  &mediumintertranquillum 
mare  &  quod  decumanis  aiTurgit  .fliictibus.  Itaquenon  acquiefcofen- 
tentia;  Fefti,  qui  fluftra  exponit ,  euminmariflujtlmnonnioventur  , 
quam  Gr&ci  yaXaKicwvocant.  Ipfum  repugnarevidetur  vocubulum,- 
nifi  lTStuamus  fluflradicide  asftn  maris  in  Iitoribus ,  qui  ccntingit  e- 
tianvcunvmedium  mare  efl  tranquillum.  Talem  mnrisagitationem 
Euripides  in  Hecuba  vocat  kXvIuviov  ,  tanquam  minutam  tempeff  a  *> 
tem.  Scholiaftes  ejus  exponit  TVKvyariig  QaXaostig,  o<z^cf.Tco> 
0MaXc4<&Jict$xoysi7FiKAv'(lClai.   Se.i  rectior,   utrdiximus,   in* 

F.f  3  terpre?- 


230  I.    VOSSI    OBSER  V   ATIONE   S, 

terpretatio,  fi  fluftrum  accipiamus  de  flu&uatione  maris  fine  vento , 
qua?  &  ^Xyw  .&  tranquiliitas  dicitiir.  Nam  ut  rectemonetEufta- 
thyjs  duplex  eft  yccKr,v^ ,  jj  ^ugy  7?  KctQ.^s^sS^ijVcci  7»  KvftctQ,  71- 
Agov,  q  '•$  7Tde/j<nZ(&cq  7iv  ctvsfAOV.  Fluftri  vocabulo  utitur  quoque 
Lucretius  lib.  v,  cujus  verfus  ita  concipiuntur  in  vetuftis  li; 
bris.  •  m 

Sec  turbida  ponti 

JEqttora  Udebant  naves  ad  fkxa  \  virofque\ 
Sed  teniere  incajfum  fruflra  mare  fitpe  coortum 
Stvibat,  levite%t[ue  minas  potebat  inanes. 

Undefecimus, 

Sed  temere  iticaffum  fluftro  mare  fape  coortum 
Savibat,  leviterque  minas  ponebat  inanes. 

Quod  autem  non  diftin&ius  de  harum  vocum  fignificatibne  locuti  fint 
veteces,  id  mirum  videri  non  debet,  ut  enim  nunc,ita  quoque  olim  rari 
inter  fcriptores  fuere.qui  res  maris  exploratas  habuerint.  Quotus  quif- 
que  enim  hoc  noftro  feculo  non  exiftimat,  cum  venti  maxime  fa?viunt, 
tura  qiioque  maximeconcitari  maria?  Attamenreco<5t,inauta?fciunt 
ceflantibus  -ventis  ,  mare  efle  undofius  ,  quam  iifdem  etiamnum 
flantibus.  Quin  &  amplius  dico ,  faepe  in  Oceano  contingere ,  ut 
ventis  immauitfir  furentibus  ,  maria  inftar  foli  conftrati  fint  compofi- 
ta.  Ceflante  vero  flatu ,  adeoimmanesadfurgerefluc~t,us,  utomnia 
naufragiis  impleant.  Nec  obfcura  hujus  rei  eft  ratio.  Vento  fiquidem 
flante  cumulantur  aqua?  quod  difficulter  &  tarde  fit  5  &  quidem  quan- 
to  magis  cumulantur ,  tanto  fegnior  fit  motus.  A't  vero  aquis  ad  prius 
redeuntibus  libramentum  ,  cum  per  declive  labantur ,  tumverove- 
lociter  moventur  &  defcendunt :  ita  ut  quanromajorfactafoaccu- 
mujatio ,  tanto  poftea  major  ingruat  tempeftas.  Verum  id-efle  mani- 
fefto  &  claro  alibi  docuimus  exemplo. 

Aurora  exoriente  vagi  fub  lumina  foiis  ]  Vagis  nempe  &  difperfis. 
ignibus  fol  comparet  iis,  qifi  eumexlda,  Cafio»  aliifque  exce^s 

mon- 


Ad  C.   Valerium  Cat  u*l  l  u  m.       251 

montibus  aurora;  tempoYe  orientem  contemplantifr  ut  in  iis ,  qux  ad 
Melam  fcripfimus ,  fatis  a  nobisoilenium.  VuIgoinepteha?c  inter- 
pretantur. 

Procedunt  leviterque,fon'ant  plangore  cacbbmi  ]  Libri  veteres  liabent, 
lcvher  rejonant.  Unde  fecimus  leni  &  refonant.  Cachinnos  vero  etiam 
undis  tribui ,  jam  obfervatum  eft  multis.  Sed  &  plangorem  mari  ad- 
fcribuntnon  Latinimodo,  fed  &  Gra?ci,  idque  a  sjArt£«v,quomo-  * 
do  /€oles  dixifle  pro  ■zzjA^tW  vel  •zsjA^orsfV  notat  Ariiiarchus  juniof 
in  canonibus.  Hincdi&a^Plan&xinful&feufcopulipotius,  aperpc- 
tua  nempe  maris  percuflione ,  nonquoderratica^fintaut  fuerint,  ut 
vulgofabulantur.  Necplagatantum,  fed&  wsActylt^quoquehinc 
nomen  accepit ,  ^&  7nXa.y%(% ,  cum  nogpt  kootuKu,  ut  exponit  He- 
•fychius.  Dorum  nonnulli  pro  ^Kettoa  dixere  -5jA«<5#,  unde  Latinum 
plaudo,- 

Ad  fe  quifqtte  vago  ptffim  pededifcedebant~\  Nefcio  quare  Scallger 
maluerit  Afe,  cum  alterum  longe  re&ius  fit.  CiceroMiloniana;  Ai- 
que  illo  die  Ariaa  rediemdivertit  Clodius  adfein  Albanum. 

Princeps  e  vertice  Pelti  Advenit  Cbironl  Adpedemnempemontis 
Pelii  prop.e  Sepiadem  promuntorium  celebrata;  ruere  iftar  nuptise  ,  ut 
plerique  fere  teftantnr  veteres.  In  ipfoautemmontis  verticehabita- 
bat  Chiron  Centaurus .  idefteques  TheflaJus ,  quem  patremThe- 
tidis  fuifleexiiHmaverenonnuIli.  %etpa>v$ocs  ccKgps  voc.it  Callima- 
chus  hymno  in  Dehim.  Domicilium  hoc  Chironis  Erymologici  ma- 
gni  auctor  vocat  dvjo^ova  isictv  ,  quod  in  montibus  degeret, 
oinifQv  t%&v  (fiJuciKijY,  fpecum  nempe,  cum  aliis,  tumquoque 
medicinalibus  inftrucTtiflimam  herbis ,  ad  cujus  exemplum  apud  Per- 
gamenos  antrum  conftru&iimfuiifeverifimi-ieeft,  '&  ipfum  Chironi 
confecratum  ,  cujus  tholo  falutares  omms  generis  herba?  fufpcnde- 
bantur, ut canit  Statius  in Soteiiis  pro Rutiiio  Galfco.  Florente  Grse - 
cia  fupererat  etiamnum  ipecns  in  quo  Chiron  habitafle  credebarur. 
Dic-rarchus  in  deicriptione  montis  Pelii ;  eV  a  kpc/ls  3  nyc  tQ  ofHis 
xgpvtpyc:  owqXouov  £<?7  n  KdXify^vov  x^^vtov  ,  x.  Atos  A'kIcu'% 
•  Itfbv ,  £(£'  0  KJ^ avtvoc,  dvoQcrKtiv  x$'  ts  dxyjCUQTuJov  Kdoya,  dva,- 
ftaivxQ  f£v  mXilvv  ol.i7nQowisz>n9i  tL  Xgfls  jAtKicus  dKy>dcpv}t$ 


im- 


23«  I.     VtJSSl      OiSERVATIONES, 

■cVn^e^Jivng  kiii  £  Upicog  cviZcoo-ptvoi KuchctT^/wKct  kouvcu 
tziQtov ■ov[j,(£ctlv<l  km  t£  opag  ri  ;|/^©°  «Vaf.  idem  in  eoiietn 
fragniento  hac~tenus  inedito,  dicit  act  Pcliun;  habitaflequodadm  ho- 
minum  genus ,  qui  fe  Chironis  pofteros  eMe  jacta! ent,quibufque  folis 
ex  hajrcditaria-experieutia  nota?  eflent  vires  plantarum  iflic  prove- 
nientium  ,  &*ad  diverfos  facientium  morbos. 

Auraparitflores  tcpidt  fcecunda  favoni  ]  De  fcecunda  hac  aura  dixi- 
mus  nonnullaadcarmennuptialede  Hefpero.  Carerediciturhacau- 
ra  flumen  Anaurus-,  quamvis  &  ipfe  inTheflalia,  undefonficitur 
ripas  &  agros  huic  fluvio  vicinos  eflefkriles.  Indecredofactumut 
Ericam  Anauri  Sliam  finxerint  vetercs.  Hefychius  e'£/>cj/ ,  Qvy&Typ 
t£  A^vcwpx.  In-  fterilibus  ^utem  locis  nafci  ericain ,  notum  eft  o- 
jnnibus.  • 

Hos  wdiftihctis  plexos  tulit  ipfecorollis  ]  Cum  id  deorum  fucrit  Con* 
yivium  ,  ck  noh  ©nvnibus  numinibuseademconveniantcoronamenta, 
fcribendum  omnino  fuerit  in  dzftinctis.  Jovem  cfculo ,  Miner  vam  olea, 
lauro  Apollinem,  Venerem  myrto ,  Bacchum  hedcra  ,  coronari  no- 
tum  eft.  Pariratione  Parcisquercus»  Furiis  narciflus,  piceaVuIca- 
no,  Cybele  pinus,  Herculi  populus ,  Diofcoris  arundines,  Marti 
gramen  &  alia  aliis  conveniunt  diis.  Attamen  curo  Chiron  non  vi- 
deatur  fuifle  t&Qcwo-ZotyK®*  feu  coronarius,  cum  id  muliebrefeu 
pueliare  potius  fuerit  cfficium »  &  Catullus  loquatur  de  ornatu  a> 
dium ,  non  de  coronis  convivalibus ,  retinendam  cenfui  Icctionem 
vulgatam.  Sic  quoque  fuprafafciculos  florumquiindiftin&eincala- 
this  exponuntur  corollas  appellaffe  videtur , 

Uihi  fioreis  coroUis  redimita  dowus  erat. 

Attamen  etiam  de  coronis  rect,e  hic  accipi  poflit  locus.  Athe- 
imis  enim  lib.  xv  meminit  <&<pdvti)V  x^iv  TifssAtfyAvuv.  Porro 
montem  Pelion ,  non  odorotis  tantum  plantis ',  fed  &  floiibus  abun-  • 
dareteflatur  quoque  Dica?archus ,  iqi  $'  cv  ouutu  ^  dvfy  Tvcn  ct^ict 
KctXxyivct  Xet^/ct  Kj  hv%viqeg.  Quin  &  Pelethronium  montem  s< 
qui  eft  velut  pars  Pelii ,  &  fedes  alibruni  erat  Centaurorum  ;  a  flori- 
bus  aut  herbis  dicftum  volunj  Grammatici.  Hefychius;  XI&^oovi^' 


A  d  C.   Valerium  C  a  t  u  ll  u  m.       233 

0  %e<f)ct)V ,  ^ttv  t£ Uihi^ova  ,  cv  uiT^lpvi'.  Ol'^  woAv(pa,(> J 
y,a,%B$-  IIgA«,  JtouQ,  yivijotj  ,  Ozsra'^»* ,  g<n,  Siclege.  IlgA^ 
enim  iftas  ^atiKr  cont  jpet  iignificationes ,  utiplcrofteaconfirmat. 
T^oVstfeu  Qgosa,  floresa^ibiexponit,  hoc  tamenip(oloco7rsA£#£0- 
Vt6V  reddidit ,  TrotqoiQciqfiaKsv. 

Minyafin  linquem  Doris  lelebrandackorek  'Cranona  arifouamque']  Ira 
quidem  Scaliger,  fed  Ionge  aliter  Catullus  fcripferat,  Libii  fcripti 
iicferehabent; 

Minofin  linqnens  Dovit  celebranda  choreis 

Nonatios  u.imque  HU  tulit  radicitus  alta* 

lavos. 
i» 

In  aliis  pro  Mtncfin  legitur  Minofwque  aut  Incfwcfhc  deficiente  piirna \V> 

tera  q"a?  fepe  a  veteribus  abeit  Iibrh,.ut  jamaiiquotiesmonuimus, 

Scali^eri  emeuJatio  merum  facit  frigus,  ac  rion  levirer  peccat  cum 

Doris  conilruir  cum  cboreis  &  accipit  dechorers  Doricis.  Non  pato 

mefalii,  iiaudacterafnrmen.  iicfcripfifTeCatuIlum; 

Xpiiafi  &  tinquem  Dons  celebranda  choreis 
Boebiados.  Namqw  ille  tulii  radicitus  altai 
T.igos. 

Boebe  vel  Boebias  palus,  memoratamultis,  iita  eft  ad  pedem  mon  - 
tis  Pelii.  Huic  vicinum  erat  Xynias oppidum  non ignotum  poetis ,  un- 
de  nonnunquam  &  ipfa  palus  (ic  appellatur.  Doris  uxor  erat  Nerei , 
rnater  vero  Thetidis,  ca?terarumque  Nereidum.  Ha?c  cum  multis 
veterum  tefti  noniis  confirmari  poffint,  nonmihi,  fed  ipii  Catullo 
injuriam  facit,  fi  quis  de  hujus  le<5tionis  ambigat  veritate.  Obfervet 
vero  leerxir  quam  bene  &  exordineomnianuncfefehabeant.  Poft- 
quam  nempe  plebs  &  populusTheiTaIusreli6ta  domo  nuptialilocum 
fecit  diis  &  heroibus  ,  primus  ingreflTus  eft  Chiron  ,  velutimagifter 
convivii,  &  ut  quidam  voluere  pater  Thetidis.  Hunc  mox  fubfe- 
cutus  cffc  Peneusfenex,  una  cum  forore  Doride ,  relictapaludeBoe- 
biade ,  ubi  cum  filia  Thetide  ac  cseteris  Nereidibus  verfabatur.  Hos 
confecutus  eft  Prometheus  &  ipfefanguinejun&usNereidibus.  Po- 
itremo  advenere  dii  plerique  coeleftes  excepto  Apolline  &  Diana , 
qui  mortalibus  intereite  noluerunt  nuptiis .  ytfchylus  tamen  etiam  hos 

G  s  adfuifTe 


254  1>    Vossl    Observationes» 

adruifle  fcripfit ,  cui.  adftipulaiur  Menander  Rhctor  ubi  de  epithala- 
miis  agit.  ln  eotamenabitabaltcro,  quodMercuriumfuifledicat, 
qui  in  nuptiis  Thetidis  hymnum  cecinerit  nuptialem  ,  q^m  i£fchylus 
ab  ipfo  Apol.ine  hunc  cantatum  fuifle  dixefit.  Verfusejus  prxdaros 
de  hac  re  vide  apud  Platonem. 

Namque  ille  tulit  radkitm  altas^  llle  nempe  Penens,  quieripa 
fluminis  ab  ipfo  dicti  radicitus  avulfasarboresaddomum  Peleinu- 
ptialem  contulit. 

Ncnfwe nutav.tipUtano  ]  Hoc  cpitheton  convenit  coniferis  arbori-# 
bus  ,  minime  vero  platanis.  In  libris  veteribus  fcribkur  lutami,   lu- 
ttanti ,  aut  etiam  lacianti.     Proculdubio  Catullus  fcripferat/^wf/,, 
Sic  fupra  gaudem  Utanti peclore.  Sic  qucque  Lucretitrtlib.  u.  deavi* 
busj  • 

l&tantia  qiu  Ittca  aquarum 
Concelebrant  ciuum  ripas. 

Idemlib.  v. 

Tuer  haud  quaquam ,  quin  f&pe  etiam  tum 
Ubera  mammarum  in  fomnis  Uiantia  qturit. 

Sic  enim  habent  Iib;  i  plerique  veteres,  quze  perperam  mutarunt.La^ta^ 
re  enim  elt  la?eum  racere.  Vide  Nonium.  Hinc  Ia?tamei]3quod  id  laftos 
reddat  agros.  Maxime  hoc  epithetoneonvenitplatanis,  utpotequaj 
prce  omnibus  arboribus  Iastirlcam  &  jucundam  jaciant  umbram ,  unde 
&  geniales  dicuntur..  Quantum  omnibus  feculis  fuerit  ftudium ,  fu- 
perltitio  vel  infania  potius  in  excolenda  hac  arbore ,  fatis  notum  ex  iis 
qua?  complures  prodidere  veteres.  Nequii  tantum  Xerxis  auream  ad  - 
miretur  platanum,  etiam  hoc  temporenondefuntapudPerfas,  qui 
vel  folam  hujus  arboris  umbram  quibufvisprseferuntfrucliibus.  Sed 
qucniam  platani  quam  Xerxes  amavit  facimus  menticnem  ,  opera;-- 
pretium  fuerit  explicarelocum  Eunapii,  quioccurrit  in  \ita  Libanii. 
Hujus  ille  fuperfluamt:xanscuriofitatem,  addit,  illum  ne  quidem 
in  fcriptis  fuis  omiflurum  fuifle  arbores  Defpofiam  &  Damafia;  ii  n 
reperire  potuiflet ,  quxnam  illx  fuiflfent  arbores  '■>  Ta  ycia>  tv^At- 


Ad    C.   Valerium   Catullum.       235 

$©*  $iv$&  Aio-iroaict»  %j  Aafxaatcu/  xicdv  Tmprfxiv ,  «  7U  ovq- 
<ia?&,  iyvod  rodv  Sivfyav  >  olg  vtio  cwtu  x,aASQtv  01  avQ(>U7roi. 
Sed  vero  pro  Atajroaiav  !egendtimefleA^e^oJW,mSnifeftedocet 
Scholiailes  Ariftophanis  in  Avibus,  quiad  h#c  Ariftophanisverba, 
Acttcorocias  ei  twj  tyvoiv  •>  h&chotat;  o'rt  twj  Kvjptw  «^e  ortr 
7r^v  0  Acuazrohas,  Xj  utXtA  7<*>v  #dr&)  'z&te&aTAtlo  ■,  x^ot 
QaoZapot  q  7a  a%i/\vj  ■st&SsSAj/v^).  Acuaxro^ias q  x,  AafJtaoias 
a$  K.a?3AVvifict  cha^aTAov^).  Mvr,fj,ov<£&  q  ojutoov  x^EvTroAts  oj 
AyfMtg. 

Ta^i  q  iu  otvoftf.  Aou&roJias  ii  Aay.aaias 
AvtcuQi  tcus  KV^fJtcuQt  dx9A%&QQt  fxot. 

~t£tsv  ^  tzv  AcuaxroAicu/  y^  T^lr^enij  ($'401  ®%&vctyo'/iscv  Tyll. 
Vide  &  reliqua.  Lxfpodis  hujus  menr.iofitinfme.lib.  vi.  Olime- 
nim  ,  ut  notum ,  aliaerat  cliviiio  librorum  Thucydidis.  Hefychiusta- 
men  AcuaxroJicw  interpretatur  Alcmaeonem ,  de  quo  certi  quod  affir- 
mem  nihil  habeo.  Forfan  Alcma;on  verum  fuit  viri  hujus  nomen  ,  & 
certe  mirandum  Thucydidcm  tam  obfcamum  vocabulam  iux  inferuif- 
fe  hiftoria?.  Ut  ut  fit ,  per  duas  Eupolidis  arbores  intelligi  puto  &  vi- 
tem  ,  &  platanum  Xerxisauream  ,  dvltyjfjiov  illius,  quaminLycia 
vidifTet ,  fub  cujus  umbra  dormiebat ,  quamque  armillis ,  torquibus  & 
nuptiali  vefte  ornatam  ,  velut  pellicem,  ubique  in  itinere  habuit  co- 
mitem.  Iftos  vero  duos cinados ,  La^fpodiam  nempe  &  Damafiam, 
quod  vitiofis  efTent  cruribus  &  propterea  Perficis  uterentur  farabaris , 
cum  iftis  comparavitarboribus  Eupolis. 

Fletaqueforore  Flammau  Phaetontu  ]  Non  recfce  fic  repofuerunt  viri 
docti ,  cum  vetus fcriptura  habeat  ^ lentaque  forore*  vel  fororum.  Len- 
tum  enim  eft  imprimis  lignum  populi  nigrx,  vixque  aliud  $que  aptum 
ad  viendum. 

Et  acria  cuprejfu  ]   Martialis  lib.  xi  1.  Ep.  l. 

Daphnonai ,  Vlatanonxs  &  aereas  cuprcjfos. 

Gg   2  Mem- 


256  I.   Vossl  Obshvationej-, 

Membrana?  tamen  vetuftiffimcc  7  huanca;  hoc  loco  non  cuprejfos,  fed 
Vhyotm  exhibent.     Undeliquct  ficreformandum  eifelocum- 

Dapbnonas ,  platanonas  &  aireaspitjoinas. 

IUc  circumfedesLite  comexia  locavit  ]  Hasc  fupple  Doris..  Peneus 
attulit  arbores.  Soror  vero  ejus  Doris  mater,  Thetidis  illas  digeflit  in 
ordinem  ,  univerfum  veftJbuiumopere  velans  topiario.  Nihilhicvi- 
derunt  interpretes. 

Prometbew  Extemuta  gerens veteris  vefligia  ctrtp<x,~]  VarroinPro* 
metheo  iiberato  apud  Nonium  in  voce  Corte x »  inducitreducem-ad 
fuos  Prometheum  ita  rugofum  &  horridum  afpefhi ,  ac  fitfuberiy- 
cortex  aut  cacumina  morientium  aritudine  arbcrum. 

— —  Vtfo  tim  fnif 
S.fier  fubernus  cortex. ,  aut  cacurmna        % 
Moriemum  in  qaerqueto  arborum  aritudine. 

Ita  emendamus  hunc  locum  ,  ex  veftigiislibii  veteris  noftri ,  incjuo 
fcriptum  eft ,  ufo  tum  vifus  perfupernus  cortex.  Notum  arborum  cacu- 
mina  prius  emori.  Sed  &  hoc  notandum  quafdamconiierasarbores- 
decifo  cacumine  protinus  interire.  Pinum  &  abretem  ablato  vertice 
eodem  quoque  anno  inarefcere  affirmat  Theophraftus  Iib.  u.  cap. 
viii.  Quod  G  id  non  femper  contingat,  certum  tamen  eft  arbores* 
iftas  decifo  vertice  non  porro  crefcere ,  fed  fenium  brevi  contrahere 
&  rugoib &  deformi  jieri cortlce ,  prorfus ac  fi illarum  anima  vcrtici- 
bus  effet  afrixa,  eadem  ratione  qua  murajnarum,  anguium,  iscertcruni 
&;  infe<5£orum  quorundam  animas  caudar  aliigataseiTeexiftimsnt. 

Umgenamque  fwiul  cultricem  montibusldrt  J  Et  ha?c  quoque  perpe- 
ram  mutarunt,  cum  confenxiant  verera  exemplaria.  Idrus  mons  eft 
Caricc.  In  hoc  monte  complura  erant  oppida&IocatDiana?fratik]ue 
ejus  confecrata  ,  ut  Hecatefia ,  Chryfaoria ,  Euromus ,  aliaque ; 
Idriades  propterea  dicta?  quod  in  monte  Idro  fits  eiTcnt.  Nam  ab  Jdro 
eft  %Avx$v  l$g/cis  t  dpfsvixgv  vero  Xa£j.dig.  Apud  Stephanum  in 
^^uoKog/?  malelegitur  A'og/ctV.  Hinc  eft  quod  frequens  adeoin 
Caria  fuerit  nomen  Idriei.  Quamvis  vero  omnes  olim  montes  Diaria? 
sfTene  confecrati ,    pra?  cxteris  tamen  gavifam  fuifle  Lycix  Caria>- 

que 


Ad    C.   ValeriumCatullum.         i$j 

que  veftatibus,  conftans  olim  fuit  opinio.  Qua  de  reexftatftbella 
apud  Servium. 

Candida-  purpurea  Tjrios  intexerat  ora  ]  Jn  iterata  Catulli  editionc 
ita  hunc  locum  refbrmare conatus  eft  Scaliger ,  fed  nec  veram  lectio- 
nem»  nec  mentem  Catulli  afiecutus  eft.  Aliorum  conje&uras  pcr- 
cenfere non  eft  noftri  inftituti.     Veteres  Iibri  fic  fere  habent. 

Candida  purpurea  Tjros  intinxerat  oray 
vel 

Candida  purjwreaque  Tjros. 

Profe&o  fic  fcripferat  Catullus ; 

His  corptts  t.remulum  complettens  undique  quercus , 
Candiia  purpurea  quam  Tjro  incinxerat  ora. 

Candida  Tyro ,  eft  Tyro Salmonei  filia  ,  qua?  veftem  Parcarum  ora 
purpurea  incinxerat.  Hanc  nympham  apud  inferos  deos  verfari,  qur- 
bus  nempe  &  Parca?  accenfentur,  .teftatur  quoquePropertius,  inter 
pulchras  infernas  recenfens  quoque  Tyronem  T 

Vobifcum  Antiope,  vobifcum  candida  Tjro, 

Ita  habent  veteres  nonulli  iibri ,  &  fic  quoque  Homerus  A'  O^.  utraf- 
que  inter  orciincolasconjungit.  Tyronem  verooptimam  fuiilelani- 
ficam ,  operarumque  Minerva?  inte!ligenti{fimam,  idem  docet  B.  O^.- 
Candida  vero  quare  dicatur,  vel  ipium  fatis  docet  vocabulum.  So- 
ph'>cies  quidem  livi  :2s  huic  nympha;  adfignatgenas ,  fcd  propterpla- 
gas  rerro  a  noverca ip.flicras.  Pollux ;  h'  Tvp&  7nXtovrj  rstg  7ntpetctg- 
©^s  2o<£>«;cA«.  tSto  0  \ssno  TVS  {AyTfycZgororipx  'zvkqpxig  7rz- 
wovQiV.  Recte  Diodorus  in  excerptis  ;  'ZaAjuuvdCg  \otf  Qv?&. 
Tiyt,  Tvf>a ,  ^ng  %l&  ihjj  XdjwTty&  £  tiw  ^tru\uct]^  yjO,Aci,i&* 
tijQ,  wonjs  r/ig  '®Z9orj 34 £/<%$. TiwxiV.  Hinc  eft  quod  Lucianus  in 
veris  Hiftoriis  prasfecturam  huic  nymphae- adfignet  perquam  ejus  no- 
mini  convenientem.  Quamvis  autem  candida  pofHt  referri ad  veftem 
Parcarum,  Plato quippe eas /X&xauevxQctg  ^  Epimenides  AdO^* 

Gg   3.  &*%& 


.238       I.  Vossl    Obsirvationes, 

gvAxg  fecit  •,  Orpheus  tamen  in  hymnis  purpureas  ,  Statius  Papinius 
&  alii  pullas  his  tribuunt  veftes.  PreEterca  in  libris  antiquis  non  com- 
paret  vefiis s  fed  qucftus  vel  qnercui ,  «.juod  omnino  reducendum.  Hanc 
lectionem  prius  qucque  adprobarat  Scaliger ,  quamvis  poftea  rejecit, 
ut  vel  hinc  fatis  colligas  ^Jii^g  Cp^o/lilccg  non  femper  efle  <m- 
(puTi^ig,  Quercus  autem  hic  accipienda  non  folum  de  corona  capi- 
Lis ,  fed  de  amictu  totius  corporis  ,  urpote  cjuod  quernis  effet  velatum 
ramis.  Eft  autem  maxime  conveniens  hic  habitus  Parcis ,  utpote  fa» 
tidicis.  Quercum  enim  effe  fatidicam ,  &  per  hanc  Jovis  oracula  no- 
tari,  qualia  hic  canuntur  a  Parcis ,  omnibuseftnotiflimum.  Quod 
autem  qucrcum  hanc  mcin&am  fuiffe  dicit  ora  purpurea ,  id  ea  ratio- 
ne  faclum  fuiffe  intelligendum ,  quemadmodum  in  ccronis  fieri  foli- 
tum,  fiquandolimbis,  fimbriis,  &  lemnifcisornarenrur.  PofIit& 
de  picla  accipi  vefte ,  cui  cjuercus  cifet  intem ,  fed  melius  de  vera  hxc 
■  interpretaberis  quercu ,  coIHgata  fcehiis  ,  tc  firribrfls  feu  Iemnifcis 
dependentibus.  Grasci  o%Qoi£ag  >  .  .\a)/W&.  appellant,  pluiimum- 
que  e  purpura  &  byffo  conrexebantui.  Lexicon  Aiexsndrinum,  quod 
vulgo  Cyrillo  tribuiti:r  ;•  'AwjWft  ,  w K&carkooy ,  73  eig  tt  xcltootz- 
pov  (Mf>@*  rS  l^cfna  cJTtiQAtjy  ^,  qk  fiv-os-x  £  nvoCpvgjcg  x^  x$k- 
x,iy%.  Similia  ferehabetau&orEtymJngicimagr.iin  AcefMco.  Hinc 
cft  quod  iftiufmodi  limbum  pictum  vocarit  Virgilius.  Notandum  ta- 
men  limbum  nonnunquam  non  defolaaccipjoiafeuinftita,  frd  to- 
tam.  notare  veftem,  ut  notat  Nonius.  Sic  hac  voceufusTrebellius 
Pollio ,  cum  fcribit  Zenobiam  ad  conciones  galeatam  proceffiffe, 
cum  Umbopurpurto,  gemmis  dependentibus  per  ultimamfimbriam.  Quo 
in  loco  fatis  mirari  nequeo  virummagnum  conatumfinfierefcribere 
cum  Uwiopurpureo.  Pofito  eo  ut  luma  fitex  Gra?co  h£[A,a, ,  jam  idem 
erit  quod  fimbria  feu  inftita  ,  confentientibus  omnibus  Gra:corum 
magtftris,  At  verolumus,  &  luma,  omninofunt  vocabula  nihili.  A- 
pud  Ifidorum  in  Gloflis  &  Originibus ,  cum  dicit  efle  veftem  Galli- 
cam  &  fubjungit  Linm  faga  quadra  &  moUiafunt ,  non  lunu ,  Ced  lena 
fcribendum  erat.  Lamas  enim  &  xXeavcCf  eafdem  effe  notumeft. 
Quadratasfuiffe,  &  hoc  quoque  omnes  fatentur.  Gallicam  fuiffe  ve- 
flem  patet  ex  loco  Plauti,  Lana  cooperta  ejf  textrino  GallU.  Qnod 
i\  cui  hoc  Piauti  teftimonitim  non  fuificiat,  audiatisteftemomniex- 

ceptione 


Ad.  C.  Valerium  C  a  t  u  l  l  u  m.         r^ 

ceptione  majorem  ,  Strabonem  incjuam,  cjui  lib.  ivGallicumefle 
teftaturvocabalum.  UtveroadCatulIum  redeam,  nequisde  verita- 
re  hujus  quam  dedimus  leclionis&interpretationisdubitet,  addam 
locum  Theocriti  ex  Pharmaceutria  ,  cjui  ea<£em  ratione  ,  qua  hic 
quercum  Catullus ,  memorat  populumundicjuepurpureisincinctanv 
oris. 

KtyU  o  ixav  X<£kcu/ ,  yC^kXz©*  hpov  e^v^j 
TiavTtm  TroQQvpiyQ.  'z&i^cdzpyQv  iXwiztv. 

Tum  prono  in  pollice  torquens  ]  Vertice  aut  vorticc  habent  nonnulli  !i- 
bri  antiqui ;  non  pollice .  Vertex  nempe  idem  eft,  cfuod  verticulum  aut 
verticillum ,  cr(^ovovX(^>.  Non  tamen  fummovenda  eft  lectio  vul- 
gata ,  cum  &  hsec  librorum  fulciatur  aufioritate ,  &  notum  fit  fila  fta- . 
minis  prono  pollice  deduci,  ut  paflim  vetereslocjuunturfcriptores, 
Cum  enim  inter  digitos  principatum  teneat  pollex  ,  hinceft  quod  non 
textores  modo &  lanifica» ,  fed  &  ftatuarii  &  figuli  &  fitniles artifices, 
pollice  opera  f  ua  ducere  dicantur. 

H&  tum  clarifonapellentes  vellera  voce  ]  Non  recte  fentiunt ,  qui  pel- 
lentes  mutant  mpetlentes.  Re&umeft  pellere&  pulfarelanam.  Et— 
iamGra?ci  fic  locuti  funt ;  undeapud  Hefychium ;  EV«^/}  koutU" 
yei ,  ko^iXk{. 

Taliadivinofuderuntcarminefata~]  In  quibufdamlibris^/w/jftf ,  fn 
aliis ,  divifo  legitur ,  cjuod  admittendum  cenfuimus.  Nempe  inducit 
tres  Parcas  non  fimul ,  fed  alternis  canentes,  primo  quidem  Atropon, 
dein  Clothon  ,  ac  tertio  Lachefin  ,  &  eodem  ordine  poftea.  Eadem 
ratione  dividere  carmen  apud  Horatium  eft  accipiendum  lib.  i.  Od, 
xv,  ubi  Nereus ,  cjuemadmodum  &  apud  Homerum  Hecior ,  citha-  • 
ram  exprobrat  Paridi ; 

Nequidquam  Veneris  p7£fidio  ferox 
Tecles  c&fariem  :  grataque  feminis 
lmbelli  citbara  carmina  divides. 

Id  eft,  cum  femitfis  non  divides  carmina,  utifoientamatrres-,   St 
quemadmodum  fit  in  illa  Oda ;  Olimgratus  eram  tibi ,  &  paffim  aiibi. 

Itaque 


140  I.   Vossl    Observationes* 

ltaquc  dividere  carmen ,  eft  alternis  canere.  Male  ha:c  interpretati 
fimt  viri  do:ti.  Gr*ci  non  tantum  dfAGiQcuoas  feu  djAGi£ci,ooy .,  fed 
'&  p  7ro§  \v  udetv  dicunt:  Theocricus  Idy!I.  7. 

,,.  i^lV  ^    TV   @Ci)X2hlClO-0<£/ 

itv  7ro^  iv ,    a)kci)9ev  fy  \isri5;c^/yot73Mgy«A>ii^* 

Vulgo  Iegitur  yI^tto^zv.  Sed  alcera  lectio  clim  probaLior  fuir,  ut 
colligo  ex  fcripco  Gre^orii  Metropolita?  Cor'nth;ou ,;i  ciequinque 
diale Jtis ,  cujus  aucflor  inepte  vulgo  Corimhus  vocatur.  AIfu4  eft 
nXOfjLvQetVi  quando  nemp«  non  pluribus,  fed  (ihgulis  re  v ondcnt 
vertibus.  Pollux  ;  2)77^5(at;d«v  $'  kteybv  >  t?  tthq  ey ia-y&eiov  dv- 
MKiyeiV,  k.  7v  Trgjtfyci&xoyvQiew.  5ed  &:  a.'ia  quc/qus  ratione 
"carminadividuntiu  ,  de  qua  mox  dicemus. 

JEmatbia  columen  Pefeji-1  Et  hsec  quoque  idulterina  funt,  cum 
prifca  leclio  tiw;  JEmatbia  tuta;,ien  vpis.  Ops  hie  accipitur  pro  terra  , 
ut  lupra  in  Epigrammatead  Yarura  •,  Quomodc  ops  fe  baberet.  Hoc 
qui  nefcirent ,  corrupere  lccum ,  quia  nempefupraoccutric;  Tbef- 
falu  columen  Veleu. 

Sed  vos  qua  fata  fsmuniur  ]  Spuria  &  omnino  huic  Ioco  intempe- 
ftiva  lectio.  Jn  reftribus  librifreft/mw.  Nondxibitaviitaquerefcri- 
beje ,  ferres  qtiafata  fequuntur.     Sic  Virgilius  Georg.  1. 

Hoc  metuens ,  cdimenfes& fideraferva. 

Vide  Nonium  in  Servare,  qui  e  Menandro  defumtum  dicit.  Vsrba 
Menandriitaconcipiunturinoptimisnoitrismembranis;THPnTON 
AIATONTA  TIOXX>. ,  qua;  infeliciter  admodum  aggrefli  funt  viri 
■doct-i.  Scribe; 

■■    ..       Tj^&>  r  A<«. 
T^cy^  7izKu. 

Ntillt  domus  tales  unquam  conjunxit  amores~\  Hos  quatuor verfus 
uncis  inclufimus  ,  quodabfint  a  multislibrisantiquis.  Siillosaclmit- 
tamus ,    tcrbatur  quodammodo  caatantium  Parcarum  ordo.   Nam 

ex 


Ad  C.  ValeriumCatullum:        241 

cx  verfu  intercalaric«rwt?&c,  qui  duodecies  occurrit ,  manifeftum 
fit,  fin^ulas  djuater  cantaffe,  qua?  ratio.non  conftabit  fi  &decimo 
tertio  intercalari  locus  condedatur.  Scaliger  exiftimat  verfus  hos  a 
MaruIIo  efle  aciditos,  quod  tamen  fieri  non  poteft ,  cuni  etiam  in 
Mediolanenfi  cccurrant  Iibro  ,  qui  aliquot  feculis  Marulloeft  vetu- 
ftior.  Quod  fenfum  attinet,  habebis  quidem  illum  integrum  etiam 
abfquc  hrs ,  (ed  tamen  nulla  fatis  idonea  reddi  poffit  ratio ,  quam- 
obiem  expungi  debeant ,  cum  inmelioribusappareantlibris.  Scio 
quidem  etiam  inillis  nonnuilaoccurrere  additamenta ,  .quas  affutaefTe 
rmnifeftis  poflimus  cognofcere  indiciis,  fed  clarioris  intellechis  & 
interpretamenti  gratia  id  folet  fieri.  Et  tamenetiam  hocadeoeftra- 
rum  ,  ut  centeni  in  libris  occurrant  defectus ,  priufquamunumali- 
quid  quod  redundetinveniatur.  Verum  hoc  eltenoruntilli,  quitra- 
clant  libros  &antiquacumantiquiscommittufitexemplar:a.  Paflim 
&  in  omnibus  etiam  facris  id  obfervare  licet  fcriptoribus,  ut  ubi  fimilia 
aut  eadem  oocurrant  vocabula,  omittantur  a  librariis  eaquann  me- 
dio  nonuntur.  Nemo  dochis  ha?cnefcitautnegat,  tutiles  tantum  & 
incpti  aliquot  ho-  ines,  qui  tamen  Theologi  videri  cupiunt,  hxc 
non  admittunt ,  libenterque  facroslibros  ab  hac  labeimmunes  velint, 
ac  proptereafanctos  &  dvayjctojrjTiig  quofdam  fingunt  fibi  Iibrarios, 
quales  ta  nen  nemo  ha&enus  aut  vidit ,  aut  unquam  videbit.  Sed 
ut  ad  inftitutum  redeamus ,  in  quibufdam  veteribus  iibris ,  nonifti , 
fed  alii  defunt  verfus ,  hi  nempe ; 

Non  illi  quifquam  bello  fe  conferet  hero$\ 

cum  quatuor  fequentibus.  Sed  nequeintercalares  verfuseodemino» 
mnibus  libris  ordine  collocantur.  Quamvis  fit  difficile  tanta?  varie- 
tatis  caufam  explicare,  maxime  tamen  mihi  verifimile  vdetur,  ab 
hominibus  non  fatis  doctis  immutatutnaliquotlocis  fuiile  intercala- 
rium  verfuum  ordinem  ,  tnnflatofque  fuiiTe  ad  finem  cujufque  fen- 
tentia?.  Attamen  poefeos  gnari ,  qui  vel  primum  Theccriti  legerunt 
Idyllium  ,  longe  id  fe  aliter  habere  fciunt.  Quin  &  in  cantu  plurimum 
affert  venuftatis  &  gratia; ,  fi  medius  interrumpatur  f:rmo ,  quxque 
dicenda  fuperfunt  peracta  parenthefi  aut  intercalari  verfu  perfpicue  & 
feliciter  impleantur  aut  eademvoce,  utiftpud  Theocritum  &  Calli- 
machum  fsepe,  vel  etiam  alia,  uti  hoc  in  loco  facit  Catullus,  cum 

Hh  con- 


24-         I.  Vossl    Observationbs, 

concordes  &  futurorum  confcias  inducit  Parcas  perficientes  interru- 
ptum  fatali  ftamine  fororum.fermonem.  Sed  operarpretium  fuerit  inte- 
grum  earum  cantum,prout  o{im  fe  habuifleexiftimamus,apponere. 

A  T  ROP  O  S 

O  Decus  eximium  magnis  virtutibus  augens9 
/Emathu  tutamen  opis  >  clariffime  nato , 
Accipe  qu&  Uta  tibi  pandunt  luce  forores 
Veridicum  oraclum.  Serves  qu<t  fata  fequuntura 
Currite  ducentes  fubtemina ,  currite  fufi. 

•     CLOTH O 

Adveniet  tibi  jam  portans  optata  maritis 
Hejperus :  adveniet  faufto  cum  fidere  conjux  9 
Qu&  tibi  fiexanimo  mentem  perfundat  amore , 
Languidulofque  paret  tecum  conjungere  fomnos 
(Currite  ducentes  fubtemina,  currite  fufi ) 

LACHE  SI  S 

Levia  fubflernens  robuflo  brachia  coUo. 
ISIuUa  domus  tales  unquam  contexit  amores :. 
Jslullus  amor  tali  eonjunxit  fcedere  amantes\ 
Qualis  adeft  Tbetidi ,  qualis  concordia  Veleo 
Currite  ducentes  fubtemina,  curritc  fufi, 

ATROPOS 

Kafcetur  vobis  expers  terrorU  AcbiUes, 
Hoftibus  haud  tergo,  fedforti  pecfore  notus, 
Qui  perfape  vago  viftor  certamine  curfus , 


Ad  C.  Valeriu.m  Catullum.       24$ 

Ilammea  pr&vertet  celeris  veftigia  cerva, 
Cumte  ducentes  fubtemina ,  currite  fufi, 

C  L  O  T  H  O 

Non  illi  quifquam  bello  fe  conferet  heros, 
Cum  Phrygii  Teucro  manabunt  fanguine  Teucri , 
Troicaque  obfidens  longinquo  mcenia  bello 
Perjuri  Pelopis  vafiabit  tertius  heres. 
Currite  ducentes  fubtemina .  currite  fu[u 

L  A  C  H  E  S  IS 

lllius  egregias  virtutesy  claraque  fatta 
S<zpe  fatebuntur  gnatorum  in  funere  matres , 
Cumin  cinerem  canos  folvent  a  vertice  crines 
Tutridaque  infrmis  variabunt  peclora  palmis. 
Currite  ducemes  fubtemina ,  currite  fufi.     • 

ATROPOS 

Namque  velut  denfas  projlernens  cultor  ariftai* 
Sole  [ub  ardenti  flaventia  demetit  arva\ 
*        *        *         *         *       . 
Trojugenum  infefto  profternet  corpora  ferro. 
Currite  ducentes  fubtemina*  currite  fufi. 

C  L  O  THO 

Teftis  erit  magnis  virtutibus  unda  Scamandri , 

Qua  pafftm  rapido  diffunditur  Hellejponto : 

Quoius  iter  c&fis  anguftans  corporum  acervvs 

Alta  tepefaciet  permifta  fiumina  cade. 

Currite  ducentes  fubtemina ,  currite  fufu 

Hh  z  LA- 


244         *•   Vossl   Ob*ervationes, 

LACHESIS 

•     Venique  teftis  erit  morti  quoque  reddita  prada^ 
Cum  teres  excclfo  coaccrvatum  aggcre  buftum 
Excipiet  niveos  penulfa  virginti  artus 
****** 
Ctmite  ducentes  fubtemina  ,  currite  fuft* 

ATROP  OS 

.    Nam  ftmulac  feffts  dederit  fors  copiam  Achivht 
TJrbis  Dardania  Neptunia  folvcre  vincla^ 
Alta  Tolyxenia  madeftent  c&de  fepulchra\ 
Qtu  velut  ancipiti  fuccumbens  yictima  ferro 
{Currite  ducentes  fubtemina,  currite  fufi) 

CLOTHO 

Trojiciet  truncum  fubmiffo  poplite  corptts.  ^ 

Quare  agite  optatos  animi  conjungite  amores9> 
Accipiat  conjunx  felici  fadere  divam. 
Dedatur  cupido  jamdudum  nupta  marito. 
Currite  ducentes  fubtcmina^  currite  fuft. 

LACHESIS 

Non  illam  ntttrix  orienti  luce  revifens , 
Hefterno  colltim  poterit  circumdare  filo. 
Anxia  nec  mater  difcordis  mafta  puelU 
Secubitu,  caros  mittet  jpers.rc  nepotes. 
Currite  ducentes  fubtcmtna  ,  currite  fuft. 

Duorum  verfuum  hiatum  >  quem  afterifcis  notavimus ,  fiquis  admit; 
tere  nolit,  ea  nempe  ratione  cjuod  invitisHbrisopusnonfitfingere 

hiatum, 


A  D     C.    V  A  L-  E   R   1  U  Al    C  A  T   11  L  L  U  M.  fy.f 

.hiatum,  cum  fententia  conftct,  &  non  fem per  intercaiarcsver fus- 
a?quali  verfuum  abfolvanturnumero  -y  non  quidem  refragabor ,  atta- 
men  (i  velimns ,  ut  concordium  &  fata  canentium  fororum  ,  ut  alibi , 
ita  quoque  hjc  iibi  conftent  numeri  j  necefle  videturutduosftatua- 
mus  escidifle  vcrfus,  qui  &  cantum  aeiqualem  ,*  &  pleniorem  forfan 
fecerint  fententiam.  In  verfibusautemintercalaribusquinarium  cjuo- 
vis  alio  numero  magis  placuifTe ,  evemplis  patet  multis.  Apud  Theo- 
critum  in  ipciopciKdjTg/a, ,  decies  occurrit  verfus llle  Ivy£  eAxs  ti/ 
rfvovi/Aoy  mu  fru^ct,7av avogp,  fed  octies  continuo  ordinequa- 
tuor  aliis  copulatus  verfibus ,  ita  ut  quinarius  incedat. 

Tlammeapr&vortet  celeris  vefltgia  cerva  ]  Sic  Virgilius  de  Camilla  y 
Ternicibus  ignea  plantis ,  &  Silius  de  Autorolis  ;  Levibus gens  tgnea  plan- 
tis ,  a  celeritate  fulminis  fumta  fimilitudine.  Porro  quamvis  omnibus 
notus  mootg  UKvg  A^fadCg ,  illud  tamen  vulgoignoratur,  acele- 
ritate  hujus  herois  dictas  quoque  efle  celeres  &  inftabilesiftasimagi- 
nes,  quas  in  parietibus  &  prasfcrtim  in  altisaedium  laquearibus  ,  a 
tremula  &  inaequali  aquas  fuperficie,  repercuili  folis  aut  lunx  efficiunt 
radii.  In  vicinis quidem  parietibus  &  tabulatis  magis  eft  confpicuus  & 
creber  iftemotus,  quodibiminusdivergant  rad:i;  fedveroin  magiY 
remotis  laqueaiibus,  motusille,  quavis  celerior  fagitta ,  omniapcr- 
Wlitat  late  locay.  ut  habet  Virgilius.  Si  vel  minimuslcbesaquaim- 
pleatur ,  &'  inter  folis  radios  &  parietem  feu  tabulati  partem  pronam 
ad  aequales  colloceturangulos ,  protinus  videbis  fplendoresiftos  vafta 
qua?cunque  pervolare  fpatia.  Apollonius  Rhodiuslib.  iii  defcribens 
hoc  phamomenon  vocat  ocKeicw  tfoQciXifat.-  lllum  imitatus  Virgi- 
lius  haud  procul  initio  lib.  viii  ALa.  Utrumque  vide,  fi  placer. 
A'^?k&ig  dici  iftos  in  laquearibus  fplendorcs ,  teftatur  Hero  in  ytco- 
fteTgXfAiVOtg  5  tf  civctxAaQv  odcrm^  oj  A^T^etg  Qcuvovj  &ki 
rcov  hpoQw ,  u&  v\  ~bvro  Tmovg  i^g  oifyioag  Jzcdg/a, ,  ^  ^tto  Tmvjog- 
pipxg  t£vi\U  s  QaiUa-pog  yivQ.  Ut  multa  alia  ,  ita  quoque  hx c 
Heliodorus  feu  Damianus  Larifla?us  in  opticisex  Herone  ad  verbtim  i 
defcripfit,  licet  verba  ejus  male  admodum  vulgo  accipiantur. 

Cum  Pbrygii  Teucro  manabunt  ftnguine  itunci  ]  P  hrygii  trtuui ,  id 
eft  Phrygii  truncati ,  quando  illi  proprio  manabunt  fmguine.  In  qni- 
bufdam  ,  ied  non  admodum  bona?  not*  libris ,   legitur  campi ,  ut  jam  < 

Hh  3,   t  aliis 


24^     *     I.  VossIObservationes, 

aliis  notatum.  Quamvisljsec  conftrudtio,  quam  Gra?cihypallagen,# 
&  aliquando  y$s y.sTxhQv  appcllant,  proba  fit;  utcumoculima- 
nare  lacrimis  dicuntur ,  &  ipfe  Homerus ,  oU  l*  cuualt  fccia  ,  at- 
tamen  cum  vetuftiores  membranse  conveniant  &  habeant  tenen  vel 
Teucri ,  caufa  nulla  eft  ut  hanc  re.jiciamus  ieclionem.  Nec  minus  re- 
&um,   cum  Teucri  Teucro  manabuntfanguine,   quam  fi  dicamus, 


cum  Teucri  in  fuo  manabunt  fangwine 


Cutn  cinere  incanos  folvent  a  vertice  crines~\  Ita  quidemScaliger, 
fed  libri  vcteres  quibus  nos  ufi  fuinus ,  aliam  exhibent  Ie&ionem,  qua; 
&  in  primis  quoque  com  paret  editionibus ; 

Cum  in  cinerem  canos  folvent  a  vertice  crines. 

In  vulrari  luctu  cinere  afpergebant  capillos ,  fed  vero  in  luctu  majori 
ctines  evellebant,  aut  etiam  penitus  radebaiu  capita.  Solcbantenim 
antiqui  crines  abfcirTos  fupra  buftaautcineres  autipfaetiam  mortuo- 
rum  fpargere  cadavera,  ut  vel  ex  Homero  fatis  notum  lliad.  ij/. 

'  &£/$  D  nxvQ,  vikwj  Kaf&etvvov ,   ag  i7ii£a,?kcv 
K&poptyoi. 

Nihil  frequentius  hoc  ritu ,  &  pleni  funt  veterum  libri ,  ut  mirer  hic 
hsefitafle  viros  doctos. 

Namque  velttt  denfas pro/lernens  ctiltor  ariflas  ]  Retinui  hanc  lectio- 
nem,  utpote  cum  &r  ipfa  in  quibufdam  occurrat  libris.  Variantta- 
men  illi,  ut  &  notavit  Statius  Lufitanus.  Inquibufdamenim/>r<e- 
£ernensj  aut  pr&teriens.  In  optimo  noftro  inveniopromw/w »  &in 
alteropro^wfw.  Viri  docti  pr&cerpms  aut prdcernensfecere ,  cum  ta- 
men  neutrum  vocabulum  fatis  habeat  eflicaciaj ,  nec  impleat  fimilitu- 
dinem  quae  exftat  apud  Homerum  T  Iliados  &  alibi.  Si  quid  mutan- 
dum  raalim  procellens.  Procellere  unde  procella ,  &  percellere  idem. 
Varro  apud  Nonium  Alius  teneram  abietem  folusperceUit.  Id  eft  eruit, 
«evertit.  Sic  quoque  Ennius ; 

Percellunt  magnas  quercus,  excinditur  ilex. 

Sic  quoquc  Cato  dicit  Circiumventumadeoeffe  vehementem  ,  ut 
armatum  liominem  &  plauftrum  oneratum  percellat. 

Tefiif 


AdCValerium  Catullum.  zqj 
Tefiis  erit  magnis  virtutibus  unda  Scamandri  ]  Cum  priina  Scaman- 
dri  fyllaba  brevis  iit ,  &  nihilominus  duo  in  ea  concurrant  confona>  Ji - 
tercej  ideo  afperum  femper  vifum  fuit  hoc  vocabulum,  unde  eft- 
quod  Homerus  fliunen  hoc  ab  hominibusquidemScamandrum,  a 
diis  autem,  utpote  quiconcinnomagisutantur  fermone,  Xanthum 
vocari  fcribat.  Qum  &  Scamandrium  Hectoris  filium  obeandem 
caufam  veteres  Aftyana&em  appellare  maluerunt.  Taxat  quoque  M- 
.  fchylum  Ariftophanes  in  Ranis,  quod  Scamandros&r  fimiles.voces- 
nimium  frequentarit.  Etiam  Homero  vocem  hanceripuit  Ariftarchus 
afperitate  fyllabarum  offenfus.  Nam  quolocoIIiad.Z  verfuquarto 
hoc  tempore  legitur ; 

Ts/ltc&vjyvs  Xi{jboiVT(^o  io\  zdvdoio  poctoov. 
•Ante  Ariftarchum  fic  legebatur ;  .  , 

Miortjjvs  ml^^oic  Xxctf^dvJ^a  jc  Zt^u&A/^vtjs.' 

Docent  hoc  vetera  in  Homertim  Scholia ,  hactenus  inedita ,  dignifli- 
ma  tamen  quse  in  lucem  prodeant;  omninoque  miror  Euftathium , 
qui  illis  ufus  eft,  non  annotaffe  hanclectionem.  Quod  autem  alibi 
apud  Homerum  Scamandri  remanferit  nomen  ,  ejus  rei  caufam  idem 
Scholiaftesreddereconatur ,  illam  videlicet,  an  i^/dGoHS •tm$<zi%iv 
XSZ^^.ictvToy^^^^^Xct^fiv^TiToiCv^/ov.  Ita  autem  Homerum 
fcripulle  ,  fatis  colligipoteft  ex  Strabone ,  qui  Troica?  Stomalimnes 
non  uno  meminit  loco.  In  vulgatis  vero  Homeriexernplaribus  fruftra 
hoc  tempore  illam  quseras.  Quid  -autem  fint  <py;ct\iy,vcq  vel  $oyct~ 
A*/*v*  5  nempe  ctj  eis  ^ztXctarctv  %$oy*»yivcvi  Atyvcq,  jam  ex 
Theocrito  annotatum  viris  do&is  :  Crotoniatarum  qoyctXiyvov  ab 
hoc  Troico  di&um  putavit  Scholiaftes  Theocriti ,  cujus  verba  ita 
concipienda  j  Kcltx  rtj$  cti  Tpcia,  3  qo ycLhifAvys ,  -mQcLV&c.  x^  t£ts< 
uvoy>ctqztj. 

Denique  tejlis  erit  morti  quoque  reddita  p&da  ]  Ineptifunt qui  M.irti ■ 
fubftituerunt.,  Morti  hic  accipe  pro  mortuo  Acihlli.  Morti  fiqui- 
dem  nulla  fiunt  facra,  utpoteimplacabili,  Soliolim  Gaditani  fuiiTe 
memorantur,  qui  templum  Morri  extritxeri^t ,  apud  Grarcoscnim 
non  invenias  unquam  hoc  factum  fuifie,  Hinc  ^fchylus ; 

Mov@* 


— }8  J.    Vossl    Qbservati-on.es, 

.Mev©-  QtcZv  y$  Qcivct,T(&>  »  Supeov  e^T, 
Ou  o  stv  &  #.J«av  »o  £7T7OT"tvcJ«y  ActQcig  , 
oJo  e<rt  ficjfAog ,   xot  nxiuvilt*). 


'Strabotamen  apud  EleosPIutonistemplum  invenerationefuifTefcri- 
bit,  nec  defuere  quoquealibi  Plutonia  fana.  Vcrum  alia  id  contigit 
ratioce,  ideo  ncmpe  quodPlutusdivitiarum  efTetdeus,  eafquecon- 
ferre  crederetur,  cum  libirinamuitos  faciat  divites.  Iraque  &  My- 
ccna?  Diti  erant  facra? ,  ut  eft  in  carminePriapeo;  quod  quamvis  de 
Cumis  Campania? ,  qua;  &  ipfa?  Mycenae  fuere  dicia? ,  aliquando  fi- 
mus  interpretati ,  nunc  tamen  malumus  de  aliis  accipere  Mycenis.. 
Notifunt  verfus, 

A^Xkyjv  fAtv  y$  tOotiiiiV  6>XvyJ7n(&>  A^cixictviQ 
TSouuJ  o  A\uvQetoviocu.s ,   TIX&tdv  ot7rtp  A*Tg6i$yQ. 

Eadem  ratione  &  Serapis ,  quatenusPlutus ,  cuitusab  Alexandrinis, 
de  quo  vide  qua?  fupra  monuimus.  Paulo  poft  liber  Mediolanenfis 
pro percu\f&  vtrginis ,  habet perfufe  virginis.  Perriifs  nempe  fanguine. 
"Sed  afterum ,  nifi  falior ,  rectius*  Perculfa?  idem  quod  percuffa ,  narn 
percutere  &  percellere  idem. 

Heftemo  <ollum  potertt  circumdare  flo  ]  In  veteri  fcripto  de  fympa- 
thia  &  antipathia ,  quod  perperam  tribuitur  Democrito ,  ita  ha?c  re- 
feruntur;  Aa&cov  (£i&AcL£/ov  ttaf&f/.iTgtjffov  ^r»  cc2ia  «V  d%ov. 
ftav  fjttv  iavv  >j  ,  7rxf>-QiV©*ist.  «yfMfy  t<p$ot£).  Nempe  fi  fi- 
lum  aut  funiculum  ex  Iino  aut  papyro  accipias ,  &  anterioris  colli  fpa- 
tium  ab  aure  ad  aurem,&  deinceps  cervicem  feu  averfam  n  etiaris  colli 
paitem  fimiliterad  aures  ,  fuerintque  ha?c  intervallainarqualia,  deflo- 
ratam  effe  fponfam,  contra  fi  a?quales  fuerint  ifti  femicirculi,  cfle 
etiamnum  vir^inem.  Aliud  quoqueaduit  fignum  ,  fcilicctfi  collum 
fuerit  calidum  &:  nates  frigidcB  ,  &  hoc  quoque amifTaj  virginitatis  cffe 
indicium. 

Talia  prsfatuei  qutmdam  fclicia  Pelei~\  Legitur  quoque/<*fd/idin 
squibufdam  libris  ,  feamelior  altera  lectio.     Ftlei  enim  hic  accipien- 

dum 


Ad  C.  Valerium  Catullum.  249 
dum  in  dandi  cafii  ut  re&e  mcnuit  Scaliger.  Verefaere  Peleo  feiicia 
harccarmina,  utpotetantumgenituroheroem.  Nonautem  Thetidi, 
qur  licct  Peleum  &  humanos  non  dcfpiceretamplexus ;  fufpirafle 
tainen  dicitur ,  non  ipfo  quoque  Jovc  majorem  nafc^Achillem. 

Garmina  divinc  ccdncrunt  othine  Parc<z~]  Ita  e  fuo  libro  fubftituit 
Scaligcr ,  cum  prius  lcgeretur  pcclore.  Scd  profe&o  neutrum  eft  Ca- 
tulii.  Libcr Vaticanus  habetft&iflfJ  Omnino  fcribcncjum ; 

Talia  pufantes  quendam  fcllcia  Pelci 
■   Carmina  divifo  cccinerunt  pcciine  Parc<c. 

Divifo  pcclincy  id  eft,  partito  Iabore.  Slc  Cupn  divifo  carmine  iC\uod 
&  ipfuin  dmili  fenfu  poflis  interpretari.  Pectinum  vero  in  laniiicio 
ufus  ad  pcrcutiendas  &  ccmplanandas  telas,  fatisutputoeftnotus. 
Simili  mendo  Iaborat  TibuIIus  ,  cujus  locus  lib.  iuEIeg.  1.  ex  fide 
optimi  libri  lic  concipiendus. 

Atque  aliqtta  affidnc  textrix  operata  Mincrvam 
Cantat  &  appulfo  pccline  lana  fonat. 

Malevulgolegitur, 

It  appulfo  tcla  fonat  laterc. 

Pari  ratione  fcapos  fonantes  dixit  Lucretius , 

Enfilia  ac  fttfi ,  radii  fcapique  fonantes. 

Sic  enim  Iegendum  efle  hunc  locum  ,  ad  Lucretium  docemus. 

Sxpius  &  fefe  mortait  ojlendcre  cccttt  ]  Recte  judicat  vir  doctus  apud 
Achillem  Statium  iegendum  efle  Heroum,  &fefc,  pro  eo  quod  eft 
in  veteribus  libris  Kereus  fefe.  Sic  fupra  ubi  legitur  Heroes  fal- 
vete ,  etiam  in  melioris  nota?  exemplaribus  fcriptum  erat  Nereosfal- 
vete. 

Annua  cumfeftis  veniffent  facra  diebus  ]  Annui  quidem  non  fuereludi 
Olympiaci,  qui  in  Eiide  ad  Alpheumquintoquoqueannoinftitue- 
bantur,  fed  obfervandum  ludos  iftos  adeo  antiquos  efle  ,  utPaufa- 

I  i  nias 


i^o  I.    Vossl     Observatiomes, 

nias  ad  primam  hominum  astatem  eos  referat ,  addens  Jovem  cum  Sa  - 
turno  in  iis  iucta,  Curetas  veroprimos  ibi  curfucertai3e;undc  haud  dif- 
iiculter  confici  potefl ,  antiquiffimam  horum  Iudorum  inftitutionem» 
non  Peloponnefiis,  fed  vero  Cretenfibusdebereadfcribi.  Serode- 
mum  poft  Minois  aetatem,  ceflante  potentia  Cretenfium,  utante 
diximus ,  tum  demum  ab  Hercule  agon  hic  tranflatus  in  Elidem  » 
tum  quoque  factum  videtur,  ut  quod  ante  annuumfuiflet,  poftea 
triennale,  &  demum  quinquennalefactum  fueritcertamen. 

Sape  vagiu  Liber  Farnaffi  vertice  fummo  ]  Nam  Pamaflus ,  non  A- 
pollini  tantum  ,  fed  &  Baccho  facer  eft.  Scholiaftes  Euripidis  ; 
E'v  dytycnpy.ig  TtClg  cticacug  t£  Ucipvccosx  eioiv  Upjil,  tjujii- 
A^viyAO©*  x,  A,m?&.uv(@h  »  t*  Q  Aiovuo-y.  In  hoc  verobicipiti 
monte  folitum  fuifle  eundem  deum  vagari&  thiafosinftituereidem, 
docet  Euripides  in  Bacchis. 

E'V  cujidv  oi^et  xci7n  AeXQiQv  m^cug 
JJyj0d2'v{&  mw  7rdlx.euQ  chxspvtpov  tsKcMcb 
H-ciTh.ovQ^  Xj  osiovlg.  BcIh^ov  xhcLooy. 

Accipereut  Uti  divum  fumantibtu  arii  ]  Et  ha?c  quoque  perperam 
inutata  funt,  cum  in  veteribus  Iibris  fic  concipiatur  hic  verfus ; 

Acciperent  lacli  divttm  fpitmantibus  aris. 

Lacii  pro  Lifte  more  antiquo.  Notum  enim  veteresdixiflenon  ran- 
tum  lac  &  lacre ,  fed  &  lactis  in  cafu  recto.  Bene  vero  fpumantibm. 
$ic  VirgiliusEccl.  v. 

Focula  bina  noyo  fpnmantia  lacle  quotannis. 

Antiquiflimis  enim  temporibus  &  prarfertim  feculo  aureo ,  quod  hic 
defcribit  Catullus ,  lacle  pro  vino  in  facrifkiis  utebantur  ,  ut  teftan- 
tur  cum  alii  complures  ,  tum  quoque  Varro  de  R.  R.  &  Plinius  lib. 
xiv. cap.xi i.unde lex Numa? Poftumia •, Vino rogum ne refpergito.  In 
Bacchicis  vero  thrafls  non  tantum  vinum  &  potum  c  melie  ,  fed  &  lac 
©rrerri  folitum  fuilTe  teftatur  quocjue  Euripides  in  Bacchis ; 

?'«  ^  ydXcLrCU   7iiosv  v 


?« 


Ad  C,  Valerium  Catuhum,        25 1 

Idcm  quoque  clarum  ex  Horatio  lib.  1 1.  hymno  in  Bacchum ; 

*  Tas  pervicaces  eft  mibi  Tbyadas 

Vinique  fontem  ,  laclis  &  uberes 
Cantare  rivos,  atque  truncis 
Lapfa  cavvs  iterate  mella. 

Ad  qure  verba  inveteribusfcholiishsecannotantur;  Kam  infpelutuu 
Dionvfo  vino,  melle  &  lafte  facrificabatur. 

AD    HORT A LU  M 

Etfi  me  adfiduo  confe&um  curadorbre 

Sevocat  a  dodtis ,  Hortale,  virginibus: 
Nec  potis  eft  dulcis  Mufarumexpromere  fletus 

Mens  animi.  tantis  fludtuat  ipfa  malis. 
Namque  mei  nuper  Lethaso  gurgite  fratris 

Pallidulum  manans  alluit  unda  pedem. 
Troia  Rhetaio  quem  fubter  litore  tellus , 

Ereptum  noftris  obteritexoculis. 
Alloquar  audierone  unquam  tua  facta  loquentem , 

Nunquam  ego  te  vita  frater  amabilior 
Afpiciam  pofthac  ?  ancertefemper,  amabo, 

Sem  per  mcefta  tua  carmina  morte  tegam : 
Qualia  fub  denfis  ramorum  concinit  umbris 

Daulias ,  abfumti  fata  gemens  Ityli. 
Sed  tamen  in  tantis  mqjroribus ,  Hortale,  mitto 

Hsec  experta  tibi  carmina  Battiadae : 
Ne  tua  di£ta  vagis  nequicquam  credita  ventis 

Ii  2"  Efflu- 


25*  I.    V  O   S    S   I     OBSERVATIONES, 

EfBuxhTc  meo  forte  pures  animo : 
Ut  miflum  fponfi  furtivo  munere  malum 

Procurrit  cafto  virs;inis  e  sremio , 
Quod  mifera?  oblitae  molli  fub  vcfte  locatum  * 

Dum  ad ventu matris  profilit ,  excutitur, 
Atque  illud  prono  praeceps  agitur  decurfu. 

Huic  manat  trifti  confcius  ore  rubor. 

TEijrme  adfiduo  confeclnm~]  In  cjuibufdam  Whxlsdefe cl ttm ,  cjuod&r 
ipfum  recium  eft.  In  (equenti  verfuHcr.M/tafpiratehabentlibri,  & 
fic  Cicero  ad  Atticum  lib.  iv.  epift.  xv.  Sed&anticjuaSuetoniific 
habent  exemplaria.  Conftat  hunc  fuilTe  Q^Hortenfiioratorisnepo- 
tein.  Vide  de  hoc  Tacitum, 

Necpotis  cft  dulcis  Mufarum  cxpcnercfoetus  ]  "Quidam  Whnfcnfus ,  a  ■ 
lilfletus,  quod  retinendum  cenfuimus.  Dulces  fletus  vocatelegos, 
&  clcgiam  qux  fecuiitur ,  qua?  eft  cjuafi  fletus  comse  Bercnices ,  nam 
comam  inducitloquentem. 

Obtcrit  ex  oculis  ]  Quxdam  exemplariaveterahabentefrffgif.  Scd 
alterum  rectius ,  pafEm  enim  obterere  pro  deiere  accipitur.  Secjuen- 
tem  verfum , 

Alloquar  audierone  nnquam  tua  fata  loqucntcm 

reduximus ,  cum  in  anticjuis  etiamreperiaturexemplaribus,  licetin 
pluribus  defit.  Et  omnino  recte  fe  habebit  Cifata  mfacia  mutaveris. 

At  certefemper  amabo ,  femper  fntfla  tua  ]  Conveniunt  libriin  hac 
fcriptura,  Aut  cene  femper  amabo.  Undefecimus-, 

An  certe  (emper,  amabo  , 
Semper  m^fta  tua  carmina  morte  tegam  ? 

Kedundat  hic  amabo  ,  ut  faepe  apnd  Plautum  ,  Terentium  &aliasa 
unde  factum  ut  nonnulli  Grammatici  iftam  particulam  nullius  eftepu- 
tarint  fignificationis,  quemadmodum  &  licet ,  auod&  ipmmfa?pe 
izhzovct£et.  Sed  cum  prius  blandientis ,  alterumfitpermittentisaut 
kifultantis,  redundant  cpidem,  non  tamen  omnino  otiofa  dicenda 
iimt  vocabula, 

BauUai 


A  d   C.    Valerium    C  /v  t  u  l  l  ii  M.         25$ 

Dattlias  abfumti  fatagemens  tyli]  Nuliius  eft  momenti  lectio,  cjuam 
ex  fuo  iibro  adduxit  Scaliger.  Ityii  reCte  fehabet;  itaquoqueHo- 
merus  Od.  T. 

Tlcuo   Ghotpupoyivt]  t^wKov  0iAov. 

Il&c  excerpta  tibi  carmiiui  Battiad&\  Ita  mutatum,  cuminlibris 
plerifque  fcriptum  lit,  b<tc  experta  tibi,  quod  omninoreducendum. 
Experta  hic  eft  tentata,  unie  inexpertum  apud  Virgilium  prointen- 
tatum.     Sic  qucqueidem  in  Eclogis  dixh  experiri cvnnhia. 

Ut  miffum  fporifi  furtivo  munere  malum~\  Mala  amantium  femper 
fuiiTe  muncra  &  obfcenam  continerelignificationem  ,  fntis  vel  ex  pri  - 
mo  patet  Gatulli  epigrzmmate ,  &  multa  (atis  de  his  collegerunt  viri 
docti.  Ncc  florentibus  tantum  Grarci^  &  Romanorum  rebus  ,  fcd 
&  collapfa  utrorumque  fortuna  ,  eandem  permaniiiTc  fignificacio- 
nem ,  fatis  docet  exemplum  Paulini ,  interemtipropter  pomum  mif- 
fum  ab  Euiccia  imperatrice  ,  de  quo  vide  Chronicon  Alexandrinum 
&  complures  hiftoria?  Byzantinas  fcriptores. 

Atqtte illud prono prs.cep$~  \\\  libris quibufdam  ,  AtqueillincpronOr 

COMA    BERENICES. 

Omnia  qui  raagnidifpexit  mcenia  mundi , 

Qai  ftellarum  ortus  comperit ,  atque  obitus : 
Flammeus  ut  rapidi  foiis  nitor  obfairetur , 

Ut  cedantcertisilderatemporibus, 
Ut  Tnviam  furtim  fub  Lamia  faxa  relegans , 

Dulcis  amor  clivo  devocet  aerio  : 
Idem  me  ille  Conon  caelefti  lumine  vidic 

E  Bereniceo  vertice  c^fariem , 
Fulgentem  clare :  quam  multis  illa deorum , 

Leviaprotendensbrachia  pollicita  eft. 
Qua  rex  tempeftate  novo  auclus  Hymenax>.< 

Vaftatum  finis  iverat  Aflyrios, 
Dulcia  nodturnat:  portans  veftigia  rixa? , 

Ii  3,  Quami 


z54  *•  V  o  s  s  I  Ob.jervationes, 

Quam  de  virgineisgefTerat  exuviis. 
Ellne  novisnuptisodio  Venus?  anneparentum 

Fruftrantur  falfis  gaudia  lacrimulis, 
U  bertim  thalami  quas  intra  limina  fundunt? 

Non ,  itamedivi,  veragemunt,  juverint. 
Id  mea  me  multisdocuit  regina  querelis , 

In vifente  novo  pradia  torva  viro. 
Et  tu  vero  orbum  luxti  delerta  cubile, 

£t  fratriscari  flebile  difcidium: 
Qiium  penitus  mceftas  exedit  cura  medullas. 

Ut  tibi  tunc  toto  pe&ore  folhcita? 
Senfibus  e  recTris  mens  decidit  ?  at  te  ego  certe 

Cognoram  a  parva  virgine  magnammam. 
Anne  bonum  oblita  es  facinus ,  qu  > regium  adeptaes 

Conjugium  ,  quod  non  fortior  aufit  alis  ? 
Sed  cum  mcefta  virum  mittens ,  qux  verba  locuta  es  ? 

Juppiter ,  ut  trifti  lu mina  faepe  manu. 
Quis  temutavittantusdeus?  anquodamanteis 

Non  longe  a  caro  corpore  abefle  volunt  ? 
Atquasibi,  procunctis,  produlciconjuge,  divis 

Non  fine  taurino  fanguine  pollicita  es , 
Si  reditum  tetuliflet.   Is  hautin  tempore  longo 

Captam  Afiam  iEgyptifinibusaddiderat. 
Queis  ego  pro  faclis  caslefti  rcddita  ccetu 

Priftina  vota  novomunerediftbluo. 
Invita,  oregina,  tuo  de  vertice  cefli , 

Invita.  adjuroteque,  tuumquecaput 
Digna  ferat ,  quod  fiquis  inaniter  adjurarit. 

Sed  qui  feferropoftuletefie  parem? 
Ille  quoque  everfus  mons  eft ,  quem  maximum  in  oris 

Progenies  Thiae  clara  fupervehitur : 

Quum 


Ad   C.   Valui  n  m  C  a  t  u  l  l  u  m.         255 

Quum  Medipeperere  novum  mare:quumque  juven- 
tus 

Per  medium  clafll  barbara  navic  Achon. 
Quid  facient  crines ,  quum  ferro  talia  cedant  ? 

Juppiter ,  ut  celtum  omne  genus  pereat. 
Et  qui  principio  fub  terra  qusrere  venas 

Infticic,  acferrifingereduritiem. 
Abrupcse  paulo  ante  comae  mea  fata  forores 

Lugebant,  quum  fe  Memnonis  yEchioprs 
Unigena  impellens  nutancibus  aera  pennis 

Obculic  Arfinoes  Chloridos  ales  equus. 
Ifque  per  ascherias  me  collens  advolac  umbras , 

Ec  Veneriscafto  conlocac  in  gremio. 
Ipfa  fuum  Zephyricis  eo  famulum  iegarat ,- 

Gnaca  Canopiis  in  loca  licoribus 
Sidere  ibi  vario  nefoluminlumineccdi 

Auc  Ariadneis  aurea  cemporibus 
Fixa  corona  forec :  fed  nos  quoque  fulgeremus 

Devocae  flavi  verticis  exuvise. 
U  vidulum  aflu&u  cedencem  ad  cempla  deum  me 

Sidus  in  anciquis diva  novum  pofuit. 
Virginis  &  fkvi  contingens  nanque  leonis 

Lumina,  Callifto  juftaLycaonida, 
Vertor  in  occafum  tardum  dux  ante  Boocen  , 

Qui  vix  fero  alco  mergicur  Oceano. 
Sed  quanquam  me  nodlre  premunc  vefligia  divum-^ 

Luce  aucem  canse  Techyi  refticuor : 
Pace  cua  fari  hxc  liceac  Rhamnufia  virgo : 

Nanque  ego  non  ujlo  vera  cimore  cegam  , 
Non  fi  me  infeftis difcerpanc  fidera  diclis , 

Condica  quin  veri  pectoris  evoluam" 

Non^ 


256  I.   Vossl    Observationes» 

Non  his  tarn  lxtor  rebus ,  quarn  me  abfore  femper , 

Abfore  mea  dominxverticedifcrucior. 
Quicum  ego ,  quum  virgo  quondam  fuit,  omnibus  ex- 
pers 

Unguentis ,  murra:  millia  mulra  bibi. 
Nunc  vos,  optato  qui  junxitlumine  ixda, 

Non  poll  unanimis  corpora  conjugibus : 
TVadite  nudantes  rejecla  vefte  papiHas , 

Quaiucundarnihimuneralibetonyx: 
Veiler  onyx ,  cafto  quxris  qusejura  cubifi. 

Sed  qua?  fe  impuro  declit  adulterio, 
Illius  ah  mala  dona  levis  bibat  inrita  polvis, 

Nanque  indignatis  pfa?mia  nulla  peto. 
Sedmagis,  onuptae,   iernperconcordia voftras, 

Semper  amor  fedis  incolat  adfiduus. 
Tuvero,  rcgina,  tuensquum  fidera,  divam 

Placabis  feitis  luminibus  Venerem : 
Sanguinisexpertem  non  verticisefletuamme, 

Si  pctis  es  largis  adrlce  murteribus. 
Sidera  quur  iterent  ?  utinam  coma  regia fiam , 

Proximus  Hydrdchoi  fulgeret  Oanon. 

Vix  elegantius  carmen  Romano  fermone  fcriptum  habcremus,  fi 
quemadmodum  illud  e  Callimacho  expreflit  Catullus ,  ita  quoque 
hoc  noitro  legeretur  feculo.  Kunc  vero  cumutubique,  fic  etiam 
in  CatuIIo  graflata  fit temporum  injuria ,  quodquepriuscultiflimum, 
idem  jam  omnium  mcndofiilimum  factum  fit  poematium  ,  nec  hilum 
profuerint  doctorum  medicina? ,  qui  bene  fiio  fe  functos  ofncio  credi- 
dere,  q-jod  ulceribus  librariorum  cicatriccsinduxerint;  noningra- 
tum  veteris  literaturar  amantibus  forc  co;:fido,  fi  deterfo  fitu  &  ve- 
tuftate,poetarum  do&iffimo  antiquum  reddam  nitorem ,  efficiamque 
ut  non  in  ccclo  cantum ,  (ed  &  hic  quoquelucidum  fpleiwleat  Bereni- 
ces  capillitium. 

Omiux 


A  D    C.    V  A  L  E  R  1  U  Af    C  A  T  U  L  L  U  M.  257 

Omnia  qtti  tnagni  difJKxit  lumina  mundi  j  Scripti  libri  habent  muncra 
non  lumifut.  Omnino  Catullus  fcripferat  wa?«w.  Paflim  in  veteri- 
bus  Iibris  harc  vocabula  (ibi  invicem  permutantur  ,  munia ,  mcenia , 
munera,  mcenera,  Moenia  mundi  vocaricceium  notiuscft  quamut 
moneri  debeat.  Sic  paffim  loquuntur  non  poetse  tantum  fed  &  Sencca 
Phiiofophus,  idco  nempe  quod  ut  ipfeNatural.lib.vir.cip.xiir. 
ex  quorundam  opinione  fcribat;  fumma  cceli  ora  folidiffuna  cfl  cj  m 
modum  tefici  durata.   Ineptum  eft  quod  vulgo  legitur  tecti-. 

Ut  Triviam  furtim  fub  Latmia  faxa  iclcgam  J  Lntmus  infula  nec 
non  &  Latmus  Carix  mons  fatis  eft  notus.  Sedveroiibrivetcrcs  le- 
gunt  fublimia ,  aut  fttb  Lamia ,  quod  poftremum  verum  eft.  Lami3 
(axa  funt  juga  Oera:  montis ,  ad  cujus  radices  fita  eit  urbs  Lamia,.qii5e 
eclamnum  hoc  noftro  feculonomenfuumretinet.  Ab  hac  didus  fi- 
nus  Lamiacus,  idem  qui  Maiiacus,  licet  diverfaratione,  namMe- 
liacus  feu  Maliacus  a  Melienfibus  diclus ,  Lamiacus  vero  a  Lamia 
urbe.  Utrique  enim  finum  huncaccolebant&  Melienfes&  Lamien- 
fes.  Apud  Scylacc.v  cum  ooft  MjjAik?  rccenfct  MctA<«V  omnino 
Aa,[a.teig  fc ribendum.  Mem  q  Aayu&$  i6v@*.  E^ji  q  Aay>ivaiv 
q  Tci fitiTJy  mAtg  ActfMct, ,  ££^717  q  E^iV^.  Sic  quoque  poftea.  Hac 
ratione  omniaplana  fiunt  in  hoc  vetultiflimo  fcripcore  ,  quiccrteer- 
rare  non  potuk  in  re  omnibus  Gra?cis  notiflima.  Muitus  eft  in  hoc 
Scyiacis  loco  vir  do&us  Jacobus  Palmerius ,  ubi  excutit  obfervatiun- 
culas,  quas  pueri  olim  edidimus,  feduchoc,  ita  quoquecarterisin 
Idcis  fcliciorern  inftituere  potuiiTet  cenfuram.  Pluribus  de  hisalibi. 
Porro  quod  ea,  quse  deEndymionetraduntur ,  nonLatmoCaria? , 
fed  Lamiis  faxis,  id  eft  Oeta:  monti ,  adfcribatCatulIus,  ineofe- 
curus  Rhianum  ,  &Nicandrum,  qui  infecundo  deEuropa,  eV  111 
^Ecolicis  idem  prodidere.  Vide  fchoha  in  ApoIIonium  &  Nicandrum, 
&  Etymologici  magni  fcriptorem  in  aWAj/vc&  opij.  Ex  iftis  cogno- 
ices  ambulatoriam  fuiiTe  iftam  de  Endymijgpe.  fabellam  ,  nec  unam 
fiiifle  gentem,  qiue  hunc  Lunarfibi  vindicarit  concubinum,  cum  & 
Cares,  &  utrique  LocriEpionemidiiinquam  &  Ozola:,  &  infuper 
^Ecoli  &  ElienfesdehocIitigarintHeroe.  Pareticaqueinhoc  Catuili 
locoLamiafaxare&efehabere,  &  EndymionemarquebeneLamium 
sc  Lat:rium  dici.  Patet  quoque,  cum  Endymion  in  Oeta  habitatTe 
dicatur,  quare  &  ^EtoIi,   &  utrique  Ozola:  hunc  fibi  vindicarint , 

K  k  cum 


258  I.     VOSSI      ObSERVATIONES, 

cum  mons  Oeta  utranquecpntingatgcntem ,   ut  exiis,.  quajfuprs 
dc  Helicone  &  Oeta  diximus ,  manirefie  coiiigi  poteft. 

Di^lcis  amor  gjro  devocet  aerio  ]  Non  damnarem  hanc  lectionem  , 
nifi  vetercs  Iibri  meiiorem  fuggererent.  Statius  in  fuis  cxemplaribus 
fcriptum  fe  reperiffe  teftatur ,  nongjrro ,  (cdgivodero.  Pofteriores 
dua?  fyllaba:  manifefte  ex  repetionefequentis  vocabuli  if  iw«  accre- 
vere.  Givo  vero  mutandum  eft  in  clivo ,  quomodoin  melioribus  libris 
fcriptum  inveni.  Non  poteft  luna  deliquium  pati  &  nobis  deficere  n.ifi 
fit  ftipia  horizontem ,  &  verfetur  in  elivo  a:thereo ,  uti  eleeanter  vo- 
cat  fornicem  feu  crypeum  cceli,  jdeft  hemifphanium  nobis  confpi- 
cuum.  Non  habet  palatum  nec  aptus  eft  ad  literarumftudia,  qui 
hanc  non  admittit  le&ionem . 

Idem  me  ille  Conon^  Quantus  ille  virfuerit,  Iicetexiisqua?  Ar- 
chimedes  de  fpiralibus  fcripfit  .Iineis  abunde conftare  pofiit ,  Ionge  ta- 
men  illuftrior  eft  verfibushujus  Veronenfis  poetae ,  quam  priconio 
mathematicorum  coryphxi ,  &  quidem  tanto  magis ,  quanto  a  pluri- 
bus  femper  le<5ta  fuere  Catulli  carmina  ,  quam  fcripta  Archimedis. 
Ex-  hoc  verolocoapparetCononem  non  geometricatantum  ,  fed& 
aftronomica  fcripfifle.  Qtii  Hamium  velHamaeum  hunc  geometram 
fuiiTe  dicunt ,  iili  gentile  faciunt  a  gente  quae  nufquam  fuit.  Nontan  - 
tum  ex  Hygini  aftronomico ,  fed&  exPappoteftecertiffimocolIioo 
Samium  iuifle.  Is  quippe  Mathematicarum  colleciionum  lib.  iv. 
Propofit.  xiix.  Cononem  Iiunc  vocat  Samium  geometram.  Com- 
mandinus  vitiofum  fecutusexemplar  Hamium  reddidic,  undeforfan 
erroradalios  propagatus.  Hujus  quoque  Cononis  meminerunt  Glof- 
fz  quae  Philoxenotribuuntur  ,  in  quibus  fimiliter  Samius  vocatur  ma- 
thematicus.  Male  vero  non  tantum  apud  Pappum  ,  fcd  &  paflrrri  apud 
Archimedem  Kuvav  legitur,  pro  Kov&ov.  Priorem  enim  fyliabam 
corripiunt  Callimachus  &  hoc  loco  Catullus.  t'^ vy,tLv  fcu  galea- 
ttim  ea  vox  nctat,  a  xjv®»  feu  hsvv^»  j  idem  quod  tcoov@h>  ,  quod 
&  galea?  &  barba?  naturalis  ea  fit  figura.  A  Kwjyj  enim  ,  pro  quo  Alq~ 
les  &  Bceoti  dicunt  wiwrj ,  eft?(2ttu^,  x£v(&> ,  j<2VV®°  &  X2~ 
y(&> ,  a  galeis  enim  defumtae  figurae  conicae. 

Coelefti  numine  vidit  ]  Legendum  cxlefti  in  Uimine  vidit.  Sic  Calli- 
machus  j 


Ad  C,  Va.  lerium  Catullum;        259 

H'£e  Kovav  [a  'i&XafyiV  cv  rt(o  nv  Bepovltois 
Bo$pv%bv  ov  keivq  7ruoiv  \Qr\Kiv  Qt-otg. 

Idem  vero  dicunt  Callimachus  &  Catullus ,  cum  hic  deas ,  ilie  deos 
nominet,  quibus  Beroniccfuosconfecrarit  capillos.  Gra:cienimde 
deabus  paffim  Ioquuntur  ac  fi  dii  eiTent ,  nam  0  Gtog  fsepe  illis  idem 
cjiiod  tj  §tog.  Imitantur  idipfumnonnunquam  Latini,  utVirgilius 
Sc  ante  eum  Calvus,  cquoafTert  Servius ,  Volleritemque  dcur,iVene~ 
rem.  L\ccvdeum  hoclocoaccipi  poffit  pro  c/m«;w.  Sicquoqueidem 
Callimachus  dvci  dixit  pro  cLvaos-ct,  in  verfibus ,  qui  apud  Eufebium 
de  prxparat.QCCurruntlib.  m.  cap.  vrir.  Adfcribemus  illos  ,  prout 
emendandos  effeex  iltimavimus ,  idqueeolibentius  ,  quod  viri  docti 
cos  admodum  difficiles  efTe  crediderint ; 

Ov7T6t$  kXs-wiov  tpyQV  t^g  ^ocw*    d)iC  cVn  TiGfX^ 
Ajjv  oyvcuoyAvtpa  u  otvcc  j/o9"<fc  ouvig. 

Clot  KxQifyvcvJo  Qtxs  rln'  £  <y)  AQrjVyg 
E'y  Atv^ca  A&vctbg  Ai^y  tQtjKtv  io®*. 

TtQfAX  idem  ell quod  5«<r^«.  Nequaquam  ,  inquit,  praclarumo- 
pus  fuifti  o- ftatua,  quippetu,  odea,  fuper  ftruem  ligneam  antiqut 
&  fimplicis  operis  fuifti  aliquando  afler  feupluteusj  utdehacSa- 
mia  dea  habet  Arnobius.  Neque id  mirum  debere  videri ,  cum  &  fi- 
gnum  &  templum  primitivum  Minerva?  Lindia?  a  Danao  confecra- 
tum  ,  fimplicis  &  vilis  admodum  fuerit  operis  ,  &  hinc  in  fcholiis 
Pindari  ad  oden  vi  1  Olymp.  templum  hoc  vocatur  AQqvozg  lSqvouotiq\ 
nifl  tairien  hoc  Ioco  malis  Atv^tovg. 

Quam  de  virgineis  gejferatexuviis']  Gefferat,  pro  habuerat.  Vide 
Nonium  in  gerere.  Ut  vero  hic  Catullus  gerere  rixam ,  fic  Cypria- 
nus  fcripto  de  Mortalitate  dixkgerereparricidium.  In  fequenti  verfu 
libri  veteres  atque  parentum ,  non  anne  parentum ,  quodinvitislibris 
&  fenfu  viris  doctis  placuifTe  miror. 

At  tu non orba luxti deferta cubile]  Hxc neque cum pracedentibus, 

Kk  z  neque 


iCo         I.    V  o  s  s  I    Ob»hhvationf.  s,- 

neque  cum  iis  qii£  fequur.tur  fatis.convenkint.  Jam  cnimdixitnon 
veras  eflc  Iacrimas ,  qiias  nova?  nupts  f.mdant  t  &  mox  id  ipfum  con- 
firmat»  cum  fubjicit  amantes  non  libenterabefleabamatacorpoie. 
Cnm  itaque  in  libris  manu e.xaratis fcriptum  invenerim.  &t  tu  vero cr- 
bum ,  vix  dubitoquin  prius  fuerit ; 

Et  tii  vcro  o\bum  luxti  deferta  cubih 
Et  fratris  cari  f.cbile  difcidium. 

Tibi >  inquit »  o  Berenice ,  longe  major  lugendi  fuit  caufa-,  tum  quod 
fola  &  deferta  jaceres  in  cubili  vereorbo,  tumquoque  proptercari 
fratris  difcidium.  Separationem  conjugum  vocat  ctifcidium.  Gloms 
Difcidium  ,  (hctAuQg  yxpx.  Sane  multis 'in  locisapud  veteres  fcri- 
ptores  melius  difcidium  quam  diffidiumlegas.  Infra  vocat  innuptas 
nuptias. 

Senfibm  ereptis  mcns  excidit]  Sic  mutarunt  viri  docli-,  eumprius 
legeretur  fenfibusereclu.  Sedveroedgit  (ententia,  utlegamus,  feu- 
fibuse  reclis mens excidit.  Id  efl  opQijg  (p^tvog  vel  o^c(£pov©j. 

Atque  ego  certe  Cognoram  a  farva  vtrgtne  magnammam  j  Jn  quibuf- 
dam  libris  Afi  ego  certe ,  non  male ,  meiius  tamen  Iegas  ai  te  ego  certe. 
Quare  vero  magnanimam  vocet  nemo  melius  dixeritHyginoin  A- 
ftronomico,  ubiagitdecomaBerenices.  Eumconfule.  I*n  fequen- 
ti  pentametro  lege  e  Iibris,  quod  non  fortior  aufttajfc.  An  oblitaes 
facinus,  quo  regium  adepta  es  conjugium ,  qualenemoalius  quam- 
vis  te  fortior  aufit  ? 

Sed  ttt  mcefia  virum  mittensl  Hanc  Iectionem  exhibent  aux&tm  ex  - 
emplaria ,  licet  antiquiores  libri  habeant ,  fed  quom  msfiu.  Pauio  polt 
pro  terftty.  in  iifdem  legitus  trifii  »  pro  trividi. 

Atque  ibi  procuhclis,  predulcicqnjuge']  Cunclisy  id  eftfllis  quire- 
gem  comitabaatur.  SicFelius;.  Ctmcti,  figuiftcat  qutdcm  omnes ,  fed 
conjuntti  &  congregaii:  atvc/oomnes,  etiamfxdivtrfislccisfint.  Etfa- 
ne  hoc  verum ,  five.a  coago  coaftum  ,  fiye  a  eonc.io,  ccncitum  ,  vo- 
cem  hanc  arceflas.  Errant  itaque  qui  cuuciis  conftruunt  cum  divis. 
Non  pro  fratre  tantum,  fed  &  prototoexercitucjnsBerenicenvota 
facientem  introducit  CatuIIus. 

Si  teditum  tetuliffet]  Sic  fuprainGalliambo,  reditumAdvadate^ 

tulit  9 


Ad   C.  V  a  l  e  r  i  n  m  C  a  t  u  l  l  u  m.        zCi 

tttlit ,  &ibidem,  reditim  in  nemora  fcrat.     Sequentia  male  corru-r 
pcrunt  interpretes ,  cum  re<fta  fit  veterum  librorum  fcriptura  , 

Si  redttum  tetulffit.-  Is  haut  in  tempore  longo 
Captam  Afuim  JE-Jjpti  fmibus  addiderat. 

Forfan  aHcjuis  malit ,  Is  autem  tcmpore  longo ,  fed  ncn  ego. 

Progemcs  Pbtbia  clara  (upervehitur.  ]  Adeo  male  ha?c  accepere  in- 
terpretes  plerique ,  ut  vix  pejus  poruerint.  Ut  enim  taceam  ordinem 
&  ftructuram  verborum  prorfus  Catullo  indignam ,  cjuis  adeo  ineptus 
fuit  unquam  ,  ut  Atho  montem  in  Phthiotide  fitum  effefomniaret  ?" 
Sane  vetus  leclio  Pbjiu  ,  qusnnomnibuslibris,  ut&  Statiusmonet 
conftanter  reperitur,  erroris  eos  admoneredebuerat.  Omninofic 
fcripferat  Catulius^ 

Itle  quoque  everfus  mons  eft  quem  maximum  in  oris 
•  Progenies  Clyiu  clara  fupervebitur^ 

Ex  /£eta  &  Clytia  Oceani  filia  nata  eft  Medea,  ut  teftatur  Hyginus 
haui  proculinitio.  A  Medeaautemfeufiiiocjus  Medo&  nomen  & 
originem  traxiffe  Medos  credidere  plericjue  veteres»  Medi  itaque 
Clyties  progenies,  quam  reifle  claram  vocat ,  quoniam  /EeraSoIis 
dicitur  fuiffe  filius.  Quod  autem  ide.n  Hyginus  alibi ,  &  Apollonius 
&  complures  alii  matrem  Medea?  faeiant  non  Clytiam,  fed  fororem 
hnjus  Idyiam  ,  &  ipfam  Oeeani  filiam ,  ex  eonihil  aliud  confici  po- 
teft ,  nifi  id  folum  ,  fabeilas  raro  fibi  conftare.  Hefiodus  filias  Oceant 
&  Tethyosenumeransutranqueconjungit}  Khviit]  n  l'^tf<*75  Ilct- 
ffiQojjis.  Diodorus  Siculus  neutram  nominat,  fed  .£eta?conjugem 
tribuit  Hecaten  ,  filiam  nempe  Afleria;  nymphae  &  Perfis ,  quifuit 
frater  ALhx.  Qiiod  autem  Pbfhiavcl  P.^r/^proClytia»  in  veteribus 
iibris  legatur  >  id  ex  eo  forfan  factum  ,  quodconfudcrint  duas  Clytias, 
quarum  illam  ,  qua;  Amyntoris  fuitpellex,  Phthiamquoqueappcl- 
latam  fuifle  teftatur  Tzerzes  ad  Lycophronem.  Medos  autem  v.t' 
hic  ,  ita  quoque  paffimalibi  Perfas  appellari ,  nemo,  utopinor,  eil 
quinefciat.  Illos  rtaq  ie  hoc  loco  CatuIIus  vocat  progeniem  Clytes,* 
quam  aiii,  ut  diximas ,  IJyiam  vocarunt.     Attamen,  utverum  fa» 

Kfc  3  teamury 


26i  I.    Vossl    Observationes, 

tearnur ,  licet  fic  olim  exiflimaverimus ,  nunc  tamen  ,  aucto  forfan 
judicio,  malumus  pro  Fbtbi*  ve\?bytU  legere  Thi<e.  Thiam  Hy- 
perionis  conjugem  matrem  creditam  fuiffeSoIis,  &  proinde  etiam 
JEczam ,  Medeam  &  Medum ,  unde  ditfti  Mcdi ,  rette  dici  Thise 
progeniem,  omnibus  utputo  notiflimum. 

Cum  Mcdi  pcperere  novum  tqarc]  Sic  legcndumeffemunc  Iocum 
monuimus  in  iis  qua?  ad  Melam  fcripfimus.  Haud  aliterlocutus  eft 
Virgiliusxi. 

Egregias  animas  qua  fwguine  nobis , 
Hanc  patriam  pepercre  juo. 

Manilius  Iib.  v.  de  cadem  hac  Xerxis  fofTa  agens  dhhfacere  mare.  Sed 
opera^pretium  fuerit  verfus  ejusinfignilaborantes  mendoemendatos 
hic  adfcribere.    Sic  itaque  ille  : 

Tolle  iftos  partus  bominum  fub  fidcre  tali 
Sujiuleris  beUum  Troja  clajfemque  folutam 
Sanguine  &  appulfam  terris :  non  invehet  undis 
Perftda ,  nec  pelagus  Xerxes  facicique  tegetque 
Certa  Syracufis  Salamis  non  mergct  Athenas. 

Sic  omnino  habet  optimum  noftrum  exemplar,  ni Ci  quod  ubi  vulgo 
Iegitur/u/<?r<*,  fcriptum in  eo  {\tper  fxdera ,  undefecimus  Perftda.  Cer- 
tam  Salamina  vocat  cjuam  aliiveram  Salamina,  navem  nempe  Sala- 
miniam  Athenienfium  pranoriam  ,  quam  dicit  fuo  cafu  non  fimul 
merfurahi  efTe  apnd  Syracufios  Athenierifium  fortunam.  Sicquoque 
in  declamationibus  loquitur  Himerius  ;  Mixpog  tjv  cv  AcJtfAtaicti 
®e.[M$ox,\iis'  [A>ei£a)V  cv  ^vrjobXia, ,  [Ai}cig  3^ri  HctX&yAVct,'  g- 
Qoi^tfy  <yb  ohlw  iKet  ih)  A'<Acw  [Ad%6iA,w(&h>. 

Juptter  ut  fxcelicum  omne genus  persat']  SicquidemScaliger,  fed 
profe&o  non  fic  fcripferat  Catullus.  Inlibrisvetuftisconftanterle- 
gitur  celitum  >  unde  Politianus  faciebat  Chalybon ,  nempe  quiaapud 
Callimachum  Ieaebatur  ^aXvQoov  as  ^m^otrs  $;(§)*.  Hsec Iectio 
melior  ac  fit  illa  Scaligeri ,  nam  certe  ficelicum  ufus  nullus  eft  pror- 

fus 


AdC.    Valerium    Catullum.        zfa 

fus  in  fodiendo  aut  excidendo  ferro.  Proculdubio  fic  fcripfit  Catul- 
lus , 

Jttppiter  ut  celtum  omne  genus  pereat. 

Amat  doclus  nofter  Veronenfis  iftiufmodi  fyllabarum  hiatus  pra?fer- 
tim  in  media  fedepentametri.  Celtis  eft  fculptorum  &  lapicidarum 
inftrumentum  ,  iclem  nempe  quod  ccelum.  In  infcriptionibus  anti- 
quis  non.  femel  occurrit  hoc  vocabulum  ,  quando  marmora  aut  fili~ 
ccs  dicuntur  incili  efle  celte  &  malleo.  Sumiturveronon  tantum 
pro  dolabra& .016*1001% vm\iu> ,  fedetiam  prolima,  quoniam  etiam 
hac  quoqueferrumfinditur.  Gloffx  jtvn  celiis.  Pereant  inquit  rabro- 
rum  &  fofTbrum  non  inftrumenta  tantum fed  &  foffores  ipfi.  Qtiia ta- 
men  apud  Callimachum  Chalybes  populinomen  eft,  nonmetallij 
fieri  poteft  ut  duplici  iignificatum  accipi  debeat  vocabulum  celtum  , 
&  pro  inftrumentis  foftorum ,  &  pro  iftis  Celtis ,  qui  quod  ferrum 
effoderent ,  Chalybes  vocabantur.  De  his  Juftinus  libro  poftremo  j 
neculium  apud  eos  telum  probatur  quodnon  aut  Eilbilifluvio ,  autChaljbe 
tingatur.  Unde  etiam  Chalybesfltiviihujus  ftnitimi  appellantur ;  ferroqtte 
c&tervs  prtftare  dkuntur.  K^AtTr©*  vel  Kct.Xi7rxs  flumen  hoc  appel- 
Iat  Ptolemscus,  &  ex  eo  Marcianus.  Situm  veroeftinillisCeltisqui 
inter  Anam  &  Tagum  habitabant,  qui  primi  Celtorum  tali  vocabulo 
cogniti  fuere  a  Graicis.  Multa  de  hisalibidiximus.  Ut  pereatvero 
hic  poniturpro  utinam  pereat.  Quamvis  hoc  monitu  vix  dignum 
videatur  ,  ^Pe  tamen  hserent  in  eo  etiam  viri  do&iflimi  ,  ut 
cum  alibi  j  tum  quoquein  illoobfccenocarminequodincipit.  Onon 
eandidiQY  puella  M.iuro.  TJbi  enim  in  eo  Iegitur ;  Manes  bic  licei  ut  li  - 
benter  ires ,  intempeftive  admodum  repofuerunt  mantes.  Vefacnim 
fcriptura  eft , 

Manes  htnc  licei  ttt  libenurires. 

Utinam  inquit  libenter  &  volehs  ires  ad  Manes.  Z/7ff  perrmttentis- 
eft,  ut  anubo  blandientisparticula:  Licetutranque{a?peredundare 
& nulliusefTefignifiicatronisafHrment  Grammatiei. 

Et  ferri  frangere  duritiem']  Melior  lectio  habct  fingere  non  Jran- 
gere. 

Abrupta  pauio  ant£  c'oma~\  .In  nullo  libfo  iic  fcriptum  rnvenimusv 

Sed 


atf *f         I.  Vossl  Observationes, 

Sed  omnes  confpirant  in  eaquam  reddidimusle&ione,  quammnle 
explodit  vir  magnus.  Nefcio quid  fibi  voluerit  Tatianus  ,  cum  fcribit 
poitmortem  demum  Berenices  cxlo  confecratam  fuifiebanc  comam? 
wff  \<?,v  6  BepeviKtjs  f^sKhKcLtx(^> ,  7r£  q  ol  dqipic  cwttjc^  tt^/v 
'duJ  'zr&cijHipgvbo  >7rz>##y«V.  Sed  proculdubio  fcripferat  ^ra^,- 
y-ftv. 

Citm  fe  Menwonh  JEthicpis  Vnigena  ]  Ha?c  fic  conilruenda  &  intel- 
Iigenda  fuiit;  forores  abjun6t;epauIoantecomaMefiduar,  lugebant 
mea  fata,  cum  ,obtulit  fe  equus  ales  Arfinoes  Cbloridos,  unigena 
Memnonis  /Ethiopis,  impellens  aera  pennisnutantibus.  Equusaies 
eft  Zephyrus ,  quem  pennatum  faciunt  cum  alii ,  tum  quoque  Lucre- 
tius  Iib.  yM 

Venerk  prdiwnfiw  ante 
Pennattts  graditur  Zephyrtts. 

Chloris  vcro  eadem  efl:  quajFIoraZephyriconjux,  unde  Lucretius 
eam  mox  Zephyrofubjungit. 

Ilora  qttibtu  maur  prajpargens  ante  viai 
Cunda  coloribus  egregits  &  odoribus  opplct. 

Yide  quoque  Ovidium  V.  Faft.  &  La&antium  ,  qui  &  fpfi  CKIori- 
dem  feu  Floram  Zephyrifaciuntconjugem.  Hinc  eilquod  Argeftcs 
feu  Japyxventus,  x^C/S  &u  ^Aw^if  aGra?cismagiftrisappel- 
letur.  Arfinoe  itaque  Chloris ,  eft.  Arfinoe  qua;  Chloridis  feu  Ylorx 
dex  habitucolebaturin  Zephyrioproiruntorio.  Dubuari tamen pof- 
fit  mira  hoc  fignum  Chloridis,  idem  fueritquod  Veneris.  Vencri 
quiope  Arfinoe  templum  hoc  dcdicatum  fuiile  ex  Athenaeobeneo- 
ftendit  Turnebus.  Sed  vero  Catullus  carmen  hocexprcffite  Calli- 
niacho;  is  verovidetur Venerem diftinxifTeab  ArfinoeZephyritide, 
ut  Stenhanusdocet  y  Zttpvg/cv  \s%  £  cIk^c  t/;c  Aiyv^x  ,  aCp'  tjgij 
A(Dpoc%7^  »  x,  Af>oi\<0ri  Zi$v£/lic.  &c  Ka,7b.iu!a%/®«.  Alia  itaque 
Venus  Zephyntis ,  alia  vero  Arfinoe feu  Chloris  Zcphyritis fuere.  Et 
fane  piurium  dearum  fgna  in  hoc  templo  collocatafuiffeapparctex 

Catiitloi 


A  d  C.  ValeriumCatullum.  »6*5 
Catullo,  &  ex  iis  qua?  attulimus  Callimachi  verbis.  Omnium  ha- 
rum  dearum  ftatuas  equeftresfuiffeputo,  ita  ut  iinguli  equi  fingulos 
exprimerent  veijtos.  Chloridos  feu  Flora:  equus  eft  ventus  Argeiics. 
Hunc  CatuIIus  facit  unigenam  id  eft  fratrem  Memnonis  /Cthiopis. 
Ut  enim  Memnon  filius  Aurora,  ita  quoque  ventos  Aurora  prognatos 
cjmit  Heiiodus  ln  Theogonia. 

■  A^yi^lw  ^itQvpov,    fiopglui  r   cd'<piif)ox,gA<£/%v. 

Fingebant  autem  veteres  ventos  plerofque  effeequosalatos,  unde 
Euripides  in  Phamiffis  ^(pvoa  *7ivotMg  \7rzrdjcwi\(&>  bu  xgpvu. 
Non  poteft  autemiiic  equus  Chloridos  idem  effe  ac  Bellerophonteus 
Pegafiis ,  quem  poeta;  fabulantur  Aurora?  poftulanti  quo  matuiius 
curfum  fuum  perageret  a  Jove  fuiffe  conceffum.  Is  quippe ,  ut  notum> 
non  erat  Aurorae  filius,  nec  Memnonis  frater,  fed  exNeptuno& 
Medufa?  fanguine  prognatus.  \lzc  de  expofitione  loci ,  qui  multis 
vifus  eft  difficillimus ,  di&a  nobis  fufficiant.  Unum  tamen  addam  > 
non  recte  Achillem  Statium  expun&a  voce  Chloridos ,  quceveterum 
Jibrorum  au&oritate  fulcitur ,  aliam  conatum  fuiile  inducere  lectio- 
nem.  Nam  quod  Floram  demum  Pompeii  tempore  dearum  numero 
aggregatam  exiftimat ,  in  eo  plurimum  fallitur.  Flora?  fignum  a  Pra- 
xitele  formatum  memorat  Plinius.  Sed  vero  longe  antiquiora  funt 
Florar  facra,  utpote  qua»  jam  Romulitemporibus-aTatio&  Sabinis 
inducla  fuiffe  docent  cum  alii,  tumprarcipueVarrodeLL.lib.lv. 
&  iterumlib.  vi^ 

Jfque  per  atherias  me  tollens  advolat  umlras  ]  Sic  &  nos  in  libris  no- 
£lris  reperimus,  non auras,  noctu  enim  ut  recte  monet  Scaligere 
templo  fublata  fuit  coma.  Zephyritis  vero  licet  &  de  Flora  accipi  pof- 
fit ,  per  me  tamen  licet  ut  digniori  fignificatu  de  Venere  accipiatur, 
Hujus  famulum  vocat  Zephyrum  equum ,  bajulum  nempe  dear. 

Grata  Canopeis  incola  litorihm']  Proiwfo/^legendumiw/or^.  Mi- 
ror  tam  turpe  mendum  hactenus  non  fuboluiffe  tot  tantifque  interpre- 
tibus. 

Ludit  ubi ,  vario  nefolwn  'in  limite  cosli  ]  Frigida  eft  omnino  Scali- 
geri ad hunc locum  conjectura.  Librorum  veteium  ha?c  eft  leclio ; 

Ll  ni 


Z68  I.     VOSSI     OBSERVATXOKESr* 

Hi  dii  ibi  rario  ne  folum  in  numine  cceli. 

MeJiolancnie  exemplar  habet ,  -Si diineu  tbi  v-ario.   Uncie  certa  emer*- 
gitlectio; 

Sidcre  ibi  rario  nc  folwn  in  iumine  co?li . 

Sic  Manilius  lib.  i.  de  eadem  covona  ,  Luce  micans  r.tri/. 

Uvidulam  a  fiuctu  ccdcnum  ad  umpU  J>cum  mc  ]  M  urerus  uvidulam 
afletu,  ac  i\  coma  flere  poiTer.  Scaliger  Vividulmn  a  fl.un,  nihilo 
melius.  Optime  fe  habet  vulgata  Iectio.  Utanima:  dcrun&orum  an- 
tequam  ad  campos  Elyfios,  aut  fedes  fuperas  penetrarent,  Ocea- 
nurri  tranfire  credebantur  ,  ita  quoque  Catullus  Callimachum 
imitatus  fingh  comam  Berenices  rofcido  Oceani  aere  tnadentem  in 
ccelum  efle  delatam.  Animas  vero  defunctorum  Oceanum  tranfire 
paflim  apud  veteres  fcriptores  legitur ,  quamvis  non  eadcm  idaccipia- 
tur  ratione.  Quidam  enim  Oceanumaereminterpretantur,  utcum 
alii ,  tum  Hefychius ;  £2'/C6<swoTo  Ttzpov  ,  ~nv  cLzgyi  ds  ov  ot/  J/u^ccj 
Twv  TiKdjT&vl&v  "£?n>x&ipisQ.  Dfcebantur  veio  tranfire per  Leu- 
cadapetram.  Idem  Hefychius  •,  A<£»cJ.oa  t&t$ lw  5  &1&  ravvys 
h*7\)  T*]S 'wsifn.s  7tv  aicieufov  (peVetcY.  Ipfe  hoc  tde  dentibusac- 
cipiendum  putat,  cjuod  nempe  •dentes  al&t  fint  &  per  eos  egrediaitur 
anima.  Sic  folent  Grammatiei  ineptire.  Platonici  quanavb  nec  illi 
eadem  fentiant,  in  eo  tamen  fere  conveniunt  animas  mananasyer 
Oceanum  tendere  ad  infulas  beatorum,  ubi  poftqtwm  rite  papgattt  iant 
per  tropicum  Caneri  ad  fuperos  evdare  ,  unde  demiuua  aut  in  eadcrn  , 
aut  in  alia  defcendantcorpora.  Vides  non  Poetas  ta.ntuna  &Gram- 
maticos ,  fed  &  Philofophos  nonmraquam  nngari.  Et  eatne n ,  quod 
magis  mrrere,  etiam  EiTenorum  fuiffe  fententiarn  animas  morien- 
tium  ad  Elyfios  ultra  Oceanum  fitosevohre  campos  tefhtur  Jofephus. 
Ex  CatuIH  vero  .niente  comam  Berenice*  per  Oceannm  inccelnm 
tranaffe ,  ex  eoquoque  patetj^uod  Zephyrura  accerfitum  comam  Ve- 
nus  mittat  Hefperia.  Sed&  Memnon  ivatcr  Zephyri  veriari  dicebatur 
ultra  Oceanum  in  beatorum  infnlis,  utnos  docet  Pmdarus  Olymp, 
Od.  fecunda.  Eo  enim  a  diistranflatus  Memnon ,  utpote  cujus  mor- 
tem  adeo  planxerint  ipfi  quoque  carlites  ,  ut  diemq.no  obierit  anni- 
yerfarioluftu  &  jejunio  celebrandum  eile  cenfuerint ,  qucmadmodum 

Ariftc- 


•       A   D    C.    V  A  L  E  R  1  U  M    C  A  T  U  L  L  U  M.  l$J 

Ariftophanis  teftantur  fcholia.  Hanc  humentem  comam  a  Venere 
locatam  fuifTc  fingit  nofter  Poeta  prope  Virginem  &  Leonem ,  nem- 
pe  in  "ftatione  fatis  calida,  quocitius  ficcarerur.  Similis  prorfus  de 
umbris»  quae  ad*inferos  defcenderent  veterum  fuit  opinio:  .nam& 
iIla?humorem  conceptumex  Lechasi  fluministranfituad  Aveuvx  X*- 
%v  deponere  credebantur ,  ut  nos  docet  Ariftophanes  in  Ranis. 

Condita  qttin  vere ■  pectoris  evoluem  ^  MdiusreripecJoris ,  utieftin 
quibufdam  libris.  Quin  egocomaloquarqua?  funtveripe&oris,  -ne- 
que  enim  coma  habet  pectus.  Attamen  cum  comam  loquenrem  indu  - 
cat  &  fenfibus  rxarditam,  quidni  a-que  pe<3sts  ac  Hnguam  hafceat  ? 
Nihil  itaque  mutavimus.  Nana  fane  fecundam  veteftim  fententiam, 
coma  cado  illata&fidusfa&a»  a?queacc«Btei'ahgaa&  fidera,  fa&a 
quoque  fuit  ammata. 

Qmnibus  cxpers  Unguentis  una  vtilliamultabibi~J  Multihunclocum 
interpretari  conati  funt,  fed  intempeftive  prorfus,  cum  manifefte 
vitiofus  fit.  In  quibufdam  libris  legitur  unguentorum ,  m  aliis  unguen- 
ium  vel  ungueutiin.  Paaan  hic  juvanc  Iib;i,  fola  hic  prodeft  ratio , 
quai  jubet  ut  legamus ; 

Quicum  ego  dumwigo  quondam  ftr.t  omnibus  expers 
Unguentk ,  muxra  willia  multa  bibU 

Error  ex  eo  provenire  potuit ,  quod  muna  fcriptum  fuerit pro  murr&t 
prior  nempe  litera  adha*fit  voci qua?  prxceffit.  Expers  unguentis  pro 
expers  unguentorum,  quomodo  SiLucretius  dixit  expersdiis.  Vix 
fane  aliter  potuit  fcripfifTe  Catullus.  Conftat  quippe  virgines  hone- 
ftiores  abftmuiiTe  olim  ab  unguentis ,  quod  folo  uterentur  oleo.  Slc 
Diana  apuc!  CalHmachum  ,  fic  quoque  Pallas  refpuit  unguenta  &  ala- 
baftros  &  foloungitur  oleo; 

Ov  y>  A'9tjvcda,  XC/ftcbQ,  [mkJcl  <p*A«. 

Sed  &  apud  TheocrituminepithalamioHelenasinducunturvirgines 

XV-^Y4^6^  «VJi^ts»  **(  Evpa&o  Xotl^ois.  Parratioeratin  ve- 

Ll  z  ftibus 


26S  I.   VossIObservationejJ        • 

ftibus  &  coronis  &  in  f uperfluo  ornatu  qiio  fere  abftinebant  virgines  ,' 
utpote  qua?  fimplicibus  uterentur  vittis ,  non  autem  coronis  floreis , 
quales  demum  nuptis  &  brevi  nupturis  concedebantur.  At  vero  iif- 
dem  licitumeratmurrafeufta&eautfimplicioleourigi.  Olimquippc 
tnurra  &  ftacte  non  accenfebantur  unguentis.  Unguentaenim  pro- 
prie  illa  demum  dicebantur  qua?  e  multiserantconipofitaodoribus. 
At  vero  murra  erat  unius  tantum  planta?  pinguedo.  Re&e  itaque  Var- 
ro.lib.  v.  deLL.  &  Pliniuslib.xin.cap.  i.murramabunguentisdi- 
ftinguunt ,  quod  ipfum  quoque  facit  Theophraftus  in  fcripto  de  odo- 
nbus^cn  7>jg  (TfJLVQvqg  w$oy£vv\g  tAcuovpet'  &>ex,7>i  q  KctKit^j  9 
%l&  to  -fMHpoV  W£«V   o  otj  /novov  Itvig  (pcttnv  d^oiw  etvccf  k.  d~ 

BlwQtTDV  ToZv  fAVpodVy    7U   Q   CtTkct,  7IZ&V(&  07w9t7B6  ,.  'SSfJlU  7£t  fllV 

CKvrheiovotV)  tu  ^  i^tAccrlovav.  De  hac  fimpliciunctioneacci- 
pienda  funt  pleraque  Hoineri  &  vetuftiorum  Gra^corum  loca ,  nam 
iane  plurimum  fallitur  do&us  adverfariorum  fcriptorcum  mendacii 
inon  infimulat  tanturn  ,  fed  &  condemnat  ita  de  unguentis  fcribentem 
Plinium;  Quis  primm  invenerk  non  traditifr ;  lUacistemportbmnone- 
rant,  nec  thure  fupplicabatur.  Qwa?  exfimplicioleo,  autexunatan* 
tum  plantaconficiebanturunguenta,  proprienequeunguentaa  Lati- 
nis»  nequejwy^s  a  Graecis  di&afuere,  utexiisqua?  jam  diximus 
fatis  liquet.  Ex  eo  itaquequod  Homerus  nufquam  yvpa  fecerit  men- 
tionem,  fed  fimplicium  tantum  meminerit  oleorum  ,  recteconclu- 
dit  Plinius,  Iliacis  temporibus  ignota  Grarcis  fuifTe  unguenta  >  ut- 
pote  quorum  notitia  &  ufus  poft  bella  demum  Perficaad  Gra?cos  per- 
venerit.  Quam  vero  antiquus  apud  ^Egyptios ,  Syros  &  Perfas  un- 
guentorum  fuerit ufus  fatis  nos  docent  facra?  litera?.  Apud  Perfas  qui- 
dem  eundem  qui  apud  Gra?cos  &  Romanos  morem  viguifle ,  ut  nem- 
pe  virgines  murra ,  mulieres  vero  unguentis  uterentur  colligo  ex  Ioco 
Efthera?  cap.  n.  v.  12.  ubi  antequam  regi  nubat  Efthera  per  integrum 
annum  eunuchis  unguenda  traditur,  perfexquidemmenfesmurra, 
tanquam  virgo,  per  alios  vero  fex  menfes  aromatis  &  unguentis  mu-# 
liebribus  velut  nuptura  &  fponfa.  Manifefte  idipfum  indicantverba 
qua?  adfcribere  non  pigebo.  Ovt@*  q  qv  xcv.pog  xs^oia  «<reA0«V 
<ztrZ$g  7sv  QcteiXioty  otui;  dvctvskvipuo-n  yJ^votg  SskccSvo'  xToag 
^o  dvawkypQwf)  #j  yptpctf  tfg  ^%^7r^ag'  ytjvctg  1%  d het<po~ 

piveus 


A  D    C.lV   AIHIUM    C  A   T  U  L   L    U  M.  26*9 

l*iVCU9  h>   <T[M)()VlVCd  \\0UCd  Kj  y^V^  «£  CV  7*1$  dpcOfACiQ  K.  CV  71)7$ 

fr)*rifaa,Qi  tuv  yiwccoccov.Sex  tantum  menfes  huic  Jf^7rcioc  adfcri- 
bit  Jofephus,  omiffis  fex  aliis  menfibus,  quibus  tanquam  virgo  fimpli- 
ci  un&3  fuit  murra.  Ignoratio  hujus'moriseffecituteruditinohnuIli 
verba  Jofephi  corrigere  conati  fint.  fed  quam  bene ,  fatis  ex  iis ,  cju«e 
diximus,  liquet. 
•  Nonprius  unanimis  corpora  conjugibus  ]  Libri  veteres  plericjue  ,  Non 
poftunanimis.  Nempepo/rhicaccipiturpropofrhac. 

Vefter  onyx  cafto  quatitis  qtujuru  cubili  ]  Sic  f upra  tremulique  quajft 
Lecli  argutatio.  Achilles  tamen  Statius  in  fuis  libris  reperit  qu&ntis 
non  quatitis  quemadmodum  etiam  nos  in  plerifque  quse  confuluiex- 
emplatibus  antiquis  exaratum  inveninys.  Puto  fic  fcripfuTeCatul- 
lum; 

Vefter  onjx  cafto  qu&ru  qu&  jura  cubili 

Vempe  prdnomini  pluralis  fignificationis,  plurale  quoque  verburn 
addidere  inepti  Iibrarii,  in  quo  quantum  eos  fefelleru  ratio  norunt  ii, 
qui  Latine  fciunt.  Nec  Latini  tantum  ,  ut  cum  dicumprafente  nobk , 
&  Voso  CaUiope ,  fed  &  Homerus  &  Grseci  paffim  fic  loquuntur.  Si 
quis  tamen  fcriptorum  librcrum  lecl:ionem  velit  retinere ,  &  hoc  quo- 
que  per  me  licebit ;  ut  enim  fupra  in  Aurunculeja ,  &  in  exulcs ,  Sc 
infra  mfingulum ,  ita  quoque  hoc  Ioco  fieri  poteft  ut  exteratur  medium 
in  quaritis.  Sic  frfpfe  pro  capite  dixit  Lucretiuslib.vi.  Submerfo  capte 
putandum  eft.  Itaenim  ope  iibrorum  reformandus  ille  locus ,  ubi  vul- 
go  inepte  fubmerfaque  faxaputandum  eft.  Eademfyncopeufusjam  an- 
te  Ennius ;  Captibus  nutantes pinus.  ldem  quoque  dixit  tr&  >  pro terse, 
id  eft  terreE ,  iii  Telamone  apud  Nonium  in  Squalam. 

—  Strata  tra 
**      Lavere  lacrtnw  veftem  fqualam  &.  fordidaml 

Sic  libri veteres  plerique ,  non  terra ,  qucd  verfus  refpuit.   Sed  &  in 
uberi  mediam  literam  elidit  Lucilius  Sat.  iv  apud  Nonium  in  Snme» ; 

Quod  fi  nulla  poteft  mulier  tam  corpore  duro 
Ijfe  tameti)  tenero  manet  quin  fucus  Ucerto, 

LI  3  '  ft 


S.JQ  1.  V  O  S  S  I     OijBRVATI   O^i  B   5, 

Et  manw  uberi  taclanti  in  fttmine  ftdat. 

Verfus  illi  vulgoapudNonwm  leguntur  corruptiilime. 

Namqne  ego  ab  indignti  prsmia  mtlla  peto  j  Omnino  reddenda  vetus 
'  leclio  ,  qua?  in  melioribus  camparet  libris ,  quam  non  admiflam  fuiffe 
miror ; 

Namqtte  indignatis  prcemia  ntdh  peto.  • 

Indignatis  id  eft  ab  illis  qu^indigna?  fuerint  judicata?,  quemadmo- 
dum  dignatm  pro  eo  qui  dignus  creditus.    Unde  Virgilius ; 

Conjugio  Ancbifa  Veneris  dignate  fuperbo 

Sangumis  expertem n<m  vovbs effetttxmme  ]  Infyida  lectio  Bt  prorfus 
Catullo  indigna.  Monent  Scaliger  &  Statiusinlibrisveteribuslegi 
non  votis ,  fed  vefiris,  qucmodo  &  noiira  habentexemplaria.  tlt 
veram  Iiaberemus  Iectionem ,  non  multum  nobis  Iaborandum  fu't. 
Sic  itaque  fCribito ; 

Sangtiinis  expertem,  mn  verticis  ejfe  tuam  me 
Si  potis  es  3  largis  ejfice  muneribw. 

Apud  Lucretium  (imiliterpofw  es  inpotius  mutatum  a  iibrariis  invenias 
lib.  iv.  ubi  poftquam  recenfuit  herbas  acrem  exfpirantes  odorem  rrsec 
fubjungit; 

Quorum  tnmmquodvis  leviter  fi  forte  duobm 
Quin  potitu  nofcas  rerum  fimulacra  vagari 
Multa  modis  multis ,  nulla  vi ,  cajfaque  fenfu. 

Ha? c  eft  fcriptura  veterum  librorum,  unde  ut  puto  veram  eruas  lcctio  - 
aiem  fi  fcribas ; 

Levitcr  fi  forte  evolvas 

Quit:  potis  es  nofcat. 

Qutn  proetiami  ut  faepeapud  Terentium  &  Pkutum. 

Proximus  Hrdrcckcj  filgeret  Oarion~]    Bene  Politianus  le&ionem 


Ad  C.  Vajlerium  <?a  t  u  t  l  u  m.  zji 
prifcam  omnium  librorum  teftimonio  fufrultanj  reduxit.  Bene  quoque 
Scaliger  negleclis  iis  qua?  Muretus  &  alii  qblftrepunt,  fententiam  Poli- 
tiani  aflcrtiit  &  ftabiliyit.  Sed  verofeufam  horum  verbomm  dum  ex- 
plicare  conatur,p1urimnm  a  mentcCatuJIi  aberravit.TJKnam,inquit*eo- 
ma  ,.denuo  reddar  capitiundenvulfafuin,  per  me  licet  ut  Hydrochoo 
proximusiit  Orion  ,  «ju-antumvis  a  fe  mutuo  remoti ,  &  nt  totius  cceli 
fitus  &  ratio  invcrtatur ,  dummodo  votis  froar  &  priftino  reftituar 
loco.  Bene  vero  conjiingit  Orionean  Hydrocfioo  ,  cumnonhicmi- 
nus  quam  ille  pluvius  cenfeatut.  Ac  fi  oftendere  voIuiiTet,  nonfe 
.  morari  ccelum  ,  &  permiffuiam  libentei  ut  aquofiflima  duo  con jun  - 
gantur  fidera  &  ut  diluvio  aenuo  pereant  omnia  ,  dummodo  ipfo  ama- 
to  reftituatur  capiti.  •  Tulgerare  vero  pro  fulgurarc  dixitquoquePa- 
cuvius  apud  Diomedem  Grammaticumlib.  jii.nbi  dicitverfusvo- 
cales  dici ,  qui  fonantibus  literis  univerfam  di&ionem  illuftrant.  qua- 
Ies  funt  ilii  Pacuvii ; 

Memnonio  Oceano  Hyperion-  fulgerat  Eura 
-  Arftfo ,  plauftro  Borats  bac£ha$M  ahcn»  , 
Hejprrii  Ttybjva  Oriou  vfiinttir  toduftro  •  * 

Fulva  ?ar<&tonio  juga  Cynthia  prormt  Aitftro. 

Verfus  iftos  infigniter  vulgo  corruptos ,  &  a  mukis  fruftra  tentatos; 
emendatos  adfcripfimus.  Achilles  Statius  ad  ifta  Catulli  Ipfalevifecit' 
volitantcm  flawiue  currum,  ita  e  veteriiibropiodLicitprius  hemifti- 
chium  0?tmem  nvn  mcoOceano ,  undefecimus  MemnonioOceano.  Eft. 
vero  Mernnonius  Oceanus  ,   iderri  qrii  Indicus  feu  Orientalis ,    fic  di- 
<5tus  a  Meiiwaoiie  Aurorar  filio-,  onde  Memuones&Memnonida', 
qui  ad  Solein  orientem  haibitant .  Necdcfliere  inrer  veteres ,  qui  apud: 
Homeram  ubi  vulgo  eft 

Z<£jq  y$  \w  coidimov  [xtr  ufivuovotg  AiQiQTirjcig; 
xdtQt  %£*r  $  aaMg,* 

Legendum  cenfuerint  u$  Mifwoyetg  Al^-io^ou;. 


171  J.  V  0  S   slqBJERVATlOKlsJ 

AD  JANUAM-MOECHiE  CUJUSDAM. 

CAT.  O  dujci  iucundaviroj  jucundaparenti, 
Salue ,  teque  bona  Juppiter  auclet  ope 
Janua:  quam  Balbodicuntferuiflebenigne  • 

Olim ,  quum  fedis  ipfe  fenex  tenuit : 
Quamque  ferunt  rurfus  voto  femifle  maligno. 

Poftquam  es  porredto  fa£ta  marita  fene. 
Dic  agedum  nobis,  quar&mutata  feraris 
In  dominum  veterem  deferuifle  fidem. ' 
J  AN.    Non ,  ita  C^cilio  placeam ,  quoi  tradita  nunc 
fumi 
Cuipameaeft,  quanquamdicitureflemea. 
Nec  peccatum  a  me  quifquam  pote  dicere  quid- 
quam. 
Verum  ifti  populo.janua  quid  faciafc?     . 
•  Qui  quacunque  aliqyid  reperitur  non  benefa- 
ctum , 
Ad  me  omnes  clamant :  Janua  culpa  tua  eft , 
C AT.  Non  iftuc  fatis  eft  uno  te  dicere  verbo : 

Sedfacere,  utquivisfentiat,  &videat. 
Qtfidpoflis,  nemoquaerit,  nec  fcire  laborat. 
Nosvolumus.  Nobisdicere,  nedubita. 
J AN-    Primum  igitur ,  virgo  quod  fertur  tradita  nobis, 
Falfum  eft.  non  qui  illam  vir  prior  attigerit , 
Languidior  tenera  quoi  pendens  fuccula  beta 
Nunquam  fe  mediam  fuftulitad  tunicam. 
Sed  pater  ille  fui  nati  violafle  cubile 

Dicitur,  &  mjferamconfcelerafledomum: 
Sive  quod  impia  mens  cseco  flagrabat  amore : 

Seu  quod  iners  fterili  feminc  natus  erat. 
Quasrendumque  necunde  forec  nervoiius  illud, 

Quod 


A  d  C.   Valerium  C  a  t  u  i  l  u  m.        273 

Quod  pofler  zonam  folvere  virgineam. 
C  AT.  Egregium  narras  mira  pietate  parentem , 

Qui  ipfe  fui  gnati  minxerit  in  gremium. 
J AN.     Atqui  non  folum  hoc  fe  dicit  cognitum  habere 

Brixia  Cycnea  fuppofita  fpecula: 
Flavus  quam  molli  percurrit  flumine  Mela : 

Brixia  Veronx  mater  amata  mese : 
SeddePofrhumio,  &CorneIi  narratamore: 

Cum  quibus  illa  malum  fecit  adulterium. 
Dixerithicaliquis,  Quituiithxc,   Ianua,nofti, 

Quoinunquam  Divurn  limineabefielicet, 
Necpopulumaufculrare:   fed  huicfuflixatigillo 

Tantum  operire  foles ,  aut aperire  domum  ? 
Sxpe  illam  audivi  furtiva  voce loquentem 

Solam  Cceciliis  haec  fua  flagitia , 
Nominedicentem,  quosdiximus:  utpotequse 
mi 

Speret  nec  linguam  eiTe ,  nec  auriculam. 
Prreterea  addebat  quendam  ,  quem  dicere nolo 

Nomine ,  ne  tollat  rubra  fupercilia. 
Longus  homo  eft,  magnas  quoi  lites  intulko- 
lim 

Falfum  mendaci  ventre  puerperium. 

Foftqiiam  eft  porretto  fafta  marita  fene  ]  Multa  quidem  ad  hunt  Io- 
cum  Scaliger,  fed  nihil  omnino  cjuod  Catullo aliquid  adferat  lucis.  Si 
januam  markam  dici  exiftimemus  ea  ratione  cjua  Livius  dixit  maritas 
domos  ,  nihil  etiamnum  efficiemus.  Liber  fcriptus  qui  olim  fuit 
'HieronymrCommelim  aliam  hic  leSionem  fuppeditat,  iftamnem- 
pe. 

ToJIquam  eft  porrefto  facla  marita  foror, 

Licet  commodiot  videatur  Ii£c  lectio ,  &  fenfum  contineafaliguanto 

Mm  pla. 


274         '■    V  o  s  s  I    Observationes, 

planiorem  ,  attamen  de  cjus  finceritatc  nihil  omninoaffirmare  auurn,, 
cum  &  hiftoiia  &  perfonas  dc  quibus  hic  agit  Catullus  prorfusinco- 
gnira?  funt>  &  non  fupcrvacuum  tantum,  fed  &  ftultum  fitnoftro 
hoc  feculo  de  iis  velie  divinare  qua:  vivente  etiam  Catulloa  paucis 
duntaxat  rei  gnaris  intclligerentur.  Qiiamvis  autcm  hiftoria  Jateat  > 
re&ius  tamen,  nififallor,  in  hac  leclioneforor,  quae  nupferitfuo 
fratri ,  dicitur  marita  facla  ,  quam  janua.  Sed  non  fatis  conftat  a.n 
projefto ,  an  vero  porreclo.  legendum  fit  >.  utrunque  enim  invenio  in 
libris  veteribus,  Sive  hoc  ,  five  illud  malueris ,  fubintelligendum. 
fene ,  cjuod  prajceflit,  &  verifimileiliudinterpretationislocoadfcri- 
ptum  in  caufafuifle,  ut  voxforor  abiit  ab  aliis  Iibris.  Vrojeclo  id  efl 
expulfo,  veldimiflb  &  derelicfco,  ut  Nonius  interpretatur.  Torrecio.- 
vero  id  eft  mortuo  ,  tranflato  vocabulo  a  fitu  mortuorum  &  dormien- 
tium ,  quorum  naturalis  maxime  ftatuseft  ut  fint  extenti  &  rec"ti..Var- 
ro  Endymionibus ,  apud Nonium in Exporreftum.  Quwe  fi  infomnum 
recideris,  ex  loripede  erit  iterum  cxporrettttt.  Ita  feliciter  nifi  fallor 
emendamus  hunc  locum ,  quem  fruftraaliiaggreffifunt.  Loripedes 
enim  ut  notum  opponuntur  rectis,  &  notum  dormiturosiicet  cur- 
vi  jaceant,  mane  tamen  refto  inveniri  corpore.  Nec  mirum  debet 
videri  Latinum  vocabulum  Grascopermutatum  ,  cumid  alibiin  ipfo 
quoque  factum  fit  Nonio ,  ut  in  Agrypnuntibus  Narvii ,  &  aliis  licet- 
raris.  Longe  enim  crebrius,  ut  Grsca  Latinisfcribanturliteris  vo- 
eabuja.  Cum  pluribus  aliis  in  Iocis ,  tum  quoque  in  alio  id  fadtunv 
Varronis  loco  >  codem  capite  apud  eundemNonium  in  Tem-ilcnta. 
Varro , efi modus matuU s  izs&} yMng.  Quis in omni vitaU\Xtoio ot7ia$t 
oifacit  temetum.  Poculum  nempe  feu  fcyphus  Solis ,  vocaturmare, 
hujus  namque  aquis  pafci  Solem  multorum  femper  fuit  opinio.Notum 
vero  Solis  poculum  Herculi  propter  bibacitatem ,  ut  Atliena?us&a- 
lii  fcribunt,  ab  Apolline  donatum  ,  quod  tantae  fuifle  capacitatis 
dicunt  mythologi ,  utnavig  i  loco  ufus  fit.  Recte  itaque  H'A/ow  se- 
mtg.  de  temulento  &  bibacc  accipitur.  Simili ,  nifi  fallor,  ratione  Ter- 
tullianus  in  carmme  de  Jona,  nondum  quodfciamhacftenusedito., 
aare  vocat  poculum  cxli ; 

lit  poclum  coeli  pelagnsy  niger  ambitus  undm 
htficit,  in  tenebtas  mt  &tba  &  mare  furgiti 

Verum 


Ad  C.  ValeriumCatullum:         275 

Verum  ifti  populo  janua  qui  tefaciant  ]  Haec  eft  Iedio  cum  aliorum 
librorum  ,  tum  etiam  Mediolanenfis  codicis ,  qui  cxteris  eft  vetu- 
ilior.  Ego  pofthabitis  casterorum  conjecturis ,  qua?  nec  commodum 
fundunt  fenfum ,  &  plurimum  faepe  recedunt  a  veteri  fcriptura ,  non 
«liibitayi  refcribere , 

Verum  ifti  populo  janua  quid  faciat  ? 

Langtiidior  tcnera  cui pendens  ftcttla  beta  ]  Licet  clarum  fit  quid  Iioc 
loco  per  ficulam  intelligat  CatuIIus ,  tamen  cum  in  optimoexemplari 
fcriprum  invenerim  fuccula  ,  non  dubitavi  iftam  lectionem  alteri  pra?- 
ferre  cum  nemini  eorum  ,  qui  vetereslibros  verfareaflueverunt,  i- 
gnotum .  fit ,  folere  Iibrarios  ignotiora  vocabula  notioribus  permutare. 
Qiiamvis  vero  utroque  modo  fucula  &  fuccula  in  veteribus  Iibris  fcri- 
ptum  reperiatur ,  recTrius  tamen  fucula  dicetur ,  fi  etymologiam  fpe- 
ctemus.  Eft  vero  fucula  lignum  teres,vel  trabs  minuta.  Gloflfse  fucculdy 
OQXiq-  Grasci  vocant  hupjgct. ,  aliquando  oyovfiveafinum ,  non- 
nunquam  etiam  (zfcova,  bv  -zu^arfo^iu.  Attamenfciendumfuculam 
non  notare,totam  machinam,fed  tantum  axem  feu  trabem,  qua?  centro 
peritrochii  feu  tympani  infeiitur.  Qua;damenim  fucula?  carent  tym- 
pano,  finempefintperforattf&tranfmiflis  ve&ibus  aut  porculis ,  ut 
loquuntur  Latini,  circumagantur ,  tunc  quippeporculivicem  pra?- 
ftant  tympani  feuperitrochii.  Plutibushscalibiperfequimur.  Nam 
fane  infeliciter  in  his  verfati  funt  mathematici,  ac  pejus  etiamnum 
Grammatici,  iftirerum,  alii  vero  verborum  ignoratione.  Defucu- 
la  fic  Feftus.  Sucula  eft  macbina  genus  ,  teretis  materia  &  forat&ac 
craflk ,  quam  ut  uberfcrofa ,  porci  circumftantes  verfantefqueduclariofu* 
ne  volvunt.  Eodem  nomine  ftellas  quinque  dictmt ,  quas  aliter  appdlarunt 
a  pluvia  'fd.dov;  Gr&ci.  Noftri  exiftimant  eas afubus dici ,  unde  Latine 
loquentes  dixerunt  easfuculas.     Ita  conftituendus  eft  Iocus» 

Et  qturendum  mde  foret^  nervofius  illuc  ]  Hajclongereceduntale- 
ctione  veterum  Iibrorum,  in  quorum  optimo  fic  fcriptum  inveni- 
mus; 

Qu&rendumque  necmde  foret  nervoftus  illud 

Quemadmodum  in  fuis  quoque  Iibris  reperit  P  artheniu<\     Necmide ut 
necubi  &  alia  id  genus.  GI.oiTa? ;  Nectmde ,  ^mdtv. 

Mm   1  sri- 


2.y6  I.    V  o  s  s  1    Obsehvationf.  s, 

Brixia  Chin£<t  fuppoftta  fpecuW]  Nufcjuaaa  hujus  fpecula?  nomen 
invenns.  In  hbris  nonnullis  vetcribus  lcgitur  Ciconia  non.Cbwaa.Ye- 
ra  leclio  eft  Cyctiea.  Col  isifte,  inarce  Brixienfi  hoc  temporeetiam- 
num  confpicitur,  fic  dictus  a  Cycno  regeLigurum,  propincjuo,  ut 
fingunt,  Pnicthontis ,  cjuem  iilicloci  habitaffeex  Ovicho  &  Paufania 
conftat.  Scholiaftes  Germanici ;  Cycnus  qtioquc  rex  LtgurtA  Pbaetbon- 
tis  proptnqum  dumjleret3  in  cycntim  converfm  efi ,  ideoque  morienspbtle 
camt.  Sic  lege. 

Cui  nunquam  Domini  limine aheffelicet^Hzc  cjuoque pcrperam  mutata 
funt ,  cum  libri  meliores  habeant  divum  limtne.  Divi  vel  divi  fratres , 
padim  appcllantur  larcs  &  penates.  Lex  Xlltabularum  j  Divos ,  & 
eos ,  qui  coslefles  fetnper  habtii ,  colunto,  &ollos,  quoscndoccclomeritA 
vocaverint,  HercuUm,  Liberum,  JEfctdapium ,  Caftorcm,  Polluccm, 
Quirwum.  Supra  nominavit  Divos  parentes ,  ubi  wulgoptn.ites  lege- 
batur.  Proprie  lares  dicebanturdcfunclorumanima?  j  itacjucnon  re- 
cle  cum  geniis  confunduntur.  Genius  enim  eft  cujufcunquesei  etiam 
inanimse  natura.  Lares  veronunquam,  nifideanimatis ,  autiisqua?. 
alicjuando  animam  ha!niere  accip.untur.  Rcgum  itacjue  cklmpera- 
torum  &  fortium  virorum  animas.-,  poftquam  ipfi  c  vita  cxcelTiiTent, 
Laribus  accenfcbantur,  ac  tum  demum  corum  itatua?  aut  fioillain 
larariis  collocabintur.  Hinc  Lampridius  in  vita  Alexandri  Severi; 
MatutinU  horis  in  larariofuo ,  in  quo  &  divosprincipesfed  opttmos  elcclos, 
&  jandiores  animat ,  in  queis  &  Apollomum  & qaantum  friptor fuorum 
temporum  dnit ,  Chriflum ,  Abraham  &  Ort>beum&  Dwfcorosh.ibcbat 
ac  majorum  ejjigies ,  rem  divinam faciebat.  Sicemendaridebethiclo- 
cus  cjui  multum  viros  cruditos  exercuit.  Hinc  patetquid  iit  Iararium, 
pro  cjuo  male  apud  Suetoniumin  Domitiano  Jegas  horarium.  Recle 
vcro  fe  habent  vcrfus  Calpurnii  Ecl.  i.  in  quibus  fruftra  fe  torquent 
viri  docli. 

Ncc  prim  ex  meritis  dcfuncios  Rottia  penates 
Cenfeat ,   occafus  nifi  cum  refpexerit  orim. 

Optat  ut  vel  femper  vel  quam  diutiilime  vivant  Car fares  &  ut  illos  de- 
hmftos  Roma  non  prius  accenfeat  penatibus ,  quam  ortusattingat 
occafum.  Nihil  clarius.  Non  te&e  vero  confundunt  quidam  lares  fa- 

miliarcs 


A   D     C.     Va   LER   ItlAl     C  A  T  U  L   L  U  M.  277 

miliares  &  caeleftes.  Familiares  enim  laresfunt  ^ioi  KctTDtyJshoi , 
qu:  in  penetralibus  ardium  colebantur ,  cjuofcjueinfra  Catullus  vocat 
pene-rrales  deos.  Lares  vero  cadcfles  credebantur  vcrfari  in  eo  fpatio^ 
quod  Lunam  &  terras  interjacct ,  quam  ttationcm  Heroum  animis  tri- 
buunt  plcrique  Grarci  &  Latini.  Hincccelo  potentesdicunturinin- 
fcriptione  antiqua,  apud  Tcrtullianum  libro  de  fpectaculis  cap.  v. 
CONSUS  CONSlLIO,  MARS  DUELLO,  LARESCOIL- 
LO  PO  jTENTJES.  Sic  habet  l:ber  Agobardi;  unde  S.ilniafiusfa- 
ciebat  COLIO.  A  ftf/tfnempeipfefor.rijbatfo/w;;/,  prolocoquiin- 
colitur.  Mirificefane.  Ecquis  verodubitarepoflit  quin  COJLO  hic 
fcriptum  fucrit  antique  pro  ccslo  ?  Larcs  ccelopotentcs ,  fmulares 
cceleftcs.  Mirum  tamen  virum  cruditum  adeo  fibi  placuifle  in  hoc 
vocabulo  ut  inde  quoque  formarit  coliginem.  Apud  Arnobium  quippe 
lib.  11.  fic  refcripfit;  ln  penetraltbui  coUgtnis  perpetuosfovetisfocos? 
Iftiufmodi  vocabulis  tuto  carcre  pclTit  linguaLatina.  Longe  rcctius 
legas,  caltgenis.  An  inquit  in  penetralibus  ardium  perpetuosigncs 
fovetis  laribus  coeligenis  ?  Attamen  cum  Lipfiusinfcriptode  Vefla 
&  Veff  alibus  moneat  in  veteri  libro  ita  hunc  Arnobii  locum  concipi ; 
Jnpene  inpenetrabilibus  &  colionU  perpetuosfovetisfccos ,  rectius  fic  fcri  - 
bas;  Inpeno,  inpenetralibus&  colinis  perpetuos  fovetis  focos  ?  Penus 
Vefla:  quid  fitnotum  ex  Eeftock  aliis.  Hinc  penatesiidem  quilarcs, 
quorum  fignacanina  pelle  contefta  cuflodia?  gratiacollocabanturin 
peno  ,  in  culinis  circa  focum  ,  &  denique  in  cava^diis  &  penetralibus 
qua  fumus  exiret  ,  aut  ubicunque  eorum  tutela  prodefTe  credeba- 
tur. 

Solam  conciliis  h,tc fuafagitia  ]  Ita  habent  libri  veteres  quod  al  i  ali- 
'    ter  ,  cgo  fic  mutandum  effe  arbitror ,   SoUm  Ctciliis  hacfuaflagitia. 
Cum  enim  ha?c  fcriberet  Catullus  Cscilio  infervieb.it  janua ,  prarcef- 
fit  enim 

Non  ita  Ctcilio  placeam  ctii  tradita  nunc  fttm. 

Inrelligit  vero  Carcilium  Metellum  Confulem ,  de  quo  poftea  ,  &  fi- 
mul  hujus  fratres  vel  genrles.  Ei  hoc  vero  loco  &  cx  altero  fatiscol- 
ligi  poteft  iftos  Caxilios  moechos  fuiffe  infignes.  Induciturautem 
hic  janui  loquens  Roma? ,  non  Brixia?  aut  Vcrona?  ut  exiftimabat  Sca  • 
liger.     Bona  enim  ifta  mulierdequahicagitCatullusreH&aRoma 

Mm  3  una 


•2.JZ  1.     VOSSI     O  B  S  E  R  V  A  T   I  O   N  E  S , 

una  cum  fuis  amatoribus  mcechatum  fe  contulerat  Brixiam.  Ueo  fub- 
jicit,  qui  tu  iftsec  janua  nofti,  cum  femper  limen  fervare  cogaris 
nec  liceat  tibi  peregrinari  &  vagari  nt  folent  mcecha?,  &  Qo'mt$ee 
uti  a  Grteck  appellantur.  IftiuTmodi  moechas  &  meretrices  L  itiia 
-vocant  limaces ,  id  efr  yoy>vox9hi#$  *  qua;  nempe  vat/antur  &  vi- 
vunt  extra  teftas,  cV  opponunturcochleis,  quibus  aeque  ac  teftudi- 
nibus  comparantur  mulieres  cafta?,  qujenempeaori.umfervaht;  Ita 
accipiendum  hoc  vocabulum  apud  Plautum  &  Varronem ,  fVigidi 
enim  funt  qua?  iftic  annotarunt  viri  docti. 

Speraret  nec  Iwguam  effe  tiec  auricnlam  ]  Repofui  e  Iibris ; 

Speret  nec  Vtnguam  ejfe  nec  auriculam. 

Quare  ha?c  le&io  difplicuerit  docris ,  nefcio ,  cumprorfus  fit  Catul- 
liana ,  ut  jam  fa?pius  monuimus. 

ADMANLIUM. 

Quod  mihi  fortuna,  cafuque  opprefilis  acerbo , 
Confcriptum  hoc  lacnmis  mittis  epiftolium : 
Naufragum  ut  eje&um  fpumanttbusarquorisundis 

Sublevem ,  &  a  mortis  limine  reflituam : 
Quem  neque  fan&a  Venus  molli  requiefcere  (o 
mno 
Defertum  in  lecto  ccelibe  perpetitur: 
Nec  veterum  dulci  fcriptorum  carmine  Mufe 
OblecTant ,  quum  mens  anxia  pervigdet : 
Id  gratum  eft  mihi ,  me  quoniam  tibi  ducis  ami- 
cum: 
Muneraque,  &  Mufarumhincpetis,  ScVene- 
ris. 
Sed ,  tibi  ne  mea  fint  ignota  incommoda  Manli , 

Neu  me  odi  fie  putes  hofpitis  officium : 
Accipe  queis  merfer  fortuna?  fludTibus  ipfe, 
Ne  amplius  a  miferodona  beata  petas. 

Tem- 


AdC.   ValeriumCatullum.         279 

Tempore  quo  primum  veftis  mmi  tradira  pura  eft  y 

Jucundumquumaetasfloridaveregerec : 
Multa  fatis  lufi.  non  eft  dea  nefcia  noftri , 

Quce  dulcem  curis  mifcet  amaritiem. 
Sed  totum  hoc  ftudium  luctu  fraterna  mihi  mors 

Abfcidit.  o  mifero  frater  adempte  mihi. 
Tu  mea ,  ru  moriens  fregjifti  commoda ,  frater. 

Tecum  una  totaeft  noftra  fepultadomus. 
Omniatecum  una  perieruntgaudia  noftra , 

Qjx  tuus  in  vita  dulchalebat  amor. 
Quoius  ego  interitu  tota  de  mente  fugavi 

H#c  ftudia ,  arque  omnis  delicias  animi , 
Quare ,  quod  fcribis  Verona?  turpe  Catullo 

Efte :  quod  hic  quifquis  de  meliore  nota 
Frigida  deferto  tepefecit  membra  cubili :   . 

Id  Manli  noneft  turpe:  magis  miferum  eft. 
Ignofces  igitur ,  fi,  qux  mihi  luclrus  aderait , 

Ha?c  tibi  non  tribuo  munera ,  quum  nequeo. 
Nam  quod  fcriptorum  non  magna  eft  copia  apud 
me,    . 

Hocfit,  quodRomasvivrmus.  illadomus, 
Illa  mihi  fedes,  illic  mea carpituraetas : 

Huc  una  ex  multis  capfula  me  fequitur. 
Quod  quum  ita  fit,  nolim  ftatuas  roe  merite  mali- 
gna 

Id  facere,  autanimonon  fatisingenuo: 
Quod  tibi  non  utriufque  petenti  copia  pofta  eft. 

Ultro  ego  deferrem ,  copia  fi  qua  foret. 
NonpofliHnreticere,  deae,  qua  me  Manlius  in  re. 

Juverir ,  aut  quantis juverit  oflkiis : 
Ne  fugiens  feclis  obliviicentibus  at-as 

Illius» 


280  I.  Vossl   Observationes, 

Illius  hoccaeca  nocle  tegat  ftudium. 
Sed  dicam  vobis.  vos  porro dicite  multis 
Millibus.  &  facite  haxchartaloquaturanus. 

-it  •&■  ^k. 

^t"  *7r  3v 

Notefcatque  magis  mortuuG ,  atque  magis : 
Ne  tenuem  texens  iublimis  aranea  telam , 

Deferto  Manlii  nomine  opus  faciat. 
Nam  mihiquamdederitduplex  Amathufiacuram., 

Scitis ,  &  in  quo  me  tbrruent  genere : 
Quum  tantum  arderem ,  quantum  Trinacria  ru- 
pes, 

Lymphaque  in  Oetaeis  Daulia  Thermopylis , 
Mcella  neque  atllduo  tabefcere  lumina  fletu 

Cetrarent ,  triftique  imbre  maderegenx. 
Qualis  in  aeni  pellucens  vertice  montis 

Rivus ,  mufcofo  profilit  e  lapide. 
Qui  quum  de  prona  praceps  eft  valle  volutus, 

Per  medium  denlitranfititerpopuli , 
Dulce  viatori  bafioan  fudorelevamen , 

Quumgravisexuftosxftushiulcatagros. 
Ac  velut  in  nigro  jactatis  turbine  nautis 

Lenius  afpirans  aura  fecunda  venit , 
JamprecePolluces,  jam  Caftorasimplorante: 

Tale fuit  nobis  Manlius  auxilium. 
Is  claufum  lato  patefecit  limite  campum , 

Ifque  domum  nobis ,  ifque  dedit dominam : 
Ad  quam  communes  exerceremus  amores , 

Quomea fe  molh candida  diva  pcde 
Intuht ,  &  tnto  fulgentem  m  limine  plantam 

Innixa ,  arguta  conftituit  foiea : 
Conjugis  utquondamflagransadvenitamore, 

Pro- 


Ad  C.    Valerium   Catullum.         jgi 

ProtefilaeamLaodamiadomum 
Incepram  fruftra ,  nondum  quum  fanguine  facro 

Hoftia  ca?leftis  pacificafTet  heros. 
Nii  mihi  tam  valde  placeat ,  Rhamnufia  virgo , 

Quod  temcre  jnvitis  fufcipiatur  heris. 
Quam  jejuna  pium  defideret  ara  cruorem , 

Doclra  eftamiflb  Laodamia  viro 
CcnjugisantecoacTanovidimitterecollum , 

Quam  veniens  unaatquealtera  rurfus  hyems 
Noctibusinlongisavidumfaturafletamorem, 

Pofletab  innupto  vivereconjugio. 
Quod  fcibant  Parcae  non  longo  tempore  abefle , 

Si  miles  muros  iflet  ad  Iliacos. 
Nam^tum  Helena?  raptu  primores  Argivorum 

Cceperat  ad  CeCc  Troia  ciere  viros : 
Troia  nefas,  commune  fepulchrum  Afiav  Euro- 
pxque, 

Troia  virum ,  Sc  virtutum  omnium  acerba  cinis» 
Qua?met&  id  noftro  letum  rniferabile  fratri 

Attulit.  hei  mifero  fraterademte  mihi! 
Hei  mifero  fratri  jucundum  lumen  aderaptum ! 

Tecum  una  tota  eft  noftra  fepulta  domus. 
Omnia  tecum  una  perierunt  gaudia  noftra , 

Qux  tuus  in  vita  dulcis  alebat  amor. 
Quem  nunc  tam  longe  non  inter  nota  fepulchra , 

Nec  prope  cognatos  compofitum  cineres , 
Sed  Troia  obfccena ,  Troia  infelice  fepultum 

Detinet  extremo  terra  aliena  folo. 
Ad  quam  tum  properans  fernentior  undique  pu- 
bes 

Grcca  penetralis  deferuere  deos : 

Nn  Ne 


15  2 


I.     VoSSl     OMERVAT    IONF.  3, 

» 

Ne  Paris  abdu&a  gavifus  libera  mcecha 

Otia  pacato  degeret  in  thalamo. 
Qu<  >  tibi  tum  cafu  ,  pulcherrima  Laodamia , 

Ereptum  eft  vita  dulcius  atque  anima 
Conjugium.  tanto  te  abforbens  vorticc  amoris 

JEftus  in abruptum  detulerac barathrum : 
Quale  ferunt  Graii  Pheneum  prope  Cylleneum 

Siccari  e  mulfa  pingue  palude  Kolum. 
Quodquondamc^fismontisfodiiTemedullis 

Audet  falfiparens  Amphitryoniades: 
Tempore  quo  certa  Stymphalia  monftra  fagitta 

Perculit ,  imperio  deterioris  heri : 
Pluribus  utcaditsreretur  januadivis, 

Hebe  nec  longa  virginitate  foret. 
Sed  tuus  altus amor  barathro  fuit  altior  illo , 
'Qui  in  vita  indomirum  ferrejugum  docuir." 

Nam  neque  tam  carumconfedtoxtateparenri- 

Una  caput  feri  nata  nepotis  alit : 
Qui  quum  divitiis  vix  tandem  inventus  avitis 

Nomen  teftatas  intulit  in  tabulas , 
Impia  derifi  gentilis  gaudia  tollens , 

Sufcitat  a  cano  volturium  capite; 
Nectantumniveogavifaeft  pullacolumbo 

Compar,   qusemultodiciturirnprobius 
Ofcula  mordenti  femper  decerpere  roftro , 

Quam  quae  prscipue  muitivola  eft  mulier. 
Sed  tu-olim  magnos  vicifti  fola  furores , 

Ut  femel  es  flavo  conciliata  viro : 
Aut  nihil  aut  pfculo  cui  tu  concedere  digna 

Lux  mea  fe  noftrum  contulit  in  gremium. 
Quam  circum  curfans  hinc  Uiinc  facpe  Cupido 

Fut- 


Ad  C.  Valerium  Catuhum.        *8$ 

Fulgebat  crocina  candidus  in  tunica. 
Quse  tamen  etfi  uno  non  eft  contenoi  Catullo^ 

Rara  verecunda?  furta  feremus  herse : 
Ne  nimium  fimus  ftultorum  more  molefti. 

SiEpeetiamJuno  maximacadicolum 
Conjugis  in  culpa  fbgrantem  quottidiana, 

Nolcens  omnivoli  plurima  furta  Jovis : 
Atqui  nec  divishominescomponier,  asquumeft: 

Ingratum  tremuli  tolle  parentis*onus. 
Nec  tamen  illa  mihi  Vefta  deducta  paterna 

Fragrantem  AiTyrio  venit  odoredomum. 
Sed  furtiva  dedit  mira  munufcula  no&e , 

Ipfius  ex  ipfo  dempta  viri  gremio. 
Quare  illud  fatis  eft ,  fi  nobis  is  datur  imus , 

Quem  lapide  illa  diem  candidiore  notat. 
Hoc  tibi  quod  potui  confeclrum  carmine  munus 

Pro  multis  aiiis  redditurofficiis: 
Ne  voftrum  fcabra  tangat  robigine  nomen 

Ha?catqueilladies,  atquealia,  atquealia: 
Huc  addenrdiviquamplurima,  quasThemisolim 

Antiquis  folita  eft  munera  ferre  piis. 
S itis  felices  &  tu  fimul ,  &  tua  vita , 

Etdomus,  ipfeinqualufimus ,  &domina: 
Et  qui  principio  nobis  terram  dedit ,  audtore 

A  quo  primo  funt  omnia  nata  bona : 
Et  longe  ante  omnis  mihi  quac  me  carior  ipfo  eft 

Lux  mea :  qua  viva  vivere  dulce  mihi  eft. 

Accipe  qais  merferfortun&  fluciibus  ipfe  ]  In  quibiifdam  libris  verfer, 
non  merfer ,  (ed  non  illud  magis ,  quam  alterum  rectum.  Sic  quoque 
Horatius  Epift.  i.  lib.  i.  merfor  civilibus  undu ,  quamvis  &  illic  va- 
rient  exemplaria. 

Nn  z  Quod 


i#4  I.  V  o  s  s  I    Observationbs, 

Qrtod  hic  quifquam  de  meliore nota  ]  H^ec  non  funt  fincera.  Antiqua 
exemplaria  hnbent  quifquis,  non  quifquam,  &  mox  pro  tcpefeaty 
optimus  liber  Iiabet  tepefiant.  Vixdubito,  quin  licfcripferit  Catul- 
lus; 

Quod  bic  vix  cui  de  meliore  nota 

Frigida  deferto  tepefiam  mcmbra  cubili* 

Verona?  erat  Cattillus ,  unde  ut  Romam  revertatur  hortatur  Man- 
lius ,  ea  pra?cipue  d«  caufa,  quod  non  putaret  Veronse  efle  amicas  „ 
quarum  confuetudine  melioris  notx  homines  poflentaffici  &  detincri, 
cum  ex  omnibus  ItalirE  urbibns  &  provinciisquidquidpulchrum  eflct 
Romam  eonfluerer.  Hanc  malo  fententiam  ,  quam  legeie tepefaclaty 
quemadmodum  in  fuo  Irbro  fupra  fcriptum  invenitStatiui  AchiJIesj,. 
quideLesbia  accipiendumputabat,  cujusleftumabfente  Catullofre- 
quentarent ,  quotquot  Romae  efTentmelioris  notaj.  Vix  cui ,  pro  vix 
cuiquam. 

Quod  tibi  non  utriufque  petenticopu  facla  eff\  Reduxi  veterem  Ie- 
ctionem  qua?  in  plei  ifque  manu  exaratis  comparet  exemplaribus. 

Quod  tibi  non  utriufque  petenti  copia  poftaefl.. 

Sic  Grarci ,  fic  quoque  Latini  paffim  Ioquuntur. 

Omnibusinque  locis  celebretur  fama  fepulti^]  Abefl:  hic  verfus  a  fibris9 
quibus  u(i  funt  Scaliger&  AchillesStatius.  Sanenonefle  Catuiliet- 
iam  lippus  viderit.  Mediolanenfe  exemplar,  cseterisomnibusvetu- 
ftius,  aliuniNexhibet  verfum,  aliquantoquidem  meliorera  vulgato? 
non  tamen  Catullianum ,  hunc  nempe ; 

Omnibut  &  triyiu  vulgttur  fabuLt  papm. 

Margini  adfcriptum  erat  eadem  vetufta  fane  manu  SENECA  SUP- 
PLF.VIT.  Quifnam  iftc  Seneca  fuerit  non  multum  fcire  laboro. 
Recordor  me  vidiffe  exemplar  in  quo  Seneca  dicebatur  auclor  efle  qua- 
tuor  verfuum,  qui  /Eneidi  pra?fit*untur.  Sed  &in  pluribus  Lucani 
codicibus,  dicitur  is  ex  abrupto  eKorfus  faitm  poema  addito  hoc  fcho- 
Jio,  bas  verftts  primos  vu  Seneca  dicitur  addidjfe ,  utquidamvolunt, 
AVUneulm  lucant.  An  hoc  verum  fitaliiarbitrentur.  Florumquen- 
<$am  f  uifle >  qui  &  ipfe  Seneca  fuerit  dictus ,  cujufque  nonnulla  exftant- 

epi- 


Ad'C.  ValeriumCatullum.         285 

epigrammata  inter  ea,  qua;  Pitha?us  edidit,  &alia  nonnullaqua»m 
Anthologia  Luxorii  occurrunt,  &  hoc  quoque  conftat;  fedanhic 
Florus  hiltoricus,  an  alius ,  non  fatis  certum.  Hujus  quoque  Flori  feu 
Seneca;  creditur  efle  Pervigilium  Veneris ,  quodinepteCatuIIo  tri- 
buitur.  Sane  quicunque  demum  Hte  fuSrit ,  magnum  bonorum  libro- 
runi  infeflorem  &  interpolatorem  eum  fuiflfe  conftat.  & 

Nec  tenuem  texens  fublimis  arancatelam]  Subttlis  pro  fublhnis  ha- 
bent  libri  nonnulli.  Sed  &  alterum  rectum.  A^^ojott^]^1  a&XVfig 
dixit  Hefiodus. 

In  deferto  Allii  nomine  opus  f*ciat~]  Quod  in  libris  veteri  bus  Alii 
conffanter  fcriptum  reperiatur ,  ideo  hunc  Manlium  feu  Mallium ,  di- 
etum  quoque  fuifle  Alliumexiftimabat  Scaliger.  Putat  quippehuwc 
Mallium  ex  Allia  fuifle  gente,  adoptatum  autem  in  Manliam  ,  vo~ 
catumque  Manliura  AHienum ,  pro  quo  Allium  metri  gratia  dixerit 
Catullm.  Sed  vix  ,  utputo,  cuiquam  docto  iftud  perfuaferit.  Pro* 
euldubiolic  fcripferat  Catullus ;, 

Deferto  Malli  nomine  opus  factat., 

Nominibus  propriis  paflim  in  veteribuslibrisdefuntliterajinitiales, 
qua»  poltea  a  librariis  rubrica  addebantur.  Qua  in  re  quam  farpc  negli- 
genter  verfarentur ,  nemo  qui  vetera  trivit  exemplaria  poteft  ignora- 
re,  urpote  in  quibus  crebrce  ubiqueiftiufmodi  compareant  lacuna?, 
quas  unufquifque  poftea  pro  fuo  refarciret  captu. 

Nam  mihi  quam  dederit  duplex  Amathufia  curam~]  Duplicem  viri 
docti  accipiunr  hoc  loco  pro  dolofa  &  verf uta  »  ut  HoratiusUlyflem 
vocat  duplicpn  Od.  vi .  lib.  1; 

Nec  curfus  duplicu  fer  mare  Uljxci. 

Verum  id  aliter  fefe  habet ,  nequeenimduplexhicdiciturUlvfles^ 
fed  duplkU  hic  ponitur  pro  duplices.  Errores  dupllces  Ulyflis  ideo 
«Jixit ,  quod  multi  e  veteribus  crediderint ,  ilium  non  torum  confum- 
fifle  decennium  dum  in  mari  vaoatur  interno,  ied  &  externum  mare 
feu  Oceanum  fulcafle,  &  condidiflein  LufitaniaUlyfHpona  ,  &in 
Germania  £qv  Qpvytov  5  &  alibi  alias  civitates..  Hujus  erroris  men*- 
"ttonem  quoque  facit  Manilius,  initiolib.  11.  cum  fic  canit; 

'Enoremquc  ducis  totidem  qmt  vicerat  atrnU 

Nn  3  Inftati- 


2%6  I.    Vossl     Observationes, 

Injiantem  beUo ,  gemtnata  per  aquora  pontL 

Ita  quoque  meus  liber,  qui  longeGemblacenfieft  melior&emen- 
datior.  Ma!e  autem  hxc  a  viris  mag  nis  immutata  &  accepta  fucre, 
cum  gcminata  Ponti  a»quora ,  «ea  qua  diximus  ratione  exponi  &  intel- 
ligi  debeant.  Quandoquidem  crgo  duplex  pro  dolofo  ne  quidem 
iatis  videatur  Latinum  ,  f  upereft  ut  per  duplicem  Amathufiam  ,  amo- 
rem  quo  utrumque  fexum  perfequebaturintellexerit  Catuilus ,   utpote 
qui  non  Lesbiam  tantum,  fed  &  compluresdet>eriret  adclefccntcs. 
Hunc  verum  efle  fcnfum ,  vel  ipfa  fatis  oftendat  qua;  in  Amathunte 
Veneris  olim  fuit  effigies  .  dequafic  Hefychius ;  A^cVir©^.  ©eo  - 
Cp^T^  ykv  tvv  tP[j,a,(pp6<h7vv  QnQiv.    Oe  q  tu  -srB*  A'y,a,9ou£i:Q, 
ye^aCpoos  Ucuavt  iodv  avfya,  ihj)  Qilv  \%vjyaTi(dr  cv  Kv7rpa 
Aej^.    Sic  concipienduseftifteHefychiilocus.   Hcaaviid  eft  Apol  • 
lini  vel/£(cuIapio,  nam&  hic  quocjue  aliquandoimbcrbis  fingcbatur 
tefte  Paufania.  Ha?c  eftnempeVenusillaaV^oyuw®*'  qua?ut  nunc, 
itaquoqucolim,   nona  Cypriismodo,   fed  6:  multisquoquealiisco- 
lebatur  gentibus  &  promifcue  quidem  ab  utroque  fexu ,  quodque  ma- 
gis  mirerefmeinvidia.  Qui  enim  puerorum  tenentur  amore  conte- 
mnunt  mulieres ,  xAeiTog/dfyffUj  verocomemnuntviros.  Pertra- 
ctando  enim  &  fricando  crefcit  clitoris  etiam  ad  magniti:dinem  mem- 
bri  virilis.  Hinc  »A«xj£/ei£«y  a  Polluceexpomtur  tv  2\&tya,Qa,' 
Actar^v  tLuj  KXeiTs^Joa,.  Vulgo  tamen  pro  24&^a()a,XdoT<{v  Jegas 
S^&^jctvxj  cia\dor{v9   quam  le&ionem  licet  Euftathrusaliquara- 
tione  conHrmare  videatur,  eo  tamen  minus  fequor,  quodakeram 
in  optimo  meo  libro,  quique  raro  &  ferenunquam  faiiit ,  invene- 
rim.  Nam  fanein  re  Venereanotum,quid  fit  i^a,Qct?&6iV  fcu  i^/ctAceV- 
0-«v.    Nec  tamen  adverfabor  fiquis  exiftimet  vocem  O^&^afta,- 
Aciay«v  ex  varia  le&ione  2^4>ct0c/7A«v  &C  2\&-fya,/\doseiv  forma- 
ri  potuilTe  ,    quibus  demum  gloffematis  loco  accelTerit  2^v/ctv  Kj 
ya-Xdc&eiv.  Ut  ut  fit  conftat  in  mulieribus  a?que  ac  inviris  partes 
iftas  tractando  crefcere ;  cujus  rei  vei  e  pucrjs  caftratis  fumas  licet  do- 
cumentum  ,  illis  enim  fi  a  Venereabftineant,  nunquam  eapars  cum 
reliquo  augetur  corpore.    In  mulieribus  vero  exemplo  fint  herma- 
phroditi,  qui  ut  plurimum  verx  funt  nmlieres,  non  difcrepantes  a, 

ca^teris, 


A  D    C.    V   A   L^    R  I   11  M    C  A  T  U  L   L   U  M.  28/ 

ctteris,  nifi  exceflu  memBri,  quo  viros  imitantur ,  quoqueomnia 
ea  quse  viri  peragant,  non  in  fuum  rantum,  fed  &  viri!emquoque 
fexum  prodigiofam  frangendo  Venerem  ,  ut  merito  Seneca  epiff. 
xcv  de  illis  dixerit-,  Du  illas  de<eque  trule  perdant ;  adeo  perverftm 
commenta,  genus impttdidtU ;  virosiueant.  TalisquoqueapudMaitia- 
Iem  tribas  Philamis ,  qua?  pueros  pjedicabat.  Nec  dubitandum  quin 
iftiufmodi  quoquefuerint  ifta?  feminaj ,  quas  in  mares  permutatas  fuif- 
fe,  teftantur  Plinius  &  Phlegon  in  mirabilibus  &  complures  alii. 
OHm  prodigiis  accenfebantur ,  &  vel  mari  mergebantur ,  vel  depor- 
tabantur  ad  infulas.  Sed  vero  fuo  tempore  in  deliciis  habitas  fuiffe  fcri- 
bit  Plinius. 

Lympbaque  in  Oeteis  Malia  Tbermopylii']  Ita  hunc  locumrcftituit 
Scaliger ,  non  male  quidem  ,  dubito  tamen  an  vere.  Librifcripti  ha- 
bent  Maulia.  Jam  farpemonuimus  nonnimiumefTe  fidendura  literis 
initialibus,  utpote  quae  a  veteribus  abfint  exemplaribus.  Cum  vero 
in  eo  codice  qui  olim  fuit  Hieronymi  Commelinifcriptum  fit  Daulia, 
utique  non  re jiciendam  exiftimo  eam  lectionem.  Daulis  oppidum 
Phocidis  fitum  eft  in  excelfo  jugo  ad  pedem  Oeta?  montis ,  unde 
Daulia  regio,  qua?  aliter  Dryma?aappellatur.  Cum  veroThcrmo- 
pylz  in  Phocide  collocentur,  Daulia  vero  regio  eafucrit  Phocidis 
pars  qua?  Oeta?  monti  adjacct  ,  manifeftum  eft  qmre  Catullus  in 
Daulide  ponat  Thermopylas  ,  quas  tamen  alii  in  Melienfi 
feu  Malienfi  tractu  coilocant.  Iidem  vcro  funt  Melienfes  &  Ma- 
lienfes ,  quamvis  Scylax  cos  diffinguat.  Scd  apud  illum  ubiquele- 
gendum  Ac&fju&g,  non  MttXi&g.  Porro  quod  de  Daulidis  etymo 
fcribunt  vetcres ,  cam  dici  quod  arboribus  opaca  fit ,  id  an  vcrum  dt- 
dubito.  Acu>A&J  non  tantum  ^ctnw,  fed  &  facem  &  incendium 
notat,  idem  nempe  quod  oaA@"  a  ^cuoo-  Non  enim  aquas  tantum, 
fed  &  flammas  aquis  permixtas  vomit  mons  Octa  ,  ut  non  folum  ex 
hoc  Catulli  Ioco ,  fed  &  ex  Timone  Luciani  coiligerc  eft.  Negat  ta- 
men  id  ipfum  vetus  Sckoliaftes,  quiad  hunclocum  notaj ;  0/777  e<rz 
jUgv  ttjg  Qux,id(&  op@*  C-^qAoV)  %  fXivjoi  K)7rtQvxQg  (phoyctg 
ttvitvoj.  7rug  oujj  t&td  Xiy{  viw  \  EoiKi,  fxoi  010U  c««  H^jcAjj^. 
-n  TiAdoTctiov  KctT  ichccv  a£i&)Qv  KszsoQiAoKlqTxbAoKewluQvi. 
Sed  ifti  Scholiafta;,  quando  receditaGrammatica,  nihilo  plustri~- 

buen- 


i38  L   Vossl    OBSHvTtiONEs, 

buendum  quam  aliis  Grammaticis.  Ignes  huic  monti  fubefle  five  illi 
fint  conlpicui,  five  occulti,  ipfe  aquarum  fervor  vel  potiusardor 
dectarat.  Attamen  ut  credam  nonnunquam  flammas  &  incendia, 
etiam  cum  accolarum  damno,  eru&are  hunc  raontem ,  praeterCa- 
tulli  &  Luciani  teltimonia ,  facitqucquePapiniiStariilocusintpi- 
ccdio  Pileti  Urfi ; 

-----  Si  vcl  fumante  ruina 
Ruclajfent  dites  Vefuvtna  tncendia  Locros. 

Locros  dites  vocat  Locros  Opuntios ,  qui  ditiffimos  &  feliciflimos 
poffidebant  campos  ,  cum  &  Epicnemidii  &  alii  Locri  montani ,  x- 
cjue  ac  eornm  vicini  AiftOd&g/eie ,  terram  inhabitarent  admodum  fa- 
melicam.  Non  intelle;.ere  hunc  locum  Statiani  interpretes.  Non 
poffe  vero  hsec  incendia  accipi ,  nifi  de  incendio  Oetat  monris  ,  quem 
accolebant  Locri  Opuntii ,  libenter  ut  puto  fatebitur ,  fiquis  Stribo- 
nem  &  veteres  confulat  Geographos.OIympum  pro  Oeta  pofuit  Ma- 
niliuslib.  I. 

Sunl  autem  eunftU  permixti  partibus  ignes 
Qui  gravidas  babitant  fabricuntes  fulmma  nubes 
Et  penetrant  terras ,  Mtnamc[ue  minantur  Olpnpty 
Et  calidat  reddunt  ipfis  in  fonttbut  undas. 

Sic  recte  habent  libri  veteres.  Manifefte  hic  agit  de  Thermis  Locren- 
fium  ,  qua?  erant  m  Oeta  monte ,  non  autem  in  Olympo.  Attamen 
fieri  potefr ,  ut  &  in  Olympo  monte  iftiufmodi  fuerint  loca  fulfurea  , 
nam  certe  &huic  vicinifuerecampiPhlegrati,  &  hincfortcGyrto-- 
nii ,  qui  ad  pedem  Olympi  habitabant ,  dicfci  Phlegya?.  Cum  vero 
dicit  Mtnamque  minantur ,  intellige  incendium  fimilc^tnaeo,  pari 
ratione  ac  apud  Statium  Vefttvina  incendia  accipi  debent ,  pro  incen- 
diis,  quse  fimilia  fint  Vefuvinis.  Auclor  Etymologici  magni  ifrum 
fervorem  d  Minerva  monti  huic  inditum  efle  fcribit,  idquein  gratiam 
Heiculis.   <J>;Aw  jj  ^t^y,07wKo^  Kiyi  •A&hei&giTret  qk£  jj  A'0>j- 

Vcc 


Ad    C.  ValeriumCatullum.        2S5 
vcZ  3c?f*a  A^Tffit  H*^cxA«  cW*j£e.   Vide  Parcemiographos  int 

Dulce  vutori  Liffo  infudere  lcvAmen  ]  Cum  in  plcrifque  libris  vctu- 
ftis  fcriptum  Citb^ffoinjudore,  utiqueeamlectionemamplevifumus. 
Baflus  idem  eft  quod  craflus  &  pinguis.  Gloflfa;;  Bajfus'if%vA(&'. 
Bii^tilns7nczv?  \S5SVA3 &<&*£$>  B.iffilitai  7nx.z'JTVj<;.  Sed  &in  Lati- 
nisGIotfis  paflirn  lnvemas  ,  Buffus,  pingtiis,  obejiis.  HincBaifus& 
Bafla  cognomina  apud  Romanos.  Eit  vero  hoc  vocabulum  ab  eadem 
origine,  qua  71A os&>  &  7tkotu v  ,  quo  &  Homerusutitur.  Hcfy- 
chius  TleLosova,  7rBCX,vTspov  -1  ^kcnvnpov  k^  Truosag  civccj.  Ab  ea- 
dem  origine  poffit  videri  Germanicum  vas ,  ves ,  feu  vet ,  qimd  pin  - 
guem  notat,  nec  incommode  omnia  derives«a  ttccoo  &C  7i&ozcidsq. 
Sed  analogice  magis  deducas  a  7tvc%v$  »  5rayj/«Vj  7tncosoav  ,  unde 
Trtios-'^*  i  r&  item  a  Qcibvs  ,  {ZclSioov  ,  Qciosoov,  &  $cios(&>) 
unde  @&osov  XUC/0V  aPuc*  Epicharmum  pro  pingui ,  fiaJvTipco  £ 
cvyitoi  ,  ut  interpretatur  auclor  EtymoJogici.  BaiTus  itaque  fudor  eit 
pi.iguis  &  copiofus. 

Jj/«  pff^  Pollucis  jam  Cajloris  implorata  ]  Caftorem  &  PoIIucem 
ccelo  receptos  a  Jovepatreimpetraflefibiftationemiltiufmodi,  ubi 
commode  np.v igantibus  poflent  prodefle ,  ac  propterea  fyxg  o-oiTTJpcc^ 
appellari ,  ex  fabulis  notum.  Sed  vero  illos  poft  hoc  beneficium  opus 
habuifle,  ut  in  lingulisnavigantium  periculis,  apud  Jovem  interce- 
derent ,  id  nefcio  an  alibi  invenias.  Quare  videndum  num  meliorli- 
brorum  quorundam  fcriptura  -, 

J.-im  prece  Polluces  jam  Caftora*  implorantes. 

Qiiod  ii  iflttd  01X01x9  ty*v\s  difpliceat ,  re&lusimpiorar.tetegis,  nt 
nempe  conftruarur  cuxwprece.  Notandum  vero  Diofcororum  opcm 
r.on  olim  invccari  folitam ,  nifi  vel  metus  vel  periculum  pra?cefliflet, 
quod  ipfum  quoque  hic  obfervat  Catullus.  Artemidorus  Oneir.  11. 
cap.  x l  1 1,  de  Diofcoris  ;  HosTijpts  y5  ei<nv  ol  fyoi ,  ci^d  toov  t*sZ9- 
tbpov  cJttj  %v\  (poQca  yj  KtvovuJa)  fyouivuv.  Hinc  &r^et,  (uaoov  Jtoi 
a  Laconibus  dicti ,  ut  docet  Simplicius  ad  fecundum  Phytica?  acroa- 
feos  librum  ,  ideo  nempe  quod  non  nifi  parum  a  moite  remotis  auxi- 
liarentur.  Sed  &  mcpuflJi^ts  fimili  plane  de  caufa  nominantur iidem. 

Oo  Dio- 


2qo         I.    Vossl   Orservationes, 

Diofcori.  Uti  enim  poft  gravium  &  periculoforum  declinationes 
morborum ,  ifte  circa  aures  apoftemata  feu  inflammationes  folent 
provcnire,  ita  quoaue&  Diofcori,  non  ,  nifi  jaminmcrtispericu- 
lo  conftitutis,  opem  fcrre  credebantur. 

Arguta  conftituit  folca~]  Arguta  accipi  hoc  loco  poflit  probrevi& 
exili ,  quemadmodum  Serviusinterpretaturiilud  Virgilii  u  i.Georg. 
Argutumque  caput  ,  ubideequisagit.  SicquoqueGIpfT.  Gra?coIat.in 
quibus  argutum  redditur  \xd#qov  ,  non  male  ,  cumnotum  fitnon 
minus  in  matronis  &  puellis  pedum  ,  quam  in  equiscapitum  com- 
mendari  exilitatem.  Commodetamenharc  interpretaberisdearguto 
fono  quem  edant  folea; ,  cumeadem  iaiionc, irgutmn  tiemusdc  argu- 
tum  peftinem  idem  dixerit  Virgilius.  Notum  quid  in  foleis  feucie- 
pidis  VenerisnotaritMomus,  quod  nempehirundinum  inftar  trifia- 
rent  &  nimis  elTent  garrula? ,  077  tfvloi  cwt%$  ts  xjzzroory.a,  k.  Xictv 
«j/A<*Aoy.  Crepant  autem  folea?  cum  nova?  funt,  aut  cimadignem 
ilccantur,  aut  cum  arte  conftruuntur.  Ut  olim  ita  quoquenuncin 
gentibus  qua?  elegantiori  ftudentluxuifrequentifliinuspafrimoccur- 
rit  tinnientium  crepidarum  ufus.  K^7n^ct  vocabant  Grsciafono 
quem  edunt ,  &  hine  Bceoti  KpxTrz^oQopoi  olim  dkebantuf.  Polluxj 
KfXTnZpQoQXS  0  etvcq  tx$  Bo*«7^V  KgpHv©* ,  %\d  *w  cvcwXvf 
Itttd  x,(>xya,eQ,.  Ita  legendum.  Alia  longe  ratione  tc^a7ii^ia,  lignea? 
dicebantur  folea» ,  quibus  uvas  &  oleas  calcabant  Boeoti,  quia  nempe 
ipfi  «que  ac  fullones  folerent  pedibus  argutari.  Verum  iftiufmodi 
%{ȣ7nf\a,  erant  ruftica,  &  nihil  minus  forfan  quam  cvcwXrfltxcl. 
Sonantibus crepidis  accenfendar  quoquefunt  d(>GvAcq  vel  d^vhi' 
&$>non  ficdida?  ®^«  -n  dgyot^etv,  utnugantur  Grammatici,fedab 
dgy.&icty  unde&  dgpQvAcq  apud  Hefychium.  Thcacritus  Idyll. 
vir. 

— .  us  t<sC  7n(n  vetoz-oyzvoio 

JlcZoZi  Ai0@*»   r7f\cUvQ&    TTZJ'    ^^vXioi&JiV    *«ty. 

Euripides  Orefte ,  te^ov  'ixv&  ^QvAvc  nQetTi  ytj  x]v7m'U. 
Sed  &  A' 'yvx,s\cu$i$  &  complura  aliacrepidarum  &  calceorum  fo- 
.nantium  genera huc  referri  poflint ,  alia?  ornatioiis ,  aliae  fimplicioris 

ftru- 


Ad  C.  Valerium  Catullum.        291 

ftructura».  Quod  fiquis  fcire  defideret ,  cuidemum  ufuiifte  infervi- 
ret  tinnitus ;  is  mulierum  confulat  ingenium.  Quotaquarque  enim  eft> 
vel  paulo  formofior,  quarnoneminusquoqueaudiiifpeclariqiiege- 
ftiat,  qureque  fi  liceret,  tota  tintihnabulum  fieri  non  cupiar?  At 
vero  longe  alia  crat  ratio,  fi  mcechatum  irevellent.  Tuncnempe 
[Aoijstxd  ufui  erant  \jzM$q )xciQ,  ,  qualiaerantx9Viwa06?»  tunc  ut 
furcs  fpongiis  pedes  iubiternebant,  tunc  quoque  lanata?  impriinis 
placebant  iolex ,  utpote  qua»  maxime  effent  taciturna»  cV  ad  fallendos 
miferos  maritos  aptiffima?.  Hinc  eft  quod  noclurnis  ufibuspotiffi- 
mum  deftinarentur»  De  his  Martialis ; 

Defuerit  fi  forte  puer ,  foleafque  libebit 
Sumere ,  pro  puero  pes  erit  ipfe  tibi. 

Ita  concipitur  hoc  diftichon  in  veteribus  membranis 5t recte  omnino. 
Ludit  in  vocabuIop«,  quod  &  foleam  &  puerum  notat.  Grarcum 
enhv  71x7$  ,  &  Latihum  pes ,  Martialisastateeodem  fonabatmodo. 
A  Tibeni  &  Caligula*  impp.  temporibus ,  tam  apud  Romanos  quam 
Gtarcos,  mos  obtinuit,  ut  diphthongus  AI,  velutE  fimplex  pro- 
nuntiaretur ,  ut  fufius  a!ibi  oflendimus.  Pari  fere  ratione  fa&um ,  ut 
apud  ^Eoles  &  Spartanos  ttop  &  puerum,  &  pedem  fignificaret.  Ut 
vero  ad  fonantes  redeam  crepidas,  elegantiflimajomninofuntilla;, 
quar  a  Perlis  &  Indis  nonnunquam  ad  nos  deferuntur ,  prorfus  fimiles 
veterum  fcabillis  quorum  figuram  videre  eft  apud  Rubenium  dere 
Veftiaria ,  quamvis  nec  is,  nec  ali;  rationem  illorum  fatis  percepe- 
rint.  Compingebantur  illa  e  duabus  tabulis  buxeis  arqualibus  &  ejuf- 
dcm  prorfus  figurae  ac  fit  planta  pedis.  Ha?  tabellx  ea  fere  ratione  qua 
jeoli  feu  folles  conjuncta*  erant  corio  plicatili ,  itaut  addu&ioneaut 
impofitione  pedis  comprimi  &  laxari  poffent.  Habebant  vero  duo 
fbramina,  quorUm  unum  admittendo  aeri  inferviebat,  alteri  vero 
infcrebatur  fiftula  serea  aut  ferrea ,  per  quam  aer  preffione  pedis  elifus 
fibilum  ederet.  .Iftam  fiftulam  Libanius  vocatx.ctv6va>o-i^powj.  In 
Indicis  fcamillis,  qua»  funt  concinniorisforma» ,  acfmtifla,  quajin 
marmore  Etrufco  vifuntur ,  fiftula  haec  affurgitinter  maximum  pedis 
digitum  &  illum  qui  hui«  eft  proximus.  In  apice  hujus  fiftula»  confpi- 
citur  vel  rofa  vel  alius  flos ,  qui  alternis  clauditur  vel  aperitur.  Pede 

O  o  2  fnblato 


1^1  I.  V  o  s  s  I  Ob.servati.ones» 

fublatoclauditur,   eodem  veroappulfoadterram  re(eratur>  actotam 
fere  fuperiorem  pedis  fuperficiem  purpureis  conveftit  roliis.  Acce- 
dunt  nonnunquam  tintinnabulamufica,  quibus  fabricandisexcellunt 
Indi.  "Vcrum  talis  habitus  mimis  &  theatris  convenientior>  quam 
jnatronis.  Rideant  nonnulli  crepitantes  iliiufmodi  foleas ,  &  ranquam 
barbarum  concentum  afperncntur>  kd  veroaliter  fenfuroseflearbi- 
troreos,  qui  aures  habent  teretes  >  &  quod  pluseft,  exercitatas, 
quique  norunt  nullani  efib  gratiorem  muficam  ,   quam  qua?  ex  fonis 
conftat  diflonis  quidem ,  fed  tamen  adnumerumrcdeuntibus.   Ec- 
quis  neget  crotaliitrias  concinno  pedum  manuumque  plaufu  gratiores 
concitare  affectus  etiam  apud  viros  muficz  peritiflimos  ,  quam  inte- 
gri  fa?pe  poflint  muficorum  chori  ?    Apud  veteres  quidem  perfe&iffi- 
ma  omnino  facerdotum  magnae  matrisfuit  mufica,  utpotcquibusin 
tam  copiofo  caftratorum  grege  pra?ftantium  cantorummagnusfem- 
per  effet  delectus.  IJIi  ipfi  tamenharmoniajfuajaliquiddeefleexifti- 
Hiabant,  nifi  etiam  accederent  cymbala  ,    crotala,  tympana,  fca- 
bilfi ,  flagella  &  diftbrmes  ululatus  ,  quo  nempe  ex  tam  diflbno  ftre- 
pitu,  numeris  tamen  &  menfurse  adftric~toabfolutior&  omatiore- 
mergeret  fymphonia,  &  ut  contraria  contrariis  appofitamagiselu- 
cefcunt ,  ita  quoque  in  communi  harmonia  rudior  &  incomtior  fonus 
meliori  fuccineret ,  ipfaque  famulantium  fonorum  multitudo  &  varie-  • 
ras  apparatum  faceret  &  majeftatemconcentuiconciliaret.  Quimu- 
fica?  funt  ignari  difficulter  ha?c  accipient,  fed  vero  qui  aures  habent 
eruditas,   hoc  quoque  largientur,  fi  centum  fint  voces  difcrepantes 
quarum  nulla  meiior  efTefingatur  quam  fit  damorcorviaut  jjubonis, 
aut  Iatratus  canis ,  aut  denique  quicunque  alius  ingratus  &  inarticula- 
tus  ftrepitus ,  &  contingat  ut  foni  ifti  difloni  ad  numerum  &  menfu- 
ram  artificiofe  difponantur,   ita  ut  fiatharmonia;  illam  harmoniam 
longe  gratiorem  &  meliorem  fore  >  quam  fi  centum  exaudiantur  tc- 
ftudines,  licet  pari  artificio  ab  optimis  pulfentui  magiftris.  Verum* 
hxc  funt  alius  loci ,  itaque  obiter  attigifTe  fufficiat. 

Quod  temere  invitis  fttfcipiatur  heris^  Scaliger  in  fuo  libromonet 
fe  reperiflfe-^«rf»i  temere ,  &  explicare  conatur ,  fcd  non  perfuadet. 
Antiquiora  exemplaria'vulgatam  confirmant  leclionem  ,  qua*  fenfum 
tontinetmeliorem.  . 

Qutm  jejtma  fium  defidtret  nra  cruorem  ]   Laodamia  rnultis  hoftiis. 

csefis 


Ad  C .  V  a  l  e  r  i  u  m  C  a  t  u  l  l  u  m.  255 
caefis  placare  deos  conabatur,  non  tamen  fatisfecic ,  utpote  quibus 
non  nifi  fanguine  ilJius ,  qui  primus  c  navibus  Grarcorum  c<?redere- 
tur,  eflet  litandum.  CIarumitaqu?'quaredicataram  jejunam  ,  non 
quemlibet  fed  cantum  piuni  &  Iegitimumdefiderarefanguinem.  Ni- 
hil  huc  facit  vn(pct*i&  fiupoc;  &  vvQcthlctJvoia, ,  inillaquippe 
etiam  maiftabantur  pecudes ,  ideoquetancum  iic  dicfta,  quodvinum. 
in  hoc  facriticio  non  libarenr.  Pro defideret notant  dccti  viri  Iegi in  ve- 
teribus  libris  difgeret ,  quemadmodum  &  nos  in  antiquis  membranis 
fcriptum  invenimus.  Forfan  fcripferat  Catullus ; 

Quam  jejuna  pium  divos  roget  ara  cruorem. 

Voffet  ut  abrupto  vivereconjugio]  Recepi lectionem  libri  Mediola- 
nenfisj 

Toffet  ab  innupto  vivere  cotijugio. 

Innupte  conjugio,  id  eft  innuptis  nuptiis.    Homerus  de  hac  ipfare 
agens  vocat  Sopov  ^(xijt^t]. 

<£ti.<t  (ye  te )  noftro  letum  miferahilefratri  1  Sic  quidem  Scaliger ,  fed 
nemini ,  ut  opinor ,  perfuaferit  ita  fcripfiiTe  Catullum.  Veteres  Iibri 
hdbzntQu<tvetetidnofiro<,  undefecimus 

Qua  met  &  id  nojiro  letum  viiferabile  fratri. 

De  hac  fyllabica  adjecxione  diximus  fupra  in  epigrammat^ad  Va- 
rum. 

Ad  quam  tum  properansferturundique pubes~}  Feruntur  habent  libri 
manu  exarati.  Statius  in  (uis  monet  (e  reperiffe /^mttr.  In  fequenti 
verfu  iidem  libri  habent  dsferucrcfocos  aut  deferuere  deos.  Nolidubi- 
tare  quin  fic  fcripferit  Catullus 

Ad  quam  tum  properans  ferventior  undique  pubes 
Graca  penetrales  deferuerc  deos. 

Sic  quoque  Valerius  rVfaximus  Iib.  i.  cap.  v-iii.  fc ribit  Venetrales  deos 
JEneam  Troja  adveftos  Lavinii  collocajfe.  Ita  enim  Icgunt  libri  vetc- 
res. 

fbenettm  prope  CyUeneum~\  Pheneum  ^&ytitas quoquedicimo- 
net  Stephanus.  Idem  ejusfitumdocetquamexa&iffimecumfcribit, 

Oo  3  £f$ 


29 1        I*  V  o  s  s  I    Observationes, 

£5i  q  7roXis  A^owioq'  cpopH  '$  6k  t£v  gtO$  (Zoppav  /utpuv  t>> 
KXitb^Jol'  cv  q  TaJ"  <ar£9f  a^yClag  Aipipoig  ^  ITg^/tt^  ^Tj  A'%cu  - 
jc«2V  mXtQi.  Sic  lege.  Boream  antiquo  Gi^cjje  inore  vocat  Qce- 
ciam.  Si  itaque  a  feptemrione  ducas  re&am  per  ^giram  &  Pel!c- 
nam  ,  acitem  aliam  rechm  a  Csecia  per  Clitoriam  vel  Clitorem  ,  fci- 
to  ubi  illse  duo  re£tx  concurrunt,  iftic  fitum  fuiffePheneum  oppi- 
dum.  In  pofitione  Clitoris  peccat  Ptolemarus ,  dummodonumeri 
vitiati  non  fint,  is  quippenimium  facitauflralem.  Callimachushy- 
mno in  Delum  oppidi  hujus  nomen  efTert  per  diphthongum  ,  Qtvyev 
o  o  ykpoav  [AZTBTTic&i  <&tvcuo$.  Sed  ut  puto  re&ius  $tvtcu<&>  fcri- 
pfens ,  ut  nempe  fiat  fynizefis.  Bene  vero  Cyllensum  vocat  Catul- 
lus,  fita  cjuippe  erat  Pheneus  in  monte  Cyllene,  xmt^  -j  \jzrip  -n 
op@-  tL/j  KvTkqvla/  v  ut  habet  ibidem  Stephanus,  quamvis  Eufta- 
thiusnonvWe^  >  fcd  \jzzz  habeat.  Pheneatibus  qucd  Cereri  quse- 
renti  filiam  Proierpinatn  barathrum  oftendinVnt ,  quo  ad  inferos  de- 
fcenfus  pateret ,  beneflcium  a  Dca  collatum  fuiffc  fcribit  Conon  nar- 
*atione  xv  apud  Photium  ,  utnunquam  plures  quam  centum  Phenea- 
tcs  bello  caderent ,  unde  colligo  non  admodum  frequensfuifle  hoc 
oppidum.  Ut  autem  CatuIIus ,  ita  quoque  Paufanias  &  complures 
alii  voragines  iftas  paludinofas  abHercuieeffofTastradunt.  Strabo 
tamen  &  Plinius  terrx  morui  hoc  adfcribunt.  Abutrifquerecederc 
videtur  Theophraftus  lib.  iii.  cap.  i.  qui  natura»  &  tempori  tribuit 
quod  obftru&a  ea  foffa  qua?  aquarum  in  barathris  ftagnantium  effet  re- 
ceptaculum ,  voragines  denuo  comparuerint. 

Quod  divum  domtttim  ferre  jngum  docuit  ]  Non  placet  ha?c  lectio  & 
longe  recedit  a  fcriptura  veterum  librorum  ,  inquibus  conftanterle- 
gitur  ,  Qui  tuum  domitum ,  unde  feci;  Quiinvitaindomitumferrejti- 
gumdocuit.  Laodamia  viventcm  maritum  fleclere  non  potuit ,  quo 
minus  fe  relic~ta  Ilium  proflcifceretur.  Mortuo  perfuafitut  relictis 
inferis  ad  fe  rediret.   Nota  eft  hiftoria. 

lmpia  deriji  gcntilis  gaudia  toUem^  Non  recte  hoc  loco  vir 
magnus  abaliorum  interpretum  expofitionereccflit ,  cum  tolleregau- 
dia  eadem  ratione  accipi  vult,  quatollererifum.  Tollere hic  eftau- 
ferre ,  ut  femper ,   &  perit  omnis  venuftas  fi  aliter  interpretemur. . 

Sufcitat  a  cano  vulturitim  capite~\  Nihil  mutandum.  Vulturius& 

vultur 


•• 


Ad  C.  Valerium  Catullum.       295 

vultur  idem  ,  utroque  enim  modo  dicebantur  hancdipeta?.  Seneca 
Ep.  xcv.  Amico  agro  aliquis  adfidet ,  probamus;  at  bocfibxreditatis 
caufiifuit,  vultur  e(l ,  cadaverexjpeclat. 

Nec  tantum  niveogavifa  efi  ulla  columbo  ]  Liber  antiquus  habet  vulltt 
celumbo ,  unde  feci  pulla,  quam  veram  effe  leiftionem  oftenduntfe- 
quentia ,  quar  perperam  mutarunt  viri  docti  legendo ,  feu  quidquiddi- 
citur  improbius.  Dicit  enim  pullam  columbam  conjunftam  nfveo , 
multo  improbiora  decerpereofcula ,  quam  faciant  ejufdem  coloris  co- 
lumba?. 

Quantum  pracipue  multivola  eji  mulier  ]  Libri  fcripti  habent  Quam- 
qium  pr&cipue  multivola  ejlmulier,  ut  cV  Statius  monuit ,  undeleci- 
mus  Quamqu&pr&cipue.  Senfusplanuseftnecegetexpcfitione.  Di- 
cit  non  tantum  efle  gaudium  quodiiscontingit ,  quibusinextrema 
fenecta  nepos  nafcitur ,  nec  item  nigella?  voluptas  columbae  niveo 
conjun&a?  marito;  quam  fit  amor  feu  furor  potius  mulierum,  quas  * 
natura  fua  funt  multivola?.  Attamen  licet  tam  multiplex  harum  fit 
amor,  Laodamiam  nihilominus  omnes  mulieres  furibundo  amore 
fuperafle  dicit ,  utpote  quac  poft  fata  Protefif ai ,  impetrata  a  Plutone 
venia  femel  revifendi  mariti ,  in  ejus  amplexibus  exfpirarit  .*  ita  enim 
intelligendum  id  quod  fequitur ,  Ut  femel  esflavo  conctliata  viro.  Pro- 
tefilao  enim  cum  alii ,  tum  quoque  Philoftratus  flavum  tribuunt  capil- 
litium. 

Aut  nihil  aut paulo quoitum eoncedere digna~\  Inlibrisinvenio,  cui 
tu  concedere  digna.  Qiiod  non  temere  rejiciendum  ,  cum  faspepro- 
batiflimi  etiam  fcriptores  iftiufmodi  aftectent  folaecifmos.  Sic  apud 
Charifium  ex  antiquo  pceta ;  Vofique  lares  teclum  mmenquifunditus 
curant ,  pro  curatis  ,  ut  hic  contulit  pro  conruhfii. 

Fulgebat  crocina  candidus  intunica~\  Utinaliismultis,  ita  quoque 
inhoc  imitatur  Sapphonem  Catullus ,  quod  Amori^eftemtribuac. 
Locus  Pollucis  unde  hoc  conftat ,  ita  e  veteribus  debet  refingi  libris  ; 
Jlpd"stjJ  01  <paQ  xXapvQa,  ovo/Aclexj  "LtbTrQa)  S^a ^B'pco](^> 
etw^QTMy  tX%VT   i£  o^va!  TTBgQvcyiv  lxov<&  'ZfOizfizvwzhd- 

UWJn 

Conjugu  in  culpa  flagravit  quottidiana  ]  Ita  quidem  corre&ores  re- 
pofuere,  fed  non  fic  libri  veteres,  in  quibus  conftanter  flagrantem 
fcriptum  invenias  >  non  flagravn ,  &  in  fequenti  yerfufafta  non  furta. 

Licct 


2$6  I.     VOSSI     Ob$E    RV   ATIONISj 

Licct  folxcifmus  poflit  videri  fiagrante m  pro fiagrans ,  nos  tamen  non 
dubitavimus  le&ionem  cam  reducere  ,  cum  paflim  apud  optimos  et- 
iam  fcriptores  iftiufmodi  ctAoii&tpctvrj  oecurrant,  &  fubintelligen- 
dum  hoc  loco  fit  novimus  vel  audiviauis.  Sic  Homerus  Iliad .  Z. 

Kcq  azf/s  Tig  cHTtyQi  >mT$og  5°  'oyi  tb&.ov  dpeivav 
£'>c  TTsAifxa  oiviovicf,. 

pro  dvto'/Q.  iduv  vei  fict^oov.  Sic  &  O^.  A.  Mtyntyt  o'  ol  %/ftcg  e^ 
ipoPfActTtti  yctuzecQg.  Pcmponius  Prarconepofterioieapud  Nonium; 
Quod  Utiitai  injperatM  mocta  mibt  irrepfere  in finttm.  Afianumfchema 
vocat  Lesbonax ,  &  frequens  admoduin  Graecis  Siculis  id  fuifle  fcri- 
bit ;  ut  cum  dicerent ,  « ^iXetg  dvct&cvQ,  k/\£<jccj  tuj)  %p$cv  ,  pro 
dvagug.  Huic  contrarium  fchema  fuiile  montt  illudj  AtW*)  A'- 
hi^cuic^pov  MctKtdovct  TfaJsztj  r£g  rriecrccg  \\QuvHg  %U£/ov  rijg 
7tsp<Ao(^>.  progA^cv^.  Etapud  Homerum  ,  KctQv&axj  \5cTiP- 
fjtevict  Keoviaivct  A^cvtjW ,  pro  drPjc^ovTU.  Utrumque  fchema 
in  hoc  Catulli  loCo  agnofcas  licet ,  iive  jti^ruMf^Haccipias  proJLi- 
granS)  five  Juuo  nofcens ,  pofitum  fitpro  Junonem  nofcentcm. 

Nec  tamen  illa  mihi  dextra  dedutla  vatema  ]  Liber  Mediolancnfis 
pro  dextra  habetm**,  iindefecimusFr/?<*.  Non  enima  patribusde- 
ducebantur  fponfse ,  feda  parcchis  feu  paranymphis,  qui  (s^cf./\ct- 
Q.ovns  tIuj  vvfx(plut >'  OK  iijg  7rDCTfonotg  k<nctg  3dn  iluj  dfA.a^oui  ci- 
yxQtv  «V  to  %  p&iu,oiwT&>  icoriytg  Ixctvfig,  ut  habet  Etymol. 
niagni  auctorin  voce  ZdCytt^  tjutovii&v.  Idem  paflim  &  apud  alios 
legas  Grammaticos. 

Sed  furtiva  dedit  nigra  mumtfcula  nocle  ]  Mira  munufcula  notte.  Ita 
habent  pleriqne  veteies  Iibri,  quod  noneratmutandum.  Mtra,  id 
eft  praeclara,  egregia.  S;c  fuprainEpithalamioThetidis;  Eeroum 
ttiira  virtutcs  indicatarte.  Itaquoqueincarmineadjanuam  miravie- 
tate.  Sed  cV  apud  Lucretium  &  alios  paflim  fic  !:oc  vocabulum  acci- 
pitur ,  ut  opus  non  fitremotiorcm  aliq^am  fignifkationem  huic  affin- 
gere,  quemadmodum  fufpicantur  nonnulli.  Noniusin  Coniicintum. 
Auclores  muiti  fuv.t  miri ,  fed  auttoritate  deficiunt,  Sic  enim  habent  li- 
bri  vetercs ,  quod  non  erat  mutandum, 

Et 


AdC.   Valerium  C  a  t  u  l  l  u  m.        1^7 

lt  qui  prmcipio  nohk terram aufert  A quo funt primo omnianata  bona~j 
Ha?c  elt  veterum  librorum  lectio,  quam  varie  immutarunt.  In  uno  ta-. 
men  invenimus  aufer.  An  vere  conjeceriraus  nefcio ,  certe  uon  lon» 
ge  a  fcripta  receffimus  le&ione ; 

Er  qui  principio  nobis  terram  dedit ,  auclore 
A  quo  funt  primo  omnia  nota  bona. 

Jam  farpius  monuimus  Catullum  amare  verfus  hvpermetros.  Te?r4}f> 
vcro  retinuimus ,  fuperius  enim  dixit  j 

Is  claufum  lato  fatefecit  limite  campum, 

Perturbato  ordine  ut  mos  eft  amantium  fingula  enumcrat  Manliibeqe* 
ficia  1  bis  aut  etiam  ter  eadem  repetens. 

AD    RUFUM 

Noti  admirari,  quare  tibi  foemina  nullai 

Rufe,  velit  tcnerum  fuppofuifle  femur. 
Non  illam  rara  labefa&es  munere  veftis, 

Aut  perluciduli  delitiis  lapidis. 
Lsedit  te  quaedam  malafabula,  quatibifcrtur 

Valle  fub  alarum  trux  habitare  caper. 
Hunc  metuunt  omnes :  neque  mirum.  nam  mala 
valde  eft 

Beftia ,  nec  quicum  bella  puella  cubet. 
Qijare  aut  crudelem  naforum  interfice  peftcm : 

Aut  admirari  define ,  quur  fugiunt. 

VaUc  fub  alarum  trux  habitare  caper~\  Quidzvn  fubalarum  junftini 
fcribendum  exiftimarunt,  quod  non  probo.  Neque  enim  fequitur 
quod  (ubalaris ,  ideoquoquefubalafitLatinum.  Nec  juvantoptimar 
GIoflTa;  in  quibuslegas;  m«Aj/  dvQjiwim  »  fubraco,  fubala,  Male. 
enim  utrunque,  cum  fcribendum  fit;  fubbrachio-,  fubala.  Noni- 
gnoro  Hifpanis  zhm  dicl  fobaco  >  fed  fciendum  ab  iifdem  plenius  hoc 

P  p  voca- 


2^8  >.    V   O    S  S  I    O  B  S  E  R    Y   A  T   I    O   N  1    3 , 

vocabulmiiexprimicumdicdnt/e&r^o.,  undemanifeftum&  hocquo* 
que  iidum  ex  fub  bracbioy  fiquidem  Hifpanis  braco  eft  brachium,, 
Hinc  fobruCiidos  fuffiaginati.  Non  minus  peccantqui  grandebalas  di<- 
cunt  vocari  piios  iftos  fubalares ,  cum  in  iis  gloflis ,  unde  defumta 
ha?c  vox ,  grandebalas  corruptum  fit  exgrandes  alas  j  ex  hoc  nempe 
Juvenalisloco  j  \ 

Et  grandes  miretnr  Lalius  alas. 

Tuto  fane  lingua  Latina  earere  pomt  iftiufmodi  vocabulis. 

Quare  aut  atudelem  naforum  tnterjice  peflem  ]  Sic  interfcere  meffes 
Virgilius,  &  interficere  virginitatem  Apulejus.  Gra?ci  pwo<p%f>oy/ 
Wf*lu!>.  Attamen  hoc  potiusaccipi  poffit  de  flatu  ventns  ,  quem  & 
fuvoQfypov  ctvpcw  &  qwq&qXxs  dvgpxq  dixerunt.  Nec  tamen  iii. 
malam  partem  ifta  femper  abeunt  epitheta :  fiquidem  &  vinumopti- 
muin  quod  fui  fiagrantia  nares  feriat  &  aMiciar,  idipfum  quoquea. 
Gra:cisp<vo£oA@*  Sc  o\vfj\cL7t]S  oiv@*>  dicirur.  Apud  Hefychium 
pro  pLvvtXoiibjj  olvov  vufgo  legas  pt-VtjAoijiuJ  oyov >  in  quo  mirorha?- 
fiffe  viros  do&os. 

DE  INCONSTANTIA  FOEMINEI 
AMORIS. 

Nulli  fe  dicic  mulier  mea  nubere  malle, 
Quam  mihi :  non  fi.fe  Juppiter  ipfe  perar. 

Dicit:  fedmuliercupidoquoddicitamanti , 
In  vento,  cc  rapidafcribereoportetaqua. 

1«  vento  &  rapida  fcrib-cre  oportet  aqua  ]  Atqui  Ariadna  id  ipfum  fu- 
pra  viris  objicit ,  unde  videas  omnibus  ex  sequo  amantibus  tribui  per— 
juria  ,  qua;  ut  arena?  j  vino,  aquasaut  ventisinfcriptacitodeficiant 
&  difHpentur  antequam  deorum  aurcs  contingant ,  quolicet  perve- 
niant ,  ipfis  tamen  fint  ludibrio  diis-.  Serl  hasc  velut  notiflima  libenter 
mittimus.. 


AD 


AO     C     V  A   L  E  R   I  U  M    C  A  T  U  L  LU  M.  299 

AD    VIRRONEM. 

Si  qua,  Virro,  bono  facer  alarum  obftir.it  hircus 
Aut  fi  quera  mento  tarda  poddgra  fecat : 

^tiuIu*  ifte  tuus,  quivoftrumexercetamoremi 
Minriceeft,  actu,  na&usutrunquemalum. 

Nam  quoties  futuit ,  toties  ulcifciturambos , 
Illamaifligttodore,  ipfeperitpodagra. 

St  quoi ,  Vhro ,  bonp  facer  alarttm obflitit  hircus ]  In  vetufto  Medio- 

lanenfi  libro  lic  fcriptum  reperi  j  5/  qua  viro  ......  fe ohjtitit 

htrcus.     Forfan  projt  quoi  virofus objiitit  hircus.  Attamen 

cum  iq  pierifque  aliis  invenerim , 

Si  ijtu  xiro  bono  facrorum  obftittt  bircus , 

vulgatam  maluimus  admittere  IeAionem  ,  nam  certe  bono  rectehic 
ponitur  ad\erbia!iter  ut  apud  Ciceronem  ;  QmlntsoccidiKofciumbono 
fuity  convenitque  cum  meri\o->  quod  eft  in  (equenti  verfu.  Ceflit 
eni.n  in  beneficium  Virronisquod  alterifteipliusaemuluseodemquo 
tpfemalo  affligeretur ,  utpote  qninunquamcumamica  Virronisrem 
haberet,  quin  &  fe,  &  illam  excruciaret.  Virronum  vero appella- 
tio  nota  erat  apud  Romanos ,  &  bene  hominem  alarum  vitio  labo- 
rantem  fub  hoc  introducit  nomine.  Eft  enira  Virro  a  @6tpog  ,  $ip~ 
pog  &  {Zipfbs ,  qua»  omnia  da,ozu/  feu  pilofum  interpretatur  Hefy- 
chius,  nempe  ab  k^/oyfeu«^/ov,  addito  pro  more B  loco digam- 
ni.itis.  Hinc  bi  rus  apud  Ljatinos  pro  lanola  &  hirfuta  lacerna  quam 
&  bebrum  pofteriorec  appellirunt  Latini,  ac  fiex  fibrinis  ideft  ca- 
ftoreis  fuiflent  context«e  pilis.  De  bebro  &  caftoreo  exftat  Claudiani 
epigrtmma*, 

Nominis  umbra  manet  veteris.  nam  dicere  birrum 
Si  cafior  ritteat ,   cafloreum  nequco. 

Dicit  b'rrum  feu  bebrum  retinerequidemumbramantiquinominis, 
quia  bebrus  dictus  fit  a  fibro ,  id  eft  caftore ;  fedctim  caftorum  pili 

Pp  2  niteanr, 


joo  I,  VossIObservationijJ 

niteant,  utique  iftas  lacernas,  qua:  nihil  habeant  fplendoris  &  tani 
vili  emantur  pretio ,  non  effe^x  veris  caftoreis  contextas  pilis.  Nam 
ut  nunc,  ita  quoque  olim  prarcipue  laboratum  fuit  in  eo,  utlana; 
caftoreum  induerent  fplendorem.  Sive  is  conchili  fucco ,  ut  habet 
Suidas,  (ive  alia  ratione  eiTet  inducendus.  Porphyriusinlfagogead 
apotelefmata  Ptodema»i  tinduram  hanc  vocat  ficMplu)  Ket<p^/la- 

Mirifce  eft  a  te  nattus  utrunquc  malum "]  Ate  interpretantur  tua  im  - 
precatione ,  quod  non  probo.  Viri  doc*H  in  fuis  libris  repererunt  aftu9 
«nde  Muretus  faciebat  aftu ,  fed  vera  fcriptura  eft ,  ac  ttt. 

AD    LESBIAM. 

Dicebas  quondam ,  folum  te  nofte  Catullum , 

Lesbia:  nec,  praeme,  velletenerejovem. 
Dilexi  tum  te ,  non  tantum  ut  vulgus  amicam  j 

Sed  pater  ut  gnatos  diligit  &  generos. 
Nunc te cognovi.  quare,  etfiimpenfiusuror, 

Multo  mi  tamen  es  vilior  &  levior. 
Quipotiseft?  inquis.  Quodamanteminjuriatalis 

Cogat  amare  magis ,  fed  bene  velle  minus. 

Quod  dmantem  injuria  talis  ]  Libri  vetuftiores  j  Quid  amantem ;»- 
juria  talis  cogit ,  Pro ,  Quia  amantem  &c. 

I  N     INGRATUM. 

Definedequoquamquicquambenevellemereri, 

Aut  aliquem  fieri  pofte  putare  pium. 
Omnia  funt  ingrata :  nihil  fecifTe  benigne  eft : 

Imo  etiam  tafdet  ftatque  magifque  magis. 
Ut  mihi ,  quem  nemo gravius  nec acerbius  urget, 
Quam  modo  qui  me  unum  atque  unicum  ami- 
cum  habuit. 

Ime 


Ad  C.   ValeriumCatullum.        501 

lmo  etiam  t&det  Jlatque  magifque  magis  ]  Alphenum  Varum Jurif - 
confultum  hoc  epigrammate  perftringi  redte  monuerunt  viri  do&i.Sed 
de  veritate  le&ionis  non  fatis  conftat.  Guyetusficemcndabat  olim  ; 

Omnia  funt  ingraia ,  nibil  feciffe  benigne 
Frodefiy  im&  etiam  tadet  obefique  magis. 

Vulgatatamen  lectio,qua»  in  pluribus  comparet  libris,non  temere  reji- 
cienda  eft.  Probum  enim  &  Latinum  eft  benigne  facere  alicui,  quomo- 
do  etiam  Cicero  in  oratione  pro  Planco  locutus  cft.  Nec  difplicere 
debet  magifque  magis,  pro  magis  magifque,  Nam  &  apud  Suetonium  in 
Tito  haud  procul  initio  magifque  ac  magis  deincep  in  libris  antiquis 
fcriptum  invenias.  Etiam  abfque  conjun&ioneveteresdixifle»/^*- 
magis  ex  optimis  cognofcas  gloffis.  Attamen  fiquid  in  hoc  Catulli  lo- 
co  fit  mutandum ,  fequar  liberiter  eam  quam  &  Achilles  Statius  &  Mu- 
retus  dedere  leclionem ; 

Imo  etiam  tadet  tadet  obefique  magis. 

Nam  pro  flatque,  vel  ut  habent  antiquiores  libriyrVf<jfl*,  in  aliis  vete- 
ribus  fcriptum  invenies  obefique.  Notum  vero  geminatas  voces  a  H- 
brariis  negligi  &  femel  tantum  poni.  Itaque  cum  bis  fcribendum  effet 
tadet ,  &  hiatus  compareret ,  bis  pofuere  magis ,  qui  verfui  confulerc 
yoluerunt. 

IN    GELLIUM. 

Gellius  audierat,  patruumobjurgarefolere, 
Siquis  delicias  diceret ,  aut  faceret. 

Hoc  ne  ipfi  accideret,  patrui  perdepfuit  ipfam 
Uxorem  ,  &  patruum  reddidit  Harpocratem. 

Quodvoluit,  fecit:  nam,  quamvisirrumetipfum 
Nunc  patruum ,  verbum  non  faciet  patruus. 

Itpatrttum  reddidit  Harpocratem  ]  Patruum  obfcceno  filentio  com- 
pefcuit.  Harpocratem  effe  filentii  deum  norunt  pueri.  Sed  Harpocra- 
tes  &  Harpocratiacos  etiam  accipi  de  formofis  quidem ,  fed  camen 

Pp  5  jncpt» 


-,Ol  I.     VOSSI      OfcSERVA-TIONteS, 

ineptis  ad  res  Vencreas  pueris,  id  non  perinde  eft  notum.  Ptole- 
msus  in  tetrabiblo  lib.  m,  ubi  rie  monftns  agit  ,  memimtHarpo. 
cratiacorum ,  &  conjungit  cum  androgyms.  Viridoi/tibalbutiente* 
hoc  loco  intellexerc.  Sed  vero  de  mutilatis  inferiori  corporis  par  c  ac  - 
cipiendam  efle  hmcvocem,  claref3tis  colligi  potelt  ex  Plmarchide 
Kide  &  Ofiride  iinpto  ,  ubi  dicit  Harpocra.em  ,  intempeftivis  men- 
fibus  natum  &  imbecilieminferioribusfuiffemembris ,  rtXi7!u!a/ov 
fCjCicfrsvii TvlgxciTctdev  yi\o\g.  In  GnvcisanOnymi  adhun.  Luim 
fchoIiiseditisBafilc^,  legas  dp7ntKJope$  ,  pro  A'^w}c^ir{gye\Aa» 
'7toK£ciLfha,Y&i,  quomodo&  Pioclushabet.  In  nuu.ifmatis,  gemmis 
&  amuletis  apud  antiquarios,  crebio  occurrit  iungo  Harpocratis, 
fub  fpecie  pueri  formoii,  fed  luripedis ,  &  non  ftantis ,  fed  dva&ddlut 
infidertis  floribus  loti  arboris.  Ulud  quoque  obfcrvatione  dgnum 
ccetoab  /£^yptiis  donatum  fuiflc  hunc  Harpocratem  &  inter  cceicftia 
rektum  figna;  Nam  qui  L.ifgonalinieuingenic'a  dicitur ,  quemque 
Herculem  efle  Grxti  exiftimarunt;  illum  Harpocratcm  efleex  fen- 
tentia  i€gyptiorum  coliigo  ex  Manilio  iibro  v. 

Nixa  genu  Jpecies*  &  Grak  mmine  dicla 
Engonafi,  ingenicla  ridcs  fb  origtne  cotiflat. 

Sic  liber  GembJacenfis :  optimus  vero  meus  codex  non  vides  fed  lau- 
des.  NempefcripferatManilius  Claudens  ab  ortgine  conflat.  Claudent 
id  eft  claudicans;  loripes  enim  nt  diximus,  natus  eft  Harpocrates. 
Chald^os  &^gyptiosaliis  formis&  nomin  busexprefTiffefignacce- 
leftia  certiffimus  teftis  eft  Heroin  aftronomicis. 

I  N     LESBIAM 

Nulla  poteft  mulicr  tantum  fe  dicere  amatam 
Vere,  quantum  ame,  Lesbia,  amatameaes. 

Nulla  fides  ullo  Fuit  unquam  fcedere  tanta 

Quanta  in  amore  tuo  ex  parte  reperta  mea  eft. 

Nunceftmensadduclarua,  meaLesbia,  culpa» 
Atque  ita  fe  officio  perdidit  ipfa  pio : 

c    .  •  Ut 


A  D     C     V    A   L    F-   R    I    U   M    C  A  T  U  L    L   Ll  M.  £03 

Ut  jam  nec  bene  velle  queam nbi ,  fi  optima  fias , 
Nec  deiiftere  acnare ,  omnia  fi  facias. 

Licet  non  libcmer  admittamtraje&iones  &  tranfpofuiones  verfuum , 
aiic  etiam  integrorum  epigrammatum ,  pr^fertim,  li  invitis  fiantli- 
bris ,  Iioc  tamen  in  loco  uon  pofTum  non  probare  fententiam  Scalige- 
ri,difcreta  longo  fpatio  epigrammata  ita  commode  &  feticiter  eonjun- 
gentis ,  ut  cum  neutri  quidquam  decedat  ,  copulata  digna  proifus 
Catulliansepotfint  vulerielegantiar. 

DE    LESBIA. 

Si  qua  recordanti  bene  fa&a  priora  voluptas 

E  ft  homini ,  quum  fe  cogitat  efTe  pium  : 
Nec  fan&am  violafle  fidem  >  necfcedere  in  ullo 

Divumadfaliendosnumineabufumhomines: 
Multa  parata  manent  in  longa  a:tate  Catulle 

Ex  hocingratogaudiaamoretibi. 
Nam  qu#cunquehomines  benequoiquam ,  autdL 
cere  poftu nt , 

Autfacere:  tKCcatediclraque,  faclaquefunt. 
Omnia  qux  ingrata*  perierunt  credita  menti. 

Quare  jam  te  quur  amplius  excrucies  ?" 
Quin  te  animum  QfHrmas atque  iftinc  te  reducis,- 

Et ,  diis  invitis ,  definis  effe  mifer. 
Difficile  eft ,  longura  fubiro  deponere  amorem. 

Difficile  eft :  verum  hoc qua  lubet ,  efficias. 
Una  falus ha?c  eft ,  hoc eft  tibi pervincendum. 

Hoc  facito  fi  ve  id  non  pote ,  five pote. 
O  dii,  fi  voftrum  eft  mifcren,  aut  fi  quibus  un- 
quam 

Extremajam  ipfain  morte  tuliftis  opem : 
Me  miferum  adfpicite :  & ,  fi  viram  punrer  egi, 

Eri- 


3»^  I.  Vossl   Observationss, 

Eripite  hanc  peftem ,  perniciemque  mihi. 
Seu  mihi  fubrepens  imos ,  ut  torpor ,  in  artus » 

Expulit  ex  omni  pe&ore  ketitias. 
Non  jam  illud  quaero ,  contra  ut  me  diligat  illa  , 

Aut,  quodnonpotiseft,  efTe  pudica  velit : 
Ipfe  valere  opto,  &  tetrum  huncdeponeremor* 
bum. 

O  dii  reddite  mi  hoc  pro  pietate  mea» 

Tiirum  ad  fallendos  numlne  abufumbomines']  Nomine  repofuimus  5 
libris,  &  hanc  veram  effe  le&ionem ,  facileintelliget,  «juinoveril 
hoc  tritum ,  pueros  talis  ,  viros  jurejurando  optime  falli. 

Multa  parata  manent  in  longa  atate  Catullc  ]  Nihil  minus  quam  fenet 
fuit  Catullus ,  cum  trigefimum  &  fextum  non  exceflcrit  artatis  annuni 
&junioriftafcripferit.  Longa  itaque  setate ,  fic  accipe ,  ac  il  dixifTet, 
fi  Ionga  fibi  contingat  aetas.  Vel  potius  longa  hic  eft  mifera  &  taedio- 
fa.  Miferis  vero ,  qualem  &  hic  &  paflim  alibi  fefe  profitetur  Catul- 
lus ,  omne  tempus  longum  eft  &  tardiofum.  Sic  Martialis  lib.  x.  Ep« 
v,  Decembrem  vocat  longum ,  quem  trifte  frigus  extendat.  Sed  & 
Juvcnalis  hac  eadem  ratione  longum  annum  vocavit  Sat.  yi  i. 

Tlebejum  in  cireo  pofitum  efi  &  in  aggere  fatum 
Qua  nudis  longum  oflendit  cervicibus  annum, 
Confulit  ante  phalas  delpbinorumque  columnas > 
An  ftga  vendenti  nubat  caupone  rclifto. 

Annum  repofuimus  pro  aurum  $  utivulgoineptelegitur,  &ineptius 
etiamnum  a  viris  doftis  exponitur.  Longum  nempeannum  vocat> 
quem  longum  &  txdiofum  faciat  frigus.Hanc  emendationem  noftram 
confirmant  fequentia ,  ubi  muliercula  ifta  quaerit ,  num  rectius  fadtu- 
ra  fit  fi  caupone  relicto ,  nubat  negotiatori  f agario ,  qui  nempe  frigus 
arceat. 

Quin  te  animo  afjirmas  atque  inftinftuque  reducis  ]  Vanse  ad  hunc  lo- 
cum  funt  doclorum  conje<5hir#,  ea  Catullo  affingentium,  cjujene 

ipft 


Ad    C.   Valerium   Catullum.       3©$ 

ipfi  quidem  velint  fcripfifTe.  Cum  in  veterinoftrolibroitafcriptum 
invenerimus , 

Quin  tu  animo  affirmas  atquc  inftintteque  reducit, 

racile  fuit  veram  lectionem  eruere.  Sic  nempe  fcripferat  Catullus; 

Quin  tu  anitnum  offirmas*  atque  iftinc  te  rcducis. 

Reducis  pro  rsducasy  ut  folet.  Sed  &  cum  primainhoc  verbopro» 
ducitur,   &  hoc  quoque  fit  ex  more  veterum.  Sicfupra; 

Nunc  jam  HU  non  vult ,  tu  quoque  ipfe  te  reduc. 

Qua  mihi  fubrepens  imos  ut  torpor  in  artus  ]  Longe  aliter  habet liber 

vetultus , 

Q^a  mihi  fubrepens  hnos  velut  anguis  in  artits. 

Sed  cum  nimium  hsec  leftio  recedat  a  csteris  exemplaribus ,  fufpicor 
effe  antiqui  alicujus  interpolatoris  commentum.  Sequentiverfupro 
Utitias ,  Iibri  quidam  habent  delicias. 

A  D    R  U  F  U  M. 

Rufe  mihi  fruftra,  ac  nequicquamcrediteamice. 

Fruftra  ?  imo  magno cum  precio ,  atque  malo: 
Siccine  fubrepfti;  meque  inteftina  perurens 

Mi  mifero  eripuifti  ?  omnia  noftra  bona 
Eripuifti ,  heu  heu  noftraecrudele  venenum 

Vkx ,  heu  heu  noftre  peftis  amicitus  ? 

Uett  heu  noftrapeftis  amicitia  ]  In  libris  antiquis  invenias  peftus ,  non 
peftvs.  Martialis.ix.Ep.  xv. 

Hunc  quem  ccena  tibi ,  quem  menfa  paravit  amicum , 

Ejfe  putas  fida  peftus  amicitu. 

In  hoc  autem  Catulli  loco  aut  ironice  intelligendum ,  aut  potius  fub - 
intelligendum  olim  ,  qtiondam;  quomodo  &  apud  Papinium  Syl- 
varum  iv  in  fine  carminis  ad  Marcellum ;  neque  enim  Tirjnthius  alma 
peftus  amkitia ,  quodnonerat  follicitandum. 


$06  I.    Vossl    Observationes» 

D  E     G  A  L  L  O. 

Gallus  habet  fratres ,  quorum  eft  lepidifiima  con- 
jux 

Alterius,  lepidus  filius  alterius. 
Gallus  homo  eft  bellus :  nam  dulces  jungit amores, 

Cum  puero  ut  bello  bella  puella  cubet. 
Gallus  homo  eft  ftultus ,  nec  fe  videt  efle  maritum, 

Qui  patruus  patrui  monftret  adukerium. 
Sed  nunc  id  doleo ,  quod  purse  impura  puelbe 

Suavia  conjunxit  fpurca  faliva  tua. 
Verum  id  non  impune  feres :  nam  te  omnia  fecla 

Nofcentj  &,quifis,  famaloqueturanus. 

Sed  nunc  id  doleo  ]  Hos  fequentes  quatuor  verfus ,  fuo  movit  Sca- 
liger  loco,  &  ei  quod  prajceflit  ad  Rufum  conjunxitepigramtnati. 
Non  probo,  neque  enim  ifti  magis,  quam  huic  conveniunt  loco. 
Reduxi  itaque  ad  fedem  prifttnam ,  illam  forfan  non  naturalem  ,  at- 
tamen  a  pluribus  pofleflam  feculis,  &  imdenulloejiciantur  jure>quam- 
diulegitima  iis  non  adfignetur  ftatio. 

IN    LE  SBI  U  M. 

Lesbius  eft  pulcher :  quidni  ?  quem  Lesbia  malit , 
Quamtecum totagente,  Catulle,  tua. 

Sed  tamen  hic  pulcher  vendatcumgente  Catullum 
Si  tria  natorum  favia  repererit. 

Zesbius  efl pulcher']  Sunt  qui  Gellius,  non  Lssbiw,  in  quibufdam 
librisrepeririicribunt.  Plerique  tamen ,  quosegovidi,  eam  ,  quam 
dedi,  exhibentlec~t.ionem. 

Si  tria  natorumfavia  repererit ]  Non  refke  ha?c  mutarunt  viri  doctL 
Nati  vocabantur  a  Romanis  qui  clari  &  nobiles  effent ,  ut  contra  qui 
obfcuri ,  illine nati quidem  dicebantur.  Martialis  libav  Ep.Lxxxm. 

Xec 


Ad  C.  Valerium  Catullum.        307 

Nec  quifquam  libery  nec  tibi  natus  bomo  effi 

Sic  idem  alibi,  ficPlautus,  ficCicero,  fic  quoquealii.  Eftautem 
imprimis  obfervandum,  ex  hpc  Ioquendi  genere  provenilTe ,  utfiqui 
ad  honores  olim  promoverentur ,  eos  diem,  quo  melior  ipfis  afful- 
fi  (Tet  fortuna  ,  pro  natali  coluiflfe ,  ac  proinderegum  &  imperatorum 
natales  dies  habitos  potius  fuifife  quo  imperium  eflent  confecuti ,  quam 
quo  lucis  fa6ti  efifent  part'cipes.  Neque  aliter  accipienda  Herodis 
?tViQAia>  in  Evangeliis.  Quamvis  autem  non  ignorem notos  accipi 
pro  anvc-s &  propinquis ,  perperam  tamen  id  ipfum  Scaliger  adfhue- 
re  conatur  ex  iftoc  Nievii  loco,  qui  apud  Charifium  lib.  11  legi- 
tur 

Nunquam  quifquam  amica 

Anunti  amico  nimk  fiet  fidelis , 
Nec  nimis  erit  morigera  nota  quisque. 

Poftrema  enim  feparanda  funt  verba  &  fic  Iegenda  3  Nota  quifquam. 
Nempe  funt  ipfius  Sofipatri  Charifii,  monentisnotandumefTe^««- 
quam  feminine ,  more  antiquo.  Porro  epigramma  hoc  intcrpretari 
minime  opus  eft :  palam  enim  in  hoc  pulchello  notat  oris  obfceni- 
tatem. 

AD    GELLIUM. 

Quiddicam,  Gelli,  quare  rofea  ifta  labella 

Hiberna  flant  candidiora  nive 
Mane  domo  cum  exis  &  cum  te  octavaquiete 

E  molli  Iongo  fufcitat  hora  die  ? 
Nefcio  quid  certe  eft.  An  vere  fama  fufurrat , 

Grandia  te  medii  tenta  vorare  viri  ? 
Sic  certe :  clamant  Victoris  rupta  mifelli 

Ilia  &  emulfo  labra  notata  fero. 

JE  moUi  longo  fufcitat  bora  die  ]   Motti  conftrui  debet  cum  quiete: 

Q3  z  Miror 


308  I.  Vossl  Observationes, 

Miror  hic  hoefifle  virum  magnum ,  cum  piana  lit  leetio  ,-&  longe  me- 
liorea,  quamipfefubfticuic. 

AD    JUVENTIUM. 

Nemone  in  tanto  potuit  popuio  efle ,  Juventi  T 
Bellus  homo ,  quem  tu  diligere  inciperes , 

Prasterquam  llle  tuus  moribunda  a  fede  Piiauri 
Hofpes,  inauratapallidior  (tatua, 

Qui  tibi  nunccordiefr-,  quem  tuprscponerenobis 
Audes?  Ahnefcis,  quodfacinusfacias. 

Moribunda  afede  Pifturi }  Etiam  hoc  tempore  oppidum  iftud,  Jicet 
noninamcenum  ,  malecamenaudit  propter  aeris  intemperiem,  qu«£ 
efficere  creditur ,  ut  rari  ibi  fenes  comnareant.  Non  defunt  tamen 
qui  hujus  rei  caufam  nimice  fructnum  ubertatiadfcribant.  Quamvis 
vero  in  hoc  loco  libri  veteres  nonnihil  dikrepent ,  ita  tamen'fcripfifle 
Catullum  patet  etiam  ex  Vibio  Sequeftro  ;  Pifiurui  [qtti  &  Ifaurus  ut 
Lucamts~j  a  quo  civhas  Pifaurum  [de  qua  Catulius  monbttnda  ajede  Pi- 
fauri]  decurrit  in  Adrtticum.  Infcriptis  tamen  Vibii  ifHus  exemplari- 
bus  uncis  inclufa  non  comparent»  Et  fane  falfum  eft  Pifaurum  amnem 
a  Lucano  Ifaurum  dici.  Quoenimlocoapudillumlegitur &jta  d.ui 
Sapis  ifauro ,  vel  puer  videat  fcribendum  efle  &junclus  Sape  Pifiurut.. 
-Apage  itaque  i(hm  licentiam  poeticam ,  qua  Lucanum  Ifaurum  pro 
Pifauro  dixifle  volunt  viri  eruditi. 

Hofpes  inaurata  pallidior  (latua~\  Furium  notatcujus  paupertatem 
fuperius  defcripfit.  Recte  vero  non  aurea  ,  fedinaurata  ftatua  palli- 
diorem  elTe  dicit,  nt  oftendat,  eum  non  efle  idquod  velit  videri, 
fcd  pauperem  &  ligncum,  quemadmodum  fupra  matrem  ejus  ligneam 
vocavit.  Ifliufmodi  homincs  Crzci  xjzzzfcvAzs  appellant ,  ab  in- 
auratis  ftatuis  fumto  vocabulo.  Scholiaftes  anonymusad  Hermoge- 
nis  Rhetoricam  capite  <z&a  ospvoiipi©».  YmfcyXa  xv£/ug  xa,\£- 
istj  tu  clydx^ctQ,  as  cUc  fcyXoav  xciTioy-djttcrjuiivoic.  c$n7n}Stg  im- 
j\v}Xc?J  agyjp@«  tj  ^gvozg.  aetTctj'^ '  a7n  tuv  hcty^ccv  fJLivi^oa' 
9*v  Xj  clmnxuv ,  mvrtpoSv  q  7W  hciov.  £  Miva,vJ)o(§^  cv  Tqilt- 

l/.v$U. 


AdC.  Valeribm  Catullum,  309 
g/vQiot,  (ptjaiv ;  Ov&.  cidjvg  ei(M  crzw  ^ioig  \s&o%v\(&>.  dvft  £ 
actlo^f A©*  k.  £  yvv}cn(&>.  Ita  reformandus eft  locus ,  qui  vulgo  ma- 
le  fe  habet.  Sed  &  Euitathius  ad  K.  Iliad.  notat  Iudibrio  olim  habitos 
aurei  &  buxei  colorishomines  velutictericos  &  cadaverofos.  Ride- 
bantur  ilii  a  m^gis  nigrientibus,  veluti  /£gyptiis,  Mauris  &  Cyre  - 
najis.  Verum  ipfi  viciflim  ridebant  albos  &  glabros  ,  veluti  fatuos  & 
qui  nihil  prseter  corium  boni  haberent.  Ovoiv  XdjKoov  dvfyuiv  otyir 

A©*    $  OXV70TB[AHV. 

AD    QUINTIUM. 

Quinti ,  fi  cibi  vis  oculos  debere  Catullum  > 
Aut  aliud ,  fi  quid  carius  cft  oculis : 

Eripere  ei  noli ,  mult* )  quod  carius  illi. 
Eft  oculis ,  feu  quid  carius  eft  ocuUs. 

■Scu  quid  carim  efloculis^  Re&ius  omnino ,  fi  qnidcarim  cji  oculfry 
ut  paulo  ante.  Nam  certe  omnium  gentium  confenfu  nihil  in  hac  vita 
carius  Iuce  &  oculis  effe  poteft.  Hinc  Grscis  (pdVtov  non  tantum 
oculum  notat,  fed  &  cjuidquid  eft  dulce  &  jucundum. 

AD    LtSBlM    MARITUM. 

Lesbia  mi  prsefente  viro  mala  plurimadicic. 

Hoc  illi  facuomaximalseciciaeft. 
Mule  nihil  fentis.  fi  noftri  oblica  tacerec , 

Sanaeflec.  quodnuncgannic,  ckobloquicury 
Non  folum  meminic :  Ced,  qux  mulco  acrior  eft  res„ 

Iracaeft:  hoc  eft  urirur ,  Scloquicur. 

Gannit  &  obloquitur  ]  Gannire  eft  proprie  canum  ,  de  cjuibus  tu- 
cretius;  gannitu  vocis  adulant,  &  forfan  fa<5him  eft  gannireexcanire,- 
Nec  obitat  fyilaba;  moduius,  qui  in  dcrivatis  fa?pe  mutatur.  Hinc 
gannire  ad  aurem  apud  Nonium  ex  Afranio.  Sed  cV  Juvenalis  Sat.  vr 
AfuUgannitSicutinjmpUxu.  Gr«cis  w37T7iv£etVy  &  •m7r7wg-yJcL(Q^ 

Q.1  3  q?» 


jio  I.   Vossl    Observationes, 

quse  equis  indomitis  adhibentur  blandimenta.  Hinc  apud  Pollucem 
ex  Sophocle  ns7rzrv££)  Zdjyq\cLT£/g.  Sic  enim  habetliber  meus. 
Sed  nemore&iusquidiitgannireexplicet,  quam  ipfeCatulIus,  cum 
mox  fubjungit,  boc  ejlurituf&  loquitur.  Itanempe  prxfente  marito 
obloquebatur  CatuIIo  Lesbia ,  ut  fimul  cjuocrueloquereturcjuid  vellet, 
&  fe  uriamore  flgnificaret. 

D  E    ARRIO. 

Chommoda,dicebat ,  fiquandocommoda  vellet 

Dicere,  &hinfidias  Arriusinfidias. 
Et  tum  mirifice  f perabat  fe efle  locutum , 

Quum  quantum  porerat ,  dixerat  hinfidias. 
Credo  ficmater,  ficLiberavunculusejus, 

Sic  maternus  avus  dixerit ,  atque  avia. 
Hoc  miflb  in  Syriam ,  requierant  omnibus  aures , 

Audibant  eadem  haec  leniter ,  &  leviter. 
Nec  fibi  poft  illa  metuebant  talia  verba , 

Quumfubitoadferturnuntiushorribilis: 
Joniosfluctus,  poftquam  illuc  Arriusiflet, 

Jam  non Jonios  efle ,  fed  Hionios. 

Arrius  binfidias  ]  Arftiut  non  Arriut  habent  libri  veteres ,  forfan  pro 
Ailtut. 

Credo  fic  materfic  Liber  avunculut  ejut  ]  Non  defuere  quidam ,  qui 
hos  verfus  ita  legendos  efTe  exiflimarent. 

Credo  fic  matber ,  fic  Liber  Havunculm  eii  ejl 
Sic  Mathernus ,  Havut  dixerit ,  atque  Havia. 

Sic  legentes  probat  Scioppius.  Sed  hac  ratione  epigramma  alias  nobile, 
ut  judicat  Quintilianus  lib.  i  cap.  v,  prorfusillepidumriet&  invenu- 
flum  ,  ne  dicam  infipidum.  Dicit  Catullus  in  domo  Arrii  feu  A&ii 
omnes  flc  fuiffe  locutos,  matremnempe,  avunculum,  arum  deni- 
que&aviam.  Hunc  vero  fonum  quantumvis  afperum  ,  lenemtamen 

&le- 


AdC.  ValeriumCatullum.         311 

&  levem  vifum  fuifle  omnibus  propter  longam  confuetudinem.  A- 
ctio  vero  peregre  profecto  &  abforpto  a  mari  Jonio ,  tum  demura 
cognoviffe  foni  hujus  afperitatem  mari  Jonio  converfo  in  bionium. 
Miror  vero  quamobrem  Scaliger  inquiat  ,  Politianum  non  ex  toto 
menti  Catulli  fatisfecifTe  :  utique  enim  non  ignoravit  ille  poetam  lu- 
fifle  in  vocabulo  hionii ,  ac  fi  ab  hiatu  ita  appellari  potuerit. 

I N    LESBIAM. 

Odi,  ckamo.  quare  id  faciam ,  fortaflerequiris. 
Nefcio:  fed  fierifentio,  ckexcrucior. 

IN     QUINTIAM    ET    LESBIAM- 

Q  u  1  n  T 1 A  formofa  eft  multis :  mihi  candida ,  longa, 
Rectaeft.  hocego:  ficfingulaconfiteor. 

Totumiliud,  formofa,nego.  namnullavenuftas> 
Nulla  in  tam  magno  eft  corpore  mica  falis. 

Lesbia  formofa  eit :  quas  cum  pulcherrima  tota  eft, 
Tum  omnibus  unaomnes  furripuit  Veneres. 

Nulla  in  tam  magno  corppremica  falu~]  Epigrammahoclucequr- 
dem  clarius,  &  quibusvis  etiam  intelligendum  pueris  ,  cum  nulk: 
quantumvis  barbara  gens  reperiatur ,  qua?  non  illa  ipfa  loquendi  uta- 
tur  formula^  a  QuintUianotamenmerashuicoftunditenebrascredi- 
dere  complures ,  cum  fic  feribit  lib;  vi .  cap.  1 1 1.  Salfum  in  confuetu- 
dine  pro  ridiculo  tantum  accipimus :  natara  non  utique  boc  efl ;  quanquam 
&  ridicula  oporteat  ejfefalfa,  Nam  -&  Cicero ,  omne  quod  falfum  fit ,  ait 
ejfe  Atticorum.  Non  quia  [unt  maxime  adrifumcompofm.  Et  Catullus- 
cum  dicit y 

Nulla  ht  tam  magno  eft  corpore  mica  falis  r 

hoc  dicit  nibil  in  corpore  ejus  effe  ridiculum.  Putantviri  do&iQMintilianum 
non  intellexifle  hoc  Catulli  epigramma.  Sed  quod  pace  illorum  di*- 
cl:um  fit  ipfi  non  intellexere  Quintilianum.  Ridiculusnontantumis 
«ft ,  qui  rifu  dignus  eft ,  fed  &  ifte  qui  alios  jocis  &  facetiis  fuis  facit 

ridere, 


$ia  I.    Vossl     Observationes, 

riderc.  Tales  erant  Attici,  qui  non ,  ut  loquitur  Cicero,  facie  ma- 
gis  quam  facetiis  erant  ridicuii,  id  eft  urbani;  fed  quicompofiti& 
gravitate  fervata  jocabantur.  Paffim  apud  Plautum ,  Ciceronem  & 
alios  ridicuIumprofalfocV  ythwTvmia  poGtuminvenhs.  Necali- 
ter  accipiendus  "Nonius  cutn  horrendum  interpretstur  ridiculum , 
quamvis  male  &  hoc&aliisinlocisfugilleturaberuditocaftigcitore. 
Sed  quid  opus  teftibus,  cum  ipfe  Qumtilianusplus  etiam  hccloco 
affirmet,&  ridiculum  tantum  pro  falfoaccipi  fciibatPComplures  iftiuf- 
modi  ambigua?  fignificationis  invenias  voces  temere  a  viris  doctis 
expIofas.Sic  horror,non  tantum  quod  horridum  eft,fed  &quod  facit  ut 
horreamus.  Sic  przmiuin  pron.unere,  &  propcena.  Sic  detrimen- 
tum  non  tantum  pro  damno,  fed  &  pro  eo  quod  damnum  &  nocu- 
mentum  afferr,  utiapud  Gfcfarem.  Sic  &  emolumentum ,  non  tantum 
pro  Iucro ,  fed  &  pro  impenfa  apud  eundem  Casfarem.  Complura 
iftiufmodi  in  optimis  fcriptoribus  a  viris  eruditis  immutatareperias. 

I  N    GELLIUM. 

Quidfacitis,  Gelli,  quicummatreatqueforore 

Prurit ,  &  abje&is  pervigilat  tunicis  ? 
Quis  facit  is  patruum  qui  non  finit  efle  maritum  ? 

Ecquid  fcisquantum  fufcipiat  fceleris  ? 
Sufcipit,  oGelli,  quantumnon  uitimaTethys, 

NongenitorNympharumabluitOceanus. 
Jam  nihil  eft  quidquam  fceleris ,  quod  prodeat  ul- 
tro, 

Non  fi  demiffb  fe  ipfe  voret  capite. 

Quantum  non  ulttma  Tethys^  SufHceret  velTethyn  vel  Oceanum 
nominafle ,  fed  utraque  pofuit  numina ,  quia  Tethys  eft  conjux  O- 
ceani ,  e  quibus  quinquaginta  nymphas  Occanitidas  natas  fuifle  iabu- 
lantur  poecar.Tethyos  vero  fedem  ab  iis  qui  accuratius  loquuntur,fem- 
per  in  Oceano  Jocari ,  fuperius  monuimus. 

N«w  gem.or  Nympbarum  abluit  Oceanus~\  Sic  Iibri veteres  &  recte. 
Abluit  more  antiquo  yzoabluat ;  &  fic  paflim  Catullus.  Notum  vero 

hoc 


A  d   C.   Valirium  C  a  t  u  l  l  u  m.       315 

hocexpiationisgcnus »  quoolim  nontantumandrcgyni  &  monfrro- 

ii  partus,    fed  &  parricida? &  fimilibusobnoxiicriminibusmari  fub- 

meigebantur.     Nempequod  crederent  pwn\tx9V  eivctf  (pvffi  ts  iy$ 

^z&Aciory,gvdct)o  ,   ut  habet  Euftarhiusad  A.  IA.  ideoquarlibet  Av- 

fxetT^,  fcu  xajzioy.ctig,  ad  mare  depcrtabanrur :  ad  purgandum  fiqui- 

dem  quadibet  mala ,  nihil  marinis  e(^e  efficacius  credebant  acjuis.  Eu- 

ripides;   QcLk&csa,  >cAu<£«  tiuvtu.  r  civ$PC67ruv  xoiKci.  Ipfe  vide- 

iicet  aqu.T  marina:  benericiocuratusa  facerdotibus/Egyptiis,  utdo- 

cet  Diogenes  Laertius  in  Platcne.   Confrat  fane  ex  Ariftophane  8c 

aliis,  etiain  ab  Athenienfibus  fceleratos  ad  maredeportatosfuiffe& 

prjecipites  datos  cumaccIamatione-z^^^w^iU&jV  yivQ.    Leviora 

crimina  folalotionepurgabantur ,  quod fi  Iongius abeflet  mare ,  flu- 

viali  id  ipfum  fiebat  aqua.  Morishujus  crebra  invenias  cxemplaapud 

Perfium ,  Juvenalem ,  Paufaniam  &  alios.  Non  aurem  folis  Gra:- 

cis,  Romanis  &^€gyptiis,  fed&  Judarisidem  olimufitatumfuifTe, 

fatis  docet  Hemerobaptiflarum  fecta  fingulis  diebus  mari  aut  flumini- 

bus  abiuendorum  criminum  gratiamergiautlavarifolitorum.     Nec 

tamen  uni  huic  fe&a?  mos  iflc  adfcribendus ,  cum  omnium  potius  Ju- 

da:orum  olim  ea  fueritconfuetudo.     Apud  Ariftarum  IcgasLXX  in- 

tcrpretcs  fingulis  diebus  mane  in  marislitorelavafTemanus,  &  turn 

demir.n  adorato  deo,  operifeaccinxiffe.     Orationeslitoralesvocat 

Tertullianus  fcriptoad  Nationeslib.  1 .  cap.  xiii.  Sed  &  in  fluminum 

ripis  orariones  feu  profeuchas  fafras  fuifle  apparet  cx  A&.  Ap.  cap. 

xvi.  Verum  utHquidiusinnotefcatquantopereolim  Judaris  faruilia- 

res  fucrint orationes  m  maris  litore ,  adfcribam  decretum  Halicarnaf- 

feorum,  quo  JudaHs  licentia  a  Romanisconceditur,   utritupatrio 

preces  fundant  litorales. 

*h'$I2MA  A^AIKAPNASSE^N.  E'777  kfWg  telpV0V&>% 
A'g/71*^  x^  3  wiyQv  Evtivvpx  AvQe&g/ciOV&.tdofcz  ruoij/ua 
iwyyicttfiiViS  Mc^JCtf  AM^ctvJ^Hy  tTrei  rc  <xr£$c  tb  Jiiov  <£&Q\g 
x,  oojov  a>  cfjTrcult  x.cuf>u  2l&  coradijg  \-%optv  ,  Kct^joAa&owjng 
rcc  Sqfxci)  rwv  V^wfAcuuv  7niv\m  cIvGpoottoov  ovU  <Ci^r^  ,  il  otg 
'zs&t  Tijs  Vaocuoov  (piXiceg  x^  ov^d^.ct;  <ssSg  rw)  mAiv  tygayev » 
axus  cnwnXvv  otCriig  ct\  &$  tsv  Jiov  hpo7tziict]  x\  kopjctj  cu  ei$ir- 

R  r  [A,gvaf 


5 14  I.     VoSSl     OESF.  RVATIONES» 

ftiVcq  £  awjodoi  ,  ozooxQcu  ytyAV  l'yocuxg  Txg  (ZxXougvxs  ctv~ 
fyxf  t&  >i  yiwcuKDo;  tuti  oziQ£<&la,  clyeiv  >  k.  Tuitgyc  ozwn Xftv 
x$s  rxs  l'xdaiKxg  voy,ag  Kj  Tztg  <zr&c-<tfj%clg  mificdr  <zs&$  ty.^sl- 
X&cx-y  x£  to  7n&T£/.cv  iQ^.  ctvoi^Ug  aodXvcrv\  *}  ap%ct)v  tj  iah&THg, 

TCti    Ij    TCO    ^Yj^,iOd{J,CiU     \JZir<&QuJU(<J^    \<fCt)    K     kty&XlTW    TYt    7zX{. 

Integrum  adfcripfi  \pyt(pio-f/,a,  ,  quoniam  &  hoca?queac  re  iquade- 
creta,  quorum  mentionem  facit  Jofephus,  abfant  a  vulgatis  hujus 
fcriptoris  exemplaribus.  Manifefte  vero  his  verbis  profeucharun;  feu 
precum  Judaicarum  Iitoralium  obfervatio  velutlegitima&  longoufu 
recepta  confirmatur,  utpote  quarum  cultus  cum  cuitufabbati  ccn- 
jungatur.  Et  profe&o  videri  poteft  jam  a  temporibus  Moyfis  &  tran.fi- 
tu  niaris  Rubri  mos  ifte  obtinuiffe.  Si  cjuis  caufam  quaerat ,  certe 
eam  non  aliam  fuifle  exiftimo ,  quam  quse  mulras  quoque  alias  gentes 
ad  idem  faciendum  perfuafit.  Cum  enim  erederent  deos  non  eife  ad- 
eundos ,  nifi  prius  luftratis  ,  nec  ulla;  acju«e  majorem  purgandi  vim 
habeant  quam  marinar,  utpcte  qu;efola:abomnibusieculisperften£ 
incorrupta? ;  mirum  videri  non  debet ,  fi  convenientifiima  precibus 
habita  fint  litora,  ubi  nempe  precaturis  praftoeifent  purgatricesa- 
quar.  Hinc  eft  quod  ^Egyptiorum  facra?  a;des  vicinse  fluminibus ,  ripas 
femper  fluminis  fpectarent.  Porro  licet  in  ufum  precantium  exftrucla 
quoque  fuerint  diverforia ,  qua?  &  ipfa  profeuchae  dicerentur ,  pre- 
ces  tamcn  iftas  litorales  feu  ripenfes  fubdrout  plurimuminftitutas& 
celebratas  fuiffe  conftatex  iis  quse  jam  diximus  &  prasterea  ex  Tertul- 
lianolibrodePudicitiacap.  xvi. 

Non  fi  demijfofeipfe  voret  capite  ]  Locus  Ciceronis  quern  Statiiu 
&  Scaliger  adducunt,  ut  oftendant  eandcm  abillo,  atquehicaCa- 
tullo  obfcamitatem  perftringi ,  nihil  huc  pertiner.  Dimiffo  capite 
feipfam  vorare,  id  eft  feipfum  irrumare.  Infra  diftichoadNafonem 
eandem  turpitudinem  notat ,  cum  dicit  illum  in  fe  def  ccndere.  Arte- 
midorus  in  Oneirocriticis  lib.  v.  cap.  xxxi.  ipfum  Hoc  vccat  \cvjtcv 
m&tivstv.  Tranftatum  eft  proculdubio  hoc  loquendi  genus  a  P.riapis 
ligneis ,  unde,  ut  puto,  ipfe  hic  noft.er  Catuilus  apud  Nonium  in  ligur- 
rire  de  Priapo  dixit,  de  meo  ligurrirc  Ubideejl.  Vide  quoque  Mania- 
lem  lib.  vu  Ep.  xxxvi* 

IK 


A  D    C.    V    A  L  E  R   I   U  M    C  A   T  U  L   L   U  M.  $1$ 


m 


I  N     G  E  L  L  1  U  M. 

Gelliuseft  tenuis,  quidni?  cuitam  bonamater, 
Tamque  valens  vivat ,  tamque  venufta  foror, 

Tamque  bonus  patruus ,  tamque  omnia  plena  puel* 
lis 
Cognatis.  quare  is  definat  efie  macer  ? 

Quiut  nihil  atringit ,  nifi  quod  fas  tangere non  eft, 
Quantumvisquare  fitmacer ,  invenies. 

I  N    EUNDEM. 

Nafcatur  Magus  ex  Gelli ,  matrifque  nefando 
Conjugio ,  &  difcat Perficum  harufpicium. 

Nam  magus  ex  matre  &:  gnato  nafcatur  oportet 
(Si  vera  eft  Pedarum  impia  religio  ) 

Gnatus  ut  accepto  veneretur  carmme  divos 
Omentum  in  flamma  pingueliquefaciens. 

Tcrftrttm  impia  religio  ]  Proptcr  nuptias  cum  matribus  &  fororibus 
paflim  rel:gio  Magorum  &  Perfarum  impia  appellatur.  In  veteri  epi- 
grammate  de  facris ad  evocandum  umbram  Pompeii  Ma<?us  Perfa  vo- 
catur,  Impim  infand&  rcligtonis  apex.  Iftiufmodi  Perfarum  nuptise  , 
Thyeftea?  leges  dicuntur  in  collationelegumMofaycarum&Roma- 
narum  capite  de  Mathematicis  &  Manicheis.  Nam  cjuo  loco  vul^o 
Iegitur  execrandas  &  iftebas  leges  Pcrftrtwt,  oinnino  Thycfteas  fcribi 
debereexiftimo. 

IN    GELLIUM. 

Non  ideo ,  Gelli ,  fperabam  te  mihi  fidum 

In  mifcro  hoc  noftro  hoc  perdito  amore  fore : 
Quod  te  cognofcem  bene  conftanterque  puta- 
rem 

Rr  z  Haud 


5 1 6  1.  VossIObservationes, 

Haud  pofle  a  turpi  mencem  inhibere  probro. 
Sed  neque  quod  matrem  ,  neque  germanam  e£ 
fe  videbam 

Hanc  tibi >  cujus  me  magnus  edebat  amor. 
Et  quanvis  tecum  multo  con jungercr  ufu , 

Non  fatis  idcaufaccredideram  efle  tibi. 
Tu  fatis  id  duxti.  tantum  tibi  gaudium  in  omni 

Culpa  eft ,  in  quacunque  efl:  aliquid  fceleris. 

In  mifera  hoc  noflroperdito  amorefore  ]  Librii  audoribus  Eeduxi  vev 
terem  fcripturam ; 

In  mifero  hoc  ncjrro  hoc  perdito  amortforc. 

D  E      LESBIA. 

Lesbiamidicitfempermale,  nectacet  unquam 
Deme:  Lesbiame,  difpeream,  nifiamet. 

Quo  figno  ?  Quia  funt  totidem  mea ,  deprecor  illam 
Aflidue,  verumdifpeream,  niiiamo. 

Quaji  non  totidcnrmcx  deprecer  ///;]  Ante  compluresannosmo- 
nuimus  locum  hunc  ita  elTe  iegendum  proutin  veteri  iibro  Mediola- 
nenfi  concipitur. 

Qttofgno?  Quiafunttotidemmea.  Deprecor  UUm 
Afsidue  :  verum  difpcream  nif\ amem. 

Quta  fttnt  totidem  mea  ,  fupple  maledifla  ,  quod  ex  pra?ceaentibus 
fubinteliigttur.  Vitiofe  quoque  hic  verfus  legitur  apud  Gellium  lib. 
ri.cap.  xvi.  Eumdehoclococonfuie. 

I  N  #  C  JE  S  A  R  E  M 

Nilnimium  ftudeo  ,  Ca:far,  tibi  velleplacere: 
Nefeio  >  utrum  fis  albus ,  an  ater  homo. 


AdC.  ValeriumCatullum.         317 

Nec  fcire  utrum  fis  albus  an  ater  bomo  ]   In  libris  antiquis  Nec  >fi  ore 
unde  aliquis  exifiimet  leoendum 

Nefcio  ore  utrum  fis  albits  an  ater  horno* 
Vcrifimiie  ita  cenfuifle  refcribendum  hunc  locum ,  quibus  difplicebat 
hiatus.  Sedquam  dedimus  le&ionem  ,  illamagis  eft  CatuIIiana.  Eft 
vero  hoc  epigramma,  quamvisbreve,  virulentum  tamen,  propter 
fummum  Caefaiis  contemtum ,  nec  potuit  fcriptum  fuiiTe  illotem- 
pore,  quo  foius  rerum  potiebatur  C^far,  ut  jamfupraoftendimus. 
Florenre  Rcpublica  &  fuperftite  Catoncimpunehxc  fcriberelicebat 
Catullo,  qui  (1  nontambcnusimperator,  Iongetamen  melior  Cx- 
fare  fuit  pocta.  Nam  &  C<efarem  carmina  fcriplille  nihiio  meliora 
carminibus  Ciceronis,  docet  fcriptor  dblogi ,  quiQuimilianotri- 
buitur.  Felix  itaque  Catuilus ,  cujus  complura  etiamnum  fuperfunt 
carmina.  Sed  &  Ca»farfelix,  cjtiod  pleraque  ejus  poemata  una  cum 
orationibus  &  multis  aliisperierintfcriptis.  Porronon  recfrevir  ma- 
gnus  diftichum  hoc  cum  fcquentiin  Mamurram  conjungit  difticho  , 
cum  nullus  fit  orationis  nexus  &  nihil  quidquam  cum  i!Io  habeat  com  - 
wune. 

I  N     M  E  N  T  U  L  A  M. 

Menrula  moechatur ,  moechatur  mentulacerte: 
Hoc  eft  quod  dicunt ,  ipfa  olere  olla  facit. 

Certe ,  Hoc  efi  nuod  dicunt  ipfa  olera  olla  legjt  ]  Rcfte  quidem  mo- 
nenteruditi  epigramma  hoc  fcriptum  elfein  Mamurram  ,.  quem  &  hic 
&  infra  obfccenonomine  fignat,  fenfumtamenepigrammatisnemo 
hadtenus  perfpexit.  Fingit  Mamurram  poflquamomniafuabonadi- 
lapidafTet,  nec  quidquam  fupereflet  quo  cujtifquam  pudicitiam  labe- 
fa&are  &  redimere  polTit ,  eo  reda5tum  efTe  inopia? ,  ut  non  jam  rh 
alieno ,  fed  in  proprio  corpore  Iuxuriam  rrangere  &  feipfum  vorare 
cogatur.  Id  vero  quid  fit ,  paulo  ante  monuimus.  Pro  interpreta- 
mento  hujus  loci  poiiit  efie  id ,  quod  narrat  Artemidorus  in  Oneiro- 
criticis  Iib.  v.  cap.  xxxi,  dequodamdivitepublicano,  quiinfomnis 
vifus  fibi  fuit  leipfum  inire,  quem  dicit  poft  hoc  viftim  eo  redaftum 
fuifTe  egefhtis  &  defperationis ,  D^  t*  fA>r\T&  @tvav  ouvc&cQ?  lhjti  d- 
Vtt,XioTUiVi%eiV)  ut  feipfum  tandem  vira  privaret.   Proverbium  vero 

Rr  3,  *     */>/*• 


3 18  I.    Vossl    Observationes, 

ipfa  olera  dUa  lcgit ,   v<A  potius  nt  habentaliaexemplaria ,  ipfiolcre 

ollafacit,  tralatum  efl  abollis  GrarcorumquaHn  Anthefteriiscircum« 

ducebantur ,  in  quas  comportabantur  omnisgeneris  olera  ,  queeta- 

men  ne.no  degufhret.  VideParcemiographos  Grajcos  &  AiiflophaS 

nis  Scholia  in  quibusexpofitum  invenies  cjuid  fit  %v?%av  tgecpetv  Sz 

%v??ccc,  xa&Jbveiv.   Sed  &  Telemachi  oila  prarcipue  hic  loCum  ha- 

bere  pollir,  dequa  vide  Athenxumlib.  ix&  Euitathiu  n  ad  A.  O^. 

qui  brevitcr  parocmiam  fic  explicat;   Xqfteicdozif  ^  0%  tj  7rxpoi/uicc  tj 

KiyxQct*  TvjXtyJ.x*  %VT(yi,  39n  tuv  2^  Tnvicw  kv  ocar^Joig  t)  o" 

/\ug  <CTihsQtviOizoi$  7n\vQa,yowjTUV i   xkcktx 0[X9j^/ikQ «« 

Aifntaf  ijou®*  i   ci^ci  Iav^  A^TJiKxTqhzpcixx  A^ct^viac  -nv 

^ifpov,   og  <P<*>Qi  xvxfAoov  xvTfav  det  cnTxpiv^  fjv.     Clarum 

hinc  quid  (ibi  veJit  Catullus  ,  cum  M  lmurram  olJa?  comparet,  qua; 

folo  facra  faciat  olere.    Porro  ut  &  hoc  quoque  moneam  ,   non  ita 

pridem  vir  doctus,    mihique  perquamairncus ,   fignificavit  mihi  Io- 

cum  htincfibiinteliigendum  videri  de  authepfa ,   vafe  nempe  feu  olla, 

ut  putabat,  quo  fponte  fua  olera  coquerentur,   cujus  mentio  apud 

Ciceronem  in  Verrinis.  Verum  non  facilequis  velfenfum  vel  acu- 

men  epigrammatis  hac  ratione  expediat.   Ut  fciamus  quid  apud  Cice- 

ronem  fltauthepfaopera?pretium  fuerit  verbaantiqui  interpretis,  Vul- 

catii,  utputo,  Ga!licani,adfcribere.   Sicitaqueille  adhunclocum; 

Authepft  vas  efl  aquarium,  quod  intajecla  Umina fabricatU  arte forna- 

cibtu  compendmm  portat:  tnfimul  ignUcontrariielementi  defenftvicini- 

tas.  Hinc  ut  opinor  non  difficulter  connxias,  authepfam  non  fuiffe 

ollam  qua  olera  coquerentur ,  fed  iTrvoXiCtiTzi  feu  vas  miliarium  ,   fic 

di&um  vel  a  pondere  mille  Iibrarum,  vel  quod  mille  caperet  menfuras, 

quemadmodum  apri  miIliarii,quod  &  ipfi  mille  eflent  Iibrarum  &  mil- 

liarium  aureum  &  clivus  miliarius  a  mille  paflibusmon  enim  recte  fen- 

tiunt,qui  a  miliocoquendofic  diiSumefTeexiftimant.Erantautem  va- 

familiaria  KV/\ivJ)ooe<oij ,   &  latentem  inrus  contincbant  fornacem , 

prsecipuufqui  horum  erat  ufus  in  eo ,    ut  nunq.iam  aqua  deeflet  calida, 

quamobrem  &  Jzpfa.ci<?£/$ig  a  Gra?cis  dich  fuere.    Pluraaliquando 

intus  continebant  foculamenta,  &  pr^teranguem  arneum  duos  pr=e- 

cipuetubos,  quorum  quantum  acjua?  frigida*  uni  infundebatur,  tan- 

£umd#n  aqua?  calida»  per  alterum  effluebat.  Rationem  horum  ficilem 

pctas 


Ad  C.  Valertum   C  a  t  u  l  l  n  m.         ^rp 

petns  Hcet  ex  pncumaticis  Heronis,  quiillosexaet-iflimedefcribit » 
Iicet  in  fchemate  nonnihilpeccatum  fit.  Varia  autem  erant  miliario- 
Furh  genera,  quajdam  enim  ignem  fundo  appofitum  habebant,  utapud 
Palladium  ,  cjuorundam  fornax  erat  in  medio ,  alia  in  (uinmo  carbo  - 
ncs  locatos  habebant,  utapudHeronem&  Lucianumin  Lexiphane, 
ubi  miiiarii  feu  IttvoKi^t^  ignem  a  bullicnteacjuain  caput  aftanris 
excuflumfuifle  fcribit.  Sed  tamen  etiamillisfubjectumiuiiTe  ignem 
necefle  eft,  cum  tota  miliarii  ratio  indraconeconitaretseneo,  qui 
fpira?  inftar  crebris  convolutis  orbibus  omnia  intus  ambiret  latera  ,  ut 
nempe  tam  Iongo  dudtu  &  multiplicicontafhidiftractus  &  difTipatus 
omnis  carbonum  fpiritus  ante  exitum  in  ipfo  dericeret  miliario.  Sene- 
ca  Natural.  iii.  Facere  folemus  dracones  &  miliaria& compluresfor- 
inas  ,  in  qnibus  are  tenui  fiftulas  ftruimus ,  perdedivecircumdatas:  ut 
f&pe  eundcm  ignem  ambiensaquapertantumfluatftpatii-,  quantuni  effi- 
cicndo  calori  fat  ejl.  Frigida  itaque  intrat ,  cffluit  calida.  Vide  &  reli- 
qua.  Propter  magnitudinem  vero  fummis  culinarum  tabulatis  fufpen- 
di  folita  fuifle»  colligo  ex  eodem  Seneca  Epift.  lvii,  ubiagitde 
crypta  Neapolitana  ad  Paufilypum  •,  Quid  enimintercft  ,utrtimfupra 
aliquem  miiurium  ruat ,  an  mons  ?  nibil  invenies.  Inepte  ibi  vulgo  vi- 
giiiarium  legas.  Porro  ifliufmodi  l^oXiQ^-ng  feu  miiiariaa?neahoC 
quoque  temporc  ab  Amftefodamenfibus  conftruuntur,  erua?  cjuovis 
jiiinuto  igne  &  furni  &  plurrum  ollarum  vicem  pra?frant  ,  cjiurrjue  & 
eompendii  graria  &  cjuod  minus  ab  illis  cjuam  a  camiais  metuendum  flt 
incendium,navalibus  aliquandq  deftinantur  uflbus.Ladcm  arte  vcteres 
folitos  fuifle  fuperiora  conclavia  calefacere,alibi  doccmus.Verum  ha?c 
de  aurhepfa  feu  miliario  dicra  furKciant ,  prifertim  cum  ad  Catullum 
nrhil  faciant,veracjue  fit  omninoea  cjuam  prius  dedimus  expofitio. 

I  N    S  M  Y  R  N  A  M    C  I  N  N  JE. 

Smyrna  mei  Cinnce  nonam  poft  denique  meflem 

Quam  coepta  eft: ,  nonamque edita  poft  hiemem ,. 
MilliaquumintereaquingentaHortenfiusuno 

Mf .    jfe     jfe     *&fe      il»      •Afc-      ^u 

^*       '7V'       TT        ^       ^T        *7v"       ?7f- 

*  *  Cavasbarathripenitusmkteturadundas. 

Smyr- 


yio  I.    Vossl     Observationes, 

Smyrnam  incana  diu  faecula  pcrvoluent. 
AtVolufii  annalcs  Aduam  morienturad  ipfum 

Et  laxas  fcombris frpe  dabunt tunicas. 
Parvarnei  mihi  funtcordimonimenta     *  * 

At  populus  tumidogaudeat  Antimacho. 

Smjrna  cavas  Atracis  pemtw  mittetur  ad  ur.das  ]  Quar  aci  hunc  locutn 
nnnotarunt  vhieruditi,  prorfusalienafunt  a  mente  Catulli.  Ln  vete- 
4'ibus  libris ita ha?c  concipiuntur. 

Zmyrna  cavas  harrathi  penitus  vuttetur  in  ur.das 
Zmpnam  cana  diu  fecula  pervcluent, 

Proculdubio  ita  fcripferat  Veronenfis  nofter ; 

*  *  cavas  barathri  pehttiu  mittetur  in  undas 
Zmyrnam  cana  diu  fecula  perroluent. 

Non  tantum  quartus  hujus  epigrammatis  verficulus  deeft ,  fcd  &  ini- 
tium  quinti  ,  cui  ut  fuccurrcrent  librari  aut  intentpeftivi  ccrre- 
ctores,  e  fecjuenti  verfuillumfupplereconatifunt.  Quamveroine- 
pteid  ab  iis  factum  flt ,  fatis  perfpiciat  qui  vel  aliquid  in  his  iitciis  pro- 
iecerit.  Licet  enim  Cinna»  poema  fuis  pofthabeat  laboribus ,  fi  tamen 
vera  fit  lectio ,  dc  quamoxdtcemus,  nihilominusilludlaudat,  & 
in  multa  iturum  promittit  fecula ,  cum  Hortcnfii  &  Vclufii  carmina 
mox  peritura  effe  exiftimet  utpote  vcftiendis  tantum  nata  fcombris 
&  barathro  digna.  Nemini  vero  ignotum  ,  ut  puto ,  qua?  luce  indigna 
funt,  ea  barathro digna cenferi  quod  Gra?cis  eft  7z*^£/^«'/.Tranfla- 
tum  id  vocabulum  ad  homines ,  quifi  barathrodignielient ,  &  ipfi 
ouoque  tarathri  dicebantur.  Hinc  apud  Ammonium  Mofchopulum 
&  alios  Grammaticos  invenias;  Bct^cB-^^»  opvfaa  u  ctg  o  r%g 
xcnas^fiis  cvtCci^ov.  "&m  tStov  Ae^)  Xj  av^^ooTrl^  ftci^- 
&p(&j  j  o  g?J3-px  a£<@J.  Utirur  hoc  vccabulo  etiam  Lucretius 
lib.  iii. 

Anfer  ahhinc  lacrinw  haratre  &  compcfce  querelas. 

In 


AdC    Valerium    Catullum.         $21 

InhaceaimlecHoneconfpirantveteraexemplaria.  Reddendum  quo- 
que  hoc  vocabulum  veteriepigrammati  quod  Pithceus  edi  curavit  titu- 
lo  devita  tranquilla. 

Atria  quod  circa  dives  tegh  omnut  culfhs 
Hoc  animos  toliit  nempe  baratre  tuos. 

Male  vulgo  barate  Iegitur.  Hinc  quoque  dicti  videntur  baratrones  feu 
balatrones ,  utroque  enim  modo  fcribi  monent  &  Acro  &  alii  vetufti 
grammatici. 

I  Zmjrnam  cana  diu  fecalapervoluent  ]  Zmyrnam  per  Z  fcribunt  H  - 
Uri  veteres,  &  recteomnino.  SicfjepefcriplifTe  vetiifiifTimosGrar- 
cos,  conftat  e  nummis  &  infcriptionibusantiquis.  Idem  affirmant 
vetera  in  Homerum  Scholia.  Pari  ratione&  £(mkbov ,  ZjmvvIuj  , 
^oi^aca, ,  ^fxijffxa,  &  compluraalia  veteribus  ufurpata  apud  Gram- 
maticos  invenias.  Nec  dubitandum  quin  mollioris  foni  gratia  prarlata 
fuerit  ha?c  litera  litera?  2  »  cujus  odiofus  femper  vifus  eft  fibilus ,  cum 
eontra  litera  Z  fonum  edat  gratiflimum ,  quod  &  Quintilianus  mo- 
nuit.  Hoc  quoque  tempore  cultiores  gentes  uti  Hifpani ,  Galli  & 
Icali,  carent  fere  fibilante  ifta  litera,  necunquamapudeosauditur 
ni(i  in  mediis  tantum  di&ionibus  ,  aut  in  fine.  Si  initiale  fit  S ,  fcm - 
perabipfis  pronuntiatur  veIuteZ>hoceft  velut  ut  ipfi  fcribunt.  Nec 
tamen  opus  erat  novum  fingere  characterem ,  curn  IiteraZeundem 
■apud  Giarcos  &  Romanos  olim  foniim  obtinuerit ,  quamhoctem- 
pore.  At  vero  vulgo  a  plerifque  fere  gentibus  Z  majore  &  longiore 
profertur  cum  fibilo  quam  S ,  ita  ut  confonarum  olim  fuaviflima , 
omnium  hoc  tempore  facta  fit  odiofiffima.  Sedutadinftitutumre- 
deam  hoc  Cinna?  fcriptumlaudaturetiam  a  Vkgilio.  Novemannos 
irt  eo  elimando  infumfiffe  teftatur  quoque  Quintilianus.  Servius 
etiam  decem. 

At  Voluft  annales  Faduam  morientur  ad  ipfum  ]  Initialibus  literis  non 
efle  fidendum  jam  aliquoties  monuknus.  Ingeniofe  itaqueScaliger 
V^duam ,  quod  eft  vocabulum  nihili ,  in  apuam  mutavit.  ApuamefTe 
minutiffimi  genus  pifciculi  unde  garum  fiat,  notum  e  Plinio  &  aliis. 
GIorTs  veteres apuam  interpretanturfwe/ marinum.  Nempequiaadeo 

S  f  con- 


$zi  I.  Vossl  Observationes, 

confertae  nonnunquam  maribus  innatant  apua?  ac  fimellecandidoati*; 
nivibus  #quora  conitrata  eflfeht ,  ut  canit  Oppianus.  A'<p vtjg  dtpfov 
ideo  vocat  Ariftoteles  ,  aiii  dtyvng  (pvx,©'.  Veneri  dicati  olim 
hifuerepifciculi ,  quo.da_.que,  aciila,  efpuma  marisoriginem  fuam 
trahere  credebantur  ,  ut  h:ibet*Athen£us.  Sed&  memorabilesolim 
fuere  Athenis  dua;  forores  meretricula»  dicT:_e  cV  ipix  dtyvaa ,  quod 
minuta»  ftatura» ,  albicolorcs ,  &  firnul  magnis  &  nigricantibus  praj- 
ditae  cflent  oculis.  Ca?terum  ur  ba?c  placere  poflit  leftio ,  ncn  tamen 
aufim  afliTmare  eam  efle  Catuilianam.  Sicjuidem  &  fic  poflit  v-ideri 
fcripiifle. 

At  Volufi  annales  Aduam  morientur  ad  ipftm 

Adua  Tranfpadana?  regionis  flumes  notiiTimus  ,  PoIybioA'&5W  r 
Straboni  A'o6vct$.  Diximus  de  co  nonnulla  in  noftrisad  Meiam  ca- 
itigitionibus.  In.eqjuentibus  feculis  geminata  fecunda  litcra  Addua 
appeilatus  fuit ,  ex  cjua  viriofa  fcriptura  occnfionem  fumpfifTe  videtur 
Caflrdorus  in  Variis  ut  perquam  ineptum  hujus  fluminis  comminifce- 
retur  etymum.  Ex  hoc  vero  loco  adparet  Volufium  iftum  fuifTe  Ca- 
tulli  conterraneum ,  Tranfpadanum*  nempe.  Hujus  annalcs  dicir 
moriturosad  ipfum  Aduam,  nec  egreffuros  natale  folum ,  utpote 
deftinatos  falfamcntariis ,  quibus  jainpridem  provifum  fit  r  netam 
commoda  ad  fcombrorum  peplos  materiesipforumevadatmanus. 

Parva  mei  mibi  fur.i  cordi  monumehta  fodalis^  Ultimum  verbum 
ab  omnibus  abcflfc  libri.afHrinat  AchillesStatius.  In  quibufdam  ta- 
meninvenimns-  laboris  fed  utrumq.ue  videtur  efle  gloflema.  Re&ius 
tamen  retineas  fodjlis>  ve\tnbumr  fiquidem  tribu m  m  fuifTehunc 
Cinnam  confht  eSuetonio,  neque  enim  verifimi.ede  poeta  quem 
tantopere  laudat  Virg.lius ,  adeo  contemtim  fcn(  ife  CatuIIum,  & 
j.me  fiouis  epipramma  hoc  quantumvis  lacerume.-.ci.tiat,  nihilma- 
gisamente  Catulli  alicnum  inveniet,  quam  ut  qi.cquo  modoami- 
.c_im  in  animo  habuerit  lardere.  Sed  obftat  hic  vir  magnus ,  qui  Cin- 
nar  Smyrnam  magnum  &  prolixum  poema  fuiffe  multis  adftruere  co- 
natur.  Sed  veroeum  plurimum  falli  ipfefatisdeclarat  Catullus, cuni 
Cinna»  in  fcribendis  carminibus  longam  moram  opponit  celerieari 
HortenfiicV  copiae  Volufii.  Sed  &  Quintilianus  lib.  x.  cap.  iv  idem 
clanffirae  teftamr  y  Tentforis  qucque  effe  debet  modm.  hlam  quoi  C/»- 


Ad   C.   ValeriumCatitllum.        }*$ 

na  Smyrnam  ntvcm  annti  accepimtu  fcriptam  ,  &  panegyricum  ifocra- 
tit,  quiparcifsimc,  decem  annis  dicunt  cUboratum  ,  ad  oraiorem  ni- 
btlperwut :  cujus  nullum  erit ,  (i  tam  tardum  fuerit  auxilinm . 

Atpopulustumido  gaudcat  Antimacbo]  Volufii  &  i-Jortenfii  fcripta 
comparat  cum  carminibus  Antimachi,  qux  &  longa  &  tumida  feu 
infhta  fuifle  conftat  j  prorfusgemina  verfibus  Papinii  Statii  -y  quam- 
vis  Ionge  meliora  ,  utpote  cui  confenfus  Grammoticorutn  fecimdas 
poft  Homerum  tribucrit.  Adrianus  Ocfar  non  dubitabat  illum  ipfi 
quoquepreferreHomero.  Interrcges  nennpe&  principes  repcriun- 
tur  quibusarque  acpopulo,  non  tam  limata  ,  quamqua?  ex  tempo- 
re  fubito  profunduntur  placent  poemata.  Sed  quid  Adrianum  me- 
moro  Csefarem  ,  cum  &  Platoni  adeo  placuerint  carmina  Antima- 
chi,  ut  illum  non  tantum  Chcerilo  fed  &aliis  quoque  pra?pofuerit 
poctis ,  &  amico  fuo  Heraclidi  Pontico  ad  conquirenda  pleraque 
Antimachi  fcripta  CoJophonem  adire  perfuaferit  ?  Verum  ex  iis  qua? 
cum  alii,  tum  quoque  Plutarchus  in  vitarefert  Lyfandri  fatis  colli- 
gas,  nonveritati,  fedamicitiar  qua?  Platonicum  Antimachointer- 
ceflit  tribuendam  effe  nimiamiftamlaudem.  Hoc,  ut  puto,  argu- 
mento  inducti  Callimachus  &  Duris  negabant  Platonem  idoneum 
&  fufHcientem  effe  poetarum  judicem ,  ut  docet  Proclus  primo  com- 
mentariorum  ad  Timaf  um  ,  quamvis  is  contraria  fentientem  produ- 
cat  Longinum ;  qui  non  Platonimodo,  quodconftat,  fed  &  fuis 
poteft  videri  favifle  laboribus,  utpote  qui  voces  Antimachi&  He- 
racleonis  peculiari  perfecutus  fit  fcripto  ,  cujus  mentionem  facit 
Suidas  in  voce  AoyyTv^».  Ca?terum  quamdiu  poeta?  fuere  ,  tam 
etiam  diu  controverlia  ifta:c  poctica?  exercuit  ftudiofos ,  utri  nempe 
prafferendi ,  qui  plura,  an  vero  quimeliora  eodem  temporis  inter- 
va!Io  poffint  fcribere  carmina.  Hac  olim  ratione  Callimachum  A- 
pollonius  Rhodius ;  Horatium  Crifpinus  ;  &  Martialem  Papinius 
Statius  provocarunt.  Quin  &  fa?pe  deillistriumphafTelibenter  credo, 
cum  fciam  quantam  apud  indo&os  extemporale  dicendi  &  fcribendi 
valeat  genus.  Attamen  notandum  non  tam  poetis,  quam  oratori- 
bus  &  caufidicis  necefTariam  effehanc  facultatem,  quam  fiquisnon 
fit  aflccutus,  illum  debere  civilibus  renuntiare  ofRciis,  rectemo- 
net  Quintilianus.  At  vero  Iongeeft  aliaratio  in  poetis,  qui  fruftra 
perennem  exfpe&ant  gloriam  ,  fi  properanter  fcribant.   Nihil  vel 

Sf  z  Plato- 


J24  I,   V   O  «  S  I     O  B.  SERVATIONEfc, 

Platonis,  vel  Adriani  Casfaris  ftudia,  vel  Longini  Iabores  in  con- 
fervando  profuere  Antknacho,  cum  ex  tam  valto  poemate ,  cjual« 
ejus  fuit  Thebais,  ne  decem  quidem  fuperfint  verfus.  Etmiiorin- 
ter  Latinos  evafifie  Papinium  Statium ,  cum  totalioslongeeo  me- 
liores  oblivionis  flumenabforpferit  poetas. 

ADCALVUM  DE  QUINTILIA. 

Siquicquam  mutisgratum  acceptumve  fepulchris 
Accidereanoftro,  Calve,   dolore  poteft , 

Quo  defiderio  veteres  renovamus  amores , 
Atqueolimamiflasflcmusamicitias: 

Certe  noti  tantamors  immatura  dolori  efE 
Quintilix ,  quantum  gaudet  amore  tuo- 

Atqueolim  amijfasflemusamicitiMjSic  e  libris  veteribus  repofuimus. 

I  N    IMILIUM.. 

Non ,  ita  me  diiament ,  quicquam  referre  putavi, 

Vtrumne  os  an  culura  olfacerem  ^£miIio. 
Nil  immundiils  hoc ,  nihiloque  immundiusillud. 

Verum  etiam  culus  mundior ,  &melior. 
Namfinedentibuseft.  hoc  dentis  fefquipedalis, 

Gingivas  vero  ploxcmi  habet  veteris. 
Praterea  ri&um ,  qualem  defeflus  in  arftum 

Mejentis  mulaecunnus  habere  folet. 
Hicfutuit  multas ,  & (e  facit  cfie  venuftum. 

Et  non  piftrino  traditur ,  atque  afino  ? 
Quem  fiqua  attingit ,  non  illam  pofle  putemus 

iEgroti  cuium  lingere  carnificis? 

Gingtvas  veroploxemi  habet  veteris~]  Capfam  incifioinrerpretatur 
Feftus.  Quamvis vero  Quintilianus  Ub.  i.cap.v.  affirrnet  Catullum 

hanc 


Ar>  C.   ValeriumGatullujh.         $%$ 

franc  vocem  ,  in  Galiia  reperifle,  putant  tamen  viridoctiGrajcam: 
efle,  dicique  quafi  TxKifyipov  a  •zaAiW,  quia  nempeaviminefle- 
&i  foieret.  Ego  aliter  exiftimo.  Quod  fcripturam  attinet  ,  re&ius 
forfan  Ice;as  ploxeni  vel  ploxini  ,  quomodo  non  tantum  inmemorato 
i*abii  loco  ,■  fed  &  in  plerifque  manu  exaratis  Catulli  exemplaribtts 
vocabulum  iftud  concipitur.  Vocem  fi  fpe&es ,  eam  omninoCel- 
ticam  efle  exiftimo  ,  ejufdemque  prorfus  originis  ac  fit  plogum  vel 
contradle  ploum.  Ploum  vero  GIoiTae  antiqua»  vehiculum  quod  duas 
habeat  rotas^  Pro  aratro  accipitur  in  legibus  Langobardicis.  No- 
ftro  feculo  manet  fignifieatio ,  p/oquippe  vel  plog  ,  plaug ,  autetiam 
ploMitren  pro  diverfitare  dialeciorumaratrum  norat.  Non  ignotum  Pli- 
niofuit  iftud  vocabulum.  Isquippelib.  xvm.cap.  xviik  ait  Gallos 
vomcribus  fuis  addidifle  rotulas ,  quod  genus  aratri  ipfi  appellarint 
fUumorati.  Vloum ,  nempe  ut  diximus  aratrum ,  rat  vero  rotam  notat. 
Grseci  pvfxov  vocant  ,  Aeolos  vero  f&pvjxov  ,  a  quo  non  mulrum 
abeft  ploum  velp/tfm  ,  utrmerito  videri  poffint  ha?c  vocabula  ejufdem 
effeorigjinis.  Nam  fane  plerifque  Europx  gentibus  ,  unam  eandem- 
qtie  olim  fuifle  Knguam  ,  adeo  eft  certum ,  utnemodeeodubitare 
poffit  qui  vel  aliquid  de  veteri  GelticaautGermanica  deguftaritlin- 
gua.  Cum-vero  gingrvas  ^milii  comparat  ploxeno  veteri ,  manife- 
fte  fatis  docet  illum  ovKoav  'bcn?scM  laborafle  &  <mfovXilot^ 
&  tnavKiSou;  habuiffe  ,  quando  nempe  gingivje  a  dentibus  rece- 
dunt,  &  purulentas  agunt  fifluras,  unde  dirus  &  peftifer  oriturha- 
Iitus.   Gingivam  ftygiam  vocavit  Andronicus  Divortio  y 

Mulier ,  nvverc£  nomen  huc  adde  impium , 
Spurcagingivaanne  Stjgia,  hauddicipotefl.- 

Sic  os  ftygium  Ovidius  de  dracone. 

Traterea  riftum-,  qualem  defeffus  in  aflu  ]  Notum  proverbium 
&v$dg  a>  fAto7>[A&£/a>>  cuigeminumeft  almX©*  cv  Kdv^oiU. 
Cumautem  veteres  libri  habeant  in  aftum ,  videturficfcripfifle  Ga* 
tullus. 

—  qualemdefijfus  in  aftum- 

Mejmk  muU  c,  habenfoUi. 

S-f  3  Ve- 


ellatur  fit- 


i*t  I.     V   OSS  I     O  B   SE    R  V   AT   ION  n, 

X>^f«tf  pro  d$/««  n,ore  antiquo . 

Hf  «o«  pt/fcm  ;  r*to«r  ^m  ^  ]  A&us  in  piftrino  app 

periormoI<eIapis,  ut  inferior  fxC^.     Hefychins ;  yuJAif 

o  kutu     $^M$  A/0@-  ,    7i   j   ctvu   h&.       Iclem    "alil>r, 

Sv&  o  cLvu-np@*  AiQ&>   tvu  ptiAx-    Helladius  apud   Photium 

conrrarium  ftatuit  dkens    dMruvcb   vocari    iiv   dvu    -nv  ^uu- 

Atf  Awov  ,   ovov  q  rhu  Kcltu  ycvXlw.      Scd  prcculdubio  errat: 

Nam  &  Xenophonti  Anabaf.  /.  ov@*  dteTyS  dicitur  afinus  mo- 

iarius,  fuperior  nempe  lapis  qui  eft  vcrfatilis.  Quin  &  PoIIurilib. 

vrr.  cap.  iv.  nec  non  Iib.  x.  cap.  xxv.   vocatur  oV©*   dXiTuv , 

cjuamvis  utroque  loco  vocabulum  iftud  corrupte  legacurin  vulgatis 

exemplaribus.  Hefychius;  'AAer&Tygff  oi  -mg  y.vhoig  cl^n  -nQe/uc- 

voi  Xivot.  Sic  fcribe.   Par  ratio  eft  in  aliis  inftrumenris  mechanicis 

inquibus  afini  fempcr  vocanturea?  partes  qua:  funtverfarilesnonau- 

tem  quiefcentes.  Hincafinusmachinarius  cV  afina  mclendaria  m  Ju- 

re,   non  proanimali,  fed  proipfolapidequirotationefua  frugcsdif- 

fringit  &  comminuit.  Tales  lapides  pracipue  proveniebant  in  An- 
troniis  &  Acharnenfibus  ,  unde  parcemia   Antronius  &  Acharncn- 

fis  aftnus  ,   delapidibusqui  cajterisad  molendum  preftare  credeban- 

tur.  Re&e  itaque  fehabet  ha?c  CatuIIi  ledio,  nec  audiendi  funt, 

qui  legendum  cenfent; 

Et  non  pijirino  traditur  atque  afinus. 

Quod  autem  vir  magnus  tradiafwo,  hic  accipi  velit ,  profuffici  m 
locum  jumenti ,  id  minime  admittendum  exiftimo.  Namquodju- 
venalem  italocutum  arbitretur ,  in  eo  fugit  ipfum  ratio. 

Sed  tujam  durum  Poftumejamque 

Tondendum  ,  eunucbo  Bromium  ccmmittere  noli. 

Harc  non  ita,  ut  ipfe  vult,  fed  longe  planiori  fenfu  interpretanda 
funt.  Eunuchis  nempetradebantur  qr.i  caftrandi  erant ,  horum  qiiip- 
peideratcfficium.  Vide  qua;  fuperiusde  GalliscV  archigallisdixi- 
mur. 

/Egroti  c.lingere  carnifcis^   Carniflcem  accipiunt  pro  farcimincfo, 

quod 


AdC.Valerzum  Catullum.  327 
quod  non  placet.  Statius  reponit  Argoti-,  ut  fit  nomen  proprium. 
Mihi  non  difplicet  vulgata  leftio,  cum  pallidus  &  luridus  fit  crgro- 
rorum  color.  Carnificibusautem  non  male  cadaverofus  iderrique  qui 
morti  tnbuitur  color ,  cum  fint  Mortis  pramuntii.  Manilius  V. 

Carnificifquc  venit  mortem  ducentis  iinago. 

I   N      V   E  T  T  I   U   M. 

In  te,  fi  in  quemquam  dici  pote ,  putide  Vetti 
Id-quod  verbofis  dicitur ,  &  fatuis : 

Iftacum  lingua,  fiufus  veniattibi,  pofiis 
Culos  &  crepidas  lingere  carbatinas. 

Si  nos  omnino  vis  omnis  perdere  VicSti , 
Hifcas:  omnino  quod  cupis  eflicies. 

Ef  crepidas  lingere  carputhiai  ]  Rccte  hac  interpretatus  eft  P<>- 
Ktianus  ,  fruftra  redamantibus  aliis  ,  qui  nefcio  quar  vocabulorum 
monftra  Catullo  affingunt.  Carbatina  feu  carpatina  quales  fuerint 
nemo  melius  dixerit  Xenophonte  ,  qui  A'vct^cts.  a.  doceteas 
&K  vicoctprav  @ouv  five  e  crudocoriofu:fl*econte.\tas.  MovomX- 
pcug  id  eftexuno  folocompofitasfuiffeteftatur  Hefychius  KcvpQa,- 
vivy  fAOvo7rsXfj,ov  h&i  <£ri7\ie.  \szsiov\yai  ctywixiKov.  Idem  xcte- 
ttcItjv  ov  ciy>oixixov  \ss3V^fjtct  /LtovoaBpyov.  A  Caribus  fic  ap_ 
pellatas  prajter  alios  indicat  quoque  Pollux  j  xao'7rze7ivtj  a- 
^otxov  yiv  xjzzooqya,  x?aj9\v  thn  Kctpulv.  Eadem  ratione  fub- 
foUoum  ventiun  quod  e  Caria  flaret  xapGctvQ,  vocarunt  nonnulli, 
ck  Kctp@ct£eiv  Carice  loqui.  Ha-.um  folearum  mentionem  quoque 
facit  Lucianus  in  Philopfeude  ad  quem  vetus  fc  holiaftes  harcnotat; 
xctp&ctUvctj  7»  'sf^xia*  k&i  7niytviK,a\jL7moitiyctQ.<i  ct>l  dpQv- 
hctg  Qctoiv.  Verum  errat.  cip&vActj  quippe  erant  calcei  lonori  ut 
fuperius  oftendimus  ,  tales  autem  efTe  non  poffunt  fi  e  recenti  con- 
futi  fint  corio.  Qua.re  vero  Carbatinas  potius  quam  aliud  crepida- 
rum  genus  hoc  loco  nominarit  Gatullus,  nemo  ut  opinorqusret, 
qui  norit  quam  gravis  &  peftilens  fit  odor  caleeorum  feu  crepi- 

darum 


5*8  I.    V   O  S  S  i    O  B  S  E   R  V  A  T  I   O  N  E  S» 

darum ,  quae  e  crudis  &  non  bene  praparatis  contcxtx  fint  pd- 
libus. 

Dift»  ow»wo  fl«od  f upis  efficies  ]  Rc&e  haec  interpretatus  eft  Lip- 
iius  in  variis;  fed  lon«je  fiet  clafior  hic  locus,  fi  pro  difcas ,  quo- 
modo  eft  in  omnibus  ubris  fcriptis,  legas  btfcas.  Hifcere  proprie 
eft  fubmifle  &  in  aurem  loqui.  Exprobrat  Vettio  obfcoenitatem  oris, 
utpote  quipateretur  etiam  capiti  fuo  ilJudi.  Sihifcas  inquit,  Vetti, 
illico  nos  perdet ,  &  inpuri  oris  tui  flatu  tanquam  pefte  conficies» 
Simileeft  Martialis  Epigramma  xvn.lib.  m.  deSabidio,  cumdt- 
cit  illum  folo  afflatu  fcriblitam  adeo  confpurcaffe ,  ut  merda  fieret. 
Vide  quoque  Epigr.  xcin.Iib.  vn.  Salfeveroin  alkim  fenfiimver- 
bum  detorquetur.  Vettio  enim  fubornatoa  Caefare  ut  falfis  crimini- 
bus  omnes  Pompejanos  ipfi  redderetTufpecios  Pompejo,  quo  hac 
ratione  e  medio  tollerentur  ;  refpondet  Catullus  ,  hifcas  modo, 
Vetti,  &  omnino,  quod  cupis,  efficies  ,  folo  tuo  impuro  flatu. 
Inter  hiare&  hifcere  quod  fitdifcrimen  ,  nemo  melius  dixerit  Var- 
ronein  Marciporeapud  Noniumin  hiare.  Verba  ejus  in  veteribusli- 
bris  fic  concipiuntur ;  Quicquid  evidenter  circumjlant  non  rident :  credo 
ridere:  biantesvideo,  hibentesnonaudto.  Scribe;  Qui  quidem  videntes 
circumfiant ,  num  rident?  Credo  ridere,  biantes  video ,  hifcentes  non 
audio.  Sed  &  hiare  in  obfccenum  fumitur  fenfiim,  undeapud  Ari- 
ftophanemin  OKK^tnA^isoutg  Ariftyllus  inducitur,off  o%  cuo/pxp- 

AD    JUVENTIUM. 

Surripuitibi,  dumludis,  mellirejuventi, 

Saviolum  dulci  dulcius  ambrofia. 
Verum  id  non  impune  tuli.  namque  amplius  horam 

Suffixum  in  fumma  me  memini  eflfecruce : 
Dum  tibimepurgo,  necpoflfum  flecibus  uliis 

Tantillum  vofta  demere  ixvhix. 
Nam  fimul  id  fa&um  eft ,  multis  djluta  labella 

Guttis  abfterfti  omnibus  articulis : 
Nequicquam  noftrocontra£himex  ore  rnanerer, 

Tan- 


Ad   C.  ValeriumCatiillu 


M. 


$2$ 


Tanquamcommin£fccfpurcafalivagu!x. 
Pra?terea  infefto  miferum  me  tradere  amori 

NoncefTafti,  omniqueexcruciare  modo: 
V  t  mi  ex  ambrofio  muratum  jacn  foret  illud 

Saviolum,  trifti  triltius  helleboro. 
Quam  quoniam  pcenam  mifero  proponisamori , 

Non  unquam  pofthac  baGafubripiam. 

Guttis  abfterfifti  ommbus  articulis^  Proabfterfi,  quomodo  eftinli- 
bris  manu  exaratis  ,  refcripfimus  abfterfti ,  quales  hiatus  amat  Catul  - 
lus. 

Tanquam  commift/z  fptirca  faliva  lup£  ]  Tanquam  commitie  fpurca 
filivagntta.  Itahabetcodex  Mediolanentis,  undefecimus 

T 'aaquam  committa  fpurca  faliva  guU, 

Commictarn  gulam   quid  vocet ,    minime  opus  eft  ut  explice- 
nuis. 

Ut  mi  ex  Ambrofia  ]  ambrofw  repofuimus  e  librorum  veterum  au- 
ftoritate.  Suaviolum  ambrofium  ,  ut  ambrofu  dapcs  ,  &  ambro- 
(ia  com&  apud  Homerum  &  Virgilium ,  &  dy&pocncf  kXctia  &  fi- 
milia.  Porro  ut  hic  ambrofia?  opponitur  helleborus,  ita  Ariitopha- 
nes  in  Equitibus  eidem  opponit  (ncopooa,AtA,!w+ 

D  E    C  MhlO    ET    QVINTIO. 

Caelius  Aufilenum  ,  &Quintius  Aufilenam 

Flos  Vcronenfium  depereunt  juvcnum , 
Hic  fratrem,  ille  fororem,hoc  eft\quod  dicitur  illud 

Fraternura  vere  dulce  fodaliuum. 
Quoi  faveampotius?  Cadi,  tibi.  Jamtuanobis 

Perfe&a  eft  igitur  unica  amicitia 
Quum  vefanameas  torreretflammamedullas. 

Sis  felix  Cceli ,  fis  in  amore  potens. 

T  t  crtiw 


jjo      ,     I.    V  o  s  s  I    Observationes, 

C&liui  Aufilenum  ]  Gellius,  non  Cdius  legitur  in  fcriptis  libris.  Por- 
roquod  Achilles  Statius  dubitat,  num  Auftdenum  Jcgi  debeat  ,  in 
eo  peccat.  "Auhlenorum  familiamnonignotam  olim  Veronse  fuifTe 
patet  e  duabus  infcriptionibus  iftic  olim  repertis,  inquibus  Aufille- 
na?  primigenia;  fit  mentio. 

Namtuanobis  Psrfpeftaexigitur']  Sic  repofuere  viri  docH ,    fcnfu 
uticjue  nullo  aut  admodum  diiuto,.  cum  in  libris  fcriptislcgeretur, 

Jam 

Perfefta  efi  igiturunicaamicitia 
Cum  vefana  &c. 

Optime  omnino.  Jamigitury  id  efl  jamtum.  Antiquos  igitur^ro 
tum  pofuifTe  docet  Feftus.  Pro  enim  apud  Plautum  &  alios  fajpifllnie. 
Perfetta  hic  ambiguum,  nam  perficere  &  facere,  etiam  apud  Ca- 
tullum  ,  obfceno  fenfu  accipitur ,  cjuemadmodum  &  apud  Gr«ecos 
mpouvetv  &/>e£«y. 

INFERIl    AD    F  R  A  T  R  I  S 
T  U  M  U  L  U  M. 

Multas  per gentis ,  &  multa  per  sequora  veclus 

Advenio  has  miferas ,  frater ,  ad  inferias : 
Vt  te  poftremo  donarem  munere  mortis , 

Et  mutum  nequicquam  alloquerer  cinerem. 
Quandoquidemfortuna  mihi  teteabftuht  ipfum» 

Heumiferindignefraterademptemihi. 
Nunc  tamen  interea  prifco  qux  more  parentum 

Tradita  funt  tri ftis  munera  ad  infenas , 
Accipefraterno  multum  manantiafletu : 

Atque  in  perpetuum ,  frater,  ave,  atquevale. 

jdyenio  bas  miferas,  frater  ,  ad  inferias~\  Re&e  quidem  inferiaj 
«Hcuatur,  cjuas  inferuntur  tumulis  mortuorum ,  fed  vero  inferias  di- 

ci 


AbC.Vax.eriumCatui.lum.-         $3* 

ci  ab  inferendo,  id  neque  puto,  neque  verum  efTepoteft,  nifi  e- 
tiam  credamus  prarpofitionem  infra  feu  inferafimiliter  facTtam  ab  in* 
ferendo,   quod  imprimis  abfurdum.    Omnino  infra  feu  infera,  ut 
veteresfcribebant,  eft  ab  tv  fipet  »    id  eft  u>  ipa,  >  &   fvftpov 
id  eft  htpov  ,    idem  quod  kcltu  ,    &  tvfepoi  iidem  quihtpot, 
quomodo  mortuos  &  fubterraneos  vocari  notum  eft  omnibus.  Ve- 
teres  Atticos  &  complures  Graicia;  gentes  lcurvvhx.ctg  fuiffe  & 
tpa,  feu  fivat,  dixiffe  pro  g^  ,  fatis  conftat.  Pro  cf  verofeu  etv 
Macedones  ,  Cyprios  &  alios  Afia:  populos  |y  dixifle  ,  quemad- 
modum  &  Latini ,  &  hoc  quoqueconftat  ex  Hefychio  &  aliis  Gram- 
maticis  pluribus  in  locis.    lidem  quoque  dixere  fa$ov  pr°  c#$ov  y 
quemadmodum  &  Latini  endo  &  hidu.  Hinc  ivo%p@*  talpa^  quod 
h$ov  i&S  verfetAir  ,  idemque  quod  htp®*.    Patet  itaqueinferias 
non  ab  inferendo,  ut  vulgo  putant,  fed  ab inferis  dici.   Eademra- 
tione  vinum  inferium  eftquodinferis,  id  eft  mortuis  libatur  ,  calpar 
nempe  feu  vinum  novum.  Quamvis  enim  lex  Numse  vetaret  vino 
ro°um  refpergere ,   quod  indecensin  Iuc"tu  fit  crapula ,  mufto  tamen 
utebantur,  velutiquodminusinebriaret.  Vinum  vero  inferium  fuif- 
fe  vinum  novum ,  quamvis  &  alii ,  prsecipue  tamen  docet  Lucre- 
tiuslib.  vi.ubi  decaufis  terrse  motuum  agit,  cujus  verfus  vulgo fic 
leguntur; 

Ut  vdf  in  terranon  quit  conftare ,  nip  humor 
Vefitit  in  dubiofluftujaclarier  intus. 

ItanuIIo  prorfus  fenfu  edidere  virido&i,  cumlibrifcriptihabeant  > 
Ut  vas  inter  non  quit  conftare.  Sed  ratio  ipfa  clamat  fic  fcripfifle  Lu- 
cretiiam;  Utvasinferiinonquitconftare&c.  Quisenim  nefcit  vinum 
novum  non  contineri  vafis  aut  doliis ,  fi  non  fatis  deferbuerit  ? 

Bt  mutum  nequicquam  alloquerer  cinerem  ]  Mutam  non  mutam  ha- 
bent  fcripta  exemplaria,  &  fic  omnino  fcripferat  CatuIIus  ,  quem- 
admodum  &  fupra  acerba  cinis.  Nonius ;  Cinis  feminino  apud  C&fa- 
rem&  Catullum  &  Calvum  leclum  cft ,  quorum  vacillat  autoritas,  Sic 


lege. 


Fortuna  mihi  tete  abftulit  ipfum']  Teabftulit  ipfum.  Sic  Iibrivete- 

Tt  2  res , 


33*  I.    V  o  s  s  I    Observationes, 

res ,  &  re&e  nifi  fallor ,  cum  hiantes  iiliufmodi  fyllabas  amare  Ca- 
tullum  roties  jam  monuerimus. 

Hei  mifer  tndigne  frater  ademte  mihi~\  Lrge  mifero*  Sic  fupra  aa 
MalJium , 

Heimiferofrater  ademte  mihi. 

Nunc  tamen  interea  ]  H&c  tu  interea.  Ita  fcribkur  in  libro  Medto- 
lancnfi.  Hfrcjue  ea  le&io  magis  Catulliana,  quam  vulgata. 

AD     CORNELIVM, 

Siquicquam  tacito  eommilTum  efi:  rido  ab  amico, 
Quojus  fit  penitus  nota  frdes  animi : 

Me  aequeinvenies  illorumjure  facratum, 
Gorneli ,  &  fa&um  me  puta  Harpocratem. 

Meunum  ejfe  invenies  ]  Idem  exemplar  habet  Meque  invenies.  A  fe- 
quenti  autem  verfu  abell  ejfe  in  veteribus  cpibufdam.libris.  Itacjue 
non  dubito  cjuin  Gatulhis  flc  feripferit  j 

Me  &que  invenies  illorumjure  facratum 

Corneli ,  &faclum me puta  Uarfwdtem} 


A  D    SILQNE  A. 

Aut  fodes  mihireddedecemfextertia,  Silo3 
Deindeeftoquanvisikvus&indomitus. 

Aut,  (i  te  nummidelectant,  definequasfo 
Leno  efTe ,  atque  ldem  fxvus  &  indomitus. 

Htdde  decem  feftertia  Silo  ]   Libri  nonnulli  Syllo  vel  Sillo.  Vide  cjuar 
Ac  hoe  jiotavimus  fuperius  in  epigrammate  ad  Licinium  Calvuin. 

Ad 


A-  d  C.  Val-eriumCathllum.  $5£ 

AD    COPONIUM. 

Credis ,  me  potuifTe  meas  maledicere  vita? , 

Ambobus  mihi  quxcarior  eit  oculis  ? 
Non  potui ,  nec  fi  pofTem ,   tam  perdite  amarem : 
Sedcua,  Coponi,  omina,  noftrafacis 

Sed  tu  atm  caupone  omnia  monftra  facis  ]  Locus  inquinatiflimuy, 
nec  placent  quar  viri  dccti  ad  hunc  annotarunt  iocum.  Le&ionum  dif- 
crepantiam  vide  apud  Statium  &  alios.  Inquibufdamlibris  (lc  fcri- 
ptuminvenimus;  Scd  tu  cm.tta  pone.  In  aliis,  Sed  tuta  pone,  qua? 
omnia  nihili  funt.  Manifefte  deeftnomenad  quemfcriptumfit  hoc 
epigramma.  Cum  autem  paffim  inlibris  veteribus  omina  &  otnnia, 
8c  icem  noftra  &  monftra.  invicem  permutentur  ^  credo  omnes  iftas  va- 
ricrates  ex  eo  provenifle ,  quod  pro  Coponii  nomine  indocii  librarii 
coponem  vel  cauponem-fubftituerint,  Itaqae  tic  olim  fcnptum  fuiife 
exiftimo  y 

Sedtua,  Coponi9.  omina;  noftrafacis. 

HiatusiftiufmodiamatCatulIus,  nifi  pra  omina  malis c timina.   Co- 

ponius,  quem  hic  perftringit  poeta,  is ,'  nifi  fallor,  il!e  ipieeft, 
dequoinlinteis  Pontificum  libris  harc  olim  fcripta  legebmtur.  Q^ 
Stertinio  Vnztori  jus  dkenti  mtntius  allatus  eft  de  morte  filii,  fittusab 
amicisCopomireideVeneficioy  ut  conciliumdtmitteret.  llle  perturbatas 
domum  fetecipiebar  >  fed  re  conrpertaperfeveravit  ininquirendo. 
C.  Aciius  Coponium  verieficiipoftulavit. 

Divinatio  inter  AQium  &  Cxpafium  minorem  de  accufando.  Atlius  ob~ 
tinuit  qttod  Capafii  uxor  foror  iffet  mtrus  Coponii. 

Facia  ha?c  (untanno  v.  c,  dcxci,  D.Junio  SillanocV  L.  Lici- 
nioMurena  COSS.  V.Kal.  Sept.quo  die  Cicero  caufam  dixitpro 
P.  Cornelio  Sylla ,  quoque  Cjcfar  ex  Prartura  profedus  eft  in  Hi- 
fpaniam  ulreriorem ,  diu  prius  rctardatus  a  creditoribus  ,  quQdeni- 
queipfodie  multa  quoqueaiiacontlgere,  qua?  figillatjmin  iftis  me- 

Tt  3  morantu; 


j34  1.  Vossl   Obseryationes, 

morantur  ephemeridibus.  Eo  autem  libentius  harc  moneo ,  quo<5 
necdum  in  lucem  prodiere  harc  fragmenta.  Partem  duntaxat  exhi- 
buit  Pighius  in  fuis  Annalibus  ,  fed  Ionge  plura  funt,  qua:  penes 
mefunt,  qua?que  ipfenon  vidit,  quamvisutraqueexeodemLudo- 
vici  Vivis  vetuftiflimo  ut  opinor  exemplari  fuerint  defcripta. 

I  N    M  E  N  T  U  L  A  M. 

MentulaconaturPimplaeum  fcandere  raontem. 
Mufkfurcillis  praecipitem  ejiciunt. 

Af.  conatur  Pipleuvifcandere montem~\  Siclibri.  Utrunque  enim  re- 
&um  &  Pipla  &  Pimpla.  Sed  vero  perperam  omnmofcanderertpo- 
fuerunt  viri  docti ,  cuminomnibus  libris  fcindere  legatur.  Verbum 
ihoc  in  obfcama  fignificatione  accipitur  etiam  in  lutibus  Priapeis, 
Kurum  fcindere  podiccsfolebam ,  &  alibi ; 

CD.  Si  fcribas  temmemque  infuper  addas , 
Qui  medium  te  vultfcinderepiclus  eriu 
Martialis; 

Uavk  cocum  fcindere ,  qttam  leporem. 
LaberiusapudNonium  in  voce  Eugium;  Quare  tam  arduum  afcen- 
das ,  an  concupifti  eugium  fcindere.   Sed  &  idem   Laberius  Lacu 
LavernseapudeundemNonium  in  Catullire;  Scindeuna  exoleto  im- 
patienti  catullientem  lupam. 

DE    PVERO    ET    PR^ECONE 

Cum  puero  bello  praconem  qui  videt  efle , 
Quid  credat ,  nifi  fe  vendere  difcupere  ? 

Cum puero  bellopraconem quividet  effe  ]  Fruflra  in  hoc  diflicho in- 
terpretando  fudant  viri  do&i.  Reuh  eft  vetus  le&io ; 

Cum  puero  bcllo  pr&conem  qui  videt ,  ipfe 

Quid  credat ,  nifife  vendere  dtfcupere* 

Ipfe 


A  D    C.    V   A  L    E  R  I   U  Ai    C  A  T  U  L   L  U  M.  fff 

Infe ,  nempe  fpe&aror  qui  videt  pra?conem  cum  bello  puero ,  quid 
aliud  exiftimet  ,  nifi  pra?conem  femetipfum  velle  vendere.  Nam 
belluspuer&  bona  merx  non  egentprxcone.  Viliora  folum  manci- 
pia  a  ptaeconibus  divendi  fclita,  teftantur  cum  alii  paflim  ,  tumquo- 
que  Lucianus  fcriptode  mercede  conducxis.  Uhtw  «  ptj  ^rv^^y 

OVt  7t$0S  th&Q&yLW  VOfj/il&tq    79  fX^  TlvppiX  ,    /J,)J(k    Ztinwy.to~ 

v&  yov  civca ,  fj^o  ucnti^  iis  BtQvvcs  \ssn  fAtyc&Mipoovcd 
rui  K9j0VKi  ct7ni{Jt>m/\iicQr.  Rarioris  formce  pueri  in  arcanis  folum 
proftabant  cataftis  ,  ut  ex  Martiale  conftat.  Clarum  itaque  quare  Ca- 
tullus  dicat  prarconcm  qui  formofum  licitet  puerum ,  non  pucrum  * 
fed  fe  velle  vendere. 

A  D    LESBI  A  M. 

Si  quicquam  cupidoque  optantique  obtigit  unquam 
Infperanti ,  hoc  eftgratum  animo  proprie. 
Quarehoc  eftgratum,  nobis  quoque carius  auro :: 

Quod  te  reftituis  Lesbia  mi  cupido. 
Reftituiscupido ,  atque  infperanti  ipfa  refers  te 

Nobis.  o  lucem  candidiore  nota. 
Quis  me  uno  vivit  felicior ,  aut  magis  eft  me 
Optandus  vita,  dicere  quis  poterit? 

Si  quidquam  cupidoque  Optantique  obtigit  tmquam-']  Aiiterlibrifcn- 
pti  melioris  nota?  > 

Si  quidquam  cupidooptanti  tontigit  unquam  $ 

Non male,  fi pro cupidot  legascupide*. 

Aut  magk  ejl  me  Optandusrita]  Ih  Iibris  antiquioribus  Aut magis 
nte  efi.  Scripferat  ut  puto  Catullus ;  aut  magis  ejfe  Optandus  vita ,  ne- 
que  enim  aliter  conftatfenfus.  Quisme,  inquit  Catullus ,  vivitfe- 
licior,  autquisdicere  poterit,  aliquem  efle,  quimagis  optandusfk 
vita;  id  eftcui  magis  optandafitvita.  Addituma  librariis#/<?,  quod 
tamen  opus  non  erat.  Ut  vero  verfus  conftaret,  ejfe  mutatum  in  efi. 

IN 


33<>        I.  V  o  s  s  I    Observatio-nb*, 
I  N     C  O  M  I  N  I  U  M. 

• 

Si ,  Comini ,  arbitrio  populari  cana  fenedus 

Spurcata  impuris  moribus  intereat.: 
Non  equidem  dubito,quin  primum  inimicabanorum 

Lingua  execta  avido  fit  data  volturio : 
Effoflos  oculos  voret  atro  gutture  corvus : 
Inteftinacanes,  exteramcmbralupi. 

Si,  Comini,  arhitrio  populi  tua  cana  fenectus  ]  Si  ,  comini ,  arbiirio 
fopuUri  cana  fenecius.  Sic  Iibri  veteres,  quod  rcducendumexiftima- 
vimus.  Cominios  magnainfamia  flagravqlle  ,  quod  vendidiffent  (1- 
lentium  magnapecuma,  teftatur  Afconius. 

Lingua  exfecla  avidefit  datavulturio~\  Vultuiiumpro  vulture  dixit 
quoquefuperius.  Exfectam  vero  linguamideo  dicit,  quodmaledicis 
lisec  conveniat  pcena.  Attamen  non  eft  rejicicnda  lectio,  qux  inple- 
rifque  vetuftis  comparet  libris. 

Lingua  cxferta  avido  fit  data  vulturio.         . »  ~ 

Exfcrtam  nempe  Iinguam  dicit  exprobrans  ei  oris  obfbcenitatcm. 
Quamvis  enim  irrifionis  proprie  fir  indicium  exferere  Iinguam  ,  qnia 
tamenkocipfum  membrum  turpioribusquoque  infervitufibus-;  non 
male  ut  opinor  locum  hunc  de  impuritate  oris  accipias.  Necaliter 
intellioendum  fcommaillud  CrafH  oratoris ,  cuicum  teftiscompelia- 
tus  inftaret ;  Dic  ergo  ,  Crajfe ,  qualem  me  t eris  ?  Taktninquit,  0- 
ftendens  in  tabuU  piflttm  inficetifsime  Gallum  exferenicm  Ungiiatn.VY:- 
niuslib.  xxxv.  cap.  4. 

Atro gutture  corvus~\  Atro  gurgite  corvus.  Siclibriantiquicres.  A- 
tro  j  id  eft ,  infaufto  &  obfca?no. 

Ctctera.membralupi~\  Extera  memhra  lupi.  Ha?c  eft  yeterum  li- 
t.ror.um  fcriptura  ,   &  fic  quoque  infra,  exterajunt  tnaria, 

AD 


AdC.    Valirium   Catullum.        357 

AD     LESBIAM. 

Jucundum,  mcavita,  mihiproponisamorem 
Hunc noftrum  inter  nos ,  perpetuumque  Fore. 
Diimagni,  facite,  ut  vere  promittere  poflit : 
Atque  id  fincere  dicat ,  &  ex  animo, 

Ut  liceat  nobis  tota  perducere  vita 
^Eternumhoc  fanc"befcedus  amicitias. 

Tota  perducere  vita  ]  Vroducere  habent  libri  nonnulli ,  &  mox , 
JEternum  hoc  fatift*  munus  amicitia ,  melius  nifi  fallor.  Alternum 
enim  non  re&e  dixeris  de  mutuis&iisquse  fimul  contingunt.  Scio 
quidem  adduci  cum  alia ,  tum  pra?cipue  Seneca»  locum  Iib.  vn.  cap. 
Xii.de  reb.  Nzt.N  empefic,  quemadmodum  rubicunda  fit  nubes  folis  incur- 
fu,qnemadmodum  vefpertina  ac  matutinaflavefcunt,  quemadmodum  alter- 
nl  arcmfolis  vifitur.  Sed  vero  vacillat  fcriptura.  Optimae  membran* 
legunt,  Quemadmodum  arcus  alter  nififole  vincitur ,  unde  veram  erues 
leclionem  fcribendo  ,  quemadmodum  arcus  ac  terni  foles  vifuntur* 
Qui  locurn  &  rem  perpendat ,  fatebkur ,  nifi  fallor non  potuifle  ali- 
ter  icribere  Senecam. 

AD     AUFILENVM. 

Aufilena,  bona?  lemper  laudanturamica?. 

Accipiunt  precium ,  quae  facereinftituunt. 
Tu  quod  promifti  mihi ,  quod  mentita  inimica  es, 

Quod  nec  das ,  &  fers  faspe ,  facis  facinus. 
Aut  facere  ingenuaeaut  non  promifle  pudica? , 

Aufilena,  fuit.  Sed  data  corripere 
Fraudando,  effefti  plufquammeretricisavarae, 

Quae  fefe  toto  corpore  proftituit. 

Eena  femper  laudantur  amic*']  Malam  faciendo  diftincVtonem , 
fnale  quoque  ha:c  interpretatur  Muretus. 

Autfacerc  ingenuaejl]  Autfacere  ingenua-,  aut  tton  fromijfe  fudics 

V?  Aufi- 


5j8  I.     VossIObservationes, 

Auflena  fuit.  Sic  omnino  fcripferat  Catullus.  Sic  quoque  piPau 
apud  Gra?cos  accipitur  pro  fjLtyijvcq ,  uti  apud  Homerum.' 

Fraudando  eficiturplus  quam  /jureiricis  avara]  Sic  repofuerunt  vi- 
ri  doc"ti ,  pro  eo  quod  in  veteribus  legitur  libris  effecit  vel  ejfexit.  No- 
li  dubitare  ,  quin  fic  fcriptum  reliquerat  Catullus. 

Tr/mdanio  effextiplus  quam  meretricit  avara. 

Subaudi  rem ,  tit  fa»pe.  Laudat  hoc  loco  CatuIIus  bonas  amicas ,  qu£ 
cum  mercedem  accipiunt ,  fui  quoque  faciunt  copiam.  Vituperat 
rero  Aufilenam,  quod  cum  pretinm  voluptatis  perciperet,  fa;pe 
tamen  fruftretur  amantes.  Debere  itaque  eam  fi  ingenua  fit ,  aut  non 
accipere,  aut  etiam  jufta  perfblvere.  Sedveroillam  dona  corripien<- 
do  &  fraudando  amatores  ,  nec  quidquam  permittendo  ,  turpius 
quidcommittere,  quamfaciantillarmeretrices,  quarplus  praHieni 
quam  promiferint,  qua?que  nonlegitima  tantum  partes ,  fcd&to» 
tum  corpus  &  ipfumquoque  caput  proitituant. 

AD     AUFILENAM. 

Aufilena ,  viro  contentas  vivere  folo 

Nuptarum  laus  elaudibus  eximiis. 
Sed  cuiviscuivispotius  fuccumbere  faseft, 

Quam  matrera  fratres  efficere  ex  patruo. 

Sedcuhisquamvispotiusfuceumbere  fdi  ejl  ]  Libri  vetercs  habcijt  | 
Sed  cuhispotius  fuccumbere  par  eft. 
Proculdubio  fcripferat  Veronenfis  nofter ; 

Sed  cuivk  cuhis  potius  fuccumherepar  eft. 

Multus  homo  eft,  Nafo ,  neque  fecum  multus  ho- 
mo  qui 
Defcendit?  Naib,  multu$es  &pathicus? 

Uul- 


Ad   C.   ValerihmCatullum.        339 

Multm  bomo  es  Nafo ,  neque  tecum  multus  bomo  qui  ]  In  hoc  epi- 
grammate  cowigendo  &  cxplicando  mirifice  carcutiuntinterpretes. 
Frigida  funt  qua?  Scaliger  ad  hunc  locum  annotavit ,  nec  meliora  mul- 
toquarSalmafiusadHiftoriam  Auguftam  contulit.  Scripturam  quod 
attinet ,  ea  iftiufmodi  in  libris  veteribus  comparet. 

Multus  bomo  es  Nafo  neque  cecum  multm  bom$  qui 
Dcfccndit. 
Indubitanter  affirmareaudeo  fic  fcripfifle  Catullum ; 

^      liultm  bomo  es  Nafo.  Heque  fecum  multm  homoqui 

Defcendit.  Nafo  muitus  es  &  patbicm. 

Explicemus  fingula.  Multum  interpretatur  Salmafius  Qafittn  $ 
non  fatis  bene.  Quamvis  id  vocabulum  abfolute  pofitum  varias  videa- 
tur  habere  fignificationes  ,  eodem  tamen  omnes  redeunt.  Multus 
cnim  dicitur  in  quacunque  re  aliquis  cft  nimius ,  qui  fit  omnia  folus 
&  ter  unus  ut  Martialis  loquitur ,  vel  qui  turbam  reddit  in  uno  ut  Ma- 
nilius.  Itaquoque  Grarci  accipiuntirpAJv  avQpodinv  »  quod  Eufta- 
thius  explicat  ,  ov  fxiyxv  itva,  tj  atyov  ,  dflb.ci  ^u^o/ov  &  te- 
mere  loquacem.  Talem  Cicero  primo  de  legibus  vocatAcrumHi- 
ftoricum.  Nam  quid  Acrum  numerem?  cujm  loquacitas  habetaliquid 
argutiarum  ( necid  tamen  ex  illa  erudita  Gracorum  copia  ,  fed  ex  librai 
riolit  Latinis)  inorationibm  autem  multm  &  ineptm.  Datio  fummaim- 
pudentia.  Sice  vetuftiffimisnoftris  mcmbranis  reformavimus  locum 
Ciceronis,  quipeffime,  &  fineullofrnfuvulgolegitur. 

Nequefecum  multm  bomo  qui  Defcendit  j  Defcendere  in  [efe  licet  pro- 
bo  fenfu  accipiatur,  profeipfum  cognofcere,  hic  tamen  obfcceni- 
tatemnotat.  Idem  nempecrimenNafoniexprobratauod  fupiaMa- 
murrar.  Vide  quar  monuimus  ad  illuru  verfum ,  Non  f\  dimiffofe  ipfe 
voret  capite. 

Multm  es  &  pathicm  ]  Tu  quidem  Nafo  multns  homo  es  inquit  Ca- 
tullus ,  attamen  qui  feipfum  demifib  capite  vorat ,  non  multus  eft , 
fed  folus.  Concludit  itaque ,  multus  cs  &  pathicus.  Multuscuiali- 
^uid  fupereft ,  pathicus  cui  quid  deeft ,  aut  aliqua  in  rc  laborat. 

Vv  z  AD 


340  I.  Vossl   Observationes, 

A  D     C  I  N  N  A  M. 

ConfulePompeio  priraum  duo,  Cinna,  folebant 

Moechi.  illiahfa&o  confulenunciterum 
Manferunt  duo.  fed  creverunt  millia  in  unum 
Singulum.  fcecundum  femen  adulterio. 

Moechi  illi  abfafto  cenfule  nunc  iterum  }  Et  hic  quoque  in  tenebris  te- 
rnerc  oberrant  interpretes,  ncc  fe  expedire  poffunt.  In  compluribm 
fcriptum  inveni  Mechilia  ,  unde  dcmum  variae  ifra?  prodierunt  conj^ 
d:urar.  Sed  vero  bene  fc  habet  fcriptura  optimi  exemplaris ; 

Confule  Pompejo  vrimuw  duo ,  Cinna  >  folcbattt, 

Ctcilio  fafto  confult  nunc  iterum 
Manfernnt  duo. 

Pompejus  primum  conful  annourbis  dClxxxiv.  una  cum  Licinid 
Craflo.  Secjuens  vero  annus  confules  habuic  Carcilium  Metellum  Cre- 
ticumcVQ^  Hortenfium.  Clarum  itaque  quid  velit  Catullus.  Hujus 
Carcilii  fupra  quoque  uieminit  in  Epigrammate  ad  Januam.  Plures 
autem  fuifieillo  tempore  Quintos  Caicilios  Metellos  tefhtur  Afco- 
nius  Piedianus  in  pra?fatione  orationis  pro  Cornelio.  Quem  autem 
prjrcipue  perftringit  CatuIIus  ,  is  videtur  fuiffeQ.Ca?cilius  Metel- 
lus  Nepos ,  quem  malum  fuiffe  civcm  &  Ciceronis  inimicum. ,  ide» 
docet  Afconius. 

IN     MENTULAM. 

Firmano  faltu  non  falfo ,  Mentula,  dives 
Fertur.  qui  quot  res  in  fe  habetegregias? 

Aucupia  omnegenus ,  pifcis ,  prata ,  arva ,  ferafque. 
Nequicquam.  fructus  fumtibus  exuperet. 

Quare  concedofit  dives ,  dum  omnia  defint. 

Saltura  laudemus »  dum  modo  ipfe  egeat. 

Tirma- 


Ad  C.  ValeriumCatullum.        3^ 

lirnunofaltu  non  falfo  M.  dives  ]  Nefcio  quid  viros  doctos  mo- 
verit,  ut  pro  Firmano  faltu  Formianum  fubftituerint  ,  invitis  om- 
nibus  antiquis  libris.  Namquod  Formianus  iuerit  Mamurra ,  idnihil 
ad  rem  Jacit,  cum  fupra  Mamurram  liberalitate  Carfaris  confecutum 
fuifle  dixcrit  quidc^uid  Oallia  &  Britannia  un&i  haberet ,  ut  opus  non 
fit  divitias  ejus  natali  tantum  includere  folo.  Firmanus  autem  tractus, 
fiquis  alius,  frequens  faltibus ;  utpote  in  Piceno  fitus  ,  in  quo  omnia 
harc,  qua:  Catullus  memorat  ,  copiofe  reperias.  Rectc  vero  Ma- 
murram  divitem  vocat  propter  faltum  Firmanum.  Nota  enim  parce- 
miade  valde  felicibus,  cum  dicuntur  faltus  poffidere.  Notumquo- 
queillud  Juvenalis,  unde  tgitur  tot  Quiutiltaiius  babetfaltus}  Sed  &  a 
Graecis  «Aa7V<$6'«y  dicuntur,  qui  admodum  funt  divitcs. 

Nequidquam :  frutttu  fymtibus  exuperet]  Harc  eft  omnium,  quos 
vidi,  librorum  fcriptura ,  qua:  mutanda  non  fuerat  >  eft  cnimellipfis 
fi  vel  cum, 

I  N     EUNDEM. 

Mentulahabetinftartriginta  jugeraprati, 

Quadraginta  arvi.  castera  funt  maria. 
Quur  non  divitiis  Crcefum  fuperare  potis  fit , 

Uno  qui  in  faltu  totmoda  poflideat  ? 
Prata  arva,  ingentis  filvas  ,  faltufque,  paludefque 

Ufque  ad  Typerborcos ,  &  mare  ad  Oceanum. 
Omnia  magnahsEcfunt.tameipfe&maximus,  ukro> 

Non  homo  >  ied  vere  mentula  magna ,  minax. 

Mentula  babetjufta  trigintajugera  prati  ]  Sic  quidern  Scaliger ,  fcd 
hanc  lcitioncm  non  fuccedere  &  mflar  re<5te  fe  habere  jam  aliis  ob- 
fervatum.  Quod  enim  Gracis  eft  u c, ,  utnno  ,  &  cW  ,  id  La- 
tinis  eft  inflar  vel  ifler ,  nam  &  fic  quoque  veteres  adverbium  hoc  ex- 
tuIiiTe  docent  optima?  gloiTa? ,  in  quibus  ficfcriptum  invenias  ;  ifler 
i9(&>  ,  civrrfeia, ,  tvtt®*  ,  Tfox®».  A  Gratcis  &hancquoque 
accepere  vocern  Latini.  Ab  tns  enimfit  ieva  Iq-co  unde  fosra  vel 
«or«,  inde  \w»  idem  qui  IkMiXtwi ,   ipoi&nqf,  qui  fcilicet  ouas- 

libet 


54*  I.  V0S$I    ObSERVATIOHIS, 

libet  res  &  perfonas,  vultu&  geftibus  exprimere&reddere  norit. 
Nec  dubito ,  quin  hinc  quoque  arceiTendum  fit  hiftrionum  vocabu- 
um.  Nam  ab  Hiftr.isfeulftrianisbarbaris&  inficetis  omnino  genti- 
bus  i  Grarcos  &  Romanos  hiftrioniam  acccpifle ,  minime  eft  verifi- 
miie. 

Caterafunt  maria  ]  Maria  proinfinitis  opibus,  ut  JwAcarft^uca', 
vel  etiam  pro  qualft>et  re  magna ,  ut  apud  Callimachum  ; 

Ovx  cLyA.[j,ou{  Ttv  aoidov  cf  tv%  oatc  twv7@*  «7iJ<{. 

Ponto  nempe  comparabat  Apollonius  Rhodius  magnum  poema» 
quale  volebat  credi  fuum  quod  fcripferat  Af gonauticon  ,  alludens  6- 
mul  ad  nomen  Ponti  Euxini ,  qui  velut  oj>eris  argumentum  confti- 
tirk.  Sic  quoque  pelagus  malorum  legas  apud  Manilium  Hb.  v. 

Et  quod  erat  regnum  peUgusfuit  una  malorum, 

Attamen  fequentia  efficiunt  ut  Iccum  mcndofum  eflc  exiftimem ,  & 
fic  refingendum ; 

Ztquoderatregnum*  pelagtufuit.  Vnamalorum 
Uon  exftincla  lues ,  femperque  recentiaflammans. 

Manifefte  alludit  ad  nomen  Ponti,  quod&rcgnum,  &fimulpe- 
lagus.  Flammans  pro  inflammans.  Sed  neque  hoc  prartermitten- 
dum  locum  hunc  Catulli  in  quibufdam  libris  fic  concipi ;  ixtera  funt 
tnaria. 

Saltumque  paludefque']  Saltus  in  faltu  fitos memorat  >  fimulque 
ineentes  filvas ,  quajomniameliusFirmanae,  quam  Formiana;  con- 
veniunt  colonise. 

Tamenipfe  eft  maximusluftro~\  Ita  quidcm  Scaligcr,  fed  nonper- 
fuadet.Longemelior  fenfusefficietur,  fipro«/for,  quodeftinom- 
uibus  libris  antiquis ,  legas  ultro. 

Omnia  magna  bacfunt ,  tamen  ipft  &  mximus ,  ultro 
Tsonbomo,  jedverem.magna9  tninax, 

Vltrt 


AdC.  ValerzhmCatullum.        317 

l//fro  hic  ponitur  proultraf  vel  tnfuper,  ut  paffim.  Dicit  magnas 
quidem  ifhas  efle  opes,  tamen  Mamurram  effelonge  majorem  five 
maximum  ultro  ,  non  quidem  maximum  hominem  ,  fed  maximam 
mentulam  ,  cujus  prodigalitas  major  fit,  omnibusiftisquantumvis 
magnis  proventibus. 

Saepe  tibi  ftudiofb  animo  venanda  requirens 

Carmina  utipolTem  mittere  Battiadae, 
Queis  teleniremnobis,  neuconarere 

Telisinfeftomiicere  muicacaput: 
Hunc  video  mihi  nunc  fruftra  fumptum  elTclaborera » 

Gelli ,  nec  noftras  hinc  valuifle  preces. 
Contra  nos  telaifta  tua  evitamus  amictu. 

At  fixus  noftris  tu  dabi  fupplicium. 

infeflum  telis  icere  mufca  caput  ]  In  veteri  libro  fic  fcriptum  in- 
veni  j 

Infefta  io  noflrum  mittere  tela  caput. 

Verum  ut  neque  huic  adquiefcam  le&ioni ,  facit  liber  Mediolanenfis , 
in  quo  nihil  de  hoc  verfu  adparet ,  nifi  hoc  tantum  principiura  &  i- 
pfum  quoque  vitiofum  j 

Hdti  infefta  — 

Reliqus  fcriptura:  ab  otiofis  nifi  fallor  propagata?  hominibus  j  qui- 
busvis  pro  fuo  captu  iftam  cupientibus  refarcire  lacunam. 

Contra  nos  tela  ifla  tua  evitabimus  amica  ]  Ha»c  eft  fere  meliorum  li- 
brorura  icriptura ,  unde  do<5H  homines  fecerunt  evitamus  amiftu, 
quod  explicat  Lipfius  de  iis,  qui  vefte  aut  finu  tela  eludunt.  Sed 
videnum  melior  fiat  le&io ,  fi  fic  fcribamus; 

Contra  nos  tela  ifla  tua  evitabimus :  bamU 
At  fxm  noftris  tu  dabis  fupplicium. 


Xx  L  E- 


LECTORI 

S.     P, 

Duo  fequentia  epigrammata,quse  Muretus  &  aiii  carmini  ad  Colo- 
niam  fubjunxere,  feorfim  exhibere  tmluimus.  Deprompta  vero 
funt  ex  lufibus  in  Priapum,  five  Catale&is  Virgilianis  ut  vulgo  ap- 
pellantur ,  quam  recte  non  fat  fcio.  Cum  Mediolani  verfarer  vidi  Ii- 
brum  qui  iftos  lufus  contineret  cum  hac  epigraphe  j 

*:atadiclaveterum  poetarumin  Priapum. 

Varro  cata  dicla  interpretatur  acuta  difta.  EfTe  autem  CatuIIi  fequen* 
epigramma ,  de  eo  minime  dubitandumeflfeexiftimo,  cumconftc* 
ludicri  hoc  genus  metri  pra?cipue  eum  frequentaffe.  Terentianu* 
Maurus  poftquam  iftosquatuor  Catullirecenfuit  verfus  j 

Hunc  Utcum  tibi  dedico  confecroque  Triape, 
Qua  domus  tua  Lampfaci  eji ,  quaque  jilva  Priape* 
Natn  te  pracipue  in  fuis  urbibut  colit  ora 
Hellefpontia ,  cateris  ojlreofior  oru. 

Addit; 

Et  fimilesplures  fxc  confcripfijfe  CatuUum 
Scimtis. 

A  Grafcis,  utomnia,  ita  hoc  quoque  carminis  genus  accepere  Latini, 
ApudHepha^ftionem  in  enchiridio  ifti  occurrunt  verfus  j 

o'tva  o  i£i7noY  kuoov  ,   vwj  o  d&goos  tpoeorccv 
~&cL7b.ci>   7cyjK%^a,  r%  4>*A*j  Koofxd^oiV  7ftcio  dQ$* 

Sic  enim  levi  mutatione  conftituendi  funt  ifti  verfus ,  quinullainre 
difterunt  a  Catullianis ,  nifi  quod  in  prima  fede  fpondeum  habeant 

pro 


AD     LECTOREM. 

protrocha;o,  unde  neceflario  fir ,  urpropius  ad  heroicosaccedant> 
a  quibus  non  alirer  difcrepant,  nifi  qucd  in  tcrtia  fede  Cieticr 
dactylo  aut  fpondeo  occurrat.  Archilochum  primumfuifle  quima- 
jeftutem  Heroici  carminis  tam  ludicromotuenervaritfciibitPlutar- 
chus.  Quod  autem  Muretus  ex  male intelle&o  Terentiani  Icco  etiam 
Virgilium  in  hoc  carminis  genus  aliquando  incidiffeexiftimat  j  in  eo 
omnino  fugit  illum  ratio.  Nam  plcrique^  quiabeo  adducunturvcrfus, 
puri  funt  heroici,  abeft  ubique  Crericus,  quitamen  folus  formam 
immutat  carminis ,  &  concinnum  quidem  &  elegantem ,  fed  tamen 
jocofum  minimeque  ferium  inducit  motum.  Propter  obiccm  in  me- 
dio  verfu  occurrentem  anafpafncis  metrishoccarminis  genusaccen» 
fet  Hephseftio.  Itaque  fuaviflimos  hos  Sapphonisfubjungit  yer- 
fus  5 

TXvKeiAfjLATt^  i-mlxwAum  XQMetVTl&V 
UoS-ea  l&p&au.  7rul(&>  fiytchvctv  Ji  A^qochmv* 

jmitatus  eft  Horatius  in  illis ; 

Tibi  qualum  Cytheres,  puer  ale$> 
Tibitelasoperofeque  Mbterv<c 

Studium  aufert ,  Neobuhf  lipareinitorllebri. 

Sed  ut  fupra  monuimus  Catullum  in  reddenda  Sapphonis  oda  non  fibi 
fatisfecifle ,  &  veJut  indignantem  in  medio  conatu  fubfiftere  &  quafl 
abrumpere;  ita  neque  Horatium  valde  fibi  placuifle  puto,  utpote 
cujus  verfus  licet  hoc  in  locorapidi  fint  &  preclari ,  nihilo  ramen  fe- 
liciores  funt  Catullianis,  cum  neuter  ad  elegantiam  mufse  aflurgat 
Lesbia?.  In  concitatis  vero  iftis  Sapphonisnumerismediusantifpa- 
flus ,  pes  nempe  refraftarius,  fauciam  amore  puellam  &•  ingratas  pro- 
culaferejicientemtelas,  adeo  pulcre  exprimit,  ut  qua?  non  funt, 
ea  tamen  te  videre  exiftimes,  acriufque  animum  tuum  feriantnon 
vifa,  quam  fi  ea  coram  contemplere.  Sed  veniamus  ad  jocofum 
Catulli  carmen  ,  quo  hortorum  prasfidem  ita  loquentem  indu- 
cit, 

Xx  2  PRIA„ 


AD     LECTOREM. 
*  PRIAPVS. 

Hunc ego  juvenes  locutn ,  villulamque  paluftre  m , 
Teclam  vimine  junceo ,  caricifque  maniplis , 
Quercus  anda  ruftica  fomirata  fecuri 
Nutrio  magis  &magis  ut  beata  quotannis. 
Hujus  nam  domini  colunt  medeumque  falutant , 
Pauperistuguripater,  filiufque  tenellus. 
Alter  aflidua  colens  diligentia ,  ut  herba 
Dumofa  afperaque ,  a  meo  fit  remota  facello : 
Alter  parva  ferens  manu  femper  munera  larga. 
Flondo  mihi  ponitur  picta  vere  corolla 
Primitu,  &  tenera  virens  fpicamollisarifta: 
Luteae  violae  mihi ,  luteumque  papaver , 
Pallentefque  cucurbitas,  &  fuave  olentia  mala» 
Uva  pampinea  rubens  educata  fub  umbra. 
Sanguine  haec  etiam  mihi,  fed  tacebitis,  arma 
Barbatus  linit  hirculus  cornipefque  capella. 
Pro  queis  omnia  honoribus  hsec  necefle  Priapo 
Praeftare ,  &  domini  hortulum  vineamque  tueri, 
Quare  hinc  6  pueri  malas  abftinete  rapinas. 
Vicinus  pro  dives  eft  negligenfque  Priapus ; 
Inde  fumite,  femita  haec  deinde  vos  feretipfa. 

Quercus  arida  rujlica  conformata  fecuri  ]  Sic  vulgo  legebatur ,  unde 
vir  magnus  faciebat  confomata.  Fomites  proprie  dicuntur  m  >Wawi- 
MxirfAciQ, ,  minura  nempe  ligni  ramenta  igni  accendendo  idonea. 
Hinc  defomare  &7a7rcA€Jc/£«v,  five  fomites  facere.  Huiccontra- 
rium,  dummodo  Latinum  fit ,  confomare,  pro,  fomites  conferre , 
cjuod  huic  minime  aptum  eft  Ioco.  Cum  in  omnibus  antiquis  quos 
vidi  libris  fcriptum  invenerimus  formidata ,  non  dubitavimus  repo- 

nerc 


AD     LECTOREM 

nere  fomitata.  Feftus;  Defomitatumy  Z  fomitibus.  fuccifum ,  quihus 
confoveri  erat  folitum.  Mollior  quoque  hac  ratione  fit  verfus ,  qui 
non  libenter  in  illa  fede  fpondeum  pro  trochceo  admittit. 

Sanguine  hanc  eium  mihi ,  fed  tacebitUy  aram]  Sic  vulgo,  fed 
nos  librorum  veterum  fcripturam  reduximus.  Non  enim  ara,  fed 
palus ,  qui  ab  inguine  propendebat  ,•  fanguine  linebatur.  Qua?nam 
fint  arma  Priapi ,  opus  minime  fuerit  explicare.  Sic  quoque  Pro- 
perf ius ;  ofculaque  admotafumere  &  arma  manu.  Non  re<5te  &  ha?c 
quoque  Tollicitant  viri  do<5b". 

P  R  I  A  P  V  S. 

Ego  ha?c  ego  arte  fabricata  ruftica , 
Ego  arida ,  6  viator ,  ecce  populus 
Agellulum  hunc  (iniftra  tute  quem  vides 
Herique  villulam ,  hortulumque  pauperis 
Tuor ,  malafque  furis  arceo  manus. 
Mihi  corolla  pi&a  vere  ponitur , 
Mihi  rubens  arifta  (ble  fervido , 
Mihi  virente  dulcis  uva  pampino , 
Mihi  glauca  duro  oliva  codTra  frigore. 
Meis  capella  delicata  pafcuis 
In  urbem  adulta  la&e  portat  ubera. 
Meifque  pinguis  agnus  ex  ovilibus 
Gravemdomum  remittit  xr&  dexteram 
Teneraque  matre  mugiente  vaccula 
Deum  profundit  ante  templa  fanguinem. 
Proinviator  huncdeum  vereberis, 
Manumque  fbrfum  habebis :  hoc  tibi  expedit. 
Parata  namque  trux  fine  arte  mentula. 
Velimpol,  inquis:  atpoleccevilhcus 
Venitj  valente  cui  revulfa  brachio 
Fit  ifta  mentula  apta  clava  dexterae. 

Xx  i  Mihi- 


AD     LECTOREM. 

Mibique glauca  duro  oltvafrigort  ]  E  libris  repofuimus ,  Mibi  glau- 
caduro  olivacottafrigore.  Notum  vero  eft  olivas  frigore  cocjui ,  cum 
hyeme  maturefcant.  Nec  offendere  quemquam  debet  primuspes, 
cum  is  &  tribrachyn  &  anaparftum  admittat ,  ficque  foleat  etiam  pu- 
ros  jambos  interpolare  Catullus. 

Tarata  nam  cruxfine  arte  m.  ]  Legendum  Truxfme  arte  m.  cjuem- 
admodum  &  in  veteribus  invenimus  libris. 


F     I     N     I     S. 


I  N- 


■  « 


I  NDEX 

SCRIPTORUM, 

Qui  in  hfs  Obfervationibus  illuftrantur,  expli- 
cantur  aut  emendantur. 


ACcius  apud  HJonium  emenda- 
tut.  170 

Acbilles  Tatius.  6$ 

Afta  Apoftolornm.  14 

Adriani  epifttla  ad  Severianum  ex- 
plicata  &  emendata.  28 

JEfchylus.  1 1 

Anaftafit  Sinaita  bexahemeron.  29 
Anonymi  verfus  apud  Hephaftionem 
emend.  344 

Andronicus  apud  Nonium  emenda- 
tus.  325 

Antbologia  inedita.  42 

ApoUonit  Grammatica.  116 

Apttlejus  explicatut.  153 

emendatus.  103 
Ariftopbanes  explicattu.  164. 165 
iUuftratus.  197.328 
Arnobius  -  exflicatus.  164. 165 
emendattu.  277 
Athenaus  -  emendatus.  nj 
Aufonius   -   emendatus.  36 


c. 

Coecilius  explicatus. 
Cafar  explicatus. 


*3 

3** 


CaUimachus  iUuflratus.  294.342 

emendatus.         259 

Calpurnius  explicatus.  276 

Catalefta  veterum  poetarum  emen- 

data  &  explicata.  75-76 

CatuUus  paffim.     idem  apud  N0- 

niumexplicatus.  314 

Cebetis  tabula  emendata.        222 

Chronici  Alexandrini  auclor.   144 

Claudianus  explicatus  &  iUuftratus. 

97.197.  299.  300. 

C/^w  emendatus.  53.69.84.113 

126.339 

explicatus.SS.  213.  318. 

ColumeUa  explicatus.  y6 

emendatus.  215 

Coluthus  emendatus.  223 

•     D. 

Diuarchi  Fragmentum  ineditum. 
231.232 
D  j<w  Casftus  explicatus.  200 

DionChrifoftomusexplicatus.  164 
Dionyfius  Hdicarnaffenfis.  5 

emendatus.  189 

£»- 


I    N    D    E     X 


E. 


Enriius  emendatus.  169 

Epicbarmus  tlluftratm.  289 

Efthers.  locus  illuftratus.  268 

Etymologtci  Magni  auttor  emenda- 
tus.  169.  210.  123 

Euangeliorum  locus  explicatus.   27 
Eunapius  emendatus.      108. 118. 

*34-255 

Eupolidis  locus  explicatus.         235 

Euftathius  reprehenfus.  166 

Euripides  emendatus.  n6 

expltcatus.  12.  250.  251 

265 

F. 

Feftus  emendatus  &   explicatus. 

274 

reprebenfus.  229 

Feflus  Avienus  explicatus.         77 

f  lorus  explicatus.  199 

quater  emendatus.  175.17 6 

G. 

Galenus  emendatus.  107 

Genejis  locus  explicatus.         100 
Gloffa  emendata   140.217.297 

298 
Gratins  emendatus.  3  5 

H. 

HarpocrationU   Lexicon  cmenda* 
tum.  4 


Heliodorus  feu  Damianus  Larijftus 

in  Opticis  explicat.  245 

Hepbaftionis  encbiridion.  344.  345 

emendatum        161.  i6»j 

Heronis  automata.  51 

explicata.  245 

Hefjchius  emendatus.  25/26.41. 

53.  43.  61.  84. 112. 114. 116 

137. 138. 144.  171. 173.  227 

228.  229.  232.  233.204.208 

286.  298.  326. 

illuftratus  &  explicatus. 

25.  25.  58.  70.79.97.  122 

156.  190. 197.  232.239. 

Hipparihut  'Kplicatus.  6$ 

Hippiatnca  Graca.  48 

Htpponax  expiicatus.  226 

Homerus.  10.  19 

explicatus.  48.  204.  212 

emendatus.  153 

■m«*  leclto  reddita.  247 

Horatius  expltcatus  &  illuftratus 

109.  239.   240.   251.   285« 


I. 


Infcriptiones  antiqut,  explic.  59.62 
Jofephus  emendatus.  103 

ifidorus  emendatus  237 

Judaicarum  &  Romanarum  legum 

coliatio  emendatus.  315 

Juftinus  emendata.  110 

illuftratus.  263 

Juvenalis  expltcatus.  42.  52.  53. 

59. 164.  165. 167. 168.  200 
326 


S  C  R  I  P  T  O  R'  U  M. 


emendatus.  55. 56. 139. 
304 

L.       •• 


Laberius  apud  Nonitnn. 
Lampridius  emendatus. 
Laurentius  Ljrdus. 
Lex    xii.    Tabularum 


■    334 
276 

47 
iliuflrata 

ij6 

73 
98 


Lintei  libri  Pomificum,    • 

Longmus  emeniatus. 

Lucanus  emendatus  .i\<) .  220.308 

Lucianus  expllcatus.  41 

Luctlius etmndatus.  9.35.61  94. 

95. 124.  l6^.mlJO 

LHeutitts  emendatus.    6.jj..n$ 

167.170. 173. 191.  215.  2*7' 

228.230.  234.249.269.270. 

320.321.  331 

illuflratus.  2^20 

£///"«$  /«  Priapum.  «2.63  ^ 

emendantur.   '         334 

M. 

Maniiius  illuflrattis.  327 

emendatus.    65.66.77. 

80.  202.  204.  211.227.  262. 

285.  286.288.302 

Martialis  explieatus.    6.  58.  69. 

172.  175.  215.  224.  305.334 

emendatus  &4>luribus  lo- 

c'u  reflitutus.     23.  36.  37.  41. 

42.52.53.126. 127. 128.142. 

bis  147.  171..224.  225.  229. 

235.236.291 


Menandri  Iochs  apudNonium  cor- 

reclus.  240 

Mimnermus,-  ,  14 

Mofchus.  6 

■  '      N. 

Navii  /<?<:«*  apud  Chariflum  emen- 
datus,  307 

Nicandet  explicatus.        «60^61 
Nonius  Marcellus  emendatus.  142. ' 

33i 
explicatus.  312 

O; 

Ovidius.  ij 

expiicatus.  27.108.165 
emendatus.    '    215.  221 

p. 

Pacuvius  apud  Diomedem  emendat, 

*7* 

Papmius  Statius  'emendatus.     171 

explicatus.  162.288,305 
Pappus  emendatus.  258 

P<*«/i  locusad  Corfiithios  explicatus, 
98.  223.  224 
Perfiusexplicatus.       34.52.117 
Petronius  emendatus.   58.90.92 

M3 
explicatus.  153. 198.199 

213 

P/j/7o  mechanicus  illuflratus.      98 

Pindari  Scholiafles  expltcatus.  259 

Y  y^  P/4J0 


r  N    D    E    X 


Vlato  explicatus.  •     97 

Tlautus  emendatm.         196.  215 

illuflratus.  (       19*5.278 

Tliniusdefenfus.  •      268 

explicatus.  '  5$6 

emendatus.  2.^2,7 t.  140 

169 

Plinius  Junior  in  Tanegyrico  emen-' 

datus.  139.  140 

■Tlittarc^ut  emendatus.    •  94.118 

Tcetaanonymuf.  74. 

ToUux  explicatus.  286 

emendatus.  5.  48.  53.  98. 

120.  121. 171.  219.  286.  295 

310.326 

Towponius  Comicus  apud  Nonium 

emendatus.  14.1 

Triapeorum  cartnen  emendatum.  2 

Trifaanus  correclus.  9  2 

Tropertius  cmendatus.     108. 161 

226.  237 

explicatus. '107. 214.345 

Ptolewxi    Geograpbia    emcndata. 

in  tetrahiblo  explicatus. 
302 


Quintilianus  emendatus. 
explicatus. 

s. 


155 

5" 


±ao>mparodia  emendata.  11 

Sappho  explicata,  213.345 


emendata.  113. 114.  115 

116.  117.  153 

•  *adem  apud  Tollucem  e- 

mendata.  295 

Scholiaftes  Germanici  emendatus.. 

276 
Hcrmogenis  emendatus. 

308.309 

Luciani  yetus.  4.2 

Scholiafl.cs  ad  tetrabiblum  Ttolemai 

emendatus  &  explicatus.     ^02 

Scriptor  de  dialeclis    emendatus. 

217.218 

Scylax  Caryandenfts   emendatus.. 

257.287 

Seneca  emendatus.S-j.92. 125.2*52 

287.315^.337 

explicatus.  319 

Serviusemendatus.  90 

Simonides.-  19 

Spamianus  emendatus.  58 

1  Stephanus  emendatus.  203.  293. 

294 

Strabo,-  25 

Suetonius  emendatus.  25.  37.38 

276.  301. 

illuftratus.        194.224.- 

SjnefiusiUuftratus.         145.146 

T. 

Tarafii  Tamarchtt  epiftola.      29 
Tatianus  emendatus.  264. 

Jeleftes  apud  Athemtum  emendat. 

227 
Tertullianus  emend.  25.  274.277 

rxp/;- 


S  C  R  I  P  T  O  R  U  M. 


explkat.  53.  54.  97. 129 

Theocritus.  .  7 

•    emendatus.  m       240 

illuftratus.     239.290 

ejus  Scholiaftes  emendatus. 

247 

Tlieognis  illuftratus.  224 

Tbeophraftus  emendatus.         207 

Tibullus  eniendatus.ioo.  215.249 

Trebellius  Pollio  illuftratHs.     238 

.       V.      - 

ValeriusMaximus  illuftratus.  56. 

142 

emendatus.  293 

Variorum  in  Priapum  lufus  emend. 

58 

Varro  explicatus.  76,  173.,  174. 

200.278. 

emendat.  23.47. 123. 140 

Irf«»  <*p«<f  Nonium.    140.  fc« 

142 


explicatus..  214 

emendatus.  27.  84.  214. 

218.2:7.228.236.274.   fr« 

Fe/to  epigramma  emendatum.  3  21 

Virgilius  emendatus.     17.18.39 

126.  223 

•    o;/>/;V<*ftti.i46*.i5o.i5i. 

•  '152. 192.  214.  219 

reprehenftts.      150.  151 

InCopa  emendatus.  165 

Vitruvius  emendatus.      193.  198 

Vopifcus  emendatus  &  explicatus. 

28 

Vulcatii    Gallicani  expofitiones  in 

aliquot  Ciceronis  Orationes.iqq 


Xenophonemendatus.. ' 
expiicatus. 


z. 


Zo^imus. 


48 

200 


46 


F      I      N      I      S. 


Yy  2 


I  N- 


I  N  D  E  X 

R    E-  R    U     M 


£  T 


VERBORUM. 


ACetum  vocabulum    fordi- 
dum.  98  . 

Accufandj.  cafus  pro  recfco  ,  & 

contra.  2o5 

&#7b.&g  dicuntur  radii  qui  ^Ujfc 
•  qua  tremula  in  laquearia  repe^^ 

cnfli  proveirunt.  *  245 

Acroftolia  feu  apluftria  navium 

captarum  diis  olim  confecra-  . 

ta.  •      10.  11% 

Adua  Tranfpadana:  regionis  flu- 

vius.  322 

/Egyptiorum  templa  ripas  flumi- 

num  fpectabant.  3r4 

,£oles  {olebant  liquidam  A  gemi- 

nare.  .  116 

^tfculapius  aliquando    imberbis 

fingitur.  286 

/Etkiopibus  capilliloco  pharetra?. 

.97 

Ao-amemnon    meridiari  folitus. 

79 
A'p^«  ^olicum  pro  cup&i.    114, 


Ai.quando  apud  Graecos  &  Lati- 
rtos  cefTarit  effe  diphthongus. 

Aidoneus  pro  Adonis.    .        71 
ArtfBA©*  cv  KowfAoflt. Parcemia* 

t  3'5 

A>t%a,hi€ct()  quid  &  unde.   25 

26 

A'x.77/   peninfula.    •  138 

AActSetsrV  vel  «Vrt-Sot^V  ba- 
culus.'  42 

Alaudaafonodicta  falpicta.  11^ 

Albi  homines  a  nigrientibus  pro 
fatuis  habebantur ,  &  qui  ni- 
hil  prarter  corium  boni  habe- 
rent.  309 

Albius  Maximus  prsefectus  aera- 
rii.  23 

Alcajifsquomodoperiit.  42 

Alexandrini  felices  in  fomnian- 
do.  28 

Alexandrinos  Chriftianos  addi- 

d:os  fuiffe  magia?.  30 

AVA« 


•  I     N 

A*^^  £oIicum  pro  aAaA©* 

11.5 

AKcnv<£etv%  faltus  poffidere.  341 

AJucitse  di^li  abaluco.  90 

Amabo ,  f#pe  redundat,  ac  fi  nul- 

lius  effet  fignificationis.    252 

Amaboblandientis  particula.  165 

Amineaj  avx.  155.    Ubi  &  cjuo- 

modo.nafcantur.  ibid.    Picen- 

t.ium  terra  olim  Amincea  dicta. 

155.   156.      a£i?&iqv  idem 

cjuod  Aminreum.  ibid.   Campi 

AminiipropeSalernum.  ibid. 

Ammonis  oraculum  in-  Cyrehis 

quibufdam.  17 

Avu,7t?ov  protelum  unde.      125 

ApvKXclidig  calcei  fonahtes.290 

Av<fyoyuu(J5)»  7m^K^^,  9 

Avejuovgitpis  tf%,(§)*  apud  Ho- 

merum.  204 

Anguinus»non  anguineus  dicen- 

tuim".  2 1 5 

Anim«e  defuncTr^rum  qua  via  cce-  , 

lum    confcendant    fecundum 

Platonicos.  166 

Antii  Reftionis  \cx    fumttiaria. 

102 

AntimVhum  Homcro  prsefere- 

bat  Adrianus  CaHar.  323      A 

Platone  quoque  laudatns.  ibid. 

De  Antimachivocjbus  librum 

fcripfit  Longinus.  ibid. 

Antifpaftus  pes  refraeiarius.  345 

Antiftans.  21 

Antrum  AttimYin  marmoreex- 


D    E     X 

prefTum  Roma?.  i6j 

aS<Qqoo\t@*' pro  hermaphiodi- 

to ,  &  Venere  utrfnfque  fexus 

accipitur.  286    Avfyoyvv©* 

quoque  dida.  ibicC. 

Am&^eiv  quid.  7 

ApuiE,  melmarinum  522.     Sic 

quoque  diclae  dtise  forores  me- 

retricuke  Athenis.  ibid. 

Arbores  vento  robuftiores  fipnt. 

204. 
Ag&vAcq  quale  calceorum  genus. 

Archilochus    primus    herbicum 

carmen    enervavit    inferendo 

Creticum.  345 

Arcius  mons  Cyziei ,  <k  in  eo  lu- 

cus,&  antrum  magnre  matri  & 

Attiniconfecratum.  160. 161 

Ardes  pro  ardore.  175 

Argo  navis  fabricata  a  Minerva. 

191 

Ar^uta;    fclea?    auomodo   acci- 

piendce.  290 

A'p^3i  &   apK7di  idcm.      160 

Afculi  pro  amculi.  45 

A'oi\lw&   opvj    in    guibus  vixit 

Endymion.  257 

Afiana  mcnfii  &   Afiaticfm"   di-- 

cendigehus,  quomcdo  accN 

plendum  fit,  1 3  7 

Afiaundedicta.  108 

Afinius  Pollio  Marrucinus.     ^ 

Afinus  Veirse  facer.  165 

Afinus,  fuperiormolailapis.j^j 

Yy  3  Afi, 


R  E  RU.M 

Afinus  Antronius ,  Acharnenfis, 

machirwrius,  molendinarius , 

piftrinaiaus  cVc.   Iapidem  non 

jumentum  notant.  326 

•Afpcndius  citharifta.    144.  14«» 
AthenaranteThefeum  minutum 

oppidum.  203 

Athenien  fes  Erechthidarunfprse- 

cipuegaudebant  nomine.  220 
Attis  Catulli  cjuisnamfuerit.  159 
A*  77;   &  aiwj   idem.  112 

Attici  ocLtrvj/kxsi.  331 

Aves  dextra;   &  finiftr*.    105 

^efyoi  ibid. 

Aufiienafamilia  olim  nota  Vero- 

nx.  330 

AvAi^  ciqvip  quare  Hefperus 

didus.  153 

Avocationes  pro  negotiis  jucun- 

dioribus.  110 

Aurei  velleris  fabella  unde  origi- 

nemtraxerit.  189.190 

Aurigacjui  qua:vis  canticaflagel- 

loexprimeret.  225 

Aurunceja  &  Aurunculeja  fami- 

lia.  .  138 

'  Authepfa  cjuale  vas.  318 

B. 

'Babylonicorum  &  Alexandrino- 

rum  periftromatum  eadem  ra,- 

tio  quoad  pi&uras.  1 9  7 

Balteus  unde.  56 

Barathri  diclicjui  barathro  digni 


ET  VERBORUM. 


eflfent.  320 

Bafllis  pro  pingui ,  unde      289 

BccwKts  lecticarii.  16.     Bctsx- 

Ktg.  *  *  ibid. 

Benignefacere  alicui.  301 

Berecyntes  olim  Phryges  dicti. 

228.  lidem  quoque  Bryges, 

Briges,  aliifque  appellati  no- 

.  minibus.  ibid. 

Berenices  coma  qua  via  ccelum 

'  confcenderit.  266, 

Birrus  quid  &  unde.  299 

Bithynia  quse  producat.  64 

Bceoti  olim  Kpxm^ptyopoi  di- 

<5ri  &  quare.  290 

Bceotia?  longitudo.  138,:  inejus 

menfura    quantum     peccarit 

Ptolema?us..jfr.     Bceotiaifth- 

museft  Atticse.  ibid. 

Bodem  Teutonicum  a  /3vQy,6g. 

212 

BottianCretenfium  coloni.  209 

Botto  Cretenfis  Bottiam  condi- 

dit.  210 

Bcv£#f>  iM07ip&z/.cL£<-iV )  me- 

ridiari.   79.      B^|    Ia&uae 

genus     di&a     Apxpepvo^ti. 

ibtd. 

B^o^eW  JEollce  pro  figetxeictg. 

;  }H 

BjivfA,©»  /Eolicum  pro  pvpog. 

326 
BufFa,  colaphus.  119 

Buftbnes  unde.  ibid. 

Cxci- 


c. 

CajciliiMetelliinfignes  moechi. 

,    v  .       277 
Calcei  fonantes  ^CvAot/  dicti, 

quafi  a/fct&vXcim.  290 

«Calcei  ferrei ,  fpartei  &  coriacei 

equorum. 
Cameli  apud  Afiaticasgentes  rc- 

centibus  pellibus  calceantur. 

,.  48 

Campi  Phlegran  .prope  Olym- 
pum  &  his  vicinf  Phlegya?  un- 
dedidi.  288 

Canis  vineuli  senus. 


IOI 


Cappadocum  mala  fides.  34. 
Quo  fortiores  elTent  ad  patien- 
da  tormenta  ,  ipfi  fibi  equu- 
Ieum  ftruebant.  ibid. 

Capte  pio  capite  ,  &  captibus 
pro  capitibus.  269 

Caput  afini  in  templo  Jerofoly- 
mitano.  .    197 

Carbarina?  feu  Carpatinae  folea; 
e  crudocorio.  327  A  Cari- 
bus  feu  Carpathiis  fic  dicta». 

m. 

Earumgravisodor.  ibid. 

Cata  di&a    pro    acutis    diclis. 

344 
Catagrapha  quid  apud  Catullum. 

<*3-  64 
Catamitus  unde.  2 1  z 

Cattica  fpuma.  14  z 

Catullos   Epithalamia  Sapphus 


I    ;N     D    E    X  •     ' 

Latinevertit.  189 

Catulii  pramomen  Cajus  no.n 
Qirintus.  1.  2.  OpusTuum 
Vefta?  infcripfit.  5.  4.  Ubi- 
nam  dedicarit  Phafelum  fuum. 

11 

CatuIIus.  adco  Sapphonis  ftudio- 

fus ,  ut  &  amicam  fuam  Les- 

biam  vocarit.  189 

Catullus  pauperfuit.  66 

Catulius  cjnando  natus  &  quam- 

diuvixerit.  83 

Cayfter  Phrygius.  .  io£ 

Celtiberorum  nomen  Iatius  patet 

quam  Celtiberia?.  95.     Cel- 

tiberi  avari.  ibid.       lotio  Ia- 

vantdentes.  ibid. 

Celtis  idem  quod  ccelum.     263 

Ceres  dic~T,aA't>Ae4;c/ a, ,  E'vK,/\ia, 

&  ILcLfAmtva.  84 

Cefti  Julii  Africani.  30 

Ceftius  &  Geftius  idem  nomen. 

105 

Xct,\x37is$e$  equi  apud  Home- 

rumquid.  .          48 

Chalybes  etiam  in  Hifpania  Cel- 

tarum  ultimi.  263 

XcLjUctnzq  a,y,?n/\oi.  I  f$ 

'Charta    anus   &    charta  virgo. 

21 

Chartapro  volumine.  3.  XctQixj 

volumfna  dicuntur.  3 

Chartaregia  tenuiflima.  51 

Charta;  e  papyro    conficiendaj 

ratio.  5  2 

•Char- 


|E11UM    ET    VERBORUM. 

Gturta.  baroata  quomodo  fietet.      Colchica:  mulieres  ompium  for~ 

mofiffima?.  88 

Colles  etiam  magni  appellantur 

montes.  136 

Colonia  pro  pra?dio  ruftico.    45 

Coma  pro  flagella.  2  25 

Confomare.    •  347 

Conifera?  arbores  ablato  vertice 

moriuntur.  23  6 

Conon  Samius  fuit  Mathematr- 

cus;258.  Kovwv  non  xJv^>y 

vocatus.  tbid.    Unde  hoc  no- 

.     men  der;vatum.      "   •     ibid. 

Convivia  tempcftiva. v  100. 110 

Coponius  reus  veneficii.        ^^ 

Cornua  flebilem  edunt  fonum. 

116.     Canum  ululatum  pro- 

vocant.  ibid. 

Creta  centum  urbibus  habitata. 


y 

Caftdr  &  Pollux  quare  dieantur 
ex  oyo  prodiiiTe.  91 

Chaldan  &  ^gyptii  figna  ca?le- 

.  ftia  afiis  olim  formis  &  nomi- 

nibus  exprimebant  acGraxi. 

,  5°2 
XeAiowV  >  wpciovii  ,  &  cttjozov 

pro  obfcoeno  membro.  6 
Cherubini  &  Seraphini  ornamen- 

tamonftrofa.  196 

Chloris  eadem  ac  FlroaZephyri 

conjux.  264 

Chorda?  pro  tibiis.  167 

Chironis  pofteri.  in  Pelio  monte 

habitantes    herbarum    gnari. 

232 
XftquafliQc&cq  qirid.  27 

Cimex  pro  fponda  le£ti.  58 
Cinerarii  &  ciniflones  mulierum 

fervi,  undedicti.  142 

Cinuspro  fhg£!Io.  224 

Cinis  feminino  genere.  331 
Cithara:  pro  tibiis  aliquando  ac- 

cipiuntur  &    dvXio~[Ao$  pro 

KijztpwJia,.  1 6j 

Claudens  pro  claudicnns.  302 
Clivia?  aves.  61.     Cliviaaufpi- 

cia.  thid, 

Cnidus  arundinofa.  80 

Cochleis  &  teftudinibuscompa- 

rantur  mulieres  honefta*.  278 

Colchi  uhirrri  acl  Orientem  ali- 


qu 


u.indo 


cicditi. 


14 


207 
Cretenfiurn  quanta  olim  fuerit 

potentia  &  qua?  loca  tenuerint. 

205.  206.  207 

Crines  fparfi  fuper  bufta  &  cada- 

vera.  246 

Criffare  cum  dativo.    .  123 

Crotala  diverfa:  forma?  &  mate- 

riar.  226 

Crotala  unde  mXayia,  di<5ta. 
Ctefiaspleraquemonftra  &  por- 

tenta  Indica  exjudarorum  in 

Babylonia  habitantium^tapeti- 

bus*haufiiTe  videtur.  197 

Cun6ti  &  omnes  diverf*  fignifi- 

catibms.  260 

Cur- 


I    N 

Currus  pro  navi.  191 

Cycnus  rex  Liguria?.  276*.    Ab 
€0  dic~tus  collis  Brixienfis.iW. 
Cylindri  pro  voluminibus.      51 
Cyzicus  frigida.  107 

D. 

Dasdalus  Cumaruni  in  Campa- 
niaconditor.  206 

Damanomen  fordidum.         98 

Dapsunde.  203.  Daps  pro  fa- 
croepulo.  ibii.  Dapsgeniti- 
vum  tacit  dapfis  &  daptis.  ibid. 

AaZh(&  non  opaciim  tantum  , 
fed  &\facem  notat.         287 

Daulis  unde  di&a.  ibid. 

DefomareJ&  defomitare.     347 

A«gAi7a/. »  vefpertini  feu  no- 
cturni  fiif.es. ,  153 

Delus  Bceotuje  flumen.  84 

Aijy(&>  abfolute  pro  Athenien- 
fiumpopulo.  220 

Defpofias  &  Damafias  arbores 
apud  Eunapium.  quamam  iftx 
arbores  fuerint.  iYid, 

Detrimentum  pro  damno  &  pro 
eoquoddamnum  infert.    312 

Dia  infula  Cretica  vulgo  Standia 
dicla,  201.  Naxos  appella- 
ta.ibid.  Sed  &  alteraNaxos 
vocata  fuit  Dia  a  quibufdam. 
ibid.  Qtiinque  olim  infulis 
Di^enomenattributum.    ibid. 

Diana  pvg/covv [/>(&.  84 

Aubtyafahciwetv  <pi&*     286 


D  ,E    X 

JDiofcuri  Caflorcs  &  PoIIuce5 
difti. 

Diofcori  non  invocari  foliti,  nifl 
pericul.um  pra^cefiiiTet.  289 
Hinc  ,Sj^6  ytK^ov  Jtoi  dicti, 
ibid*  lidem  eadem  de  caufa 
appellati  •mpodUo^g.  ibid.  fe- 
qusnti  pag. 
-  AtQvpot  Iibelli  ,  quomodo  &  a 
quibus  conficerentur.         64 

Dividere  carme.n.  239;  240 

Docti  quinam  vocentur  a  Nonio, 

174 

Domina  proprie  mater  deorum 
.  dicitur.  176 

Dormituri  Iicct  -curvi  jaceant , 
manetamenrecto  jacent  cor- 
pore.  274 

Ductor  ferreus  infularis  ,  pro 
Vulcano  Lemnio.  .58 

Duicenfus  pro  fervo  prarcipuo. 

141 

Duplex  non  recte  accipitur  pro 
dolofo.  285. 286. 

Duplex  Amathufia  feu  Venus 
quomodo  accipiendum.    286" 

Dyrrachium  Adrise  taberna.  89 

E. 

;E#oA«V)  Pfylli  &  MarfidicU 

222 

H'eA/o;o  Ivn-otis  de  bibaee  &  te- 

mulento.  274 

E^Kycty&iov  quid.  9  6-  97 

Z  2  E'A«0£ 


RERUM     ET 

E'A«o?>   Vulcanus.  58 

E'/^C^07K9^)  quinam  dic"ti.  71 
Emolumentum  pro  lucro  &  pio 

impenfa.  312 

Endymionem    varii  populi  fibi 

vindicarunt.    257.      Non  in 

Latmiis ,  {ed  in  Lamiis  faxis 

eum  vixifTe  quidam  fenferunt. 

ibid. 

'fvipot  unde  di#i.  $31 

E  v  W30   ey  c.o«y.  24,0 

"Ephefiorum  &  Alexandrinorum 

in  Troade  nummus  explicatus. 

206 
'E'7nxvMx.t&@*  X&$  unde  di- 

clus.  21 6* 

Em(pctTVi(^'  &<?i^  >  quare  He- 

fperusdi&us.  142 

Equi  apud  Seras  corio  calceantur. 

49 
Equorum  &  mulorum  folea?  fer- 
.    rea?.  48 

Erica  Anauri  filia  quare  dic~h. 

232 

Erythron  tr3<5t.us  Cyrenaica?  are- 

nofus  ,  a  quo  pulvis  Erychrius 

Catullo.  145 

li  pro  edk.  40 

Efleni  credebant  animas  morien- 

tiujn  ad  Elyfios  ultra  Ocea- 

num  fitos  migrare.  166 

Eumenidum  thalami  aliis  ferrei , 

ahis  faxei.  223 

Euripides  aqua?  marina»  beneficio 

curatus  a  facerdotibus  /Egy- 


VERBORUM. 

ptiis.  315 

Europaundedi&a.  108 

Exalia>  id  eft  ex  alia  parte.  121 

F. 

Famelici  ad  Venerem  proni.  5  a 
Ferrugineus  color  quis.  217.218 
Flagellaloco  tubarum  olim  ufita- 

ta.  161 

Flagellorum  ufus  apud  Indos  & 

Seras.  225 

Flagellorum  fonus  mufica»  infer- 

viens  in  choris  bacchantiurh 

&gallantum.  225 

Flejcilia  multa ,  qua:  tamen  non 

funt  Ienta.  215: 

Floralia  quando  incajperint.  16*5 
Fiorus  quidam  Seneca  olim  di- 

ctus.  284.     magnusbonorum 

libroium  interpolator,  285 
Fluftrum  quid.  220.230 

Fomitare  id  elt  fomites  facere„ 

547 
Fomites  ,  i7nXiKl<rp&(&  feu  li- 

gni  ramenta  quibus  ignis  ac- 

cenditur.  345.347 

Frontes  voluminum.  1 

Fulgerare  pro  fulgurarc.  271 
Fullones  faliaresdicti.  roi5.  Ful- 

lonius  faltus.  ibid. 

Furiarum  capilli.  215 

Furibus  nebuke   magis  placent 

quam  noctes.  1 54 

Ganni- 


I    N    D    E    X 


G. 


Gannire  quafi  can<re.  309 

Galli  Matris  magnae  muliebri 
femper  vefte  in  antiquis  com- 
parentmarmoribus.  167.168 
GjIH  Matris  magna:  unde  cii<5ti. 
162  16$.  Caufa  cjuamobrem 
olim  caltrabanrur.  ibid. 


Harpse  vulgares  hujus  terrrporis  » 
dicta?  olim  lyrse  Barbarorum. 

»45 

Harpocratesloripes.302.  Idem 

<jui  Engonafin.  tbid. 

Harpocrates  &  Harpocratiaci  di- 

cunturinepti  adVenerem.  302, 
Heliconamnis.  226 

Heln  explieatafeuevoluta.     54 


** - ■• —        t    -    t-      1 — t    JT 

Gallorum  recentium  gravis  hali-     Hanerobapnfta»  fingulis  diebits 


rus.  171 

TiXdtg  <€olice  pro  y&Xav.  114 
Gerereri  am.  259* 

Ttpov  %cty->iu>a,,  yzpuv  jutvQ@* 

&  timilia.       .  21 

GIus,  glutis  &  glutinum  unde. 

214 
Glyphia?  &Gnyphe_  nymphe..  1 38 
Gorryna?  nomen  unde.  20  2 

r  f  Af^fxi^etv  qui  d .  63 

Granae  curas  &  moleftias  fopire 

credebantur.  170.171.  Quare 

dictg.  tbtd. 

Grat?$  Oblivionis  feuLethesfi- 

lias.  171 

Gregorii  Metropolita?  Corinthi- 

orum  fcriprum  de  diale<5tis > 

inepteCorintho  tribuitur.240 

H. 

Halicarnafleorum  decretum,  quo 
Judajisin  maris  Htore  profeu 
chas  exttruere  conceditur.  313 


mari  aut  fluminibus  fe  fmmer- 

gentes  lavabantur.  3 1  j 

Hermor  hroditi  ut  plurimum  ve- 

ra»  funt  mulieres.       286.287 
Hcrodis  yivi^Ktd,  in  Evangeliis 

quid.  307 

Herculis  fagitta?  breves.  q£ 

Hefperus    quare    km^drvi^ 

dictus.  15$ 

Hiare  fenfu  obfcceno.  3  z8 

Hillel   feu  Illel  patriarcha.     29 

Idem  UIIus  ,  Huillus^lulus.  ib« 

Hujus  fynagoga  Alexandria». 

ibid. 

Hircis  tuffi  laborantibus  praefens 

remedium  fi  nares  eorum  fimo 

oblinantur.  47 

Hifcere  &  hiare,  quomodo  difYe- 

rant.  318 

Hifpanus  vel  Bamcuscolor  idem 

qui  pullus.  169 

Hiftriones  qui  &  unde  traxerint 

nomen.  342 

Homero  ignota  fuere  ungueira, 

268 
Zz  2  Ho- 


RERUM    ET    VERBORUM. 

Horatiusquandonatus&  quando      Internuculi  fures 


monuus.  82. 83 

Horatius  non  e\'preffit  vim  & 

elegantiam   verfuum  Sappho- 

nis.  345 

Horrendum  pro  ridiculo ,  uti  lar- 

\x  &  perione.  312, 

Horreum  unde.  11 2 

Humor,  non  v.entus >  alic  flores. 

Tc57j£yA(^  quid.  30S 

i 

Janus  piimussra  flgnavit.   xrp 

220 

Ida  mons  Cratse  aliquando  riabi- 
ratoribus  frequens.  207 

Ida  mons  Lucifero  facer. ko.i  5 1 
ex  il!o  Sol  &  fidera  fpecbntur 
chiabus  Horis  citius  orientia, 
quam  orianturillis,  qui  in  pla- 
noverfantur.  ibii. 

Idomene    Macedonise  civitas. 
209.  211 

fdriadcs  dictx  urbesin\monte  I- 

25* 

5$° 
29 
85 

34i 


drofitfe. 
■:r  pro  tum. 
IHel  feu  Hillel  patriarcha. 
Incohare  unde. 
Incubare  \y/3iy.av  quid. 
Ififtriae  unde  dicts. 
Inftar ,  -unde. 
Intercalaiium  verfuunyatio.  241 

/45 
Interdiarii  fures  ^i^ahi^om.     KetpQu$  yentuse  Cariaflans.  ib. 

153  K*t- 


tbid. 

Inrus  canere  quid.  144. 145 

Jovis  Fidiitemplum  in  Capitolio- 

ttcium   habebat  perforatum. 

200.     Templum  hoc  inftau- 

ratum  poft  bellum  Marficum  , 

eoquetranflata  a  Pompejovi- 

•   tisaurea.  ibid. 

JovisUriitempIum.  13-14 

ipfil^,  ipfules,  fubfilcs ,  &  ipfuli- 

ces  quid.  46* 

1'ivoXi^tjg  quale  vas.  318 

Iftapte  pro  ifta  ipfa.    .^         16 

Itonus  Amphictyonis  fffius.    219 

Jud^iin  marimanuslavabant.jij 

JudsEorum  picces  littorales.  ibid. 

Judaorum  profeucha?  in  iitore 

maris  &ripis  fluminum.    ibid. 

Judsis  permilere  Romani  ut 

.    in  maris  Iitore  profeuchas  ha- 

berent.  ilid.  O  feq.  Quam  an- 

.tiquu-  ifte  mosfuerit..        314 

Julii   Africani  setas,  patria.   30 

Aucfcor  ceftorum  &  quid  illi 

continerent.  ,    ibid. 

JunonisTifusferenitatem  inducit* 

2i<5.eadem  motothronotem- 

peftates  inducit.  tbid. 

Jupiter  nutu  tempeftates  inducit. 

ibid* 

K. 

Kap&d^&tv  Cariceloqui.    327 


I    N     D 

Ka^rtj   Cretenfibus  bos.      203 
Ka,my>a,(p@»c[u\d.  62 

Ka&vu^llQtQg  poftergare.     $6 
K  a %y.  mrj loo  tjc.  41 

KaTipdoTU  ^olicum  pro  vjq  \-n- 

poojt-  116 

KvjXm  ,   afinus.  163 

KAvdooviov  apudEuripidem  quid. 

22p 
KoTh.o^  flagellum.  2  22 

KoXoKTgvcov.  229 

Kohox,vy,a,  quid.     228.    229. 

SjcJAj^  idem.  ibid. 

KoX(^>  in   compofitis    vocibus 

quid  notet.  229 

KoXo7nx,L<hov  pumilio.  ibid. 

Kovi77Z>$s$  quales  folese.        291 
Kpa.££a,7&>  unde.  2f 

K^XTiiZia,,  rufticorum    qualia. 

290 

L, 

Lac ,  lacte  &  fajAisln  cafu  re&o. 
250.  In  facrificiis  olim  lacte 
pro.vino  utebantur.         ibid. 

Lacedcemonius  orbis  pro  difco. 

59 
Lserra  Gallica  veftis.     238.  239 

Lsstare  id  eft  Isetum  facere.    23.4 

KaAajro^ca;  quis.  235 

Lamius  non  Latmius  Endymion 

quibufdam,  257 


E    X 

Lamiacuscx  Maliacus  finusidem. 

ibid. 

Lanuvini  dentati.  94*95 

Lares  quaratjone  a  geniisdiftin- 

guuntur.  276.   Lararium  quid. 

tbid.   Lares  familiarisquomo- 

do  a  cseleftibus  diftinguendi. 

277.  Laresccelopotentespro 

Laribus  cseleftibus.  ibid.  La- 

rum  carw  pelle  contecti  ubi- 

namcollocarentur.  ibid. 

Laferpicium  unde.  17 

Laterne/  vox  fordida.  98 

Lectica  non  iqnota  Grsecis.   16 

Lectica  Bithynorum  inventum. 

Lecticariirecto  &  procero  olim 

corpore.  25. 

Lentus  Unde.  214 

Lentus  multas  &  fibi  contrarias 

continet  fignifica*tiones.  212 
Leonis  catulus  plus  quam  ipfe 

leo.  100 

Leones  galli  Matris  magnse  man- 

fuetos  faciebant  tympanis.  174 
Lesbonaftis  fcriptum  de  fchema- 

tibus.  29(5 

Lethargus  curatur  aquar  frigidse 

afperhone.  47 

A<£>x,a<vetv  proe^eor«v.  192 
Librorum  compingendofum  ra^ 

tio  apud  antiquos.  51 

Librifeu  codices  quadrati  quando 

fiericsepti.  ibict. 

Librorum   circumciilo    quorum 

Z  2  ?  inven- 


RERUM    ET 

inventum.  53.    Quomodo  ea 

hcienda.  55* '54 

Libri  &  libelli,  pro  tabernis  li 

brariorum.  120 

Lienofis  &  hepatariis  os  olet.  99 
LiguriifofTaapud  Veronenfes.47 
Limaces  feu  yvfxyoxo^Xtovf  di- 

<5t£  mcretrices  vag*  278 

Lincei  Pontificum  Iibri  &  ex  iis 

fragmentum.  355 

AJ7r(&>  unde.  2  4 

Ait$oQci<&£  Jecticarius  quiobo 

locon-lucebarur.  16 

Lobrinx  fpecus.  161 

Aoyetov  quid.  69 

Loca  ignota  &  inexplorata  pro 

facris  habebantur.  192 

Locrorum  Opuntiorum  nuinmi, 

in  quibus  Hefpert  fidus  expri- 

mitur.  i  5 1 

Locrorum  Ozolarum  nummi  in 

quibus  Hefperi  fidusexprimi 

tur ,  &  quare.  ibid. 

Longus  december,  Ionga  setas  & 

Iongus'annus  pro  tsediofo  & 

molefto.  204 

Lover  vel  laveren.  13 

Lucillii  nomen  unde.  69 

Lucretius  cjuando  natus  &  quan- 

domortuus.  82.83 

Ludicrum  pro  Iudo ,  vel  pro  loco 

lumiapto.  137 

Avoos  a/  ptcyuGplcc   Parcem. 

Lupanans  &  lupanare,         100 


VERBORUM. 

Lufus  in  Priapum  explicati.    24$ 

Lyra  Barbarorum  ,  harpa  vulgo 

dicta.  245 

AoZpa,  quid.  2^8 

M. 

M*ander  in  Phrygi3  nafcirurr 
unde  Phrygium  vocaiOv;dius. 

108 

Magifquemogis,  pro  magisma- 
gisque.  301.  Magomagis  dem 

tbid. 

Malese  promuntorium  quoirodo 
a  recentioribus  Grajcis  appel- 
latur  61 

Maliacus&  Lamiacus  finusidem. 

Mainma  pro  nutrice  &  contra. 

193 
Mcttyyvcq  feu  o"^a^yvcv{  fla- 

gena  fonantia.  225 

Marepocuium  Sclis.  274.  P' cu- 

Jum  folis  ,  quoHercuIes  na- 

v«gii  Jocoufus.  ibid, 

Mare  Ponti  ,  flumen  Rheni  & 

fimilia  quomodo  accipiendum. 

211 
Miria,  pro  magna  ^ffluentia.  342 
Mar;s  f>nguli<  parrbus,   fingula 

prgcfTenumina  olim  creditum. 

76-77 
Marrucini  fide  &  probitatecon- 

fpicui.    34.     Ponticis  oppo- 

nuntur  a  TertuIIiano.        ibi£. 

Marfupium  pro  mantica  qua?  eft 

ater- 


I    N    D 

a  tergo.  56 

Marfyam  <juare  excoriatum  »  alii 

vero  flagellis  cajfum  tradide- 

rlnt.  224 

Mattijca?  pila?.  142, 

Me,  7mp2Ax,et.  $i 

Medea  cjuare  Solis  filiadi&a.    i^. 

Medea  Clytia;  filia  fecundum 
quofdam.  261 

Medulla  anferis  pro  fubtiHoribus 
ejus  plumis.  61 

Melos  prima  Ionga  apud  Per. 
fium.  117 

Memnon  in  campis  Elyfiis. 
166.  Ejus  mortem  adeo 
planxerunt  dii,  ut  anniverfa- 
rium  jejunium  inftituifTe  cre- 
dautur.  ihid. 

Memnonius  Oceanuspro  Indico 
feu  Orientali.  271.  Mem- 
nones  &  Memnomda?  ditti 
Orientales  a  Memnone  Auro- 
refilio.  ibid.  Apud  Home- 
rum  pro  jast  dfiv^oyag  Ai- 
SiOTrijat)  cjuidamolimlegen- 
dum  cenfueruntf^  Mipyoyca; 
Ai$-i07$a£.  ibid. 

Mitropolesplures  in  una  provin- 
cia.  23. 24 

Mihipte  &  meptepromihi  ipfi  & 
meipfum.  '14 

Miliaria  vafa  ubi  hoc  tempore 
conficiantur.  310 

Miliarium  vas  cjuale  &  unde  di= 
jSfcinn.  5l8 


E     X 

Minerva?  Lindia»  fignum  a  Da- 

nao  confecratum  cjuale  fuerit 

olim.  259 

Minium  prius  ochra.  64 

Minois  a?tas,  &  an  plures  fuerint 

Minoes.  205 

Minotaurusaliterapoetis  defcri- 

bitur,  aliterin  nummis  com- 

paret.  ibid. 

Minotauri  &  Minois  concordia. 

206.  207 

Minotauro  fublato  defiit  potentia 

Cretenfium.  207 

Mira ,  id  eft  egregia  &c.        296' 

MOi^tKa  xjzzvfyfjbctQ,  qua\  291 

Momus  cjuid    reprehenderit   in 

fokis  feu   crepidis   Veneris. 

200 
Mom  nulla  fiunt  facrificia.  247. 

248 
Muci  &  pituita?  difFerentia.  59 
Multaproculpa.  214 

Multus  cjuod  raodis  accipiatur. 

Mv%k(&.  ioo 

Muiica  facerdotum  magna;  Ma- 

triscjualisfuerir.  202 

Mui\Tnarum  anima  in  cauda.2  jd 
Mu rcidus  unde.  j00 

Murra  &  ftacle  olim  non  accen- 

febantur  unguentis.  26$ 

N. 

Natalisanus.  21 

Natalis  regum  &  principum  ille 


RERUM     ET 

vocabatur  dics,quo  ad  regnum 

&  fupremos   promovebantur 

honores.  307 

Nati  proclaris  &  nobilibus.  306. 

$°7 

Necunde  pro  ^ttsJiv.         275 

Nebulas  magis  amant  fures,quam 

no&es.  154 

JNebuIones  unde  dicti.   153.154 

^^(pdXi^  fi&fxos  &  vrt<Q&* 

Xict,  Jvvicc  quaenam.         293 

Neptunus  utercjue  quomodo  in- 

telligendum.  j6.      E7nAip- 

vi(&>  dictus,  quatenus  etiam 

dulcibus  pra»eftaquis.  78 

Niccea  seftuofa  &  fimul  frigida. 

107 
Nuntium  pro  re  nuntiata.    173. 

•         .174 
Nuptiis  Thetidis  &  Pelei  quinam 

interfuerint.  233.  234 

Nymphsea  &  antra  Nympharum 

qualia.     137.       Nymphseum 

yfyvloav.  ibid. 

o. 

Ocimum  damnofum  ftomacho. 

103 
Odor  quam  late  prcpagetur.  208 
Oea  civitas  ampliflima.  139 
Oeta  mons  incendiis  obnoxius. 
•  287.288 
Oeta  mons  Lucifero  confeeratus. 
150.     exeo  Sol  &  fideravi- 


VERBORUM. 

dentur  duabus  horis  poft  occa- 

fum.  151.     Idem  mons  Hy- 

menaro  facer.  tbid. 

Olympiaci  ludi  primum  annui, 

dein  triennales  &  poftea  quin- 

qucnnales.  249.  250 

Olympus  mons  ab  aliquibus  ar- 

deredictus.  2  88 

Omina  dextra  &  fmiftra.        105 

O^ost&oi  cV  oy.ofoAoi  qui.   105 

O jX7TVtj2tKlu)  facere  quid  Cice- 

roni.  84 

Opsunde&  quid.  23 

o' vog   clXi-T^g  vel  dXtruiVdc 

lapidepiftrini.  .    ^326 

0'v>?£  pro  dvr,(i.  114 

Opiftnographaquid.    .  51 

Opulentiflime      pentafyllabum. 

37 

Ofcines  aves  unde  dicta».         63 

£l,p'/josct)  5  cuftodio.  122 

CL,p(&  vel  ovp(&>  cuftos.  ibid. 

P. 

Pamphilium    mare  periculofum 
navigantibus.  12 

Panis  bifeus  Gallis  quis  &  unde. 

218.  219 

Jlct^ltXfxog  apud  Gra:cos  quo- 

modafieiet.  41 

Paicarum  habitus.  237.238 

Hctpeia,(eu7n£p%ci$  ferpens.222 

A  Pariooppidodictus.     ibid. 

ParnafFus  non  ApoIIini  tantum  » 

fed 


I    N 

fed&  Bacchofacer.  250 

Parthica?  pellcs  &  inde  Parthica- 

rii.  190 

Ua,fx\idig  &  i7rxXi<iig  gtngi- 

varum  morbus.  325 

Pafithear  nomen  unde.  171 

r 

Uctormpvtj.  ilid. 

Pati  i  irchas  foli  Juda*i  &  /€gyptii 
habebant,  non  auteni  Chrifti 
aniL  29 

Patroa  virgo,  id  eft  Ve-fra.  3 

UctTfaot  9*0;  quinam  vocentur. 

Pe&ine  divifo  ,  id  eft  partito  la- 
bore.  249.  Pectinis  ufus  in 
Ianificio.  ibid. 

PeLtronius  mons  unde  di&us. 

Pellerelanam.  259 

Uegcuvetv  fenfu  obfcseno.     330 
Percellere   idem  cjuod    profter- 
nere.  246 

Perficcrefenfuobfcamo.        330 
Ue^/\pijiuct  quid.  98 

Uig/x*!^®^  T1^*  4^ 

Perfa?  Graicos  vocant  Jannos  id 

elfr   jao.iis.   220.  Janus  ex 

ThefTalia  venit  in  Italiam.  ib. 

Ejusnummi.  ibid. 

Pesin  navibus  quid  12.      utro- 

cjuepedenavigare.  ibid. 

JliQiitu  vitis  cjualis.  155 

UqXbg  pro  horqine  contumelia 

diijno.  ioi 

XlPjifaaQ,  in  malam  partem.215 


D    E    X 

<Pcuog  vel  x,va\ii(&>  color,  cfc 
is ,  cjuem  vu'go  violaceum  aut 
pavonaceum  apj-el!amus.   218 

Pharfalia  fecunda  correpta.     195 

PhafeJorum  celerua<  unde.  11. 
A  phafelis  naves  hoc  tempore 
vafcelii  &  vaiffeaux  dicuntur. 

ibid. 

Pheneatibus  a  Cerere  collatmn 
beneficium.  294 

Pheneararum  voragines  ab  Her- 
cu'etfK)ffa?.  ibid. 

Phardra  Ariadna?  foror  Thefeo 
nupta.  210 

QXiyfxa,  unde.  37 

QtXipug  &  7rcudi{)0dg  res  for- 
dida?.  98 

Qatltov  pro  oculo,  aut  fi  quid  ca- 
riusefl:  oculis.  509 

Philoxeni  gloflje  emendarar.  119 

Pi&ores  cjui  rnonffra  pivgunr , 
non    egent  graphidis  peritia. 

199 
Pileati  fratres  cjuare  fic  di&i.  90. 

91 

Pilei  Laconici  &  Macedonici  dif- 

ferentia.  91 

Pinus  congefracjua».  204 

Pipiare.  9 

Pipiunculi.  ibid, 

Pirareus  portus  necdum  erat  tem- 

poribus  Thef  i.  216.217 
Pifaurum  cjuare  moribundum  vo- 

carit  CatuIIus.  308 

nios-OHBvicc  cjuid.  41 

Aaa  Pla- 


RERUM    ETVERBORUM 


Plagiaulus  ribia  re&a.    166.  167 
Pianctx  infulx  lcu  (copuh  potius 
undedufta-.  231 

Plangpr  maiis  unde.  ibid. 

U?,cctccv  ,  polrcrgare.  56 

pmraims  aurea  Xerxis.  234  255 
Plaiulo    a    Dorico  vsXcila)  vel 

Plauu.oratum  veteres  Celtaeara- 
trum  rotulis  inflructum  voca- 
bant.^  2 5.  Undefic  dictum.it. 

Plenus ,  flenus  &  blennus  pro 
ftupido.  37 

TlK0x.ciy.01  &  'zzXox.a.fjLioeg  pro 
flageliis.  224 

Ploxemum  vel  ploxenum  quid  & 
a  cjuibus    originem    traxerit. 

Plumbi  ufus  ad  dirigendos  fcri- 

pturse  verfus.  54-55 

Pluroniafanacjuasnam  di&a.  24.8 
Pceni  farpe  de  Romanis  trium- 

pharunt.  56 

Poet^  extcmporales  cjui  alios  me- 

lioresprovocarunt.  325 

Poliicis  ufus  variis  artibus  attri- 

butus.  239 

Polymitaria:  anisantiquitns.  196 
pomum  in  obfcena  fignificatio- 

ne.  ^  253 

HottstJ^v  cjuid.  310 

jiog  &  puerum  cV  pcdem  notat. 

291 
Pra:duc"ta1  ©~^'p£&^>(t^.  74, 
Prajtoriaapum.  123 


Priapeicarminisratio.  344.   A** 

finitas  cum  heroico.  345 

Priapei  verfus  in   Virgilio  nulli 

cccurrunt.  345 

Prifcusprofevcro.  209 

Prora  vocalis  &  fatidica  Argo  na- 

vis.  192 

Protefilai  capilli  flavi.  295 

Proteus  qua  maris  partc  regnarc 

creditus.  78 

Ptolemseus     Philopator    gallus 

cjuare  di6tus*  169 

Pueii  vilioris  forma;  folum  a  pras- 

conibus  vendebantur.        335 

Pueri  a  novanupta  tondebantur. 

141    . 
Pulegium  &  acetum  resford'dar. 

98 

Pulluscolor.  168. 169.  undedi- 

ctus.  ihid. 

Pullus  vel  ferrugineus  color ,  non 

eftater.  218 

Putra  pro  putris.  1 

Q- 

Qiiantus  ,  qualis ,  talis  ,  &  fimi- 
lia  nomina  fa?pe  ponuntur  fi- 
ne  relativis.  11 1 

Querecu  ami&a?  Parca*  qnomo- 
do&cpare.  238 

R. 

Refertum  munus  pro  pleno.     3  8 


I    N     D 

Renii  quomodo  Ienti  dicuntur. 

212. 21j 

Remi  nepotes  pro  fecundarii  or- 
dinis  Quiritibus.  12,^ 

Reniderequid.  ^a 

Res  pro  re  familiari.  7 1 

fi^etv  fenfu  obfcamo.  330 

Ridicuius  pro  falfo  &  qui  facetiis 

aliisrifum  movet.  312  • 

PiyoSoA©^  &   pivqAccnjg  vini- 
epitheta  ;  at  vero  pivo&oXoi 
«^«j  j?   civefxot    de   crepitu 
ventris  accipiend1-  298 

s. 

S  Iitera  odiofa.  321 

Safo  vel  Savo  flumen  Campania?. 

Salapittaj  faIviton>  falpitton  &c. 
varie  detorta  nominaunde& 
quid  fignificent.  118 

Saliorum  in  monte  Sublicio  fal- 
tant:um  mos  tranflatus  a 
Grarcis.  46 

Salifubfili  voxnihili.  ibid. 

Saltus  poffldeie }  de  valde  diviti- 
bus.  341 

Sappho  fcripfit  epithalamiorum 
librum.  189 

Sappho  Amori  veftem   tribuit. 

ScabilH  qua  ratione  compinge 
bantur.  201.     Scabiililndici 
quales.  ilid. 

Scaligeri  de  astatc  Catulli  errores. 

82 


X 


Scamandri  vocabulum  durum  vi- 

fum  antiquis.  24.7 

Scelerati  olim  mari  mergebantur. 

Scndere  111  obfcoena  fignificatio- 

ne.  '         334 

Scribo  ,   prima  brevi.  65 

Scylaceum  unde  fic  appellatum. 

209 
Scyrhis  olim  pro  Iictoribus  ute- 

banturGrajci.  224 

Scyros  a  ThefralispcfTefla.    194 
Secutares  Iudi  quando  &  a  quibus 

celebruti.  81.82 

S.rapis    unde.     28.       Omnium 

deorum  virtutes  continere  cre- 

ditus. 
Serpent  bus  flagellorum  Ioco  ute- 

bantur  Bacchantes  &   Furiar,, 
222. 22$ 

Swj^  a  (ri£a.  114« 

Sextus  Julius   Africanus.     Vide 

Julius  Africanus. 
2kv22i«  feu  kvX^a  cahis.   208 
2#a)Ajy£  in  mari  qu;d.        229 
Sibellinx  pelles  pleracque  ex  Si- 

beria.  190 

Sibeliinse  vel  Zibellina?  pelfes  un- 

de.  ibid. 

Siberia?  nomen  detortum  ab  lhe- 

ria.  tiiid„ 

Sibylla  Erythrara  unde  difca.  146 
Sidera  quando  cirius ,  quando  fe- 

rius  orienria  &  occidentia  e 

montibus  fpectemur.  131.  151 
SiJe- 


RERUM     ET 

Sileni  quare  Nyligeni  voceneur. 


221 


Simmor  animal  otim  quoque  Iber. 

1.90.      Vulgo  Sabel,  vel  Zibel 

dictuna.  ibtd. 

2Ur7u£a/  quid.  53 

Sobaco  Hi(panicum  unde.     297 

Socd'  generque  fsepe  non  cogna- 

tionis  ,   fed  nequitia»  nomina. 

73-74 
Soloecifmorum  feu  potiusOTAot- 

X9<pou>aiv  varia  exempla.  295. 

296 
Solea:  arguta?.  2yo 

Solea?  lanata?.  291 

Sopiones  quid.  9 1 .  9  2 

Spharrar  armillares  vetcrum  colo- 

ribusdiftin&a».  £3 

Specus  feu  antrum  Chironis  in 

monte  Pelio ,  &   aliud  apud 

Pergamenos.  231 

Spleniaquid.  98 

Spongia  &  pumix  fpecuHs  appen- 


fa. 


97 


Spongice    vocabulum  fordidum. 

98 
Sponreunde. .  113 

2&;£Ojt/,u0s*V.  24.0 

St  riora  Iilentii.  1^9 

2t»A(^*  pro  clavo  gubernaculi 

apud  Euripidem.  12 

2TO/AoAi'w>vaf   vel    fopdMfAva 

quid.  247 

Snapte  unde.  115 

Sucula  pro  membro  virili.      275 


VERBORUM. 

SuculaquiJ  apud  n:echanicos  & 
aichirectos.  tbid. 

SufnVttus  unde.  119 

Suftraginari  dicuntur ,  qui  ligneis 
fukris  utuntur.  143 

Surdi  &  carci  flu&us  quinam  di- 
cantur.  2:9 

Syri  aperti  quinam  appellentur. 

T. 

Tallan  montes  unde  di&i.      122 

Talos  g*gas  cuftos  Cretum.  ibid. 

Pro  f«  le  acceptus.  ibtd.   Rha- 

damanthi  amator.  tbid, 

Tanulii  annales.  87 

Tapetia    beiluata    Alexandrina. 

196.  Nullasneque  hominum 

nequeanimalium  veras  conti- 

nebant  imagines.  iitd.    A  Ju- 

dseis  Alexandrinis  &  Babylo- 

niistexebantur,  quibus  lex  ve- 

t3bat  veras  honiinum  aut  ani- 

malium  (imilitudines  expiime- 

re.  ibid. 

Tapetia  Judasorum  qualia  mon- 

itracontinerent.  197 

Telemachi  olla  ,  quid  notetur. 

Tempeftafesin  Oceano  majoies 
fiuntceflanteilatu.  230. 

Terra  virgo.  168   169 

Terrae  habitata?  minus  frigidar , 
quam  inhabirata?.  207 

Tenes  pro  terrore.  1 7 5 

The- 


I     N     D    E     X 


Thefeus  Siciliam  adiit.  210 

Thefeus  Athenas  repetens  in  qua 

infula  cxpofuerit     Ariadnen. 

201 

ThelTalia;   oppida  mafculino  & 

feminino  genere  proferiintur. 

219 

ThefTaliaolimThraciadltfla.  \q% 

Thetidis  &   Medea;  de  fonrrx 

pra?ftantia  contentio.         2 1  o 

&t(>fA,d,fpiois  qualia  vafa.      318 

Thia?  progenies  quomodo  Me 

dea  didta.  262 

Thyeftecelegescjua;,  315 

Gvpwpog  unde.  122- 

Tibia  olim  Phrygia  di&a.   226. 

227.    Inde  tibiae  di£L?.  ibid. 

Tibia  barbara  ,  id  eft  Phrygia. 

ibid.  &  poftea. 

Tibicines  cjuid.    143.      rnaritus 

tibicen  domus.    ibid.      claudi 

&  Ioripedes   utuntur  tibicini- 

bus.  ibid. 

Tibig  quanto  longiores  &  tenuio- 

res  ,  tanto  graviorem    edunt 

fonum.  166 

Tondere  pro  Iacerare  ,  vellicare 

&c.  I25 

Trahi  pedibus.  41 

Trar  pro  tera?  vcl  terr.  269 

Trifcurria  vox  nihili  apud  Juve- 

nalem  ,  pro    quo   legendum 

ftrictoria.  e<$ 

Triftiprotrivifti.  260 

Tu/de  *£olicum  pro  rji$g,    116 


Tunica  tnolcfta.  41.     Chriflia- 

norum  olim  fupplicium.    ibid. 

&  poftea. 
Turpis  refina  quid  apudMutia- 

Iem.  ibid. 

Tympana  olim  digitis  non  ple- 

ftris  percutiebantur.  12.6 

Tympani  anticjui  defcriptio.    1 6 1 
Tyronymphalanifica  apud  infc- 

ros.   237.    Vefteno Parcaftim 

ora  purpurea  ornaffccredira  ib. 

Quate  candida  diifta.        md. 

V. 

Valet  pro  prodeft.  1 4 

Vaiffeau&  vafcdlo  unde.         11 
Vellerisaurei  poitefTores  Colchi. 

190 
Ventorum  ftatux  olim  equefires. 

265 
Vent  de  bife  Gallis  diclus  ,  unde 

habeat  nomen.  218 

Vertices  Ida?  pro  arboribus  Ida?. 

172.    173.       Tlohg    tlfis 

eodem  fenfu.  ibtd. 

Veft#  omnium  rerum  pfhriitia: 

offeruntur.  3 

Villicietiam  mbani  difpenfatorcs 

dicuntur.  '141 

Vinum  inferium  ,  feu  calpar  ideft 

vinum  novum  inicris  hbatur. 

33l 

Virgines  rofar.  2 1 

Virgines  olim  abftinebant  ab  un- 

guentis.  267 

Bbb  Vir- 


RERUM     ET 

Virginis  deflorata?  figna.        248 

Virgilius  non  re&e  diem  ab  Oeta 
oriri  dixit  ,  uti  neque  Seneca 
&SiIius.  151 

Virgiliusquando  natus  &  quando 
mortuus.  82.  8$ 

Virrounde.  299 

Vitis  aurea  intemrlo Jerofolymi- 
tano ,  non  continebat  verar  vi- 
tis  imaginem  ,  fed  multarum 
rerum  monftrofam  conge- 
riem.  199.  TiPTOoA-/,  fcu 
paradifus  dicla.  ibid. 

Vitis  aureaXerxis.        234.235 

Ulyfles  Spartana  civitate  donatus. 
90.91.  Ulyflemquisprimo 
pileatumexpreflerit.         ibid. 

UlyiTes  etiam  Oceanum  navigaf- 
ie  creditus.  285.286  Uly fli- 
ponam  &  A'  gv  tQpwytov  in 
Germania  condidifle  tradide- 
re  nonnulli.  ibid. 

Umbra?  mortuorum  humorem  ex 

Lethasi  fluminis  tranfitu  con- 

.  tractum  ,  ad  A'vcuvx  Iapidem 

ficcare  credita?.  267 

Umbri  pingues  cv  ventri  addicti. 

94 
Unguentum    Veneris    adyk^ 

dictum.   37.     Idem  x,v$<&> 

AQpoJinyg  dictum.         ibid. 

Unguenta  pofr  bella  demum  Per- 
ficaGrecisinnotuere.^tTS.^^ 

Unguentapropriequid  fint.   268 


VERBORUM. 

Vocare  &  revocare  quid.        1 1  o 

Volumina  e  papyro  /Egyptiavili 

olim  habebantur  pretio.       5  2 

Volufius    poeta    Tranfpadanus. 

322 
Vorarefeipfum.  317.318 

Urtica  gra\edini  cutandarutilis. 

Tulcanus  in  nummis  aliquando 
pileatus,  aliquando  ga!eatus.9 1 

X. 

Xerampelinus  colorqualis.    16S 

Xerxis  epiftola  ad  montem  Atho 

mifla.  1 1 

z. 

Z  litera  quomodo  olim  fonaret. 
321.  ejus  fonus  jucundus, 
cum  contra  S  litera;  fonus  ad- 
modum  fit  infuavis  prasfertim 
in  initio.  ibid. 

Zabel  vel  Sabel  non  funt  muftelg 
aut  mures  Pontici ,  Ced  animal 
fuigeneris.  190 

Zephyrus  equus  quo  Venus  & 
Flora  vehuntur.  265 

Zephyrus  creditus  nutrire  flores. 

154-  T55 
Zonse  arrear  &  ferrea»  ad  confcr- 

vandam  puerorum  &  puella- 

rum  integritatem.  7 

Zoopov  unde.  6j 


N 


S. 


Erratajic  comgenda. 

» 

Pag.6  vcrsi.laudo.  Ibid-  v.  ij.&tis.  Pag.  12.V.  3.  Pamphylium-  Ibid.  v- 
10.  Trofoosi.  lbid.^.23  V7npcu/.  Ibid  V.29  c*5rc§6<rs«.  Ibid.  V. 3 3 .  ne«f?nfc«§tVjj. 
Pag.  21.  v.  14.  ytq$*.  Ibid.j*'^^.  Pag  23.  v.  7.  Q.'m$.  Pag.  25*.  v.i,o.<piptTe,oi. 
Pag.  32.  v.  19.  fuifle.  Ibid.  21.  />oj?conatus  tittolle comma.  Pag.  37. v.  21. 
■zmoiuttptfis.  Pag.  46.  v.  32.  v.  ult.  ytQvpcuisc,.  Pag.  47.V  2 j".  Veronenfi.  v.  28. 
inlcriptionibus.  Pag.48. v.o. diffindantur.  Ibid.v.  ij\  %«.\v$mfos.e,.  Ibid. 
y.  \9.i1yvUn9*.  Pag-5"3.  v.  1/.  foyn&lnou.  Pag62.v.i4.  IIAET2A2.  Pag. 
6.}-v.  ult.  Compareant.  Pro.  Pag.  72.  v.  27.  columbut.  Pag,  73.',  v.  2o.penta- 
fyllabum.  Pag.  125-.  v.  11.  Quirites.  Pag.  127.  v.  19.  Nemees.  Pag.  141.  v.  15". 
Pomponio  in  Macco.  Pag.  143V.  33.  loripedes.  Ibid.  v.  u\t.  pofi  fufrraginati, 
adde ,  quitalibusinnitunturfulcris.  Pag.  iff. v-  18.  Bacchylidis.  Pag.ij,y. 
v.  2.  locis.  Ibid.  27.  Uix,7nX%ey.u,.  Pag.  163.  v.  4.  Po/l  ridiculum,  adde  ,  Sic 
quoque Etymologici  magni auctor  in  3x£ccktiis  ,  quiCratini  verfus  efledocet. 
Pag.  168-  v.  10.  Ut  quidqttid.  Pag.  169.  v.6.  ^Eoles  Sc.Lacones.  Ibid.-v.  13. 
TotoujTty*.  Pag.  171.  v.  1.  Ebfozteyinc,.  Ibid.  v.  z.ivfoiv.  Pag.  204.  v.  16. 
^m-xcwt.  Pag.  278.  v.  $.  yuwoioxxloti.  Ibid.  v.  7.  quajdomum  fervant.  Pag. 
308.  v.  17.  Adriaticum.  Pag.  322.  v.  12.  fluvius  notiflimus-  Ibid.  13.  Afycts. 
Ibid.  v.  1 6.  Cafliodorns.  Pag-  324.  v.  penult.  in  cifio.  Pag.  315-.  v.  8.  glofl".  an- 
tiquazinterpretanturvehiculum.  Ibid.v.  15". ^Eoles.  Ibid.  zi.7mpovX$te  2c 
s7ns^oa.  Pag.  327.V.  30. 7?«^'«  >^  5n»/Asr»>c«.  Pag.  331.  v.  4.  Fifas.  Ibid. 
liYi£S>-  Ibid.v.  S.Figjs.  Sunt&alia,  fedquxbenevolus  le&or  fponte  fua  fa- 
cile  corrigat. 


t'